Temat: Zabezpieczenia osobowe i rzeczowe kredytów

W działalności banku ryzyka, a w szcze­gólności ryzyka terminowego zwrotu udzielanych kredytów nie da się uniknąć, gdyż w momencie podejmowania różnorodnych decyzji często nie dysponuje się pełną informacją. Nie zawsze też można trafnie przewidzieć dalszy rozwój wyda­rzeń. Wynika z tego, iż ryzyko jest nieodłącznym elementem działania banku. Dlatego przyznając kredyt bank podejmuje działania zmierzające do zminimalizowania tego ryzyka. Obowiązkiem banku jest zapewnienie sobie określonych zabezpieczeń umożliwiających odzyskanie kredytu na wypadek gdyby kredytobiorca nie dokonał terminowej jego spłaty.

Prawne zabezpieczenie zwrotności kredytu jest ważnym elementem umowy kredytowej. Polega na zapewnieniu kredytodawcy uprzywilejowanej pozycji w dochodzeniu wierzytelności od dłużnika na wypadek jego niewypłacalności, likwidacji lub upadłości. W Polsce banki, w celu zapewnienia zwrotu udzielonych kredytów, domagają się od kredytobiorców zabezpieczenia przewidzianego prawem cywilnym i wekslowym. Podczas negocjacji z kredytobiorcą bank, biorąc pod uwagę rodzaj, wysokość oraz okres spłaty kredytu, a także stan majątkowy oraz status prawny kredytobiorcy ustala formę zabezpieczenia.

Bank najczęściej chciałby, aby wartość zabezpieczeń znacząco przekraczała wysokość kredytu. Wynika to stąd, iż środki pieniężne uzyskane przez bank z upłynnienia zabezpieczeń niespłacanego kredytu są znacznie mniejsze, niż pełna wartość przedmiotu zabezpieczenia, a do tego dochodzą podatki od sprzedaży, koszty komornika i inne koszty.

Wymagane przez banki zabezpieczenia kredytów dzielone są na dwie grupy:

zabezpieczenia osobowe - ułatwiają dochodzenie roszczenia oraz rozszerzają krąg osób odpowiedzialnych za zobowiązanie. W przypadku poręczenia za zobowiązanie odpowiada nie tylko dłużnik, ale również poręczyciel całym swoim obecnym i przyszłym majątkiem.

zabezpieczenia rzeczowe - bank egzekwuje swoje roszczenia z zastawionych rzeczy. Jest ustanawiane na określonym dobru materialnym dłużnika lub osoby trzeciej m.in. nieruchomości, rzeczy ruchomej, wierzytelności lub innym prawie majątkowym.
Formy zabezpieczeń osobowych:

1. Poręczenie wg. prawa cywilnego (żyrant)

2. Weksel własny (in blanco)

3. Poręczenie wekslowe (awal) - poręczenie osoby trzeciej.

4. Przelew wierzytelności (cesja)

5. Gwarancja bankowa

6. Przystąpienie do długu kredytowego,

7. Pełnomocnictwo

8. Ubezpieczenie kredytu.

Formy zabezpieczenia rzeczowego:

1. Zastaw

2. Hipoteka.

3. Przewłaszczenie.

Poręczenie według prawa cywilnego (żyrant) - jest umową, przez którą poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami, gdyby kredytobiorca nie spłacił kredytu w oznaczonym w umowie terminie.

Poręczenie pod rygorem nieważności powinno być złożone na piśmie i spełniać określone wymogi tzn. wskazywać w sposób jednoznaczny: osobę, za którą udzielono poręczenia; konkretny kredyt, którego dotyczy; bank, na rzecz którego udzielono poręczenia. Poręczenie może być udzielone zarówno przez osoby prawne, jak i przez osoby fizyczne oraz może obejmować całość zobowiązania dłużnika bądź jego część (np. spłatę jednej raty kredytu). Przed przyjęciem poręczenia bank sprawdza stan finansowy poręczyciela.

Poręczenie jest bezterminowe - gdy poręczyciel nie wskazał okresu, do którego jest zobowiązany i terminowe - poręczenie jest udzielane na określony czas. Możliwe jest poręczenie za spłatę kredytu przyszłego do określonej z góry wysokości. Udzielenie poręczenia bezterminowego za kredyt przyszły może być w każdej chwili przed jego realizacją odwołane jednak żadnego poręczenia nie można odwołać po uruchomieniu kredytu.

Charakter odpowiedzialności:

1. poręczyciel odpowiada tylko wtedy, gdy kredytobiorca nie spłacił kredytu.

2. nieważność umowy kredytu powoduje nieważność umowy poręczenia.

3. umorzenie kredytu powoduje wygaśnięcie poręczenia.

4. o zakresie zobowiązania poręczyciela decyduje zakres zobowiązania kredytobiorcy.

5. poręczyciel ma prawo podnosić wobec banku wszelkie zarzuty, które przysługują kredytobiorcy.

W następstwie nieterminowej spłaty kredytu bank ma obowiązek bezzwłocznie powiadomić poręczyciela. W przypadku spłaty długu przez poręczyciela bank jest zobowiązany udostępnić poręczycielowi wszelkie dokumenty związane z poręczeniem, mogące stanowić podstawę roszczeń poręczyciela w stosunku do kredytobiorcy.

Umowa poręczenia wygasa:

• w przypadku nieudzielania kredytu, jeżeli poręczenie dotyczyło kredytu przyszłego,

• z chwilą upływu terminu poręczenia, jeżeli było ono terminowe,

• z chwilą spłaty całości zobowiązania kredytobiorcy,

• przejęcie zobowiązania przez inną osobę, jeżeli poręczyciel nie wyraził no to zgody.

Weksel własny in blanco jest papierem wartościowym o ściśle przez prawo określonych cechach, wyrażający bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy weksla lub osoby przez niego wskazanej do zapłaty określonej sumy pieniędzy osobie wskazanej w tym dokumencie, w wyznaczonym terminie i miejscu.

Aby został uznany za weksel dokument winien zawierać co najmniej:

• nazwę "weksel" w tekście dokumentu (w języku w jakim weksel wystawiono);

• bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej;

• nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

• termin płatności;

• miejsce płatności;

• nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

• datę i miejsce wystawienia weksla;

• podpis wystawcy weksla.

W wielu bankach kredytobiorcy są zobowiązani do składania weksla własnego in blanco jako dodatkowe zabezpieczenie.

Poręczenie wekslowe (inaczej awal) jest to poręczenie udzielone za osobę zobowiązaną wekslowi. Skuteczność poręczenia nie może być uzależniona od spełnienia jakiegokolwiek warunku (jest bezwarunkowa). Poręczenie wekslowe może obejmować całość lub część sumy wekslowej. Awal nie może być udzielony na odrębnym dokumencie,

Do udzielenia poręczenia wekslowego wystarczy sam podpis poręczyciela na przedniej stronie weksla. Jeśli poręczenie jest udzielane na odwrotnej stronie weksla, to oprócz podpisu poręczyciela powinno zawierać słowo "poręczam" lub równoznaczne.

Poręczenie wekslowe jest znacznie bardziej rygorystyczne niż zwykłe poręczenie. Jedynym dopuszczalnym sposobem ograniczenia poręczenia wekslowego jest jego zawężenie jedynie do części sumy wekslowej.

Może być ono udzielone przez kilka osób, a każda z nich może odpowiadać do części kwoty, albo za jej całość. Charakter odpowiedzialności poręczyciela jest:

1. samoistny - zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby zobowiązanie, za które poręcza było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej weksla.

2. solidarny - poręczyciel odpowiada tak samo jak dłużnicy wekslowi.

3. akcesoryjny - czyli samodzielny.

Przelew wierzytelności (in. cesja) jest umową pomiędzy cedentem a bankiem, w wyniku której cedent przenosi swoją wierzytelność na bank. Przedmiotem przelewu może być każda wierzytelność, jeśli tylko nie sprzeciwia się temu przepis ustawy, umowa stron lub właściwość zobowiązania. Cedent ponosi wobec banku odpowiedzialność za to, że przedmiotowa wierzytelność przysługuje mu i ma wartość wskazaną w umowie cesji. Ponosi także odpowiedzialność za wypłacalność dłużników w momencie zawierania umowy cesji. Bankowi przysługują tylko takie prawa w stosunku do dłużnika, jaki miał cedent, zaś dłużnikowi przysługują wobec banku wszelkie zarzuty, które przysługują cedentowi.

Rodzaje cesji:

- globalna - dotyczy wszystkich wierzytelności,

- selektywna - dotyczy określonych wierzytelności.

Gwarancja bankowa to szczególna forma gwarancji, w której rolę gwaranta przyjmuje bank. Umowa gwarancji bankowej jest pisemnym zobowiązaniem banku do zapłaty kwoty wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej), w przypadku gdy zleceniodawca gwarancji, na którego została wystawiona, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania. Gwarancja jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, samodzielnym, niezależnym od innej umowy np. o kredyt. Znajduje ona zastosowanie zarówno w obrotach krajowych, jak i zagranicznych.

Ma zabezpieczyć beneficjenta gwarancji nie tylko przed ryzykiem niewypłacalności, lecz również ryzykiem długoterminowego i trudnego dochodzenia roszczeń.

Warunkiem realizacji gwarancji jest zgłoszenie roszczenia przez kredytodawcę w stosunku do gwaranta.

Przystąpienie do długu kredytowego następuje na podstawie pisemnej umowy zawartej pomiędzy bankiem a przystępującym do długu lub pomiędzy kredytobiorcą a przystępującym do długu. Do długu kredytowego wobec banku może przystąpić osoba trzecia, nie występująca do tej pory w charakterze strony. Przystępujący do długu odpowiada za dług łącznie z kredytobiorcą, który nie zostaje z długu zwolniony. Odpowiedzialność przystępującego do długu i kredytobiorcy ma charakter solidarny

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego może zostać udzielone zarówno przez kredytobiorcę jak i osobę trzecią. Pełnomocnictwo powinno uprawniać bank do pobierania środków w wysokości kredytu, odsetek i innych kosztów.

Ubezpieczenie kredytu to stosunkowo młoda forma zabezpieczenia spłaty kredytu. Bank udziela kredytu pod warunkiem objęcia go umową ubezpieczeniową, w której ubezpieczonym jest bank. Koszty ubezpieczenia kredytu ponosi przeważnie kredytobiorca. Najczęściej ma zastosowanie w przypadku braku możliwości zastosowania innych form zabezpieczenia wierzytelności banku.

Rejestrowy zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym. Ustanawiany jest w celu zabezpieczenia wierzytelności. Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome, a także prawa majątkowe jeśli są zbywalne. Zastawem rejestrowym mogą być także objęte rzeczy lub prawa, które zastawca nabędzie dopiero w przyszłości. W takim przypadku obciążenie tych rzeczy lub praw zastawem rejestrowym staje się skuteczne dopiero z chwilą ich nabycia przez zastawcę. Umowa zastawu pod rygorem nieważności powinna być zawarta na piśmie. Wniosek o dokonanie wpisu zastawu rejestrowego do rejestru zastawów powinien być złożony przez zastawnika lub zastawcę w terminie miesiąca od daty zawarcia umowy zastawniczej. Rzeczy lub prawa majątkowe obciążone zastawem rejestrowym mogą być pozostawione w posiadaniu zastawcy i może on z nich korzystać zgodnie z ich społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Za datę ustanowienia zastawu rejestrowego uznaje się datę jego wpisu do rejestru zastawów. Rejestry zastawów prowadzone są przez Sądy Rejonowe, Sąd Gospodarczy Wydział Gospodarczy - Rejestru Zastawów. Przeniesienie zastawu na inny podmiot uprawniony do zabezpieczenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym może być dokonane tylko wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem.

W przypadku nie zaspokojenia wierzytelności bank może prowadzić egzekucję z przedmiotu zastawu rejestrowego bez względu na to, czyją stał się własnością z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela przedmiotu zastawu. Wyjątek stanowią koszty egzekucyjne, należności alimentacyjne, należności za pracę za okres nie dłuższy niż 3 miesiące itp.

Hipoteka, podobnie jak zastaw rejestrowy jest ograniczonym prawem rzeczowym. Hipotekę może ustanowić właściciel nieruchomości bez względu na to, czy dług jest jego długiem osobistym, czy też długiem osoby trzeciej. Nieruchomość na której ustanowiono hipotekę pozostaje nadal we władaniu jej właściciela, który nie jest ograniczony ani w normalnym korzystaniu z nieruchomości ani w rozporządzaniu nią.

Nabywca nieruchomości obciążonej hipoteką staje się dłużnikiem hipotecznym i odpowiada za dług do wysokości obciążonej hipoteką nieruchomości. W przypadku podziału nieruchomości, wierzytelność zostaje zabezpieczona poprzez ustanowienie hipoteki łącznej.

Hipoteka jest prawem mocy którego, bank może dochodzić zaspokojenia z obciążonej nieruchomości, bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, z wyjątkiem wierzycieli uprzywilejowanych.

Do powstania hipoteki niezbędny jest wpis do księgi wieczystej, a datą powstania hipoteki jest data jej wpisu do księgi wieczystej. W związku z tym wyklucza się możliwość ustanowienia hipoteki jeżeli nieruchomość, która ma być jej przedmiotem nie mają założonej księgi wieczystej. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa hipotecznego możemy wyróżnić następujące rodzaje hipoteki:

a) hipoteka zwykła (umowna),

b) hipoteka przymusowa,

c) hipoteka ustawowa,

d) hipoteka łączna,

e) hipoteka kaucyjna.

Przewłaszczenie rzeczy ruchomej na zabezpieczenie, polega na przeniesieniu własności do czasu spłaty kredytu. Właściciel - dłużnik przenosi własność rzeczy na wierzyciela pod warunkiem, że w razie zapłaty wierzytelności w ustalonym terminie umowę przewłaszczenia rozwiąże się a własność rzeczy przejdzie z powrotem na dłużnika. Wierzyciel w umowie przewłaszczenia zobowiązuje się do korzystania z własności w określonych w umowie granicach.

Banki udzielając kredytu mogą zaproponować kilka form jego prawnego zabezpieczenia. O skuteczności zabezpieczeń interesów banku decyduje konkretna sytuacja. Każda z form zabezpieczeń, czy to osobistych czy rzeczowych ma zarówno swoje wady jak i zalety. Metodą zmniejszenia ryzyka kredytowego są takie uzyskane przez bank zabezpieczenia, które powinny zapewnić odzyskanie z powrotem zaangażowanej sumy kredytowej wraz z odsetkami i prowizjami. W przypadku długoterminowych kredytów, kiedy w momencie przyznania kredytu mamy do czynienia z długoterminową i niepewną prognozą zabezpieczenie kredytu dla banku staje się niezbędne. Konieczne również jest ustanowienie zabezpieczenia wtedy, gdy po zakończeniu badania zdolności kredytowej, pojawiły się pewne wątpliwości dotyczące wypłacalności kredytobiorcy, ale bank pomimo to nie chce zrezygnować z transakcji.

LITERATURA:

1. Z. Dobosiewicz, Podstawy bankowości. PWN, Warszawa 2001 r.

2. www.bankier.pl

3. www.prawo.money.pl

10

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---