PROGRAM ĆWICZEŃ Z PRZEDMIOTU EDUKACJA POLONISTYCZNA
kierunek: Edukacja Elementarna i Integracyjna, studia stacjonarne licencjackie
rok: II
liczba godzin: 15 godz.
rok akademicki: 2009/2010
prowadzący ćwiczenia: mgr Beata Birnbach (beata_birnbach@op.pl)
CELE:
opanowanie wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu umiejętnej realizacji metodycznej celów oraz treści edukacji polonistycznej
poznanie metod, sposobów i zasad postępowania metodycznego w zakresie kształcenia literackiego i językowego
poznanie psychofizjologicznych mechanizmów czytania i pisania
poznanie sposobów stwarzania sytuacji doskonalących różnorodne formy ekspresji językowej
nabywanie umiejętności projektowania i organizowania zajęć polonistycznych
TREŚCI PROGRAMOWE:
określanie poprawności sformułowanych pytań i poleceń
praktyczne formułowanie fragmentów scenariuszy obejmujących początkową naukę czytania i pisania
opracowywanie ćwiczeń językowych rozwijanych w szkole
formułowanie opowiadań i opisów według etapów wprowadzania podstawowych form wypowiedzi
ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne
opisywanie działań związanych z rozwijaniem ekspresji językowej dzieci
WARUNKI ZALICZENIA ĆWICZEŃ:
Znajomość podanej literatury i aktywne uczestnictwo podczas zajęć (premiowana aktywność)
Zaangażowanie w pracę grupową poprzez współtworzenie proponowanych działań (premiowana aktywność)
Zaliczenie samodzielnych prac wskazanych w toku zajęć (zaliczenie ocena w skali 2-5)
Obecność na zajęciach (80%)
PROPONOWANA KOLEJNOŚĆ TEMATÓW WRAZ Z LITERATURĄ:
ZAJĘCIA ORGANIZACYJNE
zapoznanie z tematyką ćwiczeń
omówienie metod pracy na zajęciach
poznanie warunków zaliczenia ćwiczeń
świadomość lingwistyczna nauczyciela
kompetencja językowa a kompetencja komunikacyjna
kształcenie językowe i literackie
M. Guśpiel: Kształcenie językowe i literackie w edukacji zintegrowanej (W: )Teoretyczne i praktyczne aspekty kształcenia zintegrowanego. Kraków 2000
podstawa programowa MEN i zapisane w niej cele, zadania, treści, przewidywane osiągnięcia ucznia
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum.
Programy kształcenia zintegrowanego.
2, 3. KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE MÓWIENIA I SŁUCHANIA
definicje i struktura języka
funkcje wypowiedzi językowej
rozwój języka dziecka w aspekcie fonologicznym, semantycznym, syntaktycznym i morfologicznym
Filipiak E.: Aktywność językowa dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Bydgoszcz 1996)
Czelakowska D.: Twórczość a kształcenie języka dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Kraków 1996
język mówiony a język pisany
Mielech A. : Doskonalenie języka mówionego uczniów w okresie wczesnoszkolnym. Białystok 1996
cele w zakresie rozwijania umiejętności wypowiadania się i uważnego słuchania
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum.
Programy kształcenia zintegrowanego.
ćwiczenia ortofoniczne, oddechowe, dykcyjne
Chmielewska E.: Zabawy logopedyczne i nie tylko. Kielce 1999lub
Mach K. , Nowak G.: Stymulacja językowego rozwoju mowy dziecka. „Wychowanie w przedszkolu” 12/2000
podstawowe ćwiczenia w mówieniu (samorzutne wypowiedzi, swobodne wypowiedzi, rozmowa, dialog, opis, opowiadanie)
Radwiłowiczowa , Morawska Z.: Metodyka nauczania początkowego. Warszawa 1990
H. Matejuk: Kształcenie umiejętności językowych dzieci w młodszym wieku szkolnym. (W: ) Więckowski R., Rogulska K. (red.) :Podstawy nauczania początkowego. Wrocław 1991
Mielech A. : Doskonalenie języka mówionego uczniów w okresie wczesnoszkolnym. Białystok 1996
formułowanie pytań i poleceń
Fisher R..: Uczymy jak się uczyć. Warszawa 1999
Taraszkiewicz M. : Jak uczyć lepiej czyli refleksyjny praktyk w działaniu. Warszawa 1999
ćwiczenia z wykorzystaniem ilustracji, historyjek obrazkowych itp.
Węglińska M. : Jak pracować z obrazkiem. Kraków 2000
etapy pracy nad pamięciowym opanowaniem tekstu i recytacją
Metodyka pracy w klasie I szkoły podstawowej. (red.) Grabowska G. Słupsk 1992
pojęcie normy i błędu w wypowiedziach uczniów
typowe błędy i niedostatki mowy uczniów klas młodszych
Bober-Pelzowska M.: Rozwijanie mowy uczniów klas niższych. Warszawa 1983
błędy nauczycieli w komunikacji
Dudek U: Błędy nauczycielskie w zadawaniu pytań na lekcji. „Nowa Szkoła” 2/1991
4, 5. KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE ELEMENTARNEJ NAUKI CZYTANIA I PISANIA
fizjologiczne i psychologiczne podstawy prawidłowego czytania i pisania.
pojęcie dojrzałości szkolnej
kryteria dojrzałości szkolnej
Brzezińska A.: Czytanie i pisanie -nowy język dziecka.
Krasowicz G.: Język, czytanie, dysleksja. Lublin 1997
cele elementarnej nauki czytania i pisania
Bąk P. : Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1984
metody nauki czytania (przegląd)
Więckowski R.: Początkowa nauka czytania i pisania. „Życie szkoły” 5, 6/1997
analiza i synteza słuchowa oraz analiza i synteza wzrokowa
etapy elementarnej nauki czytania
zasady nauki czytania
Bąk P. : Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1984
techniki czytania
Więckowski R.: Początkowa nauka czytania i pisania. (W: ) Więckowski R., Rogulska K. (red.) :Podstawy nauczania początkowego. Wrocław 1991
rodzaje ćwiczeń w czytaniu
higiena czytania
Bąk P. : Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1984
etapy elementarnej nauki pisania
toki metodyczne wprowadzania liter, dwuznaków, zmiękczeń
Łukasik St.: Język polski w klasie I. Warszawa 1990
Więckowski R., Rogulska K. (red.) :Podstawy nauczania początkowego. Wrocław 1992
usprawnianie techniki czytania i pisania
Kwaśniewska M.: Zasady procesu edukacyjnego w zakresie pisania w nauczaniu początkowym. (W: ) Jakowicka M.(red.) Współczesne przemiany edukacji wczesnoszkolnej. Zielona Góra 1995
Mickiewicz J.: Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych. Toruń 1999
opracowywanie scenariuszy
6. KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE OPANOWANIA UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA ZE ZROZUMIENIEM
cele edukacji polonistycznej w zakresie czytania ze zrozumieniem
Plenkiewicz M. L.: Możliwości kształcenia i doskonalenia umiejętności rozumienia czytanego tekstu w edukacji wczesnoszkolnej. (W: ) Jakobowicz A. (red.) Poszukiwanie alternatywnej koncepcji związanej z edukacją dzieci młodszych. Bydgoszcz 1999
taksonomie rozumienia treści tekstu
Brzezińska A.: Czytanie i pisanie -nowy język dziecka.
Capińska E.: Czytanie krytyczno-twórcze. „Edukacja i Dialog” 2/1998
sposoby kształtowania czytania ze zrozumieniem
Plenkiewicz M.: Możliwości kształtowania umiejętności krytycznego czytania uczniów w wieku wczesnoszkolnym. „Wychowanie Na Co Dzień” 1994 nr 11-12.
kontrola czytania ze zrozumieniem
Plenkiewicz M. : Jak mierzyć osiągnięcia uczniów klas początkowych w czytaniu? „Edukacja” 1/1985
7, 8. KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE W ZAKRESIE REDAGOWANIA PODSTAWOWYCH FORM WYPOWIEDZI:
cele edukacji polonistycznej w zakresie redagowania wielozdaniowych wypowiedzi pisemnych
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum.
rodzaje podstawowych form wypowiedzi (opowiadanie, opis, sprawozdanie, notatka kronikarska, list, życzenia, zaproszenia, zawiadomienia)
Węglińska M. : Opis jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Warszawa 1989
Węglińska M. : Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Kraków 1997
etapy wprowadzania podstawowych form wypowiedzi
H. Matejuk: Kształcenie umiejętności językowych dzieci w młodszym wieku szkolnym. (W:) Więckowski R., Rogulska K. (red.) :Podstawy nauczania początkowego. Wrocław 1991
Węglinska M. : Opis jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Warszawa 1989
Węglinska M. : Opowiadanie jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Kraków 1997
ćwiczenia rozwijające umiejętności redagowania tekstów
rodzaje użytkowych form wypowiedzi (notatka kronikarska, list, życzenia, zaproszenia, zawiadomienia)
Węglinska M.: List jako forma wypowiedzi w klasach początkowych. Szczecin 1997
Zarzeczna M., Życzenia jako forma wypowiedzi użytkowej, „Życie Szkoły” 2003 nr 8.
sposoby poprawy i oceny tekstów
treść, organizacja i rodzaje ćwiczeń słownikowo-frazeologicznych, syntaktycznych
Wieckowski R.: Ćwiczenia słownikowo- frazeologiczne i syntaktyczne. (W: ) Więckowski R., Rogulska K. (red.) :Podstawy nauczania początkowego. Wrocław 1991
swobodne teksty,
Lenartowsks K. , Świętek W. : Inspirowanie wypowiedzi pisemnych w klasach I-III. Warszawa 1988
Kłosinska T. : Droga do twórczości- wdrażanie technik C. Freineta. Kraków 2000
9, 10.KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI JĘZYKOWYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE GRAMATYKI:
kompetencja gramatyczno-leksykalna i jej składniki w edukacji elementarnej
analiza treści programowych
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum. Programy kształcenia zintegrowanego.
metody nauczania gramatyki
rodzaje ćwiczeń gramatycznych
środki dydaktyczne wspierające edukację polonistyczną
Baczyńska H. : Metodyka nauczania gramatyki w klasach I-III. Warszawa 1981
Skrzypiec W.: Ćwiczenia gramatyczno-ortograficzne i stylistyczne w klasach I-III. Warszawa 1992
Polański E., Jakubowicz A., Dyka F.: Ortografia i interpunkcja w nauczaniu początkowym. Warszawa 1996.
11,12.KSZTAŁTOWANIE KOMPETENCJI JĘZYKOWYCH UCZNIÓW W ZAKRESIE ORTOGRAFII:
podstawowe zasady ortograficzne
analiza treści programowych
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjum.
Programy kształcenia zintegrowanego.
etapy rozwijania kompetencji ortograficznej (spostrzegawczość, czujność )
zasady kształtowania kompetencji ortograficznej na etapie elementarnym,
metody nauczania ortografii,
rodzaje ćwiczeń
sposoby poprawy błędów
praktyczne ćwiczenia w poprawianiu prac pod względem ortograficznych
Jedut A., Pleskot A.: Nauczanie ortografii w klasach I-III. Warszawa 1991
Kaleta-Sawicka M., Skalska I. : Vademecum nauczania ortografii w klasach początkowych. Kielce 1994
Kapica G.: Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym. Warszawa 1986
Skrzypiec W.: Ćwiczenia gramatyczno-ortograficzne i stylistyczne w klasach I-III. Warszawa 1992
środki dydaktyczne wspierające naukę ortografii
13, 14. PRACA Z TEKSTEM LITERACKIM
zasady pracy z tekstem literackim i tekstem popularno-naukowym
Lenartowska K., Świętek W., Praca z tekstem w klasach I-III. WSiP, Warszawa 1982
Lenartowska K., Możliwości modernizowania pracy z czytanką w klasach niższych. W: Studia pedagogiczne z. 10, WSP, Bydgoszcz 1985.
analiza i interpretacja tekstów poetyckich
Maurer A. (red.): Zabawy z rymami. Kraków 2000
Szczepańska M. : Edukacja kulturalna dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Kraków 2000
Zając Z. , Kulicka W. (red.): Poezja i inscenizacja w nauczaniu początkowym. Olsztyn 1986 Cybulska H.: Miejsce tekstu poetyckiego w kształceniu literackim, Nauczanie Początkowe 1996-97, nr 6.
Dawid Ł., Poezja współczesna w edukacji wczesnoszkolnej. Życie Szkoły 1992 nr 3.
Żuchowska W., Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej. WSiP, Warszawa 1992.
15.TWÓRCZA AKTYWNOŚĆ DZIECKA W EDUKACJI POLONISTYCZNEJ
inscenizacje,
techniki dramowe i działania parateatralne
ćwiczenia z wykorzystaniem filmu, TV, radio, technik multimedialnych,
Awgulowa J. Świętek W. : Inscenizacje w klasach początkowych. Warszawa 1985
Pankowska K. : Edukacja przez dramę. Warszawa 1997
Rau K. , Ziętkiewicz E. : Jak aktywizować uczniów. Poznań 2000
Sempioł J. : Inscenizacje jako atrakcyjna forma doskonalenia języka dzieci w klasach I-III. Olsztyn 1987