Kamieniarz

Kod klasyfikacji: 711301

Rozdział klasyfikacji: Handel, dziedziny pokrewene i usługi

Klasa klasyfikacji: Usługi

Zadania i czynności

Podstawowym zadaniem pracy kamieniarza jest obróbka ręczna i mechaniczna kamieni naturalnych lub sztucznych w celu uzyskania określonego produktu końcowego, zgodnego z zamówieniem klienta korzystającego z usług zakładu kamieniarskiego lub kamieniarsko - betoniarskiego. W zależności od zapotrzebowania oraz profilu zakładu, kamieniarz może wykonywać tak proste elementy kamienne, jak i bardziej skomplikowane formy rzeźbiarskie.

Większość istniejących dziś zakładów kamieniarskich zajmuje się głównie produkcją nagrobków kamiennych. Do zadań kamieniarza w tego typu zakładzie należy przede wszystkim przygotowywanie płyt i elementów kamiennych oraz odkuwanie, rycie napisów, zgodnie z zaleceniami klienta. Realizując to zadanie w pierwszej kolejności należy dokonać wyboru odpowiedniego surowca do obróbki. Przy wyborze stosuje się różnego rodzaju kryteria takie jak: struktura materiału, uziarnienie, użylenie, wytrzymałość, barwa i dekoratywność. (Kryteria te mają istotne znaczenie gdyż pozwalają dokonać właściwego wyboru, a to z kolei wywiera decydujący wpływ na wynik końcowy czyli efekt pracy).

Następnie kamieniarz przystępuje do przeniesienia materiału. Może to zrobić ręcznie bądź też użyć różnego rodzaju urządzeń i maszyn jak np. taczki, wózki, wózki widłowe czy suwnice. Dopiero po tej fazie oraz po przygotowaniu wzorników i rysunków technicznych następuje właściwa obróbka. Polega ona na cięciu lub tłoczeniu kamienia zgodnie z rysunkiem, a następnie na ich szlifowaniu i polerowaniu. Przy czynnościach tych stosuje się zwykle piły traki, tokarki, szlifierki itp. Wraz z zakończeniem tych prac przystępuje się do wykonania napisów i elementów dekoracyjnych używając do tego celu bądź dłuta i młotka bądź też frezarki. Można też jeśli taka będzie wola klienta, wmontować naniesione wcześniej na porcelanę zdjęcie przygotowane w zakładzie fotograficznym. Do czynności wykonywanych przez kamieniarza zajmującego się wykonywaniem nagrobków należy także montaż całej konstrukcji w miejscu przeznaczenia.

Inną kategorią prac kamieniarskich jest wykonywanie elementów rzeźbiarskich, ornamentów, płaskorzeźb i rzeźb. W takim przypadku kamieniarz zgodnie z ustaleniami przygotowuje model wykonywanego elementu lub rzeźby najpierw w formie rysunku, a następnie w formie modelu gipsowego, następnie przenosi wzór na element kamienny. Przy pracach tego typu stosuje się różnego rodzaju przyrządy i techniki (np. siatki i podziałki pomiarowe, cyrkle) . Również przy tego rodzaju pracach kamieniarz osobiście dokonuje montażu wykonanych elementów nie rzadko na wysokości. Według tych samych zasad i z zastosowaniem tych samych metod realizuje się zamówienia dotyczące renowacji lub rekonstrukcji elementów kamiennych.

Ostatnią wreszcie kategorią czynności wykonywanych przez kamieniarza może być produkcja bruków kamiennych wykorzystywanych przez firmy budowlane zajmujące się remontami ulic i chodników.

Do zadań kamieniarza w tym zakresie należy przygotowanie wyrobu w drodze obróbki surowca kamiennego z półproduktu w postaci płyt lub bloków. W związku z pojawieniem się na rynku znacznie bardziej efektownych cementowych kostek coraz rzadziej zakłady kamieniarskie zajmują się produkcją tego typu.

Niezależnie od realizowanych zamówień kamieniarz na swym stanowisku zobligowany jest konserwować i dbać o urządzenia i narzędzia którymi posługuje się w swojej pracy.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca kamieniarza odbywa się tak w pomieszczeniach zamkniętych (np. halach), w których wykonuje się jej zasadniczą część, jak i na wolnym powietrzu (place, budowy, cmentarze).

Wykonywaniu poszczególnych elementów towarzyszy z reguły hałas oraz wibracje wytworzone przez urządzenia trące i szlifujące. Niejednokrotnie przekraczające dopuszczalne normy. Praca z kamieniem związana jest też z zagrożeniem pyłami powstającymi w wyniku jego obróbki a będącymi czasem przyczyną choroby zawodowej - pylicy.

Stosunkowo uciążliwa jest na tym stanowisku konieczność ciągłego stania oraz dźwigania ciężkich przedmiotów, co bezpośrednio wiąże się z częstymi w tych warunkach urazami narządu ruchu oraz różnego rodzaju stłuczeniami, zwichnięciami i złamaniami.

warunki społeczne

Kamieniarz to zawód, w którym praca odbywa się w niewielkim zespole, złożonym z reguły z kilku do kilkunastu osób wykonujących podobne, zrutynizowane czynności. W trakcie wykonywania pracy może on liczyć na współpracę oraz pomoc kolegów, zwłaszcza w sytuacji wymagającej zaangażowania więcej niż 1 osoby. Kontakty z klientami firmy są dość ograniczone. Wyjątek stanowi tu osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zamówień. (z reguły mistrz kamieniarski). Pracę swoją kamieniarz realizuje w oparciu o wytyczne przełożonego sformułowane ustnie i w formie rysunku technicznego. Natomiast między współpracownikami dominuje przede wszystkim ustna wymiana informacji.

warunki organizacyjne

Dzienny czas pracy kamieniarza formalnie wynosi 8 godzin, choć nie rzadko przekracza tę granicę. Zmienny czas pracy uzależniony jest przede wszystkim od ilości otrzymywanych zleceń. Spory wpływ ma tu także pogoda - w niesprzyjających warunkach atmosferycznych (deszcz, śnieg) prace związane z montażem np. nagrobków są znacznie utrudnione a czasem niemożliwe. Wówczas czas pracy ulega skróceniu. W zasadzie można mówić o sezonowym charakterze prac kamieniarskich, gdyż w okresie zimowym liczba zleceń jest niewielka. Kamieniarz to zawód wiążący się z przejazdami na niewielkie odległości w celu zakończenia prac związanych z zamówieniem. Czasami jednak istnieje konieczność dłuższych przejazdów w celu uzyskania surowca lub półproduktu do produkcji (np. do kamieniołomów)

W celu ochrony przed pyłem oraz w związku z trudnymi warunkami pracy od osoby zatrudnionej w zakładzie kamieniarskim wymaga się noszenia ubrania roboczego i rękawic. Ponadto przy wykonywaniu niektórych czynności, takich jak szlifowanie, cięcie, wymagane jest dodatkowe zabezpieczenie. przed hałasem, odpryskami oraz płynem chłodzącym, na które składają się słuchawki, fartuch oraz obuwie gumowe. Praca na omawianym stanowisku jest nadzorowana okresowo przez mistrza kamieniarskiego będącego zazwyczaj przełożonym oraz właścicielem zakładu. W niektórych przypadkach, gdy kamieniarz realizuje zlecenie np. zakładu budowlanego może podlegać kierownikowi budowy (technikowi lub inżynierowi budowlanemu)

Kamieniarz wraz ze zdobyciem tytułu mistrzowskiego ma możliwość przejścia z roli pracownika do roli przełożonego. W związku z tym, iż zawód kamieniarza ma charakter zawodu rzemieślniczego, istnieje możliwość, wraz z podnoszeniem kwalifikacji, uruchomienia własnej działalności gospodarczej, a tym samym uzyskania statusu niezależnego pracodawcy.

Wymagania psychologiczne

Od osoby przyjmowanej do pracy w charakterze kamieniarza wymaga się przede wszystkim zręcznych rąk, co jest niezbędne przy wszelkiego rodzaju pracach z użyciem młota i dłuta, a zwłaszcza przy wykonywaniu napisów bądź elementów dekoracyjnych.

Aby zrealizować zlecenia związane z wykonywaniem ornamentów czy form ozdobnych kamieniarz musi posiadać też uzdolnienia artystyczne zwłaszcza w zakresie rzeźbiarstwa. Przydatne przy wykonywaniu takich zleceń okazać się mogą także uzdolnienia plastyczne zwłaszcza w fazie projektowania obiektu w formie rysunku.

Wykonując zlecenie niejednokrotnie kamieniarz spotyka się z koniecznością zaprojektowania i realizacji obiektu o skomplikowanej, wielościennej formie. W tego typu pracach pomoc stanowi rysunek techniczny zawierający niezbędne informacje o kształcie, wymiarach, itp. Do odczytania rysunku technicznego konieczna jest ponadto wyobraźnia przestrzenna.

Jedną z podstawowych czynności wchodzących w zakres obowiązków kamieniarza jest obsługa maszyn i urządzeń wykorzystywanych przy obróbce surowca. Wiąże się to bezpośrednio z koniecznością posiadania dobrej koordynacji wzrokowo - ruchowej . W przypadkach awarii czy uszkodzeń sprzętu lub materiału oczekuje się od pracownika szybkiego reagowania na tego typu sytuacje. Cechami ułatwiającymi taką reakcję będą szybki refleks oraz spostrzegawczość .Przydatne w obsłudze oraz konserwacji powierzonego sprzętu okazać się też mogą uzdolnienia techniczne, umożliwiające pracownikowi właściwe zabezpieczenie oraz usuwanie drobnych uszkodzeń urządzeń.

Kamieniarz musi się też cechować wytrzymałością na wysiłek czy umiejętnością pracy w warunkach monotonnych, co wynika z rutynowego charakteru pracy. Ważna jest również wytrwałość i cierpliwość przy obrabianiu kamienia gdyż nadmierny pośpiech może doprowadzić do zniszczenia lub uszkodzenia surowca. Tym samym nastąpi realne zagrożenie wystąpienia poważnych strat materialnych. Bezpośrednio z tymi cechami wiąże się wymagana od każdego rzemieślnika dokładność. Niedokładne realizowanie zleceń klientów lub niedokładna obróbka mogą zrazić zamawiających do korzystania z usług zakładu.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca kamieniarza, z uwagi na konieczność przenoszenia ciężarów przekraczających niejednokrotnie 25 kg oraz chodząco - stojący charakter wykonywanych czynności, zaliczana jest do ciężkich. W przypadku nielicznych stanowisk nie wymagających tak wielkiego wysiłku, fizycznego obciążenie pracą jest średnio ciężkie. (np. obsługa tokarek kamieniarskich).

Przynależność zawodu kamieniarza do powyższych kategorii decyduje o określonych wymaganiach zdrowotnych oraz cechach fizycznych preferowanych przy zatrudnieniu. Podstawową cechą stanowiącą kryterium doboru kadr jest ogólna wysoka wydolność fizyczna oraz sprawność układu kostnego w połączeniu z silną budową ciała.

Ważnymi czynnikami są też: sprawność układu krążenia - w tym serca oraz układu oddechowego. (Poważną przeszkodą czasami wykluczającą kandydata są choroby płuc - ze względu na zagrożenie pylicą). Częste występowanie takich czynników szkodliwych jak hałas oraz wibracje ograniczają możliwość zatrudnienia osób z ubytkami słuchu oraz chorobami wibracyjnymi. W zawodzie kamieniarza brak jest możliwości zatrudnienia niepełnosprawnych. Wynika to z charakteru pracy, występujących czynników szkodliwych oraz przeciwwskazań zdrowotnych. Przydatną cechą - przy pracach na wysokości - jest brak lęku oraz zaburzeń zmysłu równowagi.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Podstawową drogą dojścia do zawodu jest ukończenie zasadniczej szkoły zawodowej oraz złożenie egzaminu czeladniczego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną działającą np. przy Izbie Rzemieślniczej. W praktyce klasy kamieniarskie w szkołach zawodowych nie istnieją. Z reguły omawiany zawód zdobywa się w klasach wielozawodowych lub klasach o profilu budowlanym.

Istnieje także możliwość zatrudnienia osób, które posiadają tytuł robotnika wykwalifikowanego (czeladnika) w jednym z pokrewnych zawodów., zwłaszcza związanych z budownictwem, takich jak: murarz, posadzkarz, betoniarz. Oczekiwaniem pracodawcy jest jednak zazwyczaj potwierdzenie nabytych w trakcie praktyki umiejętności przed komisją egzaminacyjną. (Jeżeli osoba o zawodzie pokrewnym przepracuje jako kamieniarz czas równy czasowi trwania nauki zawodu wówczas może ubiegać się o przyznanie tytułu bez egzaminu).

Trzecią wreszcie choć niechętnie wymienianą przez pracodawców drogą jest przyuczanie do zawodu kamieniarza osoby, która ukończyła jedynie szkołę podstawową. Początkowo osoba taka może zostać zatrudniona na stanowisku pomocnika. Dopiero wraz ze zdobyciem niezbędnej praktyki może potwierdzić swe umiejętności egzaminem.

Reasumując w zawodzie kamieniarza preferuje się osoby o wykształceniu zawodowym kamieniarskim lub budowlanym. Oczywiście istnieje pewna grupa przypadków odbiegających od schematu jednak są one uwarunkowane stosunkami pomiędzy zatrudniającym a zatrudnianym. . Czynnikiem który może wpłynąć pozytywnie na decyzję pracodawcy może być posiadanie dodatkowych kwalifikacji nabytych w drodze kursów. Przede wszystkim przydatne okazać się mogą uprawnienia obsługi wózków widłowych. Mile widziane jest też posiadanie prawa jazdy na samochody dostawcze.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie kamieniarza istnieją dwa formalne szczeble w hierarchii zawodowej. Pierwszy -czeladnika, omówiony został już przy okazji poruszania zagadnienia warunków zatrudnienia w zawodzie. Drugi obejmuje osoby posiadające tytuł mistrza kamieniarskiego. W praktyce różnica pomiędzy stopniami wiąże się tylko z zakresem uprawnień i odpowiedzialności. Awans, jeśli można tu w ogóle mówić o awansie - choćby z uwagi na konieczność potwierdzenia każdego z tytułów w drodze egzaminu, tym samym nie wiąże się z jakąś radykalną zmianą warunków pracy, otwiera jednak szersze perspektywy. Warto choćby zaznaczyć, że jedynie mistrz kamieniarski posiada wystarczające kwalifikacje do uruchomienia własnej działalności gospodarczej oraz kierowania grupą pracowników. W miarę więc podwyższania swej pozycji istnieje szansa na przejście od roli pracownika do funkcji pracodawcy.

Nieformalnym stopniem w strukturze jest stanowisko pomocnika kamieniarskiego posiadającego jedynie niepełne kwalifikacje, a podlegającego mistrzowi lub czeladnikowi.

Poza taką strukturą funkcjonuje także uczeń, którego pozycja w okresie praktyki równa jest pomocnikowi.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W zawodzie kamieniarza wiek zatrudnionego pracownika nie jest najważniejszy. Z punktu widzenia pracodawców , najistotniejsze są kwalifikacje, doświadczenie a przede wszystkim ogólna, dobra sprawność fizyczna. Zatrudnienie znajdą więc tu tak osoby młode jak i te po pięćdziesiątce (choć szanse ich w starciu z osobami młodszymi są mniejsze), Warunkiem jest pozytywne przejście lekarskich badań specjalistycznych.

W odniesieniu do osób nie posiadających doświadczenia w zawodzie lub z bardzo długą przerwą w jego wykonywaniu górna granica wieku nowoprzyjętych do pracy waha się w zależności od zakładu od 40-50 lat.

Polecana literatura

Kamieniarz, Klasyfikacja Zawodów i Specjalności”, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 1996r.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---