TEMAT:METODA FELICJI AFFOLTER
Metoda ta przeznaczona jest dla osób,które maja poważne zaburzenia w sferze kontaktów międzyludzkich, z obniżoną sprawnością fizyczną, z różnymi rodzajami uszkodzeń mózgu-począwszy od dzieci z głębokim upośledzeniem do dorosłych po urazach mózgu i wylewach.F.Affolter nazwała tę grupę jako osoby z zaburzonym spostrzeganiem.
Metodę tę można określić jako psychopedagogikę rozumnego działania dłoni. Terapia odbywa się w ścisłym kontakcie dotykowym instruktora z pacjentem.Terapeuta kładzie swoje ręce na grzbietowej stronie dłoni podopiecznego i lekko naprowadzając kieruję czynnością, jednocześnie wyczuwając czy i kiedy pacjent jest gotowy do przyzwolenia,by poddać się kierowaniu, ponieważ pomoc ta nie może być wyręczeniem ani wymuszeniem. Chory wykonuje czynność sam, dzięki czemu może przeżywać siebie jako sprawcę czynności.Istotne jest,że instrukcja terapeuty przekazywana jest wyłącznie przez dotyk.Czas odpowiedni do mówienia o wykonywanych czynnościach to czas przed ich rozpoczęciem a przede wszystkim po ich zakończeniu -czynność wykonywana przez chorego wymaga ogromnego skupienia a trudno jest mu się skupić, gdy znaczną część energii pochłania słuchanie i rozumienie słów.
Terapeuta ukierunkowuje aktywność na badanie otoczenia. W terapii wykorzystywanych jest wiele przedmiotów codziennego użytku, także w zabawie, podczas przygotowywania i spożywania posiłku, sprzątania itp. tworzywa te, odziaływują silnie na zmysły i emocje, dostarczają bogatych i urozmaiconych doznań, wpływają na rozwój skojarzeń i powstawanie usystematyzowanych doświadczeń polisensorycznych.Terapeuta prowokuje do ujmowania i brania przedmiotów, dzięki czemu jest możliwość poznania reguł dotykania i działania.Główne reguły związane z dotykaniem to:
-stabilność podłoża;
-stabilność otoczenia wokół ciała.Osoby o zaburzonym spostrzeganiu czują stałe,twarde,dające silny opór podłożę czuje się bezpieczna a jednocześnie jej ciało odbiera konkretne i jednoznaczne informacje o otoczeniu.Pozwala jej to zrozumieć obecność świata wokół siebie i zrozumieć,że jej ciało to COŚ odrębnego od tego świata.Taki sam cel mogą mieć zachowania tj.np. naciskanie przedmiotu tak silnie,że się ono rozpada-dążenie przez chorego do potwierdzenie,że ten przedmiot istnieje(zachowanie takie odbierane jest przez otoczenie jako przejaw agresji i destrukcji)
Natomiast reguła działania to zrozumienie przez chorego następujących zjawisk związanych z działaniem na przedmiotach:
-zabieranie przedmiotów z podłoża
Chory badając opór między przedmiotem a podłożem nie potrafi chwytać przedmiotu-poznaje ten opór wykonując takie czynności jak,np.stukanie czy uderzanie;
Inny sposób-usiłujac zabrać z podłoża rzecz,której dotykają nie wykorzustuja w tym celu rąk tylko ust;
Inna grupa zachowań to nie tylko chwytanie i zabieranie przedmiotów z podłoża,ale także wypuszczanie je z rąk-można to określić jako:mocne przytrzymanie a potem gwałtowne rozluźnienie uchwytu
-ujmowanie stosunków sąsiedztwa
Chory nie potrafi ocenić, w jakiej odległości znajduje się określony przedmiot i próbuje chwytać, mimo że jest większa niż długość ręki
-utrzymanie określonego porządku działania
Chorzy opuszczają pewne ważne elementy, a w przypadku pojawienie się błędu zaczynają od początku tracąc energię nie na poprawę błedu,ale na powtórzenie jeszcze raz tych samych elementów a tym samym i błędu
-uwzględnienie tego, co nastąpi później
Nie potrafi wykonywać czynności z powodu problemów a wyobrażeniem sobie kolejnych etapów
-nie dopasowanie czynności do sytuacji.
Konsekwencją w/w trudności jest doświadczanie przez chorego niepowodzeń.
Autorka metody próbując znaleźć formę terapii skutecznej wobec osób z zaburzonym spostrzeganiem wykorzystała bardzo wnikliwe obserwacje małych dzieci o prawidłowym rozwoju.Najpierw ustaliła kolejne etapy osiągania określonych umiejętności motorycznych a następnie osiągnięta wiedzę przetworzyła na metodę pomagającą opanowanie tych umiejętności przez pacjentów z zaburzonym spostrzeganiem.Affolter uważa,iż rozwój człowieka jest w znacznym stopniu uzależniony od działania i doświadczenia.Działanie małego dziecka jest związane przede wszystkim z różnego rodzaju wzorcami ruchowymi tj.poruszaniem,dotykaniem,ujmowaniem.Wzorce te różnią się zaangażowaniem określonych części ciała i odpowiadających im elementów układu nerwowego a także stopniem złożoności małego dziecka ruchy i aktywność poszczególnych części ciała zależą od czterech zmysłów:wzrok,propriorecepcja,dotyk i równowaga.
Dziecko(dorosły) z zaburzeniem spostrzegania często nie dąży do dotykania przedmiotów,nie ujmuję je w dłonie, nie przekształca i nie wykorzystuje do kontaktów między ludźmi.Jeśli już takie zachowania występują są one ograniczone-osoba używa tylko jednej ręki,posługuje się tylko dwoma palcami, co sprawia, że raczej przytrzymuje przedmiot niż ujmuje je w dłoń,stosuje też zbyt silny nacisk,nie patrzy na swoje ręce,gdy one coś robią, przez co nie łączy doznań płynących z dwóch ważnych zmysłów tj.dotyk i wzrok.Wiadomo,że praca rąk pod kontrola wzroku jest podstawą do tworzenia się wewnętrznych obrazów rzeczy,rozpoznawania przedmiotów i do umiejętności wykraczania w swoim myśleniu poza bieżącą chwilę a także warunkiem zrozumienia relacji:PRZYCZYNA-SKUTEK..W przypadku osób z zaburzonym spostrzeganiem, inicjatywa do aktywności musi przyjść z zewnątrz.
W poszukiwaniu odpowiedzi, dlaczego tak się dzieje Affolter odwołała się do elementarnych doznań dziecka.Związane są one z dotykiem,który jest zmysłem aktywnym już od okresu prenatalnego.Dotykanie ciała i twarzy człowieka jest wcześniejsze niż dotykanie przedmiotów.Celem terapeutycznych oddziaływań jest przekazanie odpowiednich informacji czuciowych.Może to się odbywać przez prowadzenie całego ciała(w celu wywołania czynności motorycznych tj.chodzenie,klękanie-prowadzi się podopiecznego przed sobą w bardzo dużej bliskości-w takich warunkach pacjent ma większą szanse na kontrolę nad wykonywanymi ruchami,może poczuć swoje ciało tzn.odebrać wrażenia ze stawów,mięśni w czasie wykonywania czynności lokomocyjnych,których spontanicznie nie wykonuje prowadzeniu chorego trzeba pamiętać o sekwencjach rozwojowych a więc nie wykonywać na początku zbyt „dorosłych”wzorców)lub tylko rąk-dokładne nałożenie dłoni terapeuty na dłoń pacjenta(również bliski kontakt).Ważne jest, aby informacje pochodziły od obu rąk,ponieważ spostrzega i czuje się z obydwu stron.
Przebieg metody, F.Affolter można podzielić na cztery etapy:
1 etap
-prowadzenie rąk chorego,bliski kontakt;
-może wystąpić podwyższone napięcie mięśniowe;
-odwracanie wzroku od wykonywanej czynności
2 etap
-oswojenie się z przedmiotami i prowadzącymi rękami terapeuty;
-zmniejszenie napięcia;
-do wykonywanej czynności dołącza się wzrok-dochodzi do połączenia doznań wizualnych i dotykowych
3 etap
-współdziałanie rąk i oczu;
-wykonywanie czynności następujących po sobie w określonych sekwencjach czasowych
4 etap
-rozpoznanie przedmiotu;
-samodzielne kontynuowanie ruch rozpoczętego przez terapeutę;
-oczekiwanie na spodziewany ruch świadczy o pojawieniu się umiejętności wyobrażenia sobie czegoś, co nie jest związane z chwilą,która właśnie trwa;
-terapeuta na tym etapie powinien powoli się wycofywać z bliskiego kontaktu rąk.
Metoda Felicji Affolter wbrew pozorom nie jest łatwa,bowiem wymaga od terapeuty wielu umiejętności.Terapeuta musi na podstawie wiedzy teoretycznej i swojego doświadczenia umieć indywidualnie podejść do podopiecznego.Stosując w/w metodę powinien:
trafnie ocenić czy terapia tą metodą jest dla danego pacjenta wskazana;
wiedzieć jakie tworzywa dobrać stosownie do upodobań i możliwości pacjenta;
poznać kiedy pacjent dojrzał do samodzielnego prowadzenia czynności;
wiedzieć kiedy zrobić przerwę na wypoczynek;
umieć rozpoznać (bezsłowne)oznaki na przyzwolenie na kierowanie dłonią bądź opór przeciw temu.
Literatura
Felicie Affolter „Spostrzeganie,rzeczywistość,język”WSiP 1977r. Warszawa wyd.
Praca zbiorowa pod redakcją W.Dykcik i B.Szychowiak”Nowatorskie i alternatywne metody w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej”Przewodnik metodyczny Poznań 2002r.
PRACA OPRACOWANA PRZEZ:
Karolina Nesterowicz nr 1263
Ewa Gołąb nr 971
Małgorzata Mikuła nr 1259
Mirosława Okrasa nr 1297
4