Cykle koniunkturalne

Rodzaje wahań aktywności gospodarczej:

1. Wahania cykliczne- powtarzające się ze względną regularnością zmiany aktywności gospodarczej, wyrażające się fluktuacjach wokół trendu

2. Wahania sezonowe- zmiany aktywności gospodarczej występujące w ciągu określonego okresu (np. w tych samych porach roku)

3. Wahania przypadkowe - spowodowane jednorazowymi zdarzeniami o charakterze losowym

Cechy wahań cyklicznych:

• są wynikiem samowyzwalających się mechanizmów wewnętrznych, które występują w gospodarce

• swym zasięgiem obejmują całą gospodarkę

• sekwencje wzrostowych oraz spadkowych zmian wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami zwrotnymi

• punkty zwrotne powtarzają się ze stosunkowo względną regularnością

• fluktuacje mają charakter krotko- i średniookresowy

Slajd 4!!!

Definicja cyklu koniunkturalnego

Cykl koniunkturalny to powtarzające się, choć nie zawsze regularne pod względem długości i amplitudy wahania aktywności gospodarczej o okresie od 2-10 lat. Wahania te przejawiają się w zmianach absolutnych, odchyleniach od trendu lub wahaniach dynamiki (stopy wzrostu) różnych zmiennych ekonomicznych, które opisują poziom aktywności gospodarczej.

D.Hubner, M.Lubiński, W.Małecki, Z.Matkowski.: Koniuntura Gospodarcza.s.12.

Trend = tendencja rozwojowa

• to długookresowa ścieżka wzrostu

• podstawą do jej wyznaczania są dane możliwości produkcyjnych w gospodarce (wynikające z powiększenia ilości dostępnych zasobów lub poprawy ich wydajności)

Slajd 7!!

Budowa klasycznego cyklu koniunkturalnego

4 fazy

• faza kryzysu

• faza depresji

• faza ożywienia

• faza rozkwitu

2 punkty zwrotne

• dno

• szczyt

Slajd 9!!

Cechy faz cyklu

1. Faza kryzysu:

• nadwyżka podaży nad popytem, wzrost zapasów u producentów

• spadek produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia

• spadek cen (współcześnie zwolnienie tempa inflacji)

2. Faza depresji

• trend spadkowy produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku , inwestycji i konsumpcji zanikają

• przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga na niskim poziomie

• niski poziom cen , niska stopa zysku - zmusza firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności

Cechy cyklu

Długość - określana przez okresy występujące między punktami zwrotnymi; długość fazy spadkowej wraz z długością fazy wzrostowej

Częstotliwość - informuje ile cykli lub jaka część cyklu występuje w przyjętej jednostce czasu

Amplituda - różnica między skrajnymi wartościami pewnych elementów występujących w danym okresie

Intensywność - oznacza siłę tendencji zwyżkowych lub zniżkowych występujących w poszczególnych fazach

Symetryczność - informuje o relacji pomiędzy amplitudą poszczególnych faz oraz o zależnościach w zakresie ich długości

Slajd 13, 14!!!

Skrócenie i spłycenie fazy spadkowej współczesnych cykli to skutek:

• wieloletnie i skuteczne oddziaływanie polityki stabilizacyjnej państwa

• dynamiczna ekspansja sektora usług, który charakteryzuje się dużą odpornością na spadki koniunktury

• istnienie bardziej wiarygodnych informacji o sytuacji gospodarczej i jej perspektywach

• szybkość przepływu informacji

• procesy globalizacji i internacjonalizacji

Każdy cykl koniunkturalny jest inny, ale obserwuje się podobne zachowania pewnych wielkości ekonomicznych w czasie trwania każdego kolejnego cyklu.

Z tego względu wyróżniamy:

zmienne procykliczne - zmienne wykazujące dodatnią korelację z PKB

zmienne antycykliczne - zmienne wykazujące ujemną korelację z PKB

zmienne acykliczne - zmienne wykazujące brak korelacji z PKB

Slajd 17, 18,19!!!

Cykle Juglara

(cykl klasyczny = cykl główny)

• Clemens Juglar -ojciec teorii cyklu koniunkturalnego

• okres cyklu Juglara waha się od 6 do 10 lat, a średnia jego długość wynosi 8 lat

• przyczyną fluktuacji są inwestycje w kapitale trwałym (zmiany wyposażenia technicznego produkcji)

• cykle Juglara kończą się zwykle gwałtownie, np. paniką na rynkach (ostre punty zwrotne)

• występowały z dużą regularnością we wszystkich gospodarkach od roku 1825 do roku1939 (początek Anglia 1825, następnie: 1836, 1847, 1857, 1866, 1873, 1882, 1890, 1900, 1907, 1920, 1929, 1937)

Cykle Kitchina

(cykle krótkie = cykle mniejsze)

• Joseph Kitchin w 1923 roku opisał krótsze cykle, między dwoma kryzysami głównymi, występującymi zgodnie z cyklem Juglara

• cykl trwał średnio 3,5 lat (39-40 miesięcy).

• zaobserwowano je tylko w USA do II drugiej wojny światowej.

• przyczyną występowania cykli mniejszych są zmiany zapasów

• cykle Kitchina kończą się w łagodny sposób (łagodne punkty zwrotne)

Cykle Kondratiewa=cykle długie

• Nikołaj Kondratiew (w 1922 roku) publikuje zaledwie 100-stronicowy doktorat o istnieniu regularnych, około półwiecznych cykli (45-60 lat)

• przyczyną cykli: innowacje, sferę pieniądza, inflacja lub deflacja, styl życia, ważne wydarzenia polityczne

• długi cykl Kondratiewa dzieli się na dwie fazy (wzrostu i spadku), każda trwa średnio po 25 lat.

Slajd 23, 24!!!

Cykle egzogeniczne

• Teorie egzogeniczne cyklu koniunkturalnego szukają przyczyn sprawczych cyklu w zewnętrznych czynnikach w stosunku do danego systemu gospodarczego ( przyczyny: wojny, rewolucje, wybory, ceny surowców, innowacje, plamy na słońcu)

• Przykłady

1. Meteorologiczna teoria (teoria plam na słońcu) W.S.Jevensona

2. Teoria cyklu politycznego M.Kalecki

Cykle endogeniczne

• ich przyczyną jest wewnętrzna niestabilność systemu gospodarczego. Teorie te poszukują mechanizmu cyklu wewnątrz systemu gospodarczego.

• Przykłady endogenicznych teorii cykli

• Teorie pieniężne (J.S.Mill, A.Marshall, R.G. Hawtrey, K. Wicksell)- przyczyną cyklu błędy w polityce pieniężnej.

• Teorie popytowe ( E.F.Laderdale, T.R Malthus) przyczyną cyklu są nadmierne oszczędności

-Teorie inwestycyjne ( A.Siethoffa, J. Schumpetera,M.Kaleckiego)

przyczyną cykli są wahania inwestycji wynikające z wahań w stopie zysku, stopie procentowej i sprawności kapitału.

Slajd 27, 28!!!!

Monetarystyczny model dochodu nominalnego

• Znaczące zmiany stopy wzrostu zasobu pieniądza są warunkiem koniecznym i dostatecznym istotnych zmian stopy wzrostu dochodów pieniężnych, co odnosi się do zmian długookresowych, jak i zmian odpowiadających w przybliżeniu czasowi trwania cyklu koniunkturalnego

• Czynniki pieniężne odgrywają decydująca rolę w kształtowaniu dynamiki dochodu narodowego oraz formowaniu cyklu

• Źródłem zakłóceń jest konfrontacja stabilnej funkcji popytu i niestabilnej funkcji podaży

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego

• Źródłem cyklu koniunkturalnego są zakłócenia o charakterze realnym

• Teoria opiera się na założeniu, że tempo postępu technicznego i związany z nim wzrost produktywności podlegają nieregularnym zmianom, co wpływa na podaż dóbr i w efekcie na decyzje konsumpcyjne

• Cykl koniunkturalny to zbiór trwałych wstrząsów technologicznych, które zmieniają ścieżkę wzrostu

Metody analizy i prognozy koniunktury

• barometry koniunktury

(syntetyczny wskaźnik zmiennych wyprzedających)

odpowiednio dobrane zestawy wskaźników statystycznych, czułych na zmiany koniunktury oraz wyprowadzone z nich wskaźniki zbiorcze

• testy koniunkturalne

metoda wskaźnikowa oparta na badaniach ankietowych, której celem jest określenie aktualnego stanu aktywności gospodarczej w porównaniu z okresem poprzednim oraz wyznaczenie prawdopodobnego kierunku zmian w przyszłości

Wskaźniki koniunktury

• tworząc wskaźniki koniunktury wykorzystuje się cechy pewnych zmiennych ekonomicznych do przewidywania przyszłych warunków gospodarowania

• zmienne pilotujące (=wyprzedające PKB w cyklu) zapasy, zamówienia, ceny akcji, ceny surowców giełdowych, realna podaż pieniądza, liczba nowo tworzonych przedsiębiorstw,

• zmienne współbieżne zatrudnienie, produkcja przemysłowa ogółem,

• zmienne opóźnione stopy procentowe, kredyt konsumencki, jednostkowe koszty pracy

Wybrane barometry koniunktury

• 1919 rok pierwszy barometr tzw. harwardzki

• Barometr NBER - dla gospodarki USA

• Barometr BIEC (Bureau for Investments and Economic Cycles)- dla większości gospodarek, w tym również dla Polski: (patrz www.biec.org)

• WRK (wskaźnik równoległy koniunktury)

• WWK (wskaźnik wyprzedzający koniunktury)

• „Makrometr” - Makroekonomiczny Indeks Koniunktury -PENETRATOR

• „Barometr Rzeczpospolitej” od 2002 roku.

Wskaźnik Wyprzedzający Koniunktury (WWK) rejestruje zmiany w poziomie aktywności z wyprzedzeniem w stosunku do rzeczywistości.

Jest więc krótkookresową prognozą. Wyprzedza szczyty i dna cykli koniunkturalnych i cykli wzrostowych.
Idzie spowolnienie - WWK w październiku 2007 roku spadł po raz trzeci z rzędu.

Wskaźnik Równoległy Koniunktury (WRK) to miara ogólnej bieżącej aktywności gospodarki. Rejestruje zarówno ona zarówno cykle koniunkturalne, jak i cykle wzrostowe. Wykazuje dużą zgodność z PKB i może służyć do jego estymacji w sekwencjach miesięcznych.

1

---