Mózgowe porażenie dziecięce.
Charakterystyka mózgowego porażenia dziecięcego.
Mózgowym porażenie dziecięcym nazywa się rodzaj nieprawidłowości obejmującej następstwa uszkodzenia mózgu, znajdującego się w stadium niezakończonego rozwoju lub jego zaburzeń rozwojowych o wczesnym początku i przewlekłym przebiegu. Definicja ta opiera się na kryterium nie postępującego zaburzenia czynności ruchowych i postawy z nieprawidłowością zmiany w o.u.n. i trwałością objawów klinicznych, powiązanych z innymi neurologicznymi dysfunkcjami, które można jedynie złagodzić odpowiednim leczeniem rehabilitacyjnym. Uszkodzenia rozwijającego się mózgu mogą występować we wszystkich jego miejscach. W motoryce wyrażają się głównie uszkodzeniem drogi piramidowej, struktur pozapiramidowych, oraz kory w zakręcie pozaśrodkowym i móżdżku. Mózgowe porażenie dziecięce według Vojty jest stanem potencjalnym, który nie zawsze musi się rozwijać do pełni swoich objawów, jeśli zostaną wcześnie zauważone, a leczenie reedukacji przez torowanie reakcji motorycznych zostanie wprowadzone w pierwszym miesiącu życia.
Etiologia wczesnodziecięciecego uszkodzenia mózgu może się związać z trzema okresami życia.
1 Wewnątrz łonowe uszkodzenie mózgu warunkują czynniki dziedziczne, genetyczne defekty enzymatyczne i zaburzenia przemiany materii, uszkodzenia komórki jajowej lub plemnika przez promienie jonizujące, aberracje chromosomalne, embropatie związane z zakażeniem wirusowym, bakteryjnym pierwotniakowym, niedotlenieniem i niedokrwieniem, fetopatie, konfliktem serologicznym i niedoborem kwasu foliowego.
2 Okołoporodowe uszkodzenia mózgowe powoduje najczęściej uraz mechaniczny i biochemiczny w przebiegu porodu, a wiec niedotlenienie związane z bezdechem, niedodma wypadniecie pępowiny, anomalie łożyska, poród kleszczowy i inne uszkodzenia mechaniczne np. narkoza długotrwałe skurcze, ułożenie pośladkowe szybki poród uliczny.
3 Uszkodzenie po urodzeniu mogą powstać przez zapalenie mózgu lub opon mózgowo rdzeniowych, infekcje bakteryjne i wirusowe, zatory zakrzepy naczyń mózgowych, drgawki gorączkowe urazy mechaniczne, utonięcia, zatrucia.
Mózgowe porażenie dziecięce to zbiorcze pojecie obejmujące różnorodne, zmieniające się wraz z wiekiem zaburzenia ruchu i postawy (porażenia wiotkie i spastyczne,niedowłady ruchy mimowolne, zaburzenia napięcia mięśniowego, zaburzenia równowagi)współistniejące z innymi, objawami trwałego uszkodzenia mózgu(padaczką, upośledzeniem umysłowym, zaburzeniami mowy, wzroku słuchu) znajdujące się w fazie nieskończonego rozwoju, a więc powstałe przed urodzeniem dziecka, w czasie porodu lub w pierwszych 3 latach życia. Najczęściej stosuje się szwedzki podział, opracowany przez Hagberga. Wyróżnia się w nim;
1Postacie spastyczne ( piramidowe), których wyrazem jest uszkodzenie ośrodków i dróg mózgowych kierujących dowolną czynnością ruchową, a w śród nich niedowład połowiczy prawo lub lewostronny, niedowład spastyczny czterokończynowy -charakteryzujący się zajęciem czterech kończyn z przewaga górnych, niedowład kurczowy-zajęcie czterech kończyn z przewagą zmian w kończynach dolnych.
Postacie pozapiramidowe ( dyskinetyczne) na skutek uszkodzenia struktur mózgowych podkorowych, charakteryzujące się ruchami mimowolnymi, lub ogólną sztywnością mięśniową z ubóstwem ruchów.
3 Postacie móżdżkowe (ataktyczne) występujące na skutek uszkodzenia móżdżku, charakteryzują się zaburzeniami równowagi, często występuje współistniejące wodogłowie i zmiany napięć mięśniowych od sztywności do wiotkości, nadwrażliwość na bodziec z otoczenia i trudnościami w karmieniu i pielęgnacji. Dzieci z tą postacią zazwyczaj przez dłuższy czas są traktowane są jako opuźnione w rozwoju, mimo prawidłowego rozwoju psychicznego, a właściwe rozpoznanie jest ustalone dopiero po ukończenie przez dziecko 5-6 r.ż.
4 Postacie mieszane z m.p.d.
Zawierają objawy wyżej wymienionych postaci np. obustronnego niedowładu kurczowego i postaci móżdżkowej.
Jakiekolwiek objawy m.p.d są wynikiem trwałego uszkodzenia mózgu, podlegają jednak znacznej ewolucji w miarę rozwoju dziecka i dojrzewania o.u.n., a kryteria rozpoznania zespołu bezpośrednio po urodzeniu są bardzo trudne.
Metody usprawniania dzieci z m.p.d.
Rehabilitacja rozwojowa wykorzystuje jedyne w swoim rodzaju szanse dziecięcego rozwoju, aby uchronić dzieci przed wrodzonymi lub nabytymi wadami przed kalectwem. Podstawą jest w niej zasada rehabilitacji interdyscyplinarnej, której celem jest włączenie społeczne dziecka w:rodzinę, grupę przedszkolną, klasę szkolną. Zespół zajmujący się usprawnianiem dziecka powinien zapewnić kompleksowe leczenie, obejmujące sfery motoryczną, poznawczą, emocjonalną, społeczną i duchową. Należy wspomnieć, że główny ciężar opieki i kompleksowej rehabilitacji spoczywa na rodzicach, a zadaniem specjalistów jest odpowiednie pokierowanie ich pracą, wspomaganie ich jak i wspieranie w celu uzyskania oczekiwanych rezultatów i zapobieganie powstawania wtórnych dysfunkcji wynikającej z choroby podstawowej.
Diagnostyka i leczenie.
Mózgowe porażenie dziecięce występuje w ogólnej populacji dziecięcej w 2 przypadkach na 1000, natomiast u dzieci z tzw. ryzyka w pięciu procentach. Przypadków, jednak duże możliwości kompensacyjne rozwijającego się mózgu stwarzają realną szansę na poprawę stanu psychofizycznego niepełnosprawnego dziecka, dlatego kompleksowe usprawnianie powinno rozpocząć się jak najwcześniej. Pomoc dzieciom z mózgowym porażeniem dziecięcym niosą specjaliści kilku dyscyplin medycznych. Diagnostą wiodącym jest w tych przypadkach neurolog, oceniający zmiany w mózgu. Zależnie od stopnia deficytu neurologicznego rozróżnia się trzy postaci m.p.d: lekką o średnim nasileniu i ciężką. Niezbędne są również konsultacje ortopedyczne, z uwagi na możliwość wystąpienia w niektórych przypadkach zwichnięć w obrębie stawów biodrowych albo nieprawidłowości w obrębie układu kostnego. Lekarze ortopedzi decydują o doborze sprzętu rehabilitacyjnego i zastosowaniu odpowiednich zabiegów profilaktycznych.
Rehabilitacja ruchowa dzieci z mózgowym porażeniem ma na celu: ograniczenie negatywnych skutków spowodowanych unieruchomieniem, uaktywnienie nerwowo-mięśniowe porażonych części ciała, usprawnienie części zdrowych, aby w maksymalnym stopniu przejęły funkcje kompensacyjne, oraz wyrobienie ważnych umiejętności życiowych. Wśród metod usprawniania ruchowego najczęściej wymienia się: metody Vojty, Bobath, Petó, skafandra kosmicznego oraz hipoterapię. Ponadto ćwiczenia prowadzone w wodzie i ciepłym piasku sprzyjają rozluźnianiu mięśni.
Pierwszą osobą, która powinna pomóc rodzicom jest lekarz neurolog. Kieruje on dziecko do poradni, w której zajmie się nim lekarz rehabilitacji ruchowej. Równocześnie powinna być prowadzona stymulacja psychopedagogiczna, mająca na celu przygotowanie dzieci z mózgowym porażeniem do podjęcia obowiązków szkolnych. Dzieci z dysfunkcjami ruchowymi, w miarę możliwości, powinny jak najpełniej uczestniczyć w życiu społecznym. Należy jednak podkreślić, że szeroko rozumiana rehabilitacja dzieci z mózgowym porażeniem nie może ograniczać ich potrzeb psychicznych, szczególnie poczucia bezpieczeństwa. Nie można także zakłócać normalnego trybu życia nie tylko niepełnosprawnego dziecka, ale i całej jego rodziny.
Stosowanie różnych metod usprawniania nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeśli nie przestrzega się naturalnych potrzeb rozwoju. Potrzeba miłości, bezpieczeństwa, przynależności do kogoś wzrasta szczególnie przy ograniczeniach ruchowych dziecka. Dlatego za najbardziej korzystną uznaje się sytuację, kiedy usprawnianie małych pacjentów do 4. roku życia przebiega w środowisku rodzinnym, pod ambulatoryjną opieką specjalistów.
Leczenie, stosowane terapie
1 Uszkodzenie mózgu, które powoduje porażenie mózgowe, najczęściej nie nasila się, ale również nie ustępuje. Nie oznacza to jednak, że dziecku nie można pomóc. Leczenie porażenia mózgowego polega na określeniu stopnia inwalidztwa (psychicznego, fizycznego, słuchowego lub wzrokowego) i w miarę możliwości redukcji tych ograniczeń do minimum. Sami rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku wystarczającej opieki i terapii.
2.Opieka nad chorym wymaga współdziałania z pediatrami, logopedami i fizjoterapeutami oraz nauczycielami, a także, w niektórych przypadkach, z okulistami, laryngologami, ortopedami, terapeutami zajęciowymi, psychologami, pracownikami socjalnymi i wieloma innymi osobami. Zajęcia z fizjoterapii najczęściej prowadzone są w przychodniach, ośrodkach dla osób niepełnosprawnych oraz na turnusach rehabilitacyjnych.
3.Celem ich jest zapobieganie utrwalaniu się zniekształceń poprzez relaksację sztywnych mięśni i ustawianie w najwłaściwszej pozycji chorobowo zmienionych kończyn. Zmniejszenie napięcia mięśni można także osiągnąć stosując odpowiednie leczenia farmakologiczne. Stosuje się także leki neutralizujące drgawki. Dzięki fizykoterapii z użyciem baloników i innych urządzeń ortopedycznych wiele dzieci, które nigdy nie chodziły, może nabyć tę umiejętność.
4. Pomoc logopedy może podnieść zdolność komunikowania się dziecka z otoczeniem, a także zmniejszyć uciążliwości związane z połykaniem i karmieniem.
5.Dzięki zabiegom operacyjnym wiele dzieci może podjąć próby chodzenia za pomocą urządzeń ortopedycznych i nie być przez całe życie skazane na wózek inwalidzki.
6. Jedną z metod rehabilitacji osób niepełnosprawnych jest hipoterapia, a swoją zaletę zawdzięcza koniowi biorącemu udział w terapii. To właśnie obecność konia - "współterapeuty" - sprawia, że jest to wyjątkowa i niepowtarzalna metoda terapeutyczna, dająca zupełnie nowe i niespotykane w innych terapiach możliwości. Jest ona jednak ściśle powiązana z innymi metodami rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi i w pełni korzysta z ich dorobku. Dzięki tej terapii możliwe jest przywrócenie sprawności fizycznej i psychicznej.
7.Inną często spotykaną metodą jest dogoterapia. Dogoterapia jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio przystosowanych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii (ruchu, mowy, psychoterapię). Może być stosowana u osób z różnymi schorzeniami, przynosząc doskonałe efekty. Jest adresowana zarówno do dzieci, osób dorosłych, jak i starszych. Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań, wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa. Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły.
Poprzez dogoterapię można:
-Rozwijać mowę, wzbogacać słownik. o Przełamywać lęk. O Rozwijać funkcje poznawcze.
- Stymulować zmysły, ćwiczyć koncentrację, koordynację ruchów, orientację przestrzenną.
- Rozwijać myślenie przyczynowo-skutkowe.
- Stymulować pracę mięśni poprzez wykonywanie ćwiczeń ruchowych.
- Budować poczucie własnej wartości, pewności siebie, bezpieczeństwa.
- Podnosić aktywność, uczyć samodzielności, odpowiedzialności.
- Łagodzić stres, samotność.
- Rozwijać spontaniczną aktywność.
- Motywować i mobilizować do podejmowania działań.
-Uczyć właściwych postaw w stosunku do zwierząt.
- Uczyć zasad bezpiecznego postępowania z psami. o Budować więzi emocjonalne u osób z trudnym kontaktem. 8.Dziecko dotknięte porażeniem mózgowym powinien regularnie badać pediatra (lub inny specjalista), niekiedy przy udziale psychologa, aby ocenić jego ogólny rozwój i poziom inteligencji. Lekarze powinni omówić z rodzicami sposób postępowania, który sprzyja rozwojowi i edukacji dziecka. Wiele dzieci, u których porażenie mózgowe ma postać łagodną, a iloraz inteligencji jest prawidłowy lub bliski prawidłowemu, może uczęszczać do zwykłej szkoły.
Dzieci ze znacznym inwalidztwem i poważnymi zaburzeniami uczenia się muszą być kierowane do jeszcze bardziej specjalistycznych szkół. Rodzicom dziecka chorego na porażenie mózgowe wydaje się niekiedy, że jego rozwój jest bardzo powolny, bez większych szans na poprawę. Nie wolno jednak nigdy tracić nadziei i cierpliwości, a także próbować nietypowych lub nieuzgodnionych z lekarzem metod leczenia
Edukacja
Nauczanie indywidualne uważa się za korzystną formę pomocy dla dzieci, które nie mogą chodzić do szkoły. Ma jednak ograniczenia - pozbawia dziecko naturalnego kontaktu z grupą rówieśniczą. Szkoły specjalne funkcjonują przy szpitalach, sanatoriach i centrach rehabilitacyjnych albo razem z internatami. Są przystosowane, a także nastawione na indywidualizację nauczania, uwzględniającą możliwości intelektualne, percepcyjne i ruchowe. Szkolnictwo specjalne wypracowało metodykę nauczania wobec dzieci z mpd, u których dodatkowo występują: zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, kłopoty manualne, padaczka oraz dysfunkcje intelektualne różnego stopnia. Minusem jest skupienie w jednym miejscu dzieci niepełnosprawnych, powodujące ich izolację społeczną.
Szkoły integracyjne zaczęły powstawać jako wyraz wielkiej społecznej potrzeby tworzenia środowisk, w których dzieci zdrowe będą miały okazję uczyć się tolerancji, a dzieci niepełnosprawne będą doświadczać radości i trudów normalnego życia społecznego.
Szkoły powszechne bronią się na ogół przed przyjmowaniem dzieci niepełnosprawnych, chyba, że rodzaj niepełnosprawności umożliwia realizację normalnych szkolnych wymagań. Kierują się programem, któremu dzieci powinny sprostać przy zastosowaniu ujednoliconych metod dydaktycznych. Dzieci ze stosunkowo niewielkimi dysfunkcjami mają szansę osiągnąć w tych warunkach powodzenie. Włączanie dzieci niepełnosprawnych do szkół powszechnych wymaga ułatwień technicznych, a także uwzględnienia ograniczeń i stworzenia warunków do najpełniejszego zaktywizowania atutów dziecka. Część dzieci, zwykle głębiej upośledzonych umysłowo, zwłaszcza z dala od centrów miejskich, w ogóle się nie uczy.
Kształcenie zawodowe młodzieży z mpd uzależnione jest od rodzaju i stopnia dysfunkcji. Jeżeli niepełnosprawność pozwala, powinno się stosować metody normalnego szkolenia, ewentualnie z pewnymi modyfikacjami. Organizowane są ponadgimnazjalne szkoły specjalne, ośrodki rehabilitacyjno-zawodowe oraz kursy. Młodzież niezdolna do podjęcia zatrudnienia może być kierowana do warsztatów terapii zajęciowej, (am)
Metody rehabilitacji
Magda Loska, pedagog specjalny, pracownik naukowy Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie:
"Lekarze, podobnie jak rodzice niepełnosprawnych dzieci, są zwolennikami różnych metod rehabilitacji.
W Polsce rodzice bardzo wierzą w metodę Domana. Jednak z punktu widzenia uczciwości medycznej nie powinna być ona polecana. W niektórych krajach jej stosowanie jest zabronione. Francuska Komisja Rządowa napisała, że "metoda ta nie opiera się na żadnych dowodach naukowych". Metoda Domana bardzo angażuje rodzinę (wymaga obecności 5 osób), ale oparta jest jedynie na ćwiczeniach biernych.
Równie popularna jest metoda Vojty, a dotyczy dzieci z tzw. grupy ryzyka. Jest również oparta na ćwiczeniach biernych. Należy uciskać odpowiednie punkty na ciele dziecka, a ono broniąc się przed bólem -ucieka, wykonuje ruchy ciała, zmienia pozycje.
Popularna jest metoda Bobath, najmocniej poparta medycznymi dowodami naukowymi. Jest metodą ćwiczeń czynnych. Rehabilitanci uczą prawidłowo układać dziecko, właściwie zmieniać pozycję. Najważniejsze, żeby prawidłowe odruchy zostały "zapisane" w mózgu dziecka. Metoda Petó, jest metodą czynnego usprawniania. Dzieci pracują w grupach, wykonując rytmiczne ćwiczenia na polecenie tzw. dyrygenta. Wymagane są specjalne meble ze szczebelkami, które pomagają wznieść się dziecku do góry. Metoda stosowana jest u dzieci, które rozumieją polecenia. Ćwiczenia wykonywane są zawsze w tej samej sekwencji. co ma ułatwić ich zapamiętywanie?
Są osoby, które korzystają z rehabilitacji metodą skafandra kosmicznego. Założenie skafandra normalizuje napięcie mięśniowe, jednak koszty tej terapii, w porównaniu z efektami, są niewspółmiernie wysokie. Dzieci z mpd potrzebują rehabilitacji przez całe życie. Tylko w pewnym momencie życia można mówić o poprawie ich stanu fizycznego. Jeśli dziecko dojrzewa, rosną jego mięśnie i kości. Zdarza się jednak, że dochodzi do regresu, wtedy dziecko musi usiąść na wózku inwalidzkim.
Metoda J.Ayres- zwana metodą SI, czyli integracji sensorycznej
Jej cel stanowi poprawa procesów nerwowych i organizacji reakcji adaptacyjnych. Głównym zadaniem jest dostarczenie kontrolowanej liczby bodźców sensorycznych w taki sposób, aby dziecko spontanicznie formułowało reakcje adaptacyjne poprawiające integrację tych bodźców. Poprzez terapię SI koryguje się nieprawidłowości w zakresie postawy, koordynacji ruchowej, mowy, percepcji wzrokowej, słuchowej i funkcji poznawczych.
Metoda Glenna Domana
Metoda ta powstała w wyniku działalności fizjoterapeuty Glenna Domana. W 1976 roku założył on Instytut Faya w Filadelfii (tzw. Instytut Budowania Ludzkich Możliwości).
W metodzie tej wychodzi się z założenia, iż na drodze rozwoju zdrowego dziecka pojawia się sześć najważniejszych obszarów, służących do pełnego funkcjonowania istoty ludzkiej. Są nimi: wzrok, słuch, dotyk, ruch, mowa oraz sprawność rąk.
W metodzie Domana przyjmuje się wczesne usprawnianie dzieci. Ma ono doprowadzić do tego, by nieuszkodzona część mózgu, przyjęła zadania jego uszkodzonej części. Na pierwszy plan wysuwa się tu koncepcję inteligencji. Zaznacza się przy tym, że mózg rośnie i wtedy doskonale się rozwija, gdy poza jego indywidualnymi możliwościami maksymalnie zapewnia mu się ze strony otoczenia wszystkie możliwości dla rozwoju ruchu, mowy, zdolności manualnych.
Metoda Domana wyróżnia cztery bloki rozwojowe, w ramach, których dokonuje się usprawnienie. Wymienia się, zatem:
•Blok rozwoju fizjologicznego, w zakresie, którego proponowane jest spożywanie dużej ilości witamin.
•Blok rozwoju intelektualnego zmierzający do ciągłego doskonalenia
intelektu, dzięki przekazowi „bitów inteligencji".
•Blok rozwoju społecznego przygotowujący do życia w społeczeństwie
poprzez podanie zasad i norm współżycia społecznego i troskę o rozwój
emocjonalny.
•Blok rozwoju fizycznego zakładający osiąganie doskonałości
fizycznej za pomocą pełzania, raczkowania, poprawnego chodzenia, ćwiczeń
gimnastycznych.
Usprawnianie metodą Domana stanowi, zatem bodźcowanie mózgu odpowiednimi sygnałami. Dzięki np.wielosensorycznej stymulacji następuje rozwój poszczególnych zmysłów: dotyku, smaku, wzroku, słuchu.
Metoda Castillo - Morales
Metoda ta zwana jest stymulującą terapią ustną. Reguluje ona motorykę mięśni ustno- twarzowych oraz integruje kompleks ustno- twarzowy z motoryką całego ciała. Metoda ta polega na oddziaływaniu na mięśnie zaangażowane w procesy mowy, (czyli mięśnie oddechowe, mięśnie twarzy, języka, gardła, krtani, i klatki piersiowej) poprzez odpowiednie manipulacje terapeutyczne. Pozwalają one znormalizować napięcie wymienionych grup mięśniowych i skoordynować proces mowy z oddechem. W trakcie tej terapii stosuje się specjalne płytki zaopatrzone w czopy pobudzające język do aktywności. Dzięki temu ulegają wzmocnieniu mięśnie języka i poprawia się symptomatyka otwartych ust, co przeciwdziała wydzielaniu się śliny „wystawianiu" języka, a tym samym zmienia korzystnie fizjonomię dziecka.
Metoda B. IK. Bobath
Zmierza do zahamowania nieprawidłowych odruchów postawy oraz do normalizacji napięcia mięśniowego i jego rozkładu. Wyzwalane tą metodą ruchy czynne są początkowo odruchami automatycznymi, ale powtarzane nieświadomie, wielokrotnie, stanowią bazę dla późniejszych prawidłowych ruchów dowolnych. Ćwiczenia dobiera się indywidualnie, zgodnie z rozwojem ruchowym dziecka. W trakcie ich wykonywania stymuluje się odruchy pożądane, rozluźniające napięte mięśnie, eliminując równocześnie wadliwe wzorce.
Pamiętać należy, że każde dziecko, które ma zapewnioną właściwą opiekę może osiągnąć optimum swoich możliwości, mimo występowania zaburzeń ruchowych. Odpowiednia opieka domowa, medyczna i psychopedagogiczna, nieodrywająca dziecka od rodziny, obejmująca stymulację wszystkich sfer rozwojowych powinna zapewnić zaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka, to jest potrzeby miłości, bezpieczeństwa i ruchu. Nie dopuści ona do powstania wtórnych zaburzeń dodatkowo upośledzających rozwój.
Los dziecka z zaburzeniami jest trudny. Rodzice powinni mu okazać cierpliwość i akceptację. Niestety wielu rodziców zachowuje się tak jak nie powinno. Do nieprawidłowych zachowań należy:
•zbytnia troska o dziecko
•brak akceptacji dla ułomności
•ukrywanie przed światem, że dziecko jest niepełnosprawny
•całkowita rezygnacja z rehabilitowania dziecka
Trzeba pamiętać, że w przypadku zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, należy zwracać uwagę nie tylko na zaburzenia motoryki, ale również na zaburzenia związane ze sferą psychiki.
Ważne jest również zwrócenie uwagi na wszelkie nieprawidłowości ze strony mowy.
Jeżeli więc zostaną one zauważone, to należy jak najszybciej podjąć się leczenia. Może się zdarzyć, że nieprawidłowy rozwój mowy będzie miał ogromny wpływ na rozwój osobowości.
Masaż dziecięcy Shantali
Metoda ta jest stosowana u dzieci cierpiących na postać spastyczną m.p.d.W Indiach masaż niemowląt i małych dzieci stanowi część opieki nad dzieckiem i jest praktykowany z pokolenie na pokolenie. Rodzice komunikują się poprzez dotyk.”Język” dotyku jest językiem serca. Hinduski masaż Shantali wykonuje się w ciepłym pomieszczeniu, między karmieniami. Rozebrane dziecko leży na kocyku na nogach matki, siedzącej na podłodze. Matka pochyla się nad dzieckiem, nawiązując z nim kontakt wzrokowy. Masaż wykonuje się techniką opisana przez Derulską w następującej kolejności przed stawie jedną z nich: najpierw w ułożeniu na plecach masuje się klatkę piersiową, po obróceniu na bok masuje się kończynę górną od ramienia do nadgarstka po jednej i po drugiej stronie,następnie masuje się dłonie. Każdą część ciała masuję się w odpowiedniej pozycji w odpowiednim kierunku oraz kolejności.Na zakończenie stosowane są trzy ćwiczenia rozluźniające w ułożeniu na plecach ( otwieranie kończyn górnych, krzyżowanie ręka- noga i lotos)Masaż stopniowo uwalnia ciało dziecka, od nadmiernych napięć mięśniowych. Dzięki tym ćwiczeniom osiąga się prawidłowe postawy niemowlęcia. Masaż zwykle kończy się kąpielą.
Hipoterapia
Terminem hipoterapia określa się ogół zabiegów terapeutycznych, do których wykorzystuje się konia. Obejmuje ona różne formy oddziałowywania terapeutycznego, tj. terapeutyczną jazdę konną ( pacjent siedząc biernie poddaje się ruchowi konia, nie wykonuje żadnych ćwiczeń dodatkowych), rehabilitację konną ( oprócz działania ruchu konia stosuje się ćwiczenia) terapie przez kontakt z koniem ( najważniejszy jest emocjonalny związek z koniem) woltyżerkę pedagogiczno terapeutyczną( pomocna w zaburzeniach integracji sensomotorycznej)
U dzieci z m.p.d. wykonuje się przed jazdą konną, masaż obręczy biodrowej oraz ćwiczenia bierne i rozluźniające Lecznicze działanie jazdy konnej, trwającej około 30min, polega na wykorzystaniu ciepła i ruchów konia, które w czasie stępu odpowiadają kolejnym fazą prawidłowego chodu.Wielokrotnie powtarzane prawidłowe wzorce motoryczne podlegają torowaniu o.u.n tworząc prawidłowe wzorce ruchowe. Dzięki jeździe konnej poprawia się równowaga, kontrola nad dużymi grupami mięśniowymi, wzrasta symetria, precyzja i harmonia ruchów. Koń jest jednym z najlepszych stymulatorów czucia dotyku i odbierania bodźców proprio i interoreceptywnych, pomagających w określeniu schematu ciała i odzyskaniu informacji kinetycznych podczas ruchu. Podczas jazdy można kształtować orientację w czasie i przestrzeni, dostarczać nowych przeżyć, rozbudzać zainteresowania, poszerzać możliwości doznań oraz wyprowadzać niepełnosprawne dziecko z izolacji. W czasie pracy z koniem dziecko, nawiązuje z nim kontakt, musi stale korygować swoje zachowanie, dzięki czemu uczy się socjalnych form zachowania.
Terapia z zastosowaniem sztuki muzycznej.
Muzykoterapia jest jedną z form arteterapii, czyli terapii poprzez sztukę. Muzykoterapia jest jedną z form fizjoterapii i psychoterapii dzieci niepełnosprawnych Odgrywa rolę uzupełniającą, w kompleksowym usprawnianiu dzieci z zaburzeniami rozwoju. Jest także formą rehabilitacji, która rozwija sferę duchowości,umożliwiając zaspokojenie potrzeby miłości i rozwoju więzi człowieka z bogiem. Kształtowanie sfery ducha, szczególnie u dzieci niepełnosprawnych, jest ważne ze względu na przeciwdziałanie skutkom przeżywanego cierpienia, które degraduje i deformuje psychikę człowieka w odniesieniu do dzieci najczęściej stosuje się muzykoterapie aktywną (ekspresyjną) wykorzystujący śpiew, ruch, grę instrumentalną itp. Natomiast muzykoterapia receptywna polegająca na słuchaniu muzyki. Zajęcia mogą być prowadzone w grupach (4-6 osobowych) lub indywidualnie przez 15-40 min, najlepiej w porze przedpołudniowej ze względu na największą aktywność umysłową i wytrzymałość psychofizyczną dziecka. Różnorodność oraz przemienność technik (form aktywności dziecka) umożliwiają lepsze osiąganie zamierzonych celów rehabilitacyjno-terapeutycznych, oraz uatrakcyjniają pracę z małym, niepełnosprawnym pacjentem.
Opracowali:
Renata Wiśniewska
Anna Swaczyńska
Marcin Wiśniewski
Michał Rezler
7