METODOLOGIA BADAŃ PED.
Egzamin z Metody badań pedagogicznych odbędą się 25.09.2007r. o godz.17:00 w sali nr 01, ul.Wiśniowa13.
NOTATKI:
Dwa aspekty metodologii badań pedagogicznych
1. teoretyczny dotyczy tworzenia obiektywnych sposobów dochodzenia do obiektywnej teoretycznie wiedzy pedagogiki. Ustalenie sposobu prowadzonych badań.
2. praktyczny wykorzystanie teorii w badaniach przez siebie prowadzonych pod dyktando metodologii .
Metodologia badań jest bezkompromisowa nie toleruje odstępstw.
Metoda jest to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących na ogół całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego. Metoda jest pojęciem najszerszym w stosunku do techniki i narzędzia badawczego. wyróżniamy następujące metody: 1.Metody badań: Eksperyment pedagogiczny - metoda badań określonego wycinka rzeczywistości wychowawczej polegająca na wywołaniu bądź zmienieniu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich nowego czynnika i obserwowaniu zmian. Jest on (eksp.) szczególnym rodzajem obserwacji ale różni się od niej złożoną strukturą i większą ilością narzędzi (długopis, ankieta, itp. ) badacz. Techniki eksp.: to technika jednej grupy; grup równoległych; technika rotacji. Metoda indywidualnych przypadków - jest to analiza jednostkowych losów ludzi uwikłanych w określone sytuacje wych. lub na analizie konkretnych zjawisk natury wych. ujmowanych przez pryzmat indywidualnych biografii ludzi z postawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. studium - należy to przeanalizować indywidualny przypadek Sondaż diagnostyczny - to sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych zjawisk wych. instytucjonalnie nie zlokalizowanych (np. przestępczość) na podstawie badań specjalnie dobranej grupy reprezentującej populację ogólną, w której zjawisko badane występuje. (zjawisko narkomanii, przestępczości). Badania sondażowe obejmują zjawiska społeczne o znaczeniu istotnym dla wychowania, ponadto stany świadomości społecznej, opinie, poglądy określonych zbiorowości, procesy, narastania badanych zjawisk, ich tendencje i nasilenia. Typowa technika badawcza to badanie ankietowe lub wywiad (jego narzędziem jest kwestionariusz)
Monografia pedagogiczna - met. która prowadzi do opisu instytucji wychowawczych, placówek (domu dziecka, kultury) w celu gruntownego rozpoznania ich struktury, instytucji, zasad i efektywności działań oraz do opracowania koncepcji ulepszeń i prognoz rozwojowych. mono=1; grafia -opis
Metoda egzaminacyjna - jej podstawą jest zadanie np. w postaci test,
Techniki badań pedagogicznych
Obserwacja
Wywiad
Ankieta
Badanie dokumentów.
Analiza treści.
Techniki projekcyjne-Techniki socjometryczne wypracowanie itp. OBSERWACJA polega na niezauważalnym postrzeganiu jednostki badanej w naturalnych warunkach otoczenia. Obserwacja jest jedną z trzech metod zbierania danych pierwotnych, jest przykładem badania ciągłego, zazwyczaj bada się tu pewne procesy lub ludzkie zachowania. Rozróżniamy trzy techniki obserwacji:
*osobistą (badacz osobiście obserwuje sytuację lub nawet jest to obserwacja uczestnicząca - jak np. korzystanie z produktów lub usług konkurencji),
*mechaniczną (za pomocą urządzeń mechanicznych),
*elektroniczną (urządzenia elektroniczne, jak fotokomórka, kamera).
Cechy obserwacji: przedmiot obserwacji, (co badamy)określenie celu, (po co badamy)
Obserwacja obiektywna - badacze nie ingerują w przebieg obserwacji i obiektywnie oceniają wyniki.
Metoda sędziów kompetentnych - badacz powołuje liczbę osób, które oceniają indywidualnie przedłożony im materiał obserwacyjny. O tym jak materiał ten zostaje zakwalifikowany decyduje większa ilość głosów. Sędzią kompetentnym może być każda osoba, która zostanie poinformowana jak definiuje się oceniane zjawisko i jakie są kryteria jego oceny. Cechą obserwacji jest jej systematyczność, polega na gromadzeniu informacji w sposób ciągły albo metodą próbek czasowych.
Obserwacja uczestnicząca - polega na tym, że badacz wchodzi w rolę osoby badanej i z tej pozycji obserwuje badane zjawisko. Zaletą obserwacji jest to, że opisuje zjawisko w naturalnym przebiegu. Wadą jest to, że jest ona metodą czasochłonną i pracochłonną.
Obserwacja składa się z trzech etapów:
*etap orientacji w terenie
*etap wyboru elementów zogniskowanych*
etap selekcji.
Głównymi rodzajami obserwacji są:
*fotograficzna
*próbek czasowych
*jednostkowa
*kompleksowa
METODA SOCJOMETRYCZNA
1.Polega na mierzeniu dystansu między jednostkami tworzącymi małą grupę np. załogę statku, rodzinę, grupę koleżeńską, klasy szkolne, zespoły współpracowników itd.; 2. Pozwala ustalić deklarowane stosunki między członkami danej grupy (liczebnie niewielkiej), niektóre jej cechy np. spoistość, zwartość, integrację, popularność pewnych osób, stosunki sympatii i empatii etc.; 3. wyniki badań socjometrycznych przedstawia się w postaci socjogramu; 4. szersze zastosowanie metoda ta znajduje w psychologii społecznej i pedagogice; 5. badacz rozprowadza kwestionariusz i stosuje jednocześnie obserwację kontrolowaną, aby jednak można było uznać ją za konsekwentnie przeprowadzoną badacz winien mieć codzienne relacje z członkami grupy; 6. twórcą socjometrii jest Jacob Levy Moreno (1892-1974) socjolog i psychiatra amerykański.
Techniki badań socjologicznych
Techniki o wysokim stopniu standaryzacji: · Ankieta; · Wywiad kwestionariuszowy; · Ankieta pocztowa; · Obserwacja kontrolowana; · Ankieta prasowa; · Ankieta dołączona do produktu; · Ankieta telefoniczna. Technik o niskim stopniu standaryzacji · Swobodny wywiad; · Obserwacja uczestnicząca; · Ankieta audytoryjna; · Pamiętniki napisane na konkurs. ANALIZA DOKUMENTU
Dla badań naukowych dokumentem może być każda rzecz, która staje się przedmiotem specjalnych analiz i dociekań, a więc nie tylko \"dokumenty urzędowe\" gromadzone w archiwach szkoły, ale i różnorodne prace nauczycieli i uczniów. Mamy, więc do czynienia z dokumentami oficjalnymi o charakterze urzędowym (np. protokoły i sprawozdania z posiedzeń rad pedagogicznych, protokoły powizytacyjne dyrektorów szkół, protokoły z posiedzeń samorządów uczniowskich, opinie i orzeczenia wychowawców klasowych i nauczycieli poszczególnych przedmiotów, orzeczenia lekarzy, psychologów, plany pracy szkoły, sprawozdania władz oświatowych, materiały prasowe, preliminarze budżetowe, księgi inwentarzowe, statystyki centralne i lokalne, opracowania statystyczne i liczbowe, którymi dysponują szkoły i in.) oraz dokumenty nieoficjalne, wyrażające osobisty stosunek jednostki do opisywanych w nich faktów i wydarzeń, zwane często dokumentami osobistymi lub wytworami działania. Analiza dokumentów w badaniach pedagogicznych umożliwia badanie takich zmiennych, jak: postawy, potrzeby, motywy, dążenia, zainteresowania, a także zdolności i uzdolnienia w zakresie poznania i myślenia. Stanowi też jedno z ważniejszych źródeł dotarcia do historii życia jednostki. Znaczną pomoc stanowi analiza dokumentów również w pedagogicznych badaniach środowiskowych. A analiza osobistych dokumentów młodzieży ma - według Łobockiego - niewątpliwą zaletę: Badacz styka się z autentyczną rzeczywistością dydaktyczno-wychowawczą, która w badaniach nadmiernie skategoryzowanych lub zmatematyzowanych wydaje się wymykać z pola widzenia. Nie można, więc - jak wynika z powyższego - wymienić jednej czy jedynej metody nadającej się do badania kontekstu osiągnięć uczniów. Każda z nich ma wiele zalet, ale również mnóstwo niedoskonałości. Dopiero rozsądne wykorzystanie połączenia wielu metod daje gwarancję wszechstronnego poznania danego zjawiska.
Techniki analizy dokumentów
Technika analizy treściowej dokumentów polega - jak sama nazwa wskazuje - na interpretacji zawartych w nich treści. Stosując ją, usiłujemy odpowiedzieć na takie m.in. pytania, jak: co chciał powiedzieć lub ukazać autor analizowanego dokumentu; jakie zawarł w nim treści; czego mogą być one świadectwem; na czym polega ich oryginalność. W wyniku analizy treściowej np. zeszytów szkolnych można dowiedzieć się m.in. o zainteresowaniach ucznia, o jego sposobie wyrażania myśli lub innych przejawach rozwoju umysłowego.
Technika analizy formalnej dokumentów dotyczy zwłaszcza zewnętrznego opisu ich wyglądu, sposobu sporządzania, stopnia trwałości lub adekwatności z zamiarem, jaki przyświecał lub miał przyświecać w toku ich tworzenia. Analiza taka np. zeszytów uczniów pozwala bliżej poznać ich: okładki (czy są obłożone, zabrudzone, podpisane);wygląd kartek (czy są pozaginane, zatłuszczone, starannie zapisane, z marginesem); kształt i formę pisma (czy jest staranne i czytelne);zamieszczone tam rysunki, schematy, szkice (czy są wykonane czysto i schludnie) itp. Na podstawie analizy formalnej można wnosić m.in. o zamiłowaniu ucznia do porządku, jego obowiązkowości, zdyscyplinowaniu i cechach tamtym przeciwnych
TESTY OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH stanowią udoskonalony sposób sprawdzania i oceniania stopnia opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności w zakresie określonego przedmiotu nauczania. Dotyczą rożnych poziomów wiedzy i umiejętności. Zgodnie 90% np. z taksonomia opracowana przez B.S. Blooma mogą one obejmować:· Proste odtwarzanie z pamięci· Rozumienie· Umiejętność rozwiązania znanego problemu· Umiejętność rozwiązania nowego problemu· Krytyczna ocena sytuacji· Zdolność do syntezy70-90% zadań testowych dotyczy zwykłego odtwarzania wyuczonych i zapamiętywanych poprzednio wiadomości. Testy takie są jedynie sprawdzeniem elementarnych wiadomości bez specjalnego wnikania w umiejętności teoretycznego i praktycznego ich wykorzystania przez uczniów.
PROCEDURA POSTĘPOWANIA BADAWCZEGO WG PILCHA.
Proces badawczy składa się z 4 etapów postępowania badawczego. Stanowią one ramy.
KROKI BADAWCZE
ETAP I (4 KROKI) · Wybor problematyki badawczej
a. wybór dyscypliny szczegółowej problematyki w ramach pedagogiki
b. wybór próby zagadnień badawczych
c. określenie jednego zagadnienia z grupy zagadnień
d. próba sformułowania tematu badawczego o charakterze hipotetycznym· Uzasadnienie wyboru problematyki badawczej a. uzasadnienie wyboru problematyki badawczej ( wzgląd formalny jest nie zależy od badania, wzgląd nieformalny widziany z pozycji badacza)· Określenie celów badawczych
a. przyjęcie założeń zakładających co mają badania przynieść. w ramach procesu badawczego wyznaczyć cele - poznawczy - teoretyczny - praktyczny· Krytyczna analiza literatura przedmiotowa. uklad percepcyjny
b. układ fizyczny
ETAP II (10 KROKÓW)· sformułowanie problemów badawczych
a. problemy badawcze nie mają nic wspólnego z problematyka badawczą, musza być widziane z perspektywy pytań badawczych które się formułuje. Sformułowanie problemu jest kluczem do kolejnych wyników wraz z konsekwencjami. Badacz nie może rzucić pytania gdyż mają znaczenie dla kolejnych kroków metod badawczych. Każde pytanie ma charakter samoistny zamknięty.
b. Badacz formułuje tzw problem główny jest to pytanie o charakterze ogólnym z podtekstami i niedomówieniami. Konieczne jest wyprowadzenie problemów pytania nie budzące wątpliwości. · sformułowanie domniemanych odpowiedzi badawczych
a. są to zdania orzekające są przewidywalne oczekiwane odpowiedzi wcale musza być prawdziwe.
b. Hipotezy są domniemywanymi odpowiedziami wynikającymi z krytycznej analizy literatury ( badacz cytuje) · sporządzenie katalogu zmiennych i wskaźników do nich
·napisanie zmiennych które mają wpływ na zjawiska wykaz uwarunkowań , zmiennych zależnych ( wyjaśniane kojarzą się z problemami badawczymi )· wybór metody badawczej, technik badawczych i opracowanie narzędzi badawczych
a. etap obejmuje przygotowanie całości warsztatu badawczego ze wszystkimi szczegółami, koniecznymi do sprawnego prowadzenia badań. uzyskana w poprzednich etapach wiedza może stać się podstawą do zmiany brzmienia tytułu naszej pracy, może go poszerzyć lub zawęzić, skoro okaże się, że uzyskanie wiedzy o pewnych zagadnieniach jest niemożliwe lub wiedza ta będzie niepełna. Duże znaczenie mają tu badania pilotażowe, gdyż dzięki nim uzyskaliśmy potwierdzenie lub obalenie założonego wcześniej istnienia określonych zależności między zjawiskami, mogliśmy natomiast zdobyć dane o istnieniu zjawisk lub cech wcześniej w hipotezach nie uwzględnionych.* dobór próby badawczej· wybór terenu badań
a. jest to przede wszystkim typologia wszystkich zagadnień, cech i wskaźników jakie muszą być zbadane, odnalezienie ich na odpowiednim terenie, u odpowiednich grup społecznych, lub w układach i zjawiskach społecznych, a następnie wytypowanie rejonów, grup, zjawisk i instytucji jako obiektów naszego zainteresowania. Wybór terenu badań to dopiero część zadania, jeśli dotyczy to małej grupy to sprawa jest prosta, gdyż możemy zbadać wszystkie elementy interesującego nas układu. Jeśli badania dotyczą szerokiego obszaru badacz musi wyodrębnić grupy jednostek, które będą reprezentować całość· ustalenie czasu badań· przeprowadzenie badań pilotażowych
a. stanowi weryfikację naszej wstępnej wiedzy o środowisku, o jego charakterze, zróżnicowaniu, procesach w nim zachodzących.
b. jest także okazją do sprawdzenia sprawności narzędzi badawczych jakie wybraliśmy i opracowaliśmy dla naszych zamierzeń poznawczych. Badania pilotażowe mają dać nam obraz badanego środowiska w głównych jego zarysach.· organizacyjne zabezpieczenie badań
ETAP III (6 KROKÓW)· realizacja badań przy użyciu głównego narzędzia badawczego (podstawowego)· wstępna analiza i selekcja zebranego materiału badawczego ( zebranego w kroku
1)· realizacja badań przy użyciu dopełniającego narzędzia badawczego (wtrenego) lub dopełniających narzędzi badawczych)· przygotowanie zebranego materiału badawczego do analizy ilościowej (statystycznej)· przeprowadzenie analizy ilościowej ( statystycznej)· przeprowadzenie analizy jakościowej
ETAP IV ( 3 KROKI)· ustalenie w jakim stopniu rzeczywiste wyniki badań własnych odpowiadają wcześniejszym domniemywaniom badawczym· ustalenie w jakim stopniu zostały osiągnięte określone wcześniej cele badawcze· sporządzenie opracowania końcowego. Musi być odbiciem wszystkich kroków etapu badawczego
DEFINICJA UNIWERSALNA uogólniona definicja pedagogiki: pedagogika jest interdyscyplinarna nauka praktyczna o wychowaniu człowieka (solidne teoretyczne podstawy)
1. teoretyczne podstawy pedagogiczne (musi spełniać kryterium naukowości [nie jest to nowa sprawa] trzy szczegółowe kryteria naukowości obowiązujące od +/- poł. XIX w [ I rewolucja naukowo-techniczna] a) kryterium podmiotu b) kryterium poznawcze inaczej badawcze, metodologiczne. Przedmiot pedagogiki wychowanie jest jej podstawą c) kryterium uogólnień teoretycznych. A. praktyczność pedagogiki nie jest teoretyczne nie jest nauka sztuczną, abstrakcyjna wtedy byłaby skazana na zagładę . ma swoje odbicie w otaczającej ją rzeczywistości.
2. użyteczność, przydatność wiedzy pedagogicznej w różnych sferach życia społecznego i indywidualnego potrzebna lub wręcz konieczna w określonym zakresie w zależności od okoliczności.
3. intradyscyplinarność pedagogiki ( nie jest samodzielna, współpracuje z wieloma naukami - medycyna, historia, ekonomia, itd.
4. podstawowe pojęcia pedagogiki dysponuje wypracowanymi przez siebie pojęciami w formie literatury i żywego słowa.
5. dyscypliny szczegółowe pedagogiki jest ich ok. 30. metodologia badań pedagogicznych zajmuje się sposobami prowadzenia badań pedagogicznych. Ich kolejność jest logiczna. Aby być naukowcem należy dysponować sferą zainteresowań własnych, warsztatem badawczym. Łańcuch przyczynowo skutkowy.
Typologia badań pedagogicznych ze względu na cel, organizacje, przedmiot i procedurę
I. Badania pedagogiczne może w większym stopniu niż indziej określane są przez cele, jakim służą. Ich zadaniem jest zbadanie warunków niezbędnych do realizacji postulowanych stanów rzeczy. Mówiąc bardziej ogólnie -możemy uznać, że celem badań jest poznanie umożliwiające działanie skuteczne.
Z punktu widzenia celu badań wyróżniamy w pedagogice:
a) Badania teoretyczne
b) Badania weryfikacyjne
c) Badania diagnostyczne
Badania teoretyczne -to wszelkie poznanie zmierzające do gromadzenia wiedzy teoretycznej, pozwalającej budować uogólnienia, generalizacje, prawa rozwoju i przemian badanej rzeczywistości. W każdym badaniu empirycznym kryje się cząstka owego teoretycznego poznania.
Badania weryfikacyjne- to próba sprawdzenia skutków zastosowanych ROZWIĄZAŃ, SKUTKÓW DZIALANIA JAKIEGOŚ UKŁADU, TO TAKŻE Poszukiwanie cech, właściwości zdarzeń i procesów. Takie badanie stosujemy szukając wad i zalet „tradycyjnego” i „nowoczesnego” modelu rodziny i stosunków wewnątrz rodziny jako ze tutaj nie ma pełnej jasności.
Najpowszechniejsze badania- to badania mające na celu diagnozę określonego stanu rzeczy lub zdarzenia. Znamy objawy, skutek- poszukujemy przyczyn źródeł, okoliczności uwarunkowań.
W badaniach weryfikacyjnych znany był nam tylko przedmiot badań. Nie znaliśmy jego skutków i przebiegu. Szukaliśmy odpowiedzi na pytanie „jak”. W badaniach diagnostycznych znamy efekt” czegoś”,wiemy, co chcemy wyjaśnić. Szukamy odpowiedzi na pytanie, „dlaczego”, „co jest przyczyną zdarzenia”
II. Inny sposób podziału badań przyjmiemy stosując kryterium organizowania ich przebiegu.
Można, zatem wyróżnić z tych względów
a) Badania zespołowe
b) Badania terenowe
c) Badania powtarzalne
Zespoły badawcze, rozproszone po różnych instytucjach, o wyspecjalizowanych zadaniach i komplementarnych obszarach badawczych. Kieruje takimi badaniami sztab ludzi. Suma tych zespołów oraz problemów, jakie rozstrzygające wrażenie badań kompleksowych, wszechstronnych.
Badanie terenowe maja mniejszy, często ściśle określony zasięg terenowy, z góry wyznaczony ze względu na jakieś jego cechy. Ich przebieg jest zaprogramowany i ściśle kontrolowany. Odznaczają się takie badania wysokim stopniem jednolitości warsztatowej.
Badania powtarzalne- to szczególny rodzaj badań oparty o kilka teoretycznych założeń i dość żmudne zabiegi organizacyjne. Służą badaniom zmian jakiejś cechy pod wpływem celowo wprowadzonego czynnika do badanego układu lub pod wpływem naturalnego upływu czasu i naturalnych okoliczności. Badacz zakłada, więc że badany układ lub pewne zdarzenia są takie same w dwu punktach czasu. Po wtóre zakłada, że na układ lub zdarzenie oddziaływają w określonym kierunku tylko czynniki celowo wprowadzone lub naturalnie istniejące. Ufa wreszcie, że badane zdarzenie lub układ są względnie izolowane. Przenosi innymi słowy na zjawiska społeczne cechy i właściwości fizycznych bądź chemicznych układów doświadczalnych.
Badania panelowe, choć oparte o kruche zasady empiryczne i posługujące się zawodowymi regułami wnioskowania są niezwykle atrakcyjną formą poznawania genezy i kierunku zdarzeń społecznych, istoty i charakteru procesów wychowawczych, zależności między zjawiskami.
III. Kolejnym kryterium podziału badań jest przedmiot naukowego poznania. Źródłem tego rozróżnienia jest istnienie w logice 2 rodzajów pytań: tzw. pytań rozstrzygnięć i pytań dopełnień. Pierwsze zaczynają się od partykuły „czy” i wymagają odpowiedzi „tak” lub „nie”. Drugie zaczynają się najczęściej od wyrazu „jak” lub podobnie i nie mogą być skwitowane tak definitywna odpowiedzią, dają szanse różnorodnych odpowiedzi, często kontrowersyjnych.
Te dwa rodzaje pytań dają podstawę do rozróżnienia 2typów problemów badawczych.1) Problemów dotyczących cech zmiennych, czyli pytań o pojedyncze jakby fakty, oraz2) problemów dotyczących relacji i związków, czyli pytań o złożone zależności, często tylko hipotetyczne rozstrzygalne.
Wyróżniamy, zatem
a) Badania opisowe
b) Badania wyjaśniające
Badania opisowe mają za przedmiot pojedyncze zjawiska, indywidualne zdarzenia, których wyjaśnienie może być jednoznaczne, oczywiste. To najczęściej badanie, którego owocem jest opis sprawozdawczy. o różnego typu sondaże i badania statystyczne zbiorowości, które dają fotografie, zdarzenia, zbiorowości.
Badania wyjaśniające szukają przede wszystkim związków między cechami, miennymi. Są jakby „bogatsze” w problematykę i zakres tej problematyki, rozstrzygają problemy zawierające, co najmniej dwie zmienne. Są wielowątkowe, bo poszukują różnych możliwości wyjaśnienia, poszukują przyczyn głównych i wtórnych, dominujących i uzupełniających.
IV. Na koniec należy wymienić jeszcze jeden typ klasyfikacji badań, dzie dominującym kryterium podziału jest procedura badawcza, pośrednio metoda badawcza:
a) Badania instytucji
b) Badania zbiorowości
c) Badania zjawisk i procesów
Problemy a hipotezy
Formułowanie problemów badawczych zabieg ten musi spełniać kilka warunków, eśli chcemy, aby był prawidłowy.
1) Otóż sformułowane problemy muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy zawarty w temacie badań. Tak, więc problemy w sposób znacznie bardziej precyzyjny określają zakres naszych wątpliwości tym samym określają teren badawczy poszukiwań.
2) Drugi warunkiem poprawności sformułowanych przez nas problemów jest konieczność zawarcia w nich wszystkich generalnych zależności miedzy zmiennymi. Dzięki temu dość ściśle będziemy mieć wyznaczony zakres badanych zjawisk.
3) Trzecim warunkiem poprawności problemu badawczego jest jego rozstrzygalność empiryczna oraz wartość praktyczna.
Formułowanie problemów badawczych jest, więc ze wszech miar ważnym zabiegiem, wymagającym poważnego namysłu i pewnego zasobu wiedzy.
Formułowanie hipotez.
Niektórzy socjologowie dzielą hipotezy na teoretyczne i robocze.
„hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł za pomocą, którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia, osiągniętego(...) Na podstawie danych wyjściowych.
Hipoteza w dalszym toku postępowania badawczego może być udowodniona przez zebranie danych popierających wysuwaną zależność lub obalona przez brak takich danych czy uzyskanie danych świadczących o fałszywości założenia.
Hipoteza musi określać zależności między zmiennym. Powinna być na tyle precyzyjna, aby ściśle ograniczyć zasięg swego znaczenia. Hipoteza wreszcie powinna być zbudowana na podstawie uznanej wiedzy naukowej.
Posługiwać się możemy dwoma rodzajami hipotez w zależności od stopnia ich ogólności.
1- Hipotezy proste- wprowadzane z uogólnienia prostych obserwacji
2- Hipotezy złożone- zakładające istnienie powiązań między zdarzeniami lub nawet skomplikowanych łańcuchów przyczyn i skutków
Pojęcie modelu w badaniach społecznych
W badaniach społecznych regułą jest budowanie uogólnień w oparciu o indukcję niezupełną. Oznacza to, że podstawą uogólnienia jest prawie zawsze badanie liczby elementów jakiegoś globalnego zbioru.
Model to układ, który stanowi narzędzie pośredniego poznania innego układu przez to, że jest do niego w istotny sposób podobny, lub większość cech obu układów jest analogiczna a układ modelowy jest bardziej dostępny poznawczo.
Zmienne i wskaźniki w badaniach pedagogicznych
„ Cała nauka opiera się na założeniu, że podobne zdarzenia zachodzą w podobnych okolicznościach”
W sumie to, co daje się zaobserwować w każdym zdarzeniu lub zjawisku-to kilka podstawowych cech konsultatywnych dla danego zdarzenia, które przyjęło się w metodologii nazywać zmiennymi.
Formułowanie zmiennych i ich rodzaje
Typologia zmiennych -to jakby rozbicie pojęcia na elementy przezeń oznaczone, lub inaczej przełożonej pojęcia na język empiryczny, obserwowalnych mierzalnych równoważników. Te zmienne muszą być takie, aby mogły być empirycznie, poznawane, mierzone, liczone, opisywane.
Mogą być to: wskaźnik rozwodów ilość sierot społecznych, zaburzenia w funkcjach prokreacyjnych rodziny.
Znacznie: ważniejsza jest świadomość, jaki jest związek między poszczególnymi cechami, jaki jest kierunek zależności między nimi, która wpływa na inne, a która podlega wpływom. W zależności od tego jedne zmienne nazywają się zmiennymi niezależnymi a drugie zmiennymi zależnymi.
W badaniach zmienne mogą pełnić różną rolę. W jednym przypadku jakaś cecha wpływa na ilośc, jakość, kierunek zmian innej osoby. Jest, więc zmienną niezależną. W dalszych analizach ta sama cecha jest przez nas analizowana w połączeniu z inną, która determinuje jej ilość, jakość lub kierunek rozwoju i wówczas jest zmienną zależną. Poziom dochodów rodziny robotniczej(zmienna niezależna) wpływa na formy życia kulturalnego tejże rodziny(zmienna zależna).
WSKAŹNIKI I ICH RODZAJE
Te empiryczne wskaźniki wskazujące, jaka jest badana cecha nazywamy wskaźnikami. Wskaźnik to pewna cecha zdarzenie lub zjawisko na podstawie zajścia, którego wnioskujemy z pewnością bądź z określonym prawdopodobieństwem bądź prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje.
Wszystkie zmienne mają charakter ilościowy, taki zaś rodzaj wskaźnika nazywamy wskaźnikiem definicyjnym. Częściej jednak zmienne (cechy) jakiegoś zdarzenia czy procesu opisujemy oceniamy lub uznajemy za istniejące na podstawie bezpośredniej empirycznej obserwacji cząstkowych zdarzeń ( wskaźników) wskazujących ma bezpośredni związek między nimi. Taki rodzaj wskaźnika nazywamy wskaźnikiem empirycznym.
KLASYFIKACJA JAKO NARZĘDZIE POZNANIA
Klasyfikacja nazywa się pewien prosty lub złożony podział rozczłonkowanie odpowiednio wybranego fragmentu w rzeczywistości pozajęzykowym. Klasyfikacja jest zbiorem nazw o określonych stosunkach między ich zakresami oraz o określonych stosunkach między zakresem a zbiorem klasyfikowanym. Dwie zasady określają owe stosunki między zakresem pojęć, o których mowa w definicji.
7