Psychologia zdrowia1, Psychologia UJ, Psychologia zdrowia


Psychologia zdrowia - rozdział I

1. Źródła wyodrębnienia się psychologii zdrowia.

a. Na początku ubiegłego wieku w krajach uprzemysłowionych najbardziej rozpowszechnione były choroby zakaźne o ostrym i często epidemicznym przebiegu - np. tyfus, grypa, gruźlica. W ciągu kilku dziesięcioleci śmiertelność powodowana przez choroby zakaźne zmalała dzięki poprawie warunków sanitarnych oraz wynalezieniu skutecznych szczepionek i lekarstw. Przełom: odkrycie antybiotyków. W połowie stulecia do wysoką śmiertelność przynosiły choroby krążenia, następnie ch. nowotworowe -> `przeobrażenie epidemiologiczne'. Obecnie odnotowuje się spadek śmiertelności z powodu tych chorób w krajach UE. (Wirus HIV jest na 30 miejscu w statystykach światowych jako przyczyna zgonów.) -> Te zmiany epidemiologiczne implikują wzrost roli psychologii w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych, ponieważ w chorobach przewlekłych czynniki psychospołeczne mają znacznie większy wpływ niż w chorobach zakaźnych. Współuczestniczą w powstawaniu chorób przewlekłych, mają udział w ich przebiegu, a także wpływają na wynik leczenia i rehabilitacji. Szacuje się, że obecnie opieka zdrowotna warunkuje wskaźniki zdrowia tylko w około 10-20%a pozostałe przyczyny zdrowia pozostają poza obrębem działania medycyny. Są to: zasoby psychiczne, styl życia(50%), związku z innymi i uzyskiwane od nich wsparcie, warunki ekonomiczne i stan środowiska naturalnego.

b. Niektóre współczesne metody leczenia (technicyzacja) wywołują u pacjentów poczucie zagrożenia czy inne nieprzyjemne przeżycia. Np. hemodializa, uzależniająca życie chorego od sprawnego działania aparatury - takie przypadki wymagają ze strony pacjenta dostosowania w dziedzinie psychospołecznej. Mało okazji do bezpośredniej rozmowy z lekarzem co zmniejszyłoby negatywne skutki dla stanu emocjonalnego pacjenta(koncentracja na narzędziu, nie na chorym pacjencie, korzystanie z pomocy medycznej staje się źródłem stresu).

c. Wzrost kosztów opieki zdrowotnej przez wzrost liczby ludzi chorych przewlekle i rozwoju technik medycznych oraz wzrost ludzi starszych w strukturze społeczeństwa. W USA wydatki na opiekę medyczną przeznaczono w latach 70' - 5,1% dochodu narodowego brutto, w latach 80' - 11%, na początku XXI w. - 13%. Stąd też uwaga specjalistów na profilaktykę i promocję zdrowia(mniejsza zapadalność na choroby - poprawa efektów ekonomicznych).

d. Wzór Zachowania A (WZA) - sposób regulacji stosunków jednostki z otoczeniem. Właściwości treściowe: potrzeba osiągnięć, tendencja do dominacji, agresywność dążeniu do osiągnięcia celu.

Cechy formalne: duża dynamika, pośpiech, niecierpliwość

WZA sprzyja rozwojowi chorób układu krążenia jak i innych chorób somatycznych.

Także proste formy zachowania wykazują wyraziste i jednoznaczne związki ze wskaźnikami zdrowotnymi(np. 30% zgonów z powodu nowotworu należy przypisać paleniu papierosów).

e. Wzrost poziomu wykształcenia i aspiracji ludzi do współdecydowania w sprawach własnego zdrowia. Psycholog, tworząc bardziej partnerski kontakt z pacjentem może być pomocny w rozwoju współuczestnictwa pacjenta w leczeniu.

2. Prekursorzy psychologii zdrowia

Psychologia zdrowia wyłoniła się jako kolejna próba, stanowiąc kontynuację i rozwinięcie powstałych wcześniej kierunków. Kierunki te, to w porządku chronologicznym: medycyna psychosomatyczna(paradygmat psychodynamiczny), medycyna behawioralna(paradygmat behawioralny) i psychologia medyczna. Ta ostatnia i psychologia zdrowia charakteryzowały się programowym pluralizmem, wykorzystując różne wątki teoretyczne.

Medycyna psychosomatyczna

Medycyna behawioralna

Psychologia medyczna

3. Współczesne wyzwania naukowe, edukacyjne i praktyczne. Poszerzony zakres i nowe problemy.

a) nowe akcenty w obszarze zastosowań i w przedmiocie badań.

W publikacjach programowych zwraca się uwagę jakie relacje zachodzą między psychologią zdrowia a zdrowiem publicznym(-wielodyscyplinarna dziedzina badań i praktyki nastawionej na promowanie i ochronę zdrowia ludności, zapobieganie chorobom, zmniejszenie wskaźników umieralności i doskonalenie opieki zdrowotnej - adresatem tej praktyki jest całe społeczeństwo). W odróżnieniu od psychologii zdrowia , istotną role w kształceniu specjalistów zdrowia publicznego odgrywa wiedza epidemiologiczna, socjologiczna, ekonomiczna, politologiczna i z zakresu konstruowania ustaw prawnych sprzyjających reformom i innowacjom w ochronie zdrowia. Obszarem wspólnym dla psychologii zdrowia i zdrowia publicznego jest promocja zdrowia, której zadania ukierunkowane są na kontekst polityczny i społeczno-kulturowy zdrowia oraz aktywizację społeczności lokalnej.

Wielu autorów opowiada się za wyodrębnieniem w ramach psychologii zdrowia - psychologii zdrowia publicznego - nie chodzi o nową subdyscyplinę, ale o świadomość zmienionego obszaru badań i praktyki - wydobyć z tła problemy zdrowia grupy i większych społeczności oraz uczynić przedmiotem badań m.in. nierówności społeczne w dostępie do edukacji zdrowotnej i nowoczesnej opieki zdrowotnej oraz problemy legislacji spraw zdrowotnych.

b) Zwraca się uwagę na rolę koncepcji psychologii rozwoju człowieka w cyklu życia i wykorzystywanie jej w badaniach i praktyce psychologii zdrowia.

Promocja zdrowego startu życiowego mogłaby wiele skorzystać z wiedzy o czynnikach środowiskowych, psychospołecznych psychospołecznych psychologicznych działających w okresie prenatalnym i wczesnego dzieciństwa. Zdrowizm - przejmowanie wsposób sztuczny modne i narzucone wzorce zachowań zdrowotnych.

Potrzeba doskonalenia teorii i modeli zdrowia (Nadal twierdzi się, że psychologia zdrowia zajmuje się przede wszystkim zdrowiem somatycznym i przygotowuje psychologów do pracy w pozapsychiatrycznej służbie zdrowia, a to pozostaje w jawnej sprzeczności z założeniami holistycznego i funkcjonalnego podejście do zdrowia.).

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sylabus, Psychologia UJ, Psychologia zdrowia
Pomoc psychologiczna w chorobie stres a zdrowie
pytania ze zdrowia, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Zdrowia
razem wszystko, ^v^ UCZELNIA ^v^, ^v^ Pedagogika, promocja zdrowia z arteterapią i socjoterapią ^V^,
zaj3 schwartz, psychologia UŚ, II rok, I semestr, Prop. psychologii zdrowia i jakości życia Sikora,
Pomoc psychologiczna a zdrowie psychiczne i zdrowa osobowosc, Pomoc Psychologiczna
H. Sęk - Promocja zdrowia i prewencja z perspektywy psychologii, psychologia UŚ, II rok, I semestr,
TEMPERAMENT OSOBOWOSC, ^v^ UCZELNIA ^v^, ^v^ Pedagogika, promocja zdrowia z arteterapią i socjoterap
emocje stres i psychologia zdrowia, materiały fizjoterapia, Notatki
psychospołeczne uwarunkowania zdrowia(3)

więcej podobnych podstron