Koordynator BHP(1)

Koordynator bhp Od 3 czerwca 1996 r. istnieje obowiązek wyznaczenia koordynatora bhp. Dotyczy to sytuacji, gdy w jednym miejscu pracują osoby zatrudnione przez różnych pracodawców. Nie dotyczy natomiast pracy wykonywanej przez osobę fizyczną prowadzącą działalność na własny rachunek bez zatrudniania pracowników. Obowiązek ten wynika z art. 208 znowelizowanego Kodeksu Pracy, niezależnie od tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z art. 23711 k.p. Realizacja obowiązku wyznaczenia koordynatora przez pracodawcę napotyka na poważne problemy organizacyjne, ponieważ: • zapis w art. 208 k.p. nie daje odpowiedzi, który pracodawca powinien wyznaczyć koordynatora, • nie jest to pracownik służby bhp, bo obowiązki i zadania służby bhp zostały dokładnie ustalone w § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109, poz. 704), • nie jest to dodatkowy etat do pełnienia obowiązków koordynatora w zakresie bhp, zadanie koordynatora realizuje pracownik obok innych obowiązków, • podejmując się roli koordynatora w zakresie bhp, pracownik bierze na siebie dużą odpowiedzialność za stan bhp w miejscu wykonywania pracy, na co wskazują sprawy karne w związku z wypadkami przy pracy. Pracodawcą w rozumieniu przepisów Prawa pracy jest jednostka organizacyjna, nawet jeśli nie posiada osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Kto może być koordynatorem? Przytoczone podstawy prawne nie stawiają żadnych wymagań kwalifikacyjnych w stosunku do pracownika, którego pracodawca może wyznaczyć na koordynatora w zakresie bhp. Koordynator powinien mieć doświadczenie zawodowe w zakresie miejsca robót oraz rodzaju wykonywanych prac lub czynności. Powinien posiadać aktualne szkolenie w zakresie bhp właściwe do jego funkcji lub zawodu. Jeżeli koordynowanie robót będzie dotyczyło czynności, do wykonywania których wymagane są uprawnienia energetyczne, powinien posiadać uprawnienia energetyczne co najmniej w grupie E. Koordynowanie robót budowlano-montażowych lub rozbiórkowych, gdzie osoby kierujące robotami obowiązane są posiadać uprawnienia budowlane – koordynator w zakresie bhp powinien posiadać uprawnienia budowlane do kierowania robotami. WAŻNE! Pracownik przewidziany do czynności koordynatora powinien odbyć elementarne szkolenie, dające mu wiedzę o sposobie wykonywania czynności koordynujących. Biorąc pod uwagę, że koordynatorem będzie pracownik, który tę czynność wykonuje jednocześnie z normalnymi obowiązkami służbowymi, należy rozważyć możliwość połączenia tych nakładających się czynności. Analizy wymaga rola koordynatora w zakładzie pracy o ruchu ciągłym. W tym przypadku zaleca się, aby koordynator był wyznaczony i obecny na każdej zmianie roboczej. Szczególnej wiedzy i rozwagi wymaga wyznaczanie koordynatora w zakresie bhp w Lasach Państwowych, gdzie na jednym terenie wykonują pracę w zakresie gospodarki leśnej Zespoły Usług Leśnych (będące pracodawcami lub nie) przebywają w ramach obowiązków służbowych pracownicy nadleśnictwa, a także okoliczni rolnicy, którzy za zgodą administracji leśnej pozyskują drewno opałowe. Jak wyznaczyć koordynatora? Ustalenie, który pracodawca powinien wyznaczyć koordynatora w zakresie bhp, budzi obecnie sporo wątpliwości. Z treści art. 208 Kodeksu Pracy wynika tylko, że pracodawcy mają obowiązek: • współpracować ze sobą, w razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, • wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, • ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników, Jednocześnie stwierdza się, że wyznaczenie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom. Brak jest odpowiedzi, który konkretnie pracodawca powinien wyznaczyć koordynatora w zakresie bhp. Biorąc pod uwagę liczbę spraw karnych po wypadkach przy pracy, gdzie następuje analiza roli koordynatora w zakresie bhp, można stwierdzić, że koordynatora w zakresie bhp powinien powołać pracodawca: • przy wynajmie pomieszczeń pracy – ten pracodawca, który wynajmuje pomieszczenia, • przy realizacji robót budowlano-montażowych w ramach generalnego wykonawstwa – generalny wykonawca, • przy realizacji robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych, remontach, montażu maszyn i urządzeń technicznych – bez generalnego wykonawstwa – koordynatora powinien wyznaczyć inwestor. Koordynator w zakresie bhp jest odpowiedzialny za sposób wykonywania czynności, dlatego należy bardzo dokładnie określić jego obowiązki i uprawnienia, biorąc pod uwagę możliwość ich wykonania w konkretnych warunkach. ZAPAMIĘAJ! Wyznaczenie koordynatora bhp powinno nastąpić w formie pisemnej i powinno być aktualizowane w miarę zmieniających się warunków. Kiedy należy powołać koordynatora? Jedynym kryterium warunkującym potrzebę powołania koordynatora w zakresie bhp jest to, czy w jednym miejscu pracę wykonują pracownicy różnych pracodawców. Bez znaczenia jest, czy: • wykonywana jest budowa, remont lub rozbiórka obiektów, • wykonywana jest wymiana maszyn i urządzeń technicznych lub wymiana instalacji, • pracownicy wykonują czynności handlowe, usługowe bądź są to pracownicy umysłowi. Zalecenia praktyczne Jeżeli na terenie zakładu pracy wykonywane są roboty przez innego pracodawcę i są to roboty wysoko specjalistyczne, należy w ramach współpracy pracodawców przekazywać funkcję koordynatora pracownikowi wykonawcy robót, z przekazaniem tych obowiązków w ramach zawieranej umowy o wykonanie robót. Wynika to z faktu, że przy realizacji tych robót wykonawca sprawuje ciągły nadzór fachowy nad robotami, a więc realne jest połączenie nadzoru z funkcją koordynatora w zakresie bhp. Nie należy takiego rozwiązania traktować jak przerzucenie odpowiedzialności za stan bhp na wykonawcę robót – jest to możliwe do zrealizowania przy robotach specjalistycznych. Odpowiedzialność za niewyznaczenie koordynatora w zakresie bhp Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy odpowiada pracodawca, w tym przypadku wszyscy pracodawcy wykonujący pracę w jednym miejscu. W przypadku niewyznaczenia koordynatora w zakresie bhp pracodawcy ponoszą odpowiedzialność: • wykroczeniową – postępowanie prowadzi Państwowy Inspektor Pracy. Inspektor Pracy może ukarać mandatem w wysokości do 500 zł w celu przymuszenia do wykonania obowiązku w zakresie bhp albo skierować wniosek o ukaranie do sądu grodzkiego, który może ukarać pracodawców kwotą do 5000 zł, • karną – dochodzenie lub śledztwo prowadzą organy ścigania, przekazując akt oskarżenia do sądu. Odpowiedzialność karna wystąpi w sytuacji, kiedy brak koordynatora mógł mieć związek z wypadkiem przy pracy – śmiertelnym, zbiorowym lub ciężkim. POLECENIE nr.......... (wzór) z dnia................................................... ....................................................... ....................................................... ... Dyrektora..................................... ....................................................... ....................................................... .......... (nazwa firmy) w sprawie: powołania koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na budowie................................................ ....................................................... ....................................................... .. Na podstawie postanowienia art. 208 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy oraz w związku z wykonywaniem zadania – modernizacji........................................... ....................................................... ............... (nazwa obiektu) przez różnych wykonawców, na jednym obiekcie – powołuję Pana/ią ............................................na stanowisko koordynatora budowy ds. bezpieczeństwa i higieny pracy, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu, a podlegających różnym wykonawcom. I. Obowiązki i uprawnienia koordynatora. Do zadań koordvnatora należy: - ustalanie z wykonawcami miejsca wykonywania prac, - uzgadnianie zakresu robót, czasu ich trwania, terminu rozpoczęcia oraz zakończenia prac, - ustalanie w związku z tym użycia stosownego sprzętu ochrony osobistej, - określanie ewentualnych zagrożeń dla życia i zdrowia zatrudnionych i ustalenie osób nadzoru poszczególnych firm wykonujących jednocześnie prace w tym samym miejscu, - zapoznanie się z wykazami osób posiadających aktualne zaświadczenia kwalifikacyjne (stosowne do wykonywanej funkcji), - ustalanie z podwykonawcami rozmieszczenia na terenie wykonywanych prac znaków bezpieczeństwa, informacyjnych, ostrzegawczych itp., - zapoznanie się z wykazem prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi, - inne prace wyznaczone przez dyrektora generalnego wykonawcy. Do uprawnień koordvnatora należy: -·przeprowadzanie kontroli w trakcie wykonywania wspólnych prac dotyczących przestrzegania ustaleń przyjętych przed rozpoczęciem pracy, -·wstrzymanie prac w przypadku niedotrzymania warunków bezpieczeństwa ustalonych uprzednio z wykonawcami lub gdy praca taka zagraża życiu lub zdrowiu pracowników – o fakcie wstrzymania prac należy powiadomić dyrektora generalnego wykonawcy. II. Działalność koordynatora trwa tylko w czasie, gdy pracę w tym samym miejscu wykonują pracownicy różnych wykonawców. III. Postanowienia niniejszego zarządzenia wchodzą w życie w dniu podpisania. Dyrektor budowy Do wiadomości: 1. ....................................................... ....................................................... ....................................................... ..... 2. ....................................................... ....................................................... ....................................................... .....