ZESPÓŁ SZKÓŁ

W .............

Autor

klasa.

Zjawisko kwaśnych deszczy,

erozji gleby,

oraz czym jest recykling?

Praca napisana na zajęcia z

Chemii.

Kędzierzyn - Koźle 2008

SUROWCE WTÓRNE

(RECYKLING)

Każdego dnia ludzie wyrzucają ogromne ilości śmieci. Wiele z tego, co ląduje na wysypiskach, można po przerobieniu ponownie wykorzystać. Oszczędziłoby się w ten sposób energię, oraz środowisko i świat zwierząt.

DLACZEGO RECYKLING?

Wiele towarów, które kupujemy, od butelek z napojami, przez puszki po gazety zostaje po prostu wyrzucone na śmietnik. A przecież szkło, plastik, metal i papier są cennymi surowcami, które można łatwo przerobić i wykorzystać.

Pozyskiwanie surowców wtórnych pomaga oszczędzać energię: dla wykonania tej samej ilości papieru z makulatury potrzeba tylko połowy energii koniecznej do wyrobu papieru z drewna. Z surowców wtórnych (szczególnie tworzyw sztucznych) można uzyskać też oleje, których zasoby w przyrodzie są ograniczone. W ten sposób recykling przyczynia się do zachowania źródeł surowców dla przyszłych generacji. Recykling pomaga też zwierzęto, roślinom i ich biotopom, bowiem nie trzeba wycinać tylu drzew potrzebnych do produkcji papieru i niszczyć przez to środowiska.

Recykling pomaga też w rozwiązywaniu problemu składowania odpadów, który szczególnie w rozwiniętych krajach staje się coraz istotniejszy. Część śmieci z gospodarstw domowych składowanych jest dziś w starych kamieniołomach i w innych podobnych miejscach.

PAPIER

Przeciętne gospodarstwo domowe wyrzuca w ciągu roku na śmietnik ponad 150 kg papieru, który w większości można by ponownie przerobić i wykorzystać.

Recykling makulatury pomaga też pośrednio zwierzętom na wolności, w wielu krajach dla potrzeb przemysłu papierniczego wycinane są rozległe powierzchnie naturalnych lasów, głównie iglastych lasów. W ogromnym tempie odbywa się też niszczenie tropikalnych dżungli deszczowych. Zwierzęta na tych terenach zazwyczaj nie potrafią się przystosować do całkowicie zmienionych warunków i dlatego opuszczają zamieszkiwane wcześniej miejsca i giną.

Przez stosowanie makulatury do produkcji nowego papieru spadłoby znacznie zapotrzebowanie na drewno, co pomogłoby zachować środowisko wielu zwierząt.

Papier z makulatury dziś stosowany jest głównie w przemyśle na opakowania. W Wielkiej Brytanii przerabia się ok. 30 % makulatury, w Holandii i Japonii 50 %. Średnia światowa wynosi obecnie 35%.

SZKŁO

Polskie gospodarstwa domowe zapełniają coraz więcej pojemników na szkło. Niestety nadal jest to niewielki procent. Na przykład w krajach zachodnioeuropejskich odzyskuje się: w Szwajcarii 55 % szkła, w Holandii 53 %, w Austrii i Belgii ok. 50%.

Butelki wyrzucone po prostu gdziekolwiek mogą się stać śmiertelną pułapką dla wielu zwierzą. Małe ssaki, takie jak myszy lub norniki łatwo przecisną się przez szyję butelki, ale nie mogą wydostać się z powrotem i w szklanym więzieniu giną z głodu. Porozrzucanymi kawałkami szkła mogą się poważnie skaleczyć zwierzęta jak i zarówno ludzie.

ODPADY ORGANICZNE

Wszystkie organizmy roślinne i zwierzęce produkują odpady organiczne. Stanowią one znaczną część śmieci - od obierek ziemniaków po resztki z ogrodu. Odpady organiczne składowane na wysypiskach często konserwują się jakby były przechowywane w hermetycznych pojemnikach: znajdowano już znakomicie zachowaną marchew liczącą 20 lat. Podczas rozkładu substancji organicznych bez dostępu tlenu na wysypiskach powstaje gaz metan, który ulatniając się, może wybuchnąć. Poza tym metan jest szkodliwy dla środowiska. W dużej ilości potęguje efekt szklarniowy i przyczynia się do globalnego ocieplenia. W niektórych regionach odpady organiczne gromadzi się przy domach i odwozi do kompostowni. Tam odbywa się ich rozkład z dostępem powietrza i powstaje kompost. Może on być znakomitym nawozem roślinnym, zawierającym dość substancji potrzebnych roślinom do rośnięcia.

Odpady organiczne można w mniejszej ilości spożytkować też w gospodarstwach domowych lub w szkołach - małe kompostownie da się założyć w ogródku domowym lub szkolnym, a nawet na balkonie.

WTÓRNA PRZERÓBKA PAPIERU I SZKŁA

Zanim można ponownie przerobić jakąś substancję, należy wcześniej zgromadzić odpowiednią jej ilość. W wielu krajach wystawiane są pojemniki na szkło i makulaturę, by surowce te można było gromadzić i przerabiać. Liczne organizacje ochotników uczestniczą w zbieraniu surowców, które można wykorzystać, i sprzedają je potem firmom zajmującym się recyklingiem.

Wykorzystanie makulatury

Urządzenia do wykorzystania starego papieru pracują z różnymi typami tego surowca. Z papieru gazetowego można wyprodukować wyłącznie nowy papier gazetowy, twardy karton lub gruby , szary papier toaletowy. Za to z papieru wysokiej jakości, stosowanego np. w drukarkach komputerowych, można uzyskać nawet delikatny papier listowy.

Pierwszą fazą recyklingu makulatury jest zmielenie jej na małe kawałki w urządzeniu przypominającym ogromny mikser. Potem dodaje się wodę, aż powstanie gęsta miazga. Przelewa się ją następnie przez drobne sito. Do usunięcia farby drukarskiej z papieru używa się czasem substancji chemicznych lub sprężonego powietrza. Powstała masa przechodzi następnie przez kilka ciepłych walców, które wyciskają z niej wodę i wyciskają z niej wodę i wysuszają nadającą się do przerobu substancję papierową. Papier z makulatury, czyli „oszczędzający środowisko” jest szary i wygląda jakby był brudny, bowiem wszystkich resztek farby drukarskiej nie można z półproduktu dobrze usunąć. Oczywiście można potem ten papier wybielić, ale trzeba wówczas zastosować kolejne środki chemiczne, które są szkodliwe dla środowiska. Dlatego w ostatnich latach odstępuje się najczęściej od bielenia odzyskanego papieru.

Przerób szkła

Kolorowe szkło - brązowe, białe i zielone - dostaje się najpierw na pas transmisyjny. Tutaj należy usunąć z butelek nakrętki i naklejki, a za pomocą magnesu również części metalowe. Następnie szkło jest miażdżone razem z innymi surowcami - piaskiem i wapieniem. Wszystko zostaje stopione w specjalnym piecu i tak powstaje „topione szkło”, które wlewa się do form i wyrabia nowe butelki, słoiki i inne przedmioty.

EROZJA GLEBY

Przywykliśmy do tego, że istnienie gleby jest czymś oczywistym w rzeczywistości jednak tego drogocennego bogactwa naturalnego niebezpiecznie szybko ubywa. Zjawisko to nazywane jest „erozją gleby”.

CO TO JEST GLEBA?

Przez długi czas wiatr, deszcz i lód oddziaływały na skorupę ziemską, która pod ich wpływem rozpadła się na małe cząsteczki, zależnie od wielkości nazywane pyłem, piaskiem lub żwirem. W ten sposób powstała podstawa wszystkich typów gleb, zawierająca potrzebne

Mineralne, bez których nie byłby możliwy wzrost roślin. Drugim, równie istotnym składnikiem gleby są resztki obumarłych roślin i zwierząt, które w wyniku oddziaływania bakterii glebowych i grzybów rozkładają się na próchnicę. Próchnica jest niezbędna dla życia w glebie, zatrzymuje bowiem wodę i substancje odżywcze potrzebne wszystkim roślinom i tworzy odpowiednie warunki dla ukorzenienia się i wzrostu. Na procesy tworzenia się gleb wielki wpływ ma klimat. W tropikalnych upały oraz gwałtowne deszcze przyczyniają się do szybkiego rozkładu skał, dlatego gleby sięgają tam na głębokość 50 metrów. W regionach o klimacie umiarkowanym warstwy gleby osiągają zazwyczaj maksymalną grubość około jednego metra - wyjątek stanowią brzegi Missisipi z nanosami o grubości do 30 metrów. Bez względu na głębokość warstw gleby, można powiedzieć, że najurodzajniejsze znajdują się bezpośrednio pod warstwą powierzchniową.

EROZJA SPOWODOWANA PRZEZ ZWIERZĘTA

Znane są wypadki, kiedy erozję gleby powodują zwierzęta niszcząc swoje naturalne środowisko. Na wyspach Farne pierwotnie żyły populacje fok i maskonurów. Maskonury wyrywały trawę na budowę gniazd, a foki chętnie tarzały się w bagnie, co spowodowało całkowicie zniszczenie wierzchniej warstwy gleby. Miejscowe foki celowo były płoszone, dlatego w końcu opuściły wyspę. Dzięki temu udało się zachować kolonie maskonurów. Również pasące się bydło przyczynia się do erozji gleby, szczególnie tam, gdzie hodowane jest na małych, ogrodzonych pastwiskach. Głównie kozy domowe znane są ze szkód, jakie potrafią spowodować. W wielu krajach ustawowo zakazano hodowli kóz, by ocalić roślinność. W regionie śródziemnomorskim pierwotne gaje ustąpiły miejsca zaroślom krzewów kolczastych, właśnie z winy swobodnie pasących się kóz.

WARUNKI WYSTĄPIENIA EROZJI GLEBY

Erozję powodują przede wszystkim wiatry i deszcze. Jedna kropla deszczu, która spadnie na obnażoną glebę, powoduje, że jej cząsteczki rozpadają się. Przy dłuższych deszczach na nie chronionej ziemi powstają głębokie , wypłukane koryta. Wiatr rzadziej jest odpowiedzialny za erozję. Erozja spowodowana wiatrem występuje w regionach suchych. Stanowi jednak poważne zagrożenie, ponieważ w ciągu kilku godzin wiatr może roznieść taką ilość gleby, jaką woda wypłukuje przez lata. W ostatniej epoce lodowcowej erozja spowodowana przez wiatr w Ameryce Północnej i w Azji uniosła w powietrze miliony ton cząsteczek gleby, które osiadły w postaci ogromnych warstw lessowych. Obecnie warstwy lessowe, niejednokrotnie o grubości do 150 metrów, ponownie pod wpływem deszczu i wiatru wystawiane są na erozję. Ulewne deszcze w regionach tropikalnych wymywają glebę i mogą przyczynić się do katastrof ekologicznych. Jeśli ludzie odsłonią tutejsze zbocza, woda spłucze z nich wierzchnią warstwę gleby w doliny i bagna. Zaleją pola, drogi i wsie. Tam, gdzie w krajach rozwijających się buduje się w podmokłych dolinach kosztowne kanały melioracyjne, zostają one często zatkane przez błoto i cały system przestaje działać. Nie naruszone pozostają te warstwy gleby, które pokrywa w całości bujna wegetacja.

CO MOŻNA ZROBIĆ ?

• Co roku na całym świecie znika 26 mld ton gleby, przede wszystkim w Chinach, Afryce, Indiach, krajach byłego Związku Radzieckiego i w Stanach Zjednoczonych. Tysiące kilometrów kwadratowych gleby ulega degradacji, co powoduje, że ludzie anektują z kolei coraz większe obszary pierwotnych lasów.

• Spływanie gleb ze zboczy może być spowodowane orką w kierunku pionowym, a nie wzdłuż poziomic. Woda może wówczas bez przeszkód spływać w dół i pozostawiać za sobą głębokie bruzdy po wypłukanej glebie.

• Erozję gleby może też wzmagać zakładanie tarasowatych półek na stromych zboczach. Woda z nich nie ścieka po powierzchni, ale przesiąka pod cienką warstwą gleby i wypłukuje substancje odżywcze.

• Przed erozją spowodowaną przez wiatry można się bronić zakładając wiatrołomy. Są to rowy i pasy roślin oraz drzew ciągnące się wzdłuż pól. Siła wiatru jest przez nie tłumiona, nie następuje zatem wywiewanie ziemi ornej.

• Najpewniejszą ochroną przed erozją gleby są rosnące na niej rośliny.

KWAŚNE DESZCZE

I ICH EFEKTY

Substancje, które wydzielają się przy spalaniu paliw kopalnych i spaliny samochodów powodują opady kwaśnych deszczy. Naruszają one w poważny sposób równowagę ekologiczną na Ziemi.

PRZYCZYNY KWAŚNYCH DZESZCZY

Przed 300 milionami lat znaczną część Ziemi zajmowały dżungle tropikalne. Obumarłe drzewa w ciągu milionów lat zmieniły się w ropę i węgiel, które przy spalaniu znikają w ciągu kilku chwil. Niestety, niezupełnie.

Dziś te paliwa kopalne wykorzystywane są do produkcji energii elektrycznej. Spala się je, by ogrzać domy i fabryki. Podczas ich spalania wydziela się wiele szkodliwych substancji, które wysokie kominy rozprzestrzeniają po okolicy.

CO TO JEST KWAŚNY DESZCZ

Podczas spalania ropy i węgla powstaje dwutlenek siarki i tlenki azotu. Kolejne tlenki azotu i węglowodory są w spalinach samochodów. Są to substancje szkodliwe. W wyniku promieniowania słonecznego z tlenku azotu i węglowodorów powstają dalsze substancje, takie jak np. ozon.

Substancje te wchodzą w reakcje z tlenkami azotu, siarki i kropelkach wody, tworzących chmury, tworzą kwas siarkowy i azotowy.

Chodź zagrożenie to jest już dziś ogólnie znane, przemysł na całym świecie wciąż rozwija się nie uwzględniając potrzeby środowiska. Następstwa kwaśnych deszczów dotykają potem też kraje, które nie mają udziału w ich powstawaniu.

ŚMIERĆ LASÓW

Kwaśne deszcze niszczą miliony hektarów lasów europejskich. Dwutlenek siarki jest przyczyną obumierania wielkiej ilości drzew. Podobnie zgubne następstwa mają spaliny. Drzewa są zbyt chore i słabe, by mogły się same uzdrowić.

Zanieczyszczona atmosfera może poważnie zaszkodzić nawet starym drzewom, obniża bowiem ich odporność na mróz, choroby i pleśnie. Badania z Ameryki dowiodły, że zanieczyszczone powietrze spowalnia wzrost lasów, po których nie widać poza tym żadnych uszkodzeń. Następstwa spowodowane przez kwaśne deszcze za pięćdziesiąt lat można tylko przewidywać.

ZATRUTE ZWIERZĘTA

Przed wybudowaniem wysokich kominów i wprowadzeniem mniej dymiących środków opałowych w latach pięćdziesiątych XX wieku atmosfera zanieczyszczona była tylko na terenach w bezpośredniej bliskości regionów przemysłowych. Dziś zanieczyszczenie przyrody jest mniej widoczne, ale obejmuje większe tereny.

W Norwegii, Szwecji, Szkocji, Kanadzie i we wschodnich stanach USA wyginęły tysiące ryb. Większość zatruła się aluminium, które kwaśne deszcze wypłukiwały z gleby i dostarczały do wody. Dotknęło to też ptaki, jedzące ryby - orły, perkozy, rybitwy i tracze. Spowolniło to też wzrost populacji niektórych ssaków, np. północnoamerykańskiej wydry. Wysoka zawartość aluminium widoczna była w ciałach bezkręgowców i zaburzyła równowagę ekologiczną całego ekosystemu. W dorzeczu wielu rzek nie żyje już np. pluszcz, znikły bowiem larwy owadów, które stanowiły jego pożywienie. Na półkuli północnej nie ma już praktycznie regionu, który nie byłby mniej lub bardziej dotknięty przez kwaśne deszcze.

PH Kwaśnego deszczu waha się w granicach 5 - 2,3 pH.

KTO ZANIECZYSZCZA

Wielka Brytania była pierwszym krajem, który zapoznał się z kwaśnym deszczem. Opisano go w Manchester już przed ponad stu laty.

Ani Wielka Brytania, ani Stany Zjednoczone Ameryki Północnej nie podpisały protokołu Konferencji Helsińskiej z 1984, której celem było właśnie ograniczenie emisji dwutlenku siarki.

Silnie uprzemysłowiona Wielka Brytania ma kilka rekordów w dziedzinie zanieczyszczania atmosfery. W roku 1986 wypuszczono do atmosfery 3 760 000 ton dwutlenku siarki, to znaczy więcej niż w jakimkolwiek innym kraju Europy Zachodniej. Aż do roku 1993 dostawało się tu do atmosfery więcej tego gazu niż we Francji, Niemczech, Szwecji, Danii, Norwegii, Austrii, Szwajcarii, Luksemburgu i Holandii razem wziętych.

Niewiarygodne jest, że nawet import paliw, które nie powodują uwalniania się szkodliwych substancji, w żaden sposób nie wpłynął na poprawę powietrza. Z wysokich kominów nadal wypuszczane są szkodliwe gazy.

WALKA Z EFEKTAMI KWAŚNYCH DESZCZÓW

Kwaśny deszcz i jego następstwa stały się wreszcie poważnym problemem międzynarodowym i politycznym. Efektem tego są np. następujące przedsięwzięcia:

• W Stanach Zjednoczonych dopuszczalne stężenie szkodliwych substancji jest czterokrotnie niższe niż w Wielkiej Brytanii. Samochody wyposażone są w katalizatory, które zatrzymują 95% tlenku azotu.

• Do pierwszych przedsięwzięć zmierzających do neutralizacji kwaśnego środowiska należało rozpylanie wapna nad jeziorami i lasami w Szwecji i Niemczech. Dziś nie ma w Europie kraju, którego nie dotyczyłyby kwaśne deszcze.

• 10 krajów europejskich obniżyło o 30% ilość związków siarki wydzielanych przez elektrownie.

• Przemysł naftowy inwestował miliony w produkcję benzyny bezołowiowej. Jedna piąta samochodów może na niej jeździć bez żadnych zmian silnika. Liczba samochodów na całym świecie jednak rośnie i nawet bezołowiowe spaliny nie są nieszkodliwe dla przyrody.

BIBLIOGRAFIA:

1. www.wikipedia.pl

2 . Świat wiedzy

3. Niezwykłe fakty

4. Encyklopedia zwierząt od A do Z.

---