Wykład 14
Układ krążenia .
Krwiobieg duży i mały, budowa serca.
Układ wieńcowy serca .Układ przewodzący serca
Budowa i czynność ukąłdu limfatycznego.
Unaczynnienie obwodowe głowy, tułowia i kończyn - topografia ogólna.
1.Układ krwionośny
Układ krążenia składa się z dwóch układów :
krwionośnego
= układ krwionośny składa się z zamkniętego systemu rur w których płynie krew ,wprawiana w ruch przez serce.
chłonnego .
= chłonka (medium wypelniające układ chłonny) płynie od tkanek i narządów do układu krwionośnego (żylnego).
Serce (cor)
leży w klatce piersiowej w worku osierdziowym
= w.osierdziowy składa się z bl.trzewnej (nasierdzia) i bl.ściennej -włóknistej
= między blaszkami osierdzia tworzy się jama osierdzia - płyn ok.10 ml.
- zjawisko zstępowania serca i przepony
stanowi główny narząd układu krążenia ,gdyż przyjmuje i tłoczy krew do naczyń.
wyróżniamy trzy warstwy serca :
= wsierdzie (endocardium)
= mięsień serca (myocardium)
= epicardium (nasierdzie)
serca składa się z dwóch części i czterech jam (dwóch przedsionków i dwóch komór ) :
= prawej (żylnej)
pomiędzy prawym przedsionkiem i pr.komorą zastawka trójdzielna
do prawego przedsionka napływa krew poprzez :
żyły główne górną i dolną oraz zatokę wieńcową
z prawej komory wychodzi pień płucny (krążenie małe -> płucne)
= lewej (tętniczej)
pomiędzy lewym przedsionkiem a lewą komorą jest zastawka dwudzielna
do lewego przedsionka uchodzą cztery żyły płucne (krew tętnicza kr.małego)
z lewej komory wychodzi aorta
ściana lewej komory 3 razy grubsza niż prawej
szkielet serca
= trójkąty włókniste, pierścienie włókniste i cz.błoniasta przegrody międzykomorowej
= twory ścięgniste leżące dookoła otworów serca
= przyczepiają się do niego włókna mięśnia sercowego
= przyczepiają się tu płatki zastawek P-K i wielkich pni tętniczych
budowa jam serca
= przedsionki oddzielone przegrodą międzyprzedsionkową
= komory oddzielone są przgroda międzykomorową (cz.błoniasta i cz.mięsniowa)
= między przedsionkami i komorami otwory tzw.ujścia przedsionkowo-komorowe
= wsierdzie tworzy fałdy na granicy przedsionków i komór zwane zastawkami
= ujścia aorty i pnia płucnego z ich zastawkami utworzonymi prze fałdy wsierdzia i błonę
wewnętrzną pni naczyniowych
= przedsionek prawy :
uchodzą tu : żyłą główna górna i dolna, zatoka wieńcowa, żż.przednie serca i żż.najmniejsze serca
uszko serca prawego - wypustka przedsionka
ściana boczna - grzebnień graniczny - granica między PP a zatoką żył głównych
ściana przyśrodkowa - otwór owalny (czynny w życiu płodowym) ,zamykany po urodzeniu przez zastawkę dołu owalnego od str.lewej
= komora prawa
kształt sierpowaty, ze względu na niskie ciśnienie tłoczonej krwi
stożek tętniczy (lejek)
grzebień nadkomorowy (wał mięśniowy między zastawka PK a ujściem pnia płucnego
beleczki mięśniowe -powodują nieróności ścian komory i jej lepsze opróżnianie się z krwi
mięśnie brodawkowate - podstawą skierowane do mięśnia ,a szczytem w kierunku zastawek PK ,do których płatków biegną tzw. struny ścięgniste
- mięśnie brodawkowate PK : przedni, tylny i przegrodowy
= zastawka przedsionkowo-komorowa prawa (trójdzielna)
płatki : przedni,tylny i przegrodowy
spoidła zastawek
powierzchnia przedsionkowa gładka,
powierzchnia komorowa pokryta przyczepami strun ścięgnistych
ujście PK ma pow.10-12 cm kw. ,powierzchnia zastawek jest większa ,gdyż przy rozciągnięciu piersicienia włóknistego nadal mogą być domykalne.
= zastawka pnia płucnego
inna budowa tzw.płatki półksiężycowate
obłączki zastawki tj.specjalne wzmocnienia jej brzegu
grudki płatków półksięzycowatych - uszczelniają dodatkowo zastawkę
płatki trzy : prawy ,lewy i przedni
średnica ujścia 23 mm
= przedsionek lewy
uchodzą do niego cztery żyły płucne
uszko lewe - pow.wewnętrzna pokryta mięśniami grzebieniowymi
przegroda międzypredsionkowa od lewej ma zagłębienie dołu owalnego zze wzniesieniem pozostałością zastawki otworu owalnego
= komora lewa
dłuższa od prawej ,okrągła lub owalna
więcej beleczek mięsniowych
mięsnie brodawkowe dwa : przedni i tylny - mocniejsze niż po prawej
koniuszek serca
= zastawka przedsionkowo-komorowa lewa (mitralna-od nakrycia głowy duchownych)
dwa płatki ;przedni i tylny
średnica ujścia 29-32 mm
spoidła zastawki dwudzielnej
= zastawka aorty
budowa podobna jak zastawki pnia płucnego
trzy płatki półksiężycowate : prawy ,lewy (płatki wieńcowe) i tylny
obłączki płatków i grudki
nad wypukleniami płatków poszerzenia oarty zwane zatokami (opuszka aorty)
Naczynia serca
= tętnice wieńcowe
prawa : biegnie w bruździe wieńcowej ,pod uszkiem prawym i dochodzi do bruzdy międzykomorowej tylnej ,gdzie biegnie do koniuszka serca jako gałąź międzykomorowa tylna
- unaczynnia PK,tylną 1/3 cz.przegrody międzyK, cz.ściany tylnej LK,
układ przewodzący
lewa : biegnie między uszkiem lewym a pniem płucnym
pień ,krótki dzieli się na :
gałąź międzykomorową przednia ,która biegnei do koniuszka serca
gałąź okalając ,która biegnie w bruździe wieńcowej
- unaczynnia : lewą komorę, 2/3 przednie przegrody mK, i cz.ściany przedniej PK.
tt.wieńcowe napełniają się w fazie rozkurczu
są tętnicami fizjologicznie końcowymi (anatomicznie mają anastomozy)
adrenalina rozszerza tt.wieńcowe (!!)
= żyły serca :
uchodzą do zatoki wieńcowej (tylna cz.bruzdy wieńcowej)
są to : ż.wielka serca ,ż.mała serca ,ż.średnia serca, ż.tylna komory lewej,ż.skośna przedsionka lewego, żż.przednie serca i żż.najmniejsze serca
= naczynia chłonne serca : dwa większe pnie chłonne uchodzą do węzłów tchawiczo-
oskrzelowych i śrópiersiowych przednich
Unerwienie serca :
układ przewodzący serca
= włókna mięśniowe odmienne, jaśniejsze
węzeł zatokowo-przedsionkowy (Keith-Flacka) - przedsionek prawy
węzeł przedsionkowo-komorowy (Aschoffa-Tavary) - po prawej str.przegrody PK
pęczek przedsionkowo-komorowy : pień (Hisa) i dwie odnogi prawa i lewa
= powstają tu bodźce powodujące skurcz mięśnia sercowego
= częstotliwość pobudzeń maleje ku dołowi (kolejno 70,50 i 30 - pęczek Hisa)
splot sercowy :
= tworzą go włókna współczulne
nerwy sercowe szyjne : górne,środkowe i dolne i n.sercowe piersiowe
= i włókna przywspółćzulne
gałęzie sercowe górne środkowe i dolne od n.X
Rozróżnia się dwa zamknięte układy krążenia połączone z sercem
.układ krążenia duży
= zaczyna się w lewej komorze serca ,a kończy w prawym przedsionku serca,
mały (płucny).
= zaczyna się w prawej komorze serca a kończy w lewym przedsionku.
Krew rozprowadzana jest po całym ciele systemem rur (naczyń), wyróżniamy :
tętnice (arteriae)
= naczynia toczące krew z serca do tkanek
= krew utlenowana
= wysokie ciśnienie (120/80)
= tętniczki przedwłosowate (naczynia oporowe)
gruba warstwa mięśniowa regulująca dopływ krwi do łożyska naczyń włosowatych
żyły (venae)
= naczynia toczące krew z tkanek w kierunku dosercowym
= krew odtlenowana.
= niskie ciśnienie (5 /-5)
= ściana jak tętnic, bł.mięsniowa słaba, w bł.zewnętrznej więcej elementów sprężystych
= rezerwuar krwi ,ze względu na rozciągliwość ścian
= zastawki żylne (fałdy błony wewnętrznej ) - kończyny dolne -> żylaki
naczynia w włosowate (kapilary)
= pomiędzy tętnicami i żyłami
= o odmiennej budowie (śróbłonek,błona podnabłonkowa i pericyty)
= przepuszczalne dla substancji zawartych we krwi ,leukocytów
= odbywa się tu dyfuzja ,filtracja i resorbcja
= dług.ok.0,5 mm szer. 5-15 nm.
= rozszerzone naczynia włosowate to zatoki lub naczynia zatokowate
(sinusoidy - wątroba,nerka)
Budowa ściany naczynia :
błona wewnętrzna - płaskie komórki nabłonka
błona środkowa - włókna mięsni gładkich i włókna sprężyste (typ sprężysty i mięśniowy)
błona zewnętrzna - włókna kolagenowe (umocowanie w otoczeniu)
Unerwienie ściany naczyń - ukł.wspołczulny - skurcz naczyń
Ukrwienie ściany naczyń - naczynia naczyń dochodzą do bł.mięsniowej
Krążenie oboczne
naczynia tętnicze łączą się ze sobą swymi rozgałęzieniami tworząc zespolenia
= dotyczy do tętnic i żył
połączenia te zabezpieczają dopływ krwi do narządów np.mózgowie, jelita
w przypadku trwałego zamknięcia naczynia powstają nowe drogi dopływu krwi tworząc tzw.krążenie oboczne
tętniczki końćowe - te które stanowią jedyne źródło dopływu krwi do kapilar
= zamknięcie t.końcowej -> zawał częsci narządu
= t.czynnościowo, fizjologicznie końcowe np.tt.wieńcowe
zespolenia żylne
= sieć skórna
= sploty żylne narządów wewnętrznych
= krążenie oboczne w przypadku marskości wątroby (przełyk,odbytnica,pępek)
= żyły wypustowe w czaszce
tętnicze i żylne naczynia zaporowe -> mają urządzenia pozwalające na czasowe zamknięcie światła naczynia
Zespolenia tętniczo-żylne
zasadniczy schemat przepływu : tętnica - kapilara - żyła
wyjątki :
krążenie wrotne : watroba, przysadka
zespolenia tętniczo-żylne
typ 1. - pojedyncze naczynie łączące t.przedwłosowatą z żyłką zawłosowatą
wiele narządów wewnętrznych
typ II - kłębek naczyniowy
zakończenia części ciała : paznokcie,nos, narządy płciowe.
C.Krew (sanguis)
Osocze
= surowica
= włóknik
= 92% wody ,8% albuminy i globuliny
komórki
= erytrocyty (4-5 ml/mm3, sred.7,5 nm, bez jądra, żyją 100 dni, hemoglobina zawiera Fe)
= leukocyty
5-8tyś/mm3
granulocyty : neutrofile,eosynofile,basofile (64%/60%,3,5%,0,5%)
leukocyty (30%) duże i małe
monocyty (makrofagi) 6%
= trombocyty (bez jąder) 300-400tyś/mm3
W krążeniu dużym w jego części tętniczej wyróżniamy naczynie główne ,czyli aortę ,która wychodzi z lewej komory serca i dąży wpierw ku górze (cz.wstepująca), a następnie przechodzi łukiem ku tyłowi i na stronę lewą oraz ku dołowi (cz.zstępująca) sięgając aż do wysokości L4/L5 ,gdzie dzieli się na symetryczne tt. biodrowe wspólne oraz t.krzyżową pośrodkową. Aorta w swym przebiegu oddaje liczne gałęzie bezpośrednie ,z których najistotniejsze to :
w części wstępującej : tt.wieńcowe
w łuku : pień ramiennogłowowy , t.szyjna wspólna lewa, t.podobojczykowa lewa
w części zstępującej w odcinku piersiowym :
= tt.międzyżebrowe tylne
= tt.przeponowe górne
= gałęzie oskrzelowe,przełykowe i śródpiersiowe
w części zstępującej w odcinku brzusznym :
= gałęzie ścienne : tt.przeponowe dolne ,tt.lędźwiowe
= gałęzie trzewne parzyste : tt.nerkowe, tt.nadnerczowe środkowe, tt. jądrowe (lub
jajnikowe)
= gałęzie trzewne nieparzyste : pień trzewny t.krezkowa górna ,t.krezkowa dolna
Tętnice wieńcowe prawa i lewa odchodzą od opuszki aorty i kierują się do mięśnia sercowego : prawa kończy się gałęzią miedzykomorową tylną, lewa dzieli się na gałąź okalająca i gałąź międzykomorową przednią .Są one naczyniami fizjologicznie końcowymi, mimo iż występują między nimi zespolenia i jedynymi zaopatrującymi mięsień sercowy.
Pień ramiennogłowowy jest największą gałęzią tętniczą odchodzącą od łuku aorty, przebiega po stronie prawej ku górze i po 3-5 cm dzieli się na t.szyjną wspólną prawą i t. podobojczyko- wą prawą ,nie oddając innych gałęzi.
T.szyjna wspólna lewa (oraz analogiczna t.szyjna wspólna prawa odchodząca od pnia ramiennogłowowego) biegnie ku górze po bocznej stronie tchawicy i przełyku pod mięsniem MOS ,wraz z n.X i żyłą szyjna wewnetrzną.TT.te kończą się tzw zatoką szyjną ,czyli rozszerzeniem ,gdzie tt.te dzialą się na :
- t.szyjną wewnętrzną biegnącą ku górze do wnętrza jamy czaszki i nie oddającej z zasady żądnych gałęzi pobocznych a prowadzące główne zaopatrzenie w krew mózgowia .tętnica ta dzieli się na t.mózgu przednią i t.mózgu środkową
- t.szyjną zewnętrzną, której gałęzie oplatają struktury położone na zewnątrz kości pokrywy czaszki i twarzoczaszki struktury miękkotkankowe. T.szyjna zewnętrzna dzieli się na :
- gał. końcowe tj. t.szczekową i t.skroniową powierzchowną
gał.przednie : t.tarczową górna, t.językowa, t.twarzowa
gał.tylne : gał.MOS,t.potyliczną i t.uszną tylną
gał.przyśrodkowe : t.gardłowa wstępująca
T.podobojczykowa lewa (a także prawa odchodząca od pnia ramiennogłowowego) biegnie ku gorze przechodząc prze otwór górny klp i szczelinę tylną mm.pochyłych razem ze splotem ramiennym. Dzieli się na odcinek piersiowy i szyjny. Zakres jej zaopatrzenia jest bardzo szeroki ,poczynając od końćzyny górnej poprzez obszar obręczy barkowej ,górną część ściany klp i tkanki szyji a także struktury tylnej jamy czaszki i ucha środkowego. Do gałęzi t.podobojczykowej należą :
= t.kręgowa , biegnie w obrebie otworow wyr.poprzecznych kręgów szyjnych (C2/C6)
wstępując poprzez otwór potyliczny wielki do wnętrza czaszki (oddaje także gał.rdzeniowe)
= t.piersiowa wewnętrzna - biegnie u dołowi na wew.powierzchni ściany klp przymostkowo oddaje ona liczne gałęzie do narządów klp (grasicze, oskrzelowe, t.osierdziowo-przeponowe),a także : gałęzie do ściany klp : mostkowe, przeszywające, międzyżebrowe przednie, t.mięśniowo-przeponową, t.nabrzuszną górną . Zespolenia występują na poziomie tt.międzyżebrowych przednich (z tylnymi od aorty piersiowej) oraz tt.nabrzuszych gornych ( z dolnymi od t.biodrowej zewnętrznej).
= pień tarczowo-szyjny (odchodzi na przyśrodkowym brzegu m.pochyłego przedniego),dzieli się na : t.tarczową dolną (tarczyca), t.nadłopatkową (pow.tylna łopatki) i t.poprzeczną szyi ( mięsnie karku ,grzbietu i łopatki).
= pień żebrowo-szyjny , od tyłu dochodzi do I żebra, dzieląc się na : t.szyjną głęboką ( do mięśni głębokich karku ) oraz t.międzyżebrową najwyższą (dzieli się na 1 i 2 t.miedzyżebrowe tylne).
= t.pachowa ,gałąż końcowa t.podobojczykowej ,zaopatrująca kończynę gorną, rozpoczyna się na granicy I żebra stanowiąc jej kontynuację. Tętnica ta oddaje w obrebie jamy pachowej kilka gałęzi tj .: t.piersiową najwyższą ( zopatruje górne międzyżebrza), t. piersiowo-barkową (mm.piersiowe,m.naramienny), t.piersiową boczną ( m.zębaty przedni), t.podłopatkową, t.okalającą ramię przednią i tylną.
T.pachowa na poziomie ścięgna m.najszerszego grzbietu przechodzi w
t.ramienną, od której odchodzą :
t.głęboka ramienia (zaopatruje grupę tylną mięsni ramienia),
t.poboczną łokciową górną i dolną ,
a następnie rozgałęzia się na t.łokciową i t.promieniową .
Tętnice te zespalają się w obrebie dłoni tworząc dwa łuki tętnicze powierzchowny i
głęboki .W zakresie przedramienia od :
= t.promieniowj odchodzą :
t.wsteczna promieniowa,
gał.mięsniowe,
gał. nadgarstkowa-dłoniowa
= od t.łokciowej odchodzą :
t.wsteczna łokciowa,
t.międzykostna wspólna (dzieli się na t.m/kostna przednia i tylną),
gał.nadgarstkowa dłoniowa i grzbietowa oraz gał.dłoniowa głęboka.
TT.międzyżebrowe tylne - układają się na kręgach do tyłu od przełyku i przewodu piersiowego.,a dalej pod dolną krawędzią żeber między mięśniami międzyżebrowymi Oddają gałęzie : grzbietowe (rdzeniowe), poboczne, skorne boczne.
TT.przeponowe gorne - biegną do cz.lędźwiowej przepony.
TT.przeponowe dolne - łączą się z tt.międzyżebrowymi i t.osierdziowo-przeponową, oddają tt.nadnerczowe górne.
Pień trzewny dzieli się po krótkim przebiegu na : t.wątrobową wspólną (t.żołądkowa prawa,t.żoładkowo-XIIcza,t.żołądkowo-sieciowa prawa,t.trzustkowo-XIIcza górna), t.żołądkowa lewą (gałęzie przełykowe ->żylaki) i t.śledzionową (t.trzustkowa wielka,tt.żołądkowe krótkie, tżołądkowo-sieciowa lewa).Tworza one liczne zespolenia sieciowe,żołądkowe,XIIczotrzustkowe.
T.krezkowa górna (L1) zaopatruje trzustkę,jelito cienkie i 2/3 jelita grubego,dzieli się na :
t.trzustkowo-XII-czą dolną 9zespolenie z gorna od t.wątrobowej wspólnej
t.jelita czczego i krętego
t.krętniczo-okrężnicza
t.okrężnicza prawa
t.okrężnicza środkowa
T.krezkowa dolna (L3) zaopatruje 1/3 dystalną jelita grubego,oddając gałęzie :
t.okrężniczą lewą
tt.esiczet.odbytnicza górną.
TT.nadneczowe środkowe - do nadnerczy ,zespalają się z tt.nadnerczowymi górnymi od t.przeponowej dolnej i tt.nadnerczowymi dolnymi od tt.nerkowych)
TT.nerkowe (tt.nadnerczowe dolne),często występują t.nerkowe dodatkowe
TT jądrowe lub jajnikowe - biegną strono ku dołowi do odpowiednich narządów
TT.lędźwiowe (cztery pary) -między mięsniami brzucha ,zespalaja się z tt.międzyżebrowymi i nabrzusznymi dolnymi.
T.krzyżowa pośrodkowa - drobne naczynie będące kontynuacją aorty w l.posordowej ku dołowi
TT.biodrowe wspólne (gałęzie końcowe aorty brzusznej) ,dzielą się na wysokości dolnej częsci stawu krzyżowo biodrowego na t.biodrowe wewnętrzne (zaopatrują trzewa miednicy) oraz t.biodrowe zewnętrzne (zaopatrujące konczyne dolna)
TT.biodrowe wewnętrzne dzielą się na gałęzie ścienne : t.biodrowo-lędziwowa i t.krzyzowa boczna ,oraz gałęzie trzewne :
t.pępkowa
t.pęcherzowa dolna
t.maciczna
t.odbytnicza środkowa
t.sromowa wewnętrzna - > przechodzi w t.prącialub łechtaczkową
(t.odbytnicza dolna,t.kroczowa,t.cewki moczowej,t.opuszki prącia,t.głeboka i grzbietowa prącia.)
TT.biodrowe zewnętrzne oddaje dwie gałęzie : t.nabrzuszną dolną i t.okalająca biodro
głęboką .Po przejściu pod więzadłem pachwinowym zmieniają nazwę na tt.udowe.
T.udowa ;kończy się w rozworze przywodzicieli przechodząc w t.podkolanową ; oddaje
następująće galęzie :
t.nabrzuszna powierzchowną
t.okalająca biodro powierzchowną
tt.sromowe zewnętrzne
t.głęboką uda , odchodzi ok.5 cm poniżej w.pachwinowego od tylnej ściany t.udowej
zaopatruje prawie całe udo , dzieląc się na :
= t.okalającą udo boczną (gał.wstępująca i zstępująća)
= t.okalająca udo przyśrodkowa
= tt.przeszywające
- t.zstepująca kolana
- t.Podkolanowa ,oddaje naczynia do kolana tj.: tt. górną boczna i przyśrodkową kolana,
t.środkową kolana, tt.łydkowe,tt.dolne boczna i przyśrodkową kolana.
Pod łukiem ścięgnistym mięsnia płaszczkowatego dzieli się na :
T.piszczelową przednią (tt.wsteczne piszczelowe tylna i przednia, tt.kostkowe
przednie przyśrodkowa i boczna) przechodzi w t.grzbietową stopy
T.piszczelową tylną (t.strzałkowa, t.podeszwowa boczna i przyśrodkowa)
W krążeniu dużym w jego części żylnej wyróżniamy : naczynia żylne głębokie i powierzchowne czyli skórne. Żyły głębokie towarzyszą odpowiednim tętnicom, przy czym tętnicom małym i średnim z reguły towarzyszy po dwie żyły, natomiast z tętnicami większymi biegnie już tylko jedno naczynie żylne. Zasada ta nie dotyczy narządów miednicy mniejszej ,gdzie naczyniom tętniczym towarzyszą sploty żylne oraz jamy czaszki gdzie żyły oponowe przekształciły się w zatoki żylne opony twardej.
Żyłę powierzchowne biegną niezależnie od tętnic, rozpoczynając się gęstymi splotami żylnymi,które stopniowo stają się rzadsze i przechodzą w pojedyncze dość liczne naczynia żylne powierzchowne, uchodzące do żył głębokich.
Kończyna górna - są tu dwie stałe żyły powierzchowne :
żyła odpromieniowa (V.Cephalica),uchodząca do ż.pachowej lub ż.podopbojczykowej
żyła odłokciowa (V.Basilica) ,uchodząca do jednej z dwoch żył ramiennych
Kończyna dolna - analogicznie dwa naczynia żylne powierzchowne stałe :
żyła odpiszczelowa (V.Saphena magna) ,uchodząca do żyły udowej
żyła odstrzalkowa (V.Saphena parva) ,uchodząca do żyły podkolanowej
Tułowie : żyły powierzchowne wpadają do żył głębokich zakresu żyły główne dolnej lub górnej (granica między tymi zakresami przebiega n wys.pępka)
Głowa i szyja : dwa naczynia powierzchowne tj.
żyła szyjna przednia (V.jugularis anterior),uchodzi doż.szyjnej zewnętrznej
żyła szyjna zewnętrzna (V.jugularis externa) ,powstaej z ż.zażuchwowej i ż.usznej tylnej uchodząc do ż.podobojczykowej .Przed ujściem zbiera dopływy : ż.szyjną przednią, ż.nałopatkową i żż.poprzeczne szyi.
Żyły głębokie odpowiadają mniej więcej układowi tętniczemu :
Głowa i szyja - krew odprowadza ż.szyjna wewnętrzna (v.jugularis interna) rozpoczynająca się opuszką żyły do której uchodzą poprzez zatokę esowatą pozostałe zatoki opony twardej mózgowia.
Kończyna górna - krew odprowadza żyła podobojczykowa,powstająca z żyły pachowej a ta z kolei z dwóch żył ramiennych.
Żyła szyjna wew. i żyła podobojczykowa łączą się ze sobą tworząc tzw kąt żylny ( w miejscu tym uchodzą pnie limfatyczne - po lewej pień piersiowy ,po prawej - pień chłonny prawy) i dalej żyłę ramiennogłowową lewą i prawą - VV.brachicephalicae (żyły te zwane były dawniej bezimiennymi). Żyły te po krótkim przebiegu tworzą Żyłę głowną górną (V.cava superior).Żyła ta zbiera drobne dopływy ze ścian i narządów klp, a następnie uchodzi do przedsionka prawego serca.
Ponadto należy wspomnieć o największym dopływie żyły głównej górnej tj.żyle nieparzystej (v.azygos).Żyła ta zbiera krew żylną ze ścian klp (żż.międzyżebrowe) i powstaje ze zlania się ż.lędźwiowej wstępującej prawej i żyły podżebrowej prawej . Ponadto uchodzą do niej analogiczne lecz mniejsze żyły nieparzyste (leżące po stronie lewej kręgosłupa) krótka i krótka dodatkowa,a także dopływy trzewne (przełyk,osierdzie).
Kończyna dolna - żyła podkolanowa, przechodzi w żyłe udową ,która z kolei przechodzi bezpośrednio żyłę biodrową zewnętrzną .Ta łączy się z żyłą biodrową wewnętrzną zbierająca krew z narządów miednicy mniejszej i tworzą żyłę biodrową wspólną. Obie żyły biodrowe wspólne zlewając się tworzą żyłę główną dolną (V.cava inferior).
Dopływami żyły głównej dolnej są analogiczne do tętnic żyły ścian jamy brzusznej i parzystych narządów miąższowych (nerki,nadnercza,gonady).
Z narządów nieparzystych krew żylną odprowadza żyła wrotna (v.portae) ,powstająca z żyły śledzionowej i żyły krezkowej górnej. Żyła wrotna prowadzi krew bogatą w składniki odżywcze lecz słabo utlenowaną do wątroby ,gdzie rozgałęzia się stopniowo aż do poziomu żył międzyzrazikowych,które przechodzą w sieć naczyń włosowatych. Kapilary z kolei uchodzą dożył środkowych, które przechodząc kolejno w naczynia większego kalibru tworzą ostatecznie trzy żyły wątrobowe (prawą, lewą i środkową) uchodzące do żyły głównej dolnej tuż przed jej wejściem do przedsionka prawego.
Istnieją zespolenia układu żyły wrotnej z układem żyły głównej dolnej- marskość wątroby
poprzez żyły okołopępkowe z żyłmi nabrzusznymi dolnymi i gornymi
poprzez żyłę żołądkową lewą z żyłami przełykowymi
- poprzez żyłę prostniczą górną ze splotami żylnymi okołoodbytniczymi
Poza żyłą główną górna i dolną do przedsionka prawego uchodzą ponadto naczynia żylne zbierające krew z serca tj . zatoka wieńcowa (sinus coronarius), żż.przednie serca i żż.najmniejsze serca.
Poza krążeniem dużym mamy także układ krążenia małego ,którego zadaniem jest dostarczenie krwi odtlenowanej do obszaru wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych i dalej z pęcherzyków krwi utlenowanej do krążenia dużego. Stąd w krązeniu małym naczynia tętnicze tj.prowadzące krew od serca ,zawierają krew słabo wysyconą tlenem,zaś naczynia płucne żylne zawierają krew bogatą w tlen.
Układ ten rozpoczyna się pniem płucnym ,który wychodzi z przedsionka prawego i dzieli się po krótkim przebiegu na dwie tt.płucne prawą i lewą.Tętnice te z kolei w zależnośi od budowy płatowej i segmentowej płuc dzielą się po str.prawej na tt.górnopłatową i t.pośrednią (do płata środkowego i dolnego),zaś po str.lewej dzielą się na tt.gorno i dolnopłatową. Kolejne podziały tych naczyń prowadzą sieci kapilar okołopęcherzykowych z których z kolei wychodzą naczynia żylne płuc.Naczynia te przebiegają w przegrodach międzyzrazikowych i dalej miedzysegmentowych tworzą ostatecznie po dwa końcowe naczynia żylne w każdym płucu tj.żyłę płucną górną i dolną , które uchodzą do przedsionka lewego serca .
Układ chłonny
w jego skład wchodzą :
= naczynia i przewody chłonne
= tkanka limfatyczna w postaci grudek, migdałków i ezłów chłonnych
= grasica
A. Naczynia chłonne :
naczynia zbudowane są jak naczynia krwionośne żylne
liczniejsze niż w układzie żylnym zastawki
w Centralnym systemie nerwowym brak jest naczyń chłonnych
naczynia limfatyczne włosowate zbudowane są tylko ze śródbłonka, bez błony podstawnej
B.Schemat spływu chłonki
z kończyn dolnych i miednicy do pni lędźwiowych i dalej do zbiornika mleczu (L1?)
do zbiornika mleczu uchodzi też pień jelitowy (chłonka z p.pokarmowego)
od zbiornika mleczu zaczyna się Przewód piersiowy ,który zbiera chłonkę z
= lewej połowy klp (pień oskrzelowo-śródpiersiowy lewy)
= szyji i głowy po lewej (pień szyjny lewy)
= lewej kończyny górnej (pień podobojczykowy lewy)
a następnie uchodzi w lewym kącie żylnym
z prawej połowy klp ,głoy i szyji krew poprzez analogiczne pnie chłonne uchodzi do
pnia chłonnego prawego, który kończy się w prawym kącie żylnym.
C.Tkanka chłonna
zbudowana z tkanki siateczkowatej wypełnionej limfocytami
grudki chłonne (ściana przewodu pokarmowego)
migdałki ( wokół przejść jamy nosowej i ustnej w gardło )
węzły chłonne
= charakterystyczna budowę z torebką łącznotkankową
= rozmieszczone w sąsiedztwie narządów
= grupy węzłów chłonnych : pachwionowe,pachowe, nadobojczykowe, szyjne itp.
zbierają chłonke z okreslonych okolic
= chłonka przepływając przez węzły chłonne zabiera z nich namnożone młode
limfocyty
D. Grasica (thymus)
leży w śródpiersiu przednim
utrzymuje się u dzieci ,do wieku pokwitania , potem zanika
wpływa na procesy immunologiczne
powstają w niej limfocyty T (grasiczozależne) odpowiedzialne za odporność typu komórkowego
Limfocyty typu B powstają w szpiku kostnym i odpowiadają za produkcję przeciwciał
czyli za odporność typu humoralnego.
Śledziona (lien, spleen)
narząd chłonny ,należący do układu krążenia
leży w podżebrzu lewym ,miedzy żołądkiem a przeponą ,powyżej nerki lewej
powierzchnie : przeponowa, trzewna : żołądowa,okrężnicza,nerkowa
brzegi : górny(karbowany), dolny
wnęka śledziony
funkcje śledziony
= magazyn krwi (także watroba)
= cmentarzysko ,kontrola jakości ereytrcytów
= narząd chłonny , wytwarza limfocyty , bierze udział w reakcjach odpornościowych
budowa wewnętrzna
= rusztowanie (beleczki śledziony) + torebka włóknisto sprężysta
= miazga śledziony
unaczynnienie : t.śledzionowa/żyła śledzionowa
unerwienie : splot śledzionowy
- 1 -