Oznaczanie składu granulometrycznego utworów glebowych -metoda sitowa
Zasada tej metody polega na przesianiu odpowiednio wysuszonej i roztartej próbki gleby przez zestaw sit o średnicach oczek odpowiadających wartościom granicznym poszczególnych frakcji i podfrakcji granulometrycznych.
Metoda może być realizowana w dwojaki sposób - na sucho i na mokro.
Metoda sitowa na sucho może służyć do oddzielenia i rozfrakcjonowania cząstek ≥ 1 mm we wszystkich mineralnych utworach glebowych oraz dodatkowo podfrakcji piaszczystych (1,0-0,5; 0,5-0,25 i 0,25-0,1 mm)w utworach lekkich (podgrupy granulometryczne piasków).
Wykonanie analizy.
Przygotować zestaw odpowiednich sit z zamykającą go od dołu podstawką.
Wysuszoną próbkę gleby rozetrzeć w moździerzu, zważyć i wsypać na górne sito zestawu.
Zestaw przykryć dopasowaną pokrywką i przesiewać wykonując energiczne, poziome ruchy zestawem (1-2 minut).
Chwile odczekać (do chwili ustania pylenia), a następnie przyjrzeć się cząstkom na poszczególnych sitach, rozpoczynając obserwacje od sita górnego. Jeżeli stwierdzimy że na sicie obok cząstek elementarnych znajdują się też mikroagregaty, należy przesypać je z powrotem do moździerza i ponownie delikatnie przetrzeć.
Wsypujemy cząstki ponownie na to samo sito (poniżej powinny się znajdować sita zestawu jak poprzednio) i wytrząsamy.
Po ostatecznym zakończeniu przesiewania zsypujemy starannie oddzielone na sitach frakcje (podfrakcje) na tacki lub kartki papieru i ważymy (suma masy oddzielonych podfrakcji powinna być w przybliżeniu zgodna z naważką wyjściową - jest nieco niższa ze względu na drobne straty podczas wykonywania analizy).
Wyliczamy procentowy udział poszczególnych frakcji i podfrakcji w badanym utworze.
Metoda sitowa na mokro pozwala na określenie udziału frakcji (podfrakcji) większych od 0,02 mm, we wszystkich utworach mineralnych.
Wykonanie analizy.
Próbkę powietrznie suchej gleby rozetrzeć, odważyć 100 g, wsypać do emaliowanego garnka o pojemności 2 litrów, dodać 1,5 g bezwodnego Na2CO3 oraz około 0,7 litra wody destylowanej i gotować na wolnym ogniu przez pół godziny od chwili zawrzenia (uważać by zawiesina nie wykipiała i dolewać wody by zbytnio się nie zagęściła). Dodatek węglanu sodu ma na celu doprowadzenie gleby do maksymalnego zdyspergowania (rozgruźlenia).
Po ugotowaniu ostudzić zawiesinę do temperatury pokojowej i przenieść ją ilościowo (przy pomocy bagietki z gumką i tryskawki) na przygotowany wcześniej zestaw sit. Zestaw jest zakończony od góry kopułą z króćcem do podłączenia węża gumowego doprowadzającego wodę, od dołu podstawką z rurką do odpływu wody.
Po dokładnym przepłukaniu frakcji i podfrakcji znajdujących się na sitach zestawu, zsypujemy cząstki z poszczególnych sit na tacki, suszymy i ważymy (cząstki < 0,02 mm ulegają odmyciu i wyliczamy je z różnicy masy naważki wyjściowej i sumy oznaczonych frakcji i podfrakcji).
Wyliczamy procentowy udział poszczególnych frakcji i podfrakcji w badanym utworze.