LEK I STRACH A PRZEMOC DOMOWA

Powszechna obecność lęku i strachu w doświadczeniach ludzi uwikłanych w przemoc domową

1.Przemoc najczęściej jest kojarzona z gniewem i złością ale wydaje się, że podstawowym stanem emocjonalnym w przemocy jest lęk i strach.

2.Podstawowymi źródłami lęku i strachu są ślady zagrażających wydarzeń lub oczekiwanie, że się pojawią w przyszłości.

3. W przemocy domowej lęk ofiar jest kumulowany przez powtarzanie się destrukcyjnych wydarzeń a ich strach jest potęgowany przez bezsilne oczekiwanie na następne zagrożenia.

4. Dynamikę lęku maskowanego agresywnym zachowaniem możemy odkryć u sprawców w połączeniu ze zbyt niskim poziomem strachu przed karą za ich czyny.

5. Ci którzy pomagają ofiarom też nie są wolni od lęku.

Anatomia doświadczania lęku i strachu

1.Odróżnianie strachu od lęku - strach jest racjonalną i normalną reakcją na realne zagrożenie, która obejmuje cztery składniki;

     a)poznawczy - oczekiwania związane z konkretnym zagrożeniem

    b)somatyczny - reakcja alarmowa ciała

    c)emocjonalny - uczucia silnej obawy, przerażenia, paniki

    d)behawioralny - odruch ucieczki, walki lub bezruch.

2.Lęk ma te same składniki co strach ale z jedną istotną różnicą - poznawczym składnikiem lęku jest oczekiwanie zagrożenia o mglistym lub nieznanym charakterze - „coś okropnego może się zdarzyć ale nie wiem co”.

3. Strach i lęk mogą przybierać różne odmiany i intensywność - mogą być sytuacyjnym elementem codziennego życia lecz mogą występować w formie uciążliwych zaburzeń emocjonalnych - w przypadku strachu ; fobie i zespół stresu pourazowego, w przypadku lęku ; zespół paniki i zespół uogólnionego lęku.

4. Lek jako przejściowy stan i lęk jako stała cecha czyli utrwalona tendencja do częstego przeżywania lęku

 

Anatomia doświadczania lęku i strachu-cd.

           Rozpoznawanie objawów lęku i strachu.

1.   odczuwanie napięcia mięśniowego

2.   odczuwanie niepokoju i nerwowości

3.   poczucie zmęczenia bez realnego powodu

4.   okresowe trudności w oddychaniu, przyśpieszony rytm serca

5.   trudności w koncentracji uwagi

6.   nudności, ucisk lub łaskotanie w żołądku, utrata apetytu

7.   niezdolność do rozluźnienia się

8.   obawa przed utratą kontroli

9.   obawa, że zdarzy się coś strasznego

10. drżenie rąk, poczucie wewnętrznego drżenia

Koncepcje wyjaśniające utrwalony lęk

1. Psychoanaliza - wewnętrznym źródłem lęku są groźne, zakazane impulsy i pragnienia z dzieciństwa, związane z agresją i seksem, które są ukryte przed świadomością - mechanizm obronny nazywany projekcją, tworzy tendencję by to odczuwane zagrożenie przypisywać jakimś zewnętrznym czynnikom - człowiek w rzeczywistości boi się sam siebie ale nie zdaje sobie sprawy z tego.

2. Podejście behawioralne - odwołanie się do procesu uczenia się - lęk reprezentuje uogólnione i negatywne doświadczenia związane z przeżywaniem strach w różnych sytuacjach z przeszłości - coś złego naprawdę się człowiekowi wydarzyło kiedyś i spowodowało gotowość do stałego oczekiwania lękowego wobec przyszłości.

3. Podejście poznawcze wskazuje, że lęk jest wytworem naszego umysłu, tworzymy automatyczne myśli i schematyczne zagrażające przekonania oraz katastroficzne wyobrażenia, którymi straszymy sami siebie

4. Podejście egzystencjalne - lęk egzystencjalny który towarzyszy każdemu człowiekowi ponieważ nasza egzystencja jest krucha i niepewna, nie znamy „ani dnia ani godziny” gdy może zdarzyć się coś złego, nawet długie i produktywne życie musi kiedyś zakończyć się śmiercią - lęk jest na stale wbudowany w nasze życie i nigdy nie możemy w pełni się od niego uwolnić i musimy z nim żyć.

5. Źródła lęku mogą znajdować się także w procesach biologicznych- niektóre dzieci przychodzą na świat z gotową podatnością do przeżywania lęku, na lęk są również bardziej podatni ludzie cierpiący na hipoglikemię lub chronicznie obniżony poziom cukru we krwi.

Doświadczanie lęku i strachu przez ofiary przemocy

1. Specyfika przeżywania lęku i strachu przez dorosłe i dziecięce ofiary przemocy domowej

2. Życie emocjonalne ofiary przemocy jest zdominowane przez fale lęku i strachu, które wpływają na wszystkie aspekty jej życia;

a) na zachowanie

b) na myślenie

c) na stosunek do siebie i na sposób doświadczania całego życia

d) na zdrowie i zasoby energii

3. Dynamika lęku i strachu tworzy wewnętrzne i chroniczne źródło zagrożenia - potężniejsze i bardziej trwałe niż zewnętrzne zagrożenie powodowane przez sprawcę przemocy

4. Lęk ofiary a działania interwencyjne - problemy i wyzwania

Pomaganie ofiarom w radzeniu sobie z lękiem i strachem

1. Pomoc w zmianie aktualnej sytuacji życiowej i w uzyskaniu sytuacyjnego bezpieczeństwa

2. Pomoc w radzeniu sobie ze strachem i w rozwijaniu pozytywnych zasobów

a) pierwsza pomoc psychologiczna

b) rozwijanie zdolności do pomagania samemu sobie

3. Pomoc w zmniejszaniu i usuwaniu zaburzeń emocjonalnych - specjalistyczna psychoterapia zaburzeń lękowych z zakorzenionych w dziecięcych doświadczeniach i powikłań zespołu stresu pourazowego

Co potęguje lęk „od środka” ?

          Jakie cechy myślenia i postępowania człowieka zwiększają częstość i siłę przeżywania lęku i strachu?

•      1. Automatyzm myślenia

•      2. nadmierne uogólnienia

•      3. selektywne spostrzeganie

• 4. myślenie katastroficzne

• 5. sztywność i dogmatyzm myślenia

• 6. nadmierna koncentracja na zagrożeniach

• 7. wyobrażenia o bezradności i samotności

• 8. zamknięte i błędne koła myślenia

• 9. nierealistyczne oczekiwania

10.Perfekcjonizm

• 11.Nadmierna potrzeba aprobaty

• 12.Ignorowanie sygnałów stresu

13Nadmierna potrzeba kontroli

Strategie samopomocy w radzeniu sobie z lękiem

      1 Wykorzystanie mocy własnego umysłu

• a)samopoznanie i odkrywanie tłumionych i groźnych lub potępianych pragnień

• b)trenowanie wyobraźni i oswajanie zagrożeń

• c) analizowanie osobistych przekonań na temat swej przyszłości

• c) kontrolowanie zbyt żywej i katastroficznej wyobraźni

• e)sprawdzanie swych przekonań i spostrzeżeń

• f)wzmacniające rozmowy z samym sobą

• g)uczenie się medytacji i wyłączania umysłu

2.     Konstruktywne postępowanie z samym sobą

• a)  powstrzymywanie się od ucieczek i unikania

• b)  pozytywne konfrontowanie się z zagrożeniami

• c)  nastawienie na robienie tego, o można zrobić

• d) monitorowanie zamierzonych działań służących opanowaniu lęku

3.     Kontrolowania swego organizmu i diety

• a)     unikanie pokarmów i napojów zwiększających napięcie i niepokój

• b)    uczenie się relaksu i technik kontrolowania stresu

• c)    ćwiczenia fizyczne

Przeciwdziałanie przemocy jako uwalnianie ze świata lęku

---