KRYMINOLOGIA

Kryminologia - (lac. Crime + Logos)nauka społeczna zajmująca się badaniem i gromadzeniem całościowej wiedzy na temat przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego i przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa i ofiary przestępstwa oraz instytucji i mechanizmów kontrolnych jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania zwalczania przestępczości.

• Wąskie znaczenie -> obejmuję etiologię, symptologię oraz statystyki kryminalne

• Szerokie znaczenie -> kompleksowa dyscyplina naukowa obejmująca swym zakresem wszystkie dziedziny nauki zajmujące się: 1) poznaniem przestępcy; 2) przestępstwem i przestępczością; 3) sposobami ich zwalczania

• nazwą to obejmuje się również inne dziedziny:

• naukę o genezie i funkcjach kary FENOLOGIĘ

• naukę o zwalczaniu i zapobieganiu przestępczości

• naukę o więziennictwie

• psychiatrię sądową

• naukę o wykrywaniu przestępstw, przestępców oraz zabezpieczaniu środków dowodowych dla wymiaru sprawiedliwości MEDYCZNA SĄDOWA KRYMINOLOGIA

Etiologia kryminalna - zajmuje się badaniem czynników przyczynowych przestępczości. Analiza przyczyn obejmuje także badanie osobowości przestępcy i ma na celu wyciągnięcie wniosków odnośnie do indywidualnych czynników determinujących zachowanie konkretnego sprawcy.

Koncepcje popełniania przestępstw:

1. biologiczna - przyczyny i uwarunkowania tak przestępczości jak i zjawisk ze strony patologii życia społecznego tkwią wyłącznie w czynnikach biologicznych:

• dziedziczeniu przez sprawców cech przestępczych człowieka pierwotnego;

• nabywaniu przez sprawców cech przestępczych poprzez doznanie w życiu płodowym bądź we wczesnym dzieciństwie uszkodzeń mózgu;

• w czynnikach chorobowych z kręgu schorzeń psychicznych zaburzeń osobowości wrodzonych bądź nabytych;

• zmiany zachodzące w poszczególnych częściach mózgu

2. socjologiczna - przyczyn i uwarunkowań ze sfery patologii i życia społecznego należy szukać w czynnikach społecznych zaznaczających się silnie w środowisku, w którym człowiek żyje, a zwłaszcza w warunkach jego wychowania.

3. sytuacyjna - na zasadzie okazja czyni złodzieja.

4. mieszana - dążące do połączenia zapatrywań koncepcji biologicznej i socjologicznej. W obrębie tych koncepcji spotykamy się z zapatrywaniem iż człowiek rodzi się z pewnymi predyspozycjami biologicznymi skłaniającymi go do zachowań społecznych negatywnych lecz do takich zachowań dochodzi dopiero wtedy gdy określony układ społeczny, a zwłaszcza procesy wychowania zaktywizują takie predyspozycje.

Statystyki kryminalne -> mierzy się nimi rozmiary przestępczości. Mogą być: policyjne, prokuratorskie, sądowe i penitencjarne.

Statystyka policyjna

• postępowanie przygotowawcze

• przestępstwo stwierdzone (zdarzenie, którego charakter przestępczy, a zatem mający znamiona czynu zabronionego, został potwierdzony wynikami postępowania przygotowawczego wg organów ścigania)

• osobę podejrzanego (zgodnie z art. 71 KPK jest to osoba co, do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut do przesłuchania w charakterze podejrzanego w myśl art. 308 KPK)

Statystyka sądowa

• sprawca

• osądzenie osoby

• skazanie osoby

Statystyka penitencjarna

• informacje o populacji

• osoby osadzone w ZK

• osoby tymczasowo aresztowane

Pierwsza statystyka przestępczości została opublikowana we Francji w 1827 roku.

PRZESTĘPCZOŚĆ - zbiór zdarzeń uznanych przez ustawodawcę za przestępstwa.

• Rzeczywista - zbiór wszystkich przestępstw występujących w danym okresie i na danym Tereniu lub w określonej zbiorowości.

• Ujawniona - zbiór zdarzeń, o których informacje dotarły do organów ścigania i które organy te uznały za przestępstwa i jako przestępstwa zostały zarejestrowane.

• Nieujawniona - zbiór zdarzeń, o których informacje nie dotarły do organów ścigania lub dotarły lecz nie zostały przez nie zarejestrowane.

WSKAŹNIK

WYKRYWALNOŚCI = przestępstwa wykryte / przestępstwa stwierdzone * 100

Wskaźnik dynamiki - pozwala stwierdzić czy w stosunku do poprzedniego roku przestępczość wzrosła czy zmalała.

Np. 339 935/379 763 * 100

WSKAŹNIK

PRZESTĘPCZOŚCI = liczony na 100 tys. Mieszkańców

Wskaźnik przestępczości = liczba przestępstw / liczbę ludzi w PL * 100 000

Obszary ciemnej liczby:

1. przestępstwa, które w ogólnie dotarły do organów ścigania;

2. przestępstwa dotarły, ale sprawcy nie wykryto;

3. przestępstwa, których sprawcy zostali wykryci, ale ze względu na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapada wyrok skazujący = niepoczytalność

4. przestępstwa, za które sprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem, jednak nie wszystkie czyny były znane organom policji i objęte aktem oskarżenia

FENOMENOLOGIA - dział kryminologii, który zajmuje się formami objawowymi przestępczości, doktórach zaliczamy: strukturę, dynamikę i geografię kryminalną.

Zajmuje się sposobami popełniania przestępstw, elementami organizacji świata przestępczego (sposoby porozumiewania się, używania pseudonimów).

Fenomenologia = Symptomatologia

Przestępczość jako przedmiot badań kryminologicznych:

• Chodzi o określenie: rozmiaru, nasilenia, dynamiki i struktury przestępczości.

• Przestępczość jest nauką społeczną.

Rozmiar - ilość zdarzeń określanych jako przestępstwa, która ma miejsce w danej społeczności i w określonym przedziale czasowym.

Nasilenie - jak wysokie jest nasycenie danej zbiorowości zdarzeniami definiowanymi jako przestępstwo.

Dynamika - jakim zmianom ulegają rozmiar i nasilenie przestępczości, a więc czy przestępczość rośnie czy maleje.

Struktura - jakie miejsce w ogólnej liczbie popełnionych przestępstw zajmują czyny określonego rodzaju.

HISTORIA - RODZAJE SZKÓŁ

1. Szkoła Humanistyczna:

• jej przedstawiciele przeciwstawiali się okrucieństwem kar;

• prawo powinno jednoznacznie określać rodzaje przestępstw i kary za ich popełnienie i określone ustawowo;

• byli przeciw analogii - cofaniu się;

• kary mają być takie same dla wszystkich;

• głosili idee „państwa i prawa”;

• nie należy kary traktować jako odwet;

• kara pozbawienia wolności ma być połączona z obowiązkiem pracy;

• kara ma być proporcjonalna do zakresu zawinienia;

• głosili by oddzielić przestępstwo od grzechu;

• chcieli zerwać z przeszłościa.

2. Szkoła Klasyczna

• charakteryzuje się formalno - dogmatycznym ujęciem prawa karnego, czyli przyjęcie jako pewnik autorytetu bez stwierdzania jego prawdziwości i obiektywności;

• szkoła opierająca się na analizie formalno - dogmatyczne, charakteryzowało się jurydycznym podejściem do przestępstwa (przedstawiciele tej szkoły traktowali przestępstwo w aspekcie prawnym, a nie społecznym);

• zasada odpowiedzialności karnej opierali na czynie, jako sprawiedliwa odpłata za czyn przestępczy;

• prawo karne ma mieć dwie zasady: nie ma przestępstwa bez ustawy i nie ma kary bez ustawy

• przepisy powinny być określane szczegółowo: co jest zabronione i jakie grożą za czyn kary;

• opierali się na zasadzie determinizmu: każdy czyn człowieka jest wyrazem jego wolnej woli, odpowiedzialność powinna być tym samym oparta na subiektywnej winie i być proporcjonalna do jej stopnia i ciężkości czynu;

• wina sprawcy = wolna wola -> Człowiek jest istotą rozumną, czyli prawną, że przestępstwo jest zjawiskiem prawnym i polega na pogwałceniu normy prawnej;

• nie ważne jest tło społeczne, liczy się tylko norma prawna;

• głównym celem kary był odwet państwa za popełniony czyn, a kara to sprawiedliwa odpłata.

3. Szkoła Antropologiczna

• stworzona przez włoskiego psychiatrę Cezarego Lambrozo, autora działa „Człowiek - zbrodniarz” (wyraził w nim swój stosunek do antropologii i dyscypliny więziennej);

• przestępstwo jest zjawiskiem przyrodniczym i biologicznym i że uwarunkowane jest właściwościami fizycznymi i psychicznymi sprawcy;

• wyróżnił też przestępców przypadkowych;

• antropometria - opis zewnętrzny człowieka/przestępcy;

• człowiek o pewnym wyglądzie (człowieka prehistorycznego) jest skazany na zło;

• sprawców należy izolować, a w skrajnych wypadkach uśmiercać.

4. Szkoła Socjologiczna

• głosiła, że należy kłaść nacisk na środki karne i ich resocjalizację;

• kara nie ma być odpłatą, a karą celowo służącą zabezpieczeniu społecznemu społeczeństwa przez prewencję indywidualną;

• nie czyn, a jego sprawca podlega ukaraniu;

• środki reakcji karnej należy dostosować do osobowości i stanu niebezpieczeństwa sprawcy;

• jedynie kara sprawiedliwa jest konieczna i powinna być zorientowana na odpowiednie do osobowości sprawcy oddziaływanie prewencyjne;

• przy wymiarze kary należy oceniać osobowość sprawcy a nie jego czyn;

• głównym celem represji karnej jest ochroną społeczeństwa, a reakcją na to miało być nie tylko kara ale i środki zabezpieczające będące surogatem kary.

---