Temat: Masaż po udarze.
Plan prezentacji:
Przedstawienie ogólnych informacji o chorobie.
Opisanie masażu wykonywanego u chorych po udarze.
Podanie wskazań i przeciwwskazań zabiegu.
Wykaz mięśni, które należy wzmocnić i tych, które powinniśmy rozciągnąć.
Wyjaśnienie celu masażu.
Na początku mojej prezentacji chciałabym wytłumaczyć czym jest udar mózgu .Termin ten określa stan, w którym wystąpiły nagłe ogniskowe objawy neurologiczne w wyniku zaburzeń krążenia mózgowego (niedokrwienie, krwotok).Niekiedy objawy kliniczne udaru mogą występować na tle:
-migreny
-guza mózgu
-napadu padaczkowego
-krwiaka podtwardówkowego
Klasyfikacja udarów:
Przemijające napady niedokrwienne utrzymujące się poniżej 24 godz
Odwracalne udary niedokrwienne cofające się w ciągu trzech dni
Postępujące gdzie stan neurologiczny ciągle pogarsza się
Dokonany ubytkowe objawy utrzymują się dłużej niż 3 tygodnie
Ze względu na patomorfologię
-udar niedokrwienny
-krwotok śródmózgowy
-krwotok podpajęczynówkowy
-krwotok śródczaszkowy
-udar żylny
Udary niedokrwienne stanowią około 80% udarów, udary krwotoczne 15% a krwotoki podpajęczynówkowe to zaledwie 5%.
Niedokrwienie mózgu i zawał mózgu.
Przedłużający się stan niedokrwienia doprowadza do zawału. Spadek ciśnienia krwi prowadzi do omdlenia, rzadko powoduje objawy ogniskowe.
Kliniczne postacie udarów niedokrwiennych to:
-udary zakrzepowo-miażdżycowe
-udary zatorowe na skutek zmian w sercu(migotanie przedsionków)
-udary lakunarno-niedokrwienne spowodowane zmianami w naczyniach
Objawy:
-uczucie osłabienia, brak czucia nóg
-problemy w mówieniu
-nagle zaburzenia widzenia
-zaburzenia równowagi
-ostry ból głowy
-utrata świadomości
-porażenie połowicze kończyn
-uszkodzenie półkuli mózgu
Masaż służy:
-utrzymaniu ruchomości
-aby zmniejszyć wiotkość mięśni należy je oklepywać
-uaktywnienie aparatu ruchu
-poprawa czucia głębokiego i zaburzeń wzrokowo-przestrzennych
-pielęgnacja pacjenta
-usprawnianie pracy narządów
-poprawa krążenia
-zmiana napięcia OUN
-przewodzenie bodźców nerwowych-pobudzenie receptorów
-odkształcenie tk miękkich
-uelastycznienie tkanek
-wpływa na elastyczność mięśni i aparatu więzadłowego stawu
-od pierwszych dni udaru należy wykonywać szeroki zakres ruchów biernych w celu zapobiegania bolesnych przykurczy w stawie
-pobudzenie mechanizmów plastycznych w OUN
-bodżce dotykowe sprzyjają nowotworzeniu wypustek nerwowych
Jeżeli stan zdrowia pacjenta pozwala można od 3-9dni po udarze przy akceptacji lekarza wykonać masaż w postaci głaskania średniej mocy i mocno w obrębie ręki,stopy oraz głaskanie średniej mocy kl. Piersiowej. Po kilku dniach można dołączyć do zabiegu delikatną wibracje w przestrzeni międzyżebrowej. W miarę poprawy stanu zdrowia chorego należy stopniowo zwiększyć obszar masażu. Masujemy rekę, stopę, przedramię,ramię, udo, twarz, kl. piersiową oraz grzbiet. Masaż mięśni spastycznych powinien być głęboki ale lekki i w wolnym tempie wykonywany. Składa się z głaskania i delikatnego rozcierania. Masaż mięsni antagonistycznych, które są zazwyczaj osłabione masuje się stosując ugniatanie, uderzanie w celu zwiększenia ich napięcia. Są to mięśnie :
Na kkg
-naramienny
-nadgrzebieniowy
-trójgłowy ramienia
-prostownik nadgarstka
-prostownik palców i kciuka
Na kkd
-pośladkowy wielki
-pośladkowy średni
-napinacz powięzi szerokiej
-dwugłowy uda
-półścięgnisty
-półbłoniasty
-prostownik palców i palucha
-mm strzałkowe
Masaż klasyczny można uzupełnić punktowym działającym rozluźniająco lub pobudzająco na odpowiednie mięsnie lub grupy mięśniowe. Włączając masaż do terapii należy pamiętać o zasadach:
-nie należy wykonywać masażu segmentalnego
-należy unikać głaskania odsercowego(zwiększa spastykę)
-nie wykonywać wibracji (przyspiesza spastykę)
-kkd słabiej masujemy niż kkg(zakrzepowe zapalenie żył)
-mięśnie spastyczne słabiej masujemy niż antagonistyczne
W profilaktyce przeciwodleżynowej, uderzeniowej, rozluźniającej
-zapobiegamy zniekształceniom mięśniowo-kostnym
-zapobiegamy odleżynom
-rozpoznajemy porażoną stronę ciała
-wysyłamy prawidłowe bodżce i sygnały do mózgu przy odzyskiwaniu funkcji czuciowych U łożenie zmieniamy co 2-3 godz
Aproksynacja to zbliżenie powierzchni stawowych do siebie pod wpływem nacisku aby wzmocnić czucie priopriocepcyjne, zahamować wzorzec spastyczny i wzmocnić mięśnie.
Tapping to technika nacisku ręcznego w celu stabilizacji pozycji ,krótkie energiczne poklepywanie, które wyzwala reakcje.
Techniki stosowane zależą od okresu po udarze w jakim znajduje się chory. Każdym okresie po udaezre masaż jest inny bo ma do spełnienia inną rolę.Trzeba znać okres choroby a dopiero pożniej dostosować technikę.Musimy się zastanowić czy pacjent jest już gotowy na drenaż czy może masaż ma na celu zapobieganie odleżynom albo nadszedł czas na pobudzenie mięśni ,dlaczego masować stronę nieporażoną a kiedy dołączyć ćwiczenia bierne i czynno-bierne.U chorych spastycznych masaż ma na celu rozluźnić swastykę mięśni a a trofikę poprawiamy w mięśniach osłabionych.Masaż w poprzek mięśnia rozlużnia go natomiast wzdłuż i mocno wykonywany pobudza mięśnie. Po stronie mocno napiętej wykonujemy masaż powoli, kolistymi, delikatnymi ruchami a po stronie o osłabionym napięciu mięśniowym masujemy szybko i energicznie.
W pierwszym okresie po udarze ważne jest utrzymanie prawidłowych funkcji życiowych i pielęgnacja. W ciągu pierwszych tyg po udarze muszą być monitorowane podstawowe funkcje życiowe:
-poprawa metabolizmu
-odżywianie i nawadnianie prowadzenie stałego bilansu płynów elektrolitów i kalorii
-relaks
Uaktywnienie pracy narządów
Masaż służy pielęgnacji pacjenta. Zapobiega odleżynom, przykurczom w stawach porażonych kończyn. Zaleca się ułożenie na chorym boku z przedramieniem i ręka skierowana ku górze .KKG powinna być odwiedzona w ST ramiennym, zgięta w ST łokciowym 90 stopni ,nadgarstek w zgięciu grzbietowym 15 stopni w reku miękki wałek, kciuk wyprostowany i odwiedzony kkd w odwiedzeniu i rotacji do wewnątrz. Staw kolanowy zgięty i stopa podparta o 90 stopni.
Oklepywanie pleców zapewnia drożność dróg oddechowych. Uruchamiając chorego po udarze zwracamy uwagę na:
-rozległość
-mnogość
-lokalizacje ognisk uszkodzenia mózgu
-świadomość
-stan psychiczny
-zaburzenia poznawcze
-zespół połowiczego zaniedbywania
-wiek
-nasilenie niedowładów
-dwojenie
-afazje
-zaburzenia funkcji zwieraczy
-sprawność fizyczną
-wydolność serca
-migotanie przedsionków
-wadę serca
-zdolność do wysiłku
-tętno
-ciśnienie
Na etapie uruchomiania wprowadza się ćwiczenia ogólnokondycyjne, koordynacyjne,ćwiczenia manipulacyjne,ćw w odciążeniu, w wodzie,masaże podwodne.Metody reedukcji nerwowo-mięśniowej można uzupełnić funkcjonalna elektrostymulacja FES i biofeedbecku.W póżniejszym etapie wprowadza się muzykoterapię,choreoterapie i psychoterapie. U chorych z niedowładem połowiczym lewostronnym stosuje się bodżce akustyczne wzrokowe i dotykowe.Rehabilitacja chorych z afazja i porażeniem kkg zachęca się do uaktywnienia lewej strony.Chorych zaopatrujemy w sprzęt ortopedyczny i rehabilitacyjny :łuska dłoniowa,temblak, łuska na staw kolanowy, podciąg gumowy na opadajacą stopę buty ortopedyczne z podwyższoną cholewką i sztywnikiem w szwie,obrócony obcas Thomasa,aparat dla goleni ze strzemieniem i sprężyną unoszącą opadającą stopę.
Rehabilitacja w okresie przewlekłym wskazuje na trening koordynacyjno-aerobowy,którego celem jest poprawa wydolności chorych np. nauka chodu. Ćw. wyzwalają plastyczność kory mózgu.Stymulacja magnetyczna służy modulacji aktywności korowej i parametrów behawioralnych PNS jest stymulacja somatosensoryczną dotyczącą stymulacji nerwów obwodowych.INB dotyczy niedokrwienia,blokady nerwów poprzez napompowanie mankietu na przedramieniu powyżej ciśnienia skurczowego krwi.Stosujemu prądy TENS oraz ciepłolecznictwo gdzie temperatura jest powyżej 36 stopni Celsjusza.
Jest wiele wątpliwości co do wykonywania masażu u osób po udarze.Przeciwnicy masażu po udarze sądzą,że masaż jest przeciwwskazaniem, ponieważ każdy ruch na skórze pacjenta wzmaga spastyczność natomiast dla drugich masaż jest ważnym narzędziem leczniczym w udarach szczególnie gdy pacjenci leżą unieruchomieni , należy poprawić trofikę tkanki, zapobiegać odleżynom,stymulować stronę niedowładną poprzez dotyk , bodżce eksteroreceptywne czyli skorne oraz ćwiczenia PNF,które uzupełniają braki prioprioreceptyków poprzez rezerwy czucia powierzchniowego.Zastosowanie ćw koordynacyjno-®ównoważnych odbudowuje drogi ruchowe.Wibracja stabilizatorów łopatki poprawia funkcję manualną kkg.
Powrót chorego po przebytym udarze do samodzielnego funkcjonowania może trwać tygodnie,miesiące a nawet lata. Oczekiwanie na poprawę funkcji ruchowych może trwać do roku Na poprawę funkcji mowy można oczekiwać do 3 lat.Czasem do końca życia chory wymaga pomocy innych osób ale im wcześniej zaczniemy usprawniać pacjenta tym większa szansa na sukces.Masaż, fizykoterapia, kinezyterapia i rozmowa z pacjentem oznacza pełnię jaką możemy podarować pacjentowi.