TEMAT: BŁONA KOMÓRKOWA

1. Skład chemiczny: lipidy (fosfolipidy, glikolipidy, cholesterol w komórkach zwierzęcych), białka

2. Budowa- model płynnej mozaiki

1. cząsteczki fosfolipidów ułożone są w 2 warstwach (szeregach) tworząc zrąb błony

- polarne głowy (rozpuszczalne w wodzie, hydrofilowe) skierowane są na zewnątrz

- niepolarne łańcuchy węglowo- wodorowe (rozpuszczalne w tłuszczach, hydrofobowe skierowane są do wewnątrz)

b) białka błonowe powiązane ze zrębem

• białka wzmacniające błonę

- duże zanurzone w zrębie błony tzw. integralne z rejonem hydrofilowym i hydrofobowym

- białka leżące na zrębie błony tzw. powierzchniowe

• białka transportowe

- struktury z pojedyńczą błona komórkowa

- białko jako kanał jonowy

- białko jako przenośnik obrotowy

- białka receptorowe

c) glikolis- cienka zewnętrzna warstwa

- funkcje: rozpoznaje substancje obce dla organizmu od swoich; funkcja odpornościowa

3. Właściwości błony komórkowej:

1. jest asymetryczna, gdyż składniki białkowe i lipidowe są asymetryczne; warstwy błony maja inny kształt i właściwości

2. jest płynna, gdyż błona komórkowa zachowuje się jak płyn

3. jest cienka i elastyczna

4. jest spolaryzowana gdyż na zewnątrz błony znajduje się ładunek dodatni a na zewnątrz ładunek ujemny

5. selektywna, wybiórcza, półprzepuszczalna

- małe cząsteczki np., H2O (woda), mocznika oraz substancji rozpuszczalnych w tłuszczach np. alkohol, przenikają swobodnie przez błonę

• Niektóre substancje przenikają przez błonę , przez kanały jonowe np. jony sodowe, potasowe wapniowe lub za pomocą przenośnikowych białek obrotowych np. niektóre substancje nie przenikają przez błonę wcale: cząsteczki białek, kwasów nukleinowych

4. Funkcje błony komórkowej

- ochronna (oddziela wnętrze komórki od środowiska zewnętrznego)

- reguluje skład chemiczny komórki (ułatwia wydalanie substancji szkodliwych pobieranie substancji pożytecznych

- odbiera bodźce

- umożliwia zmianę kształtu komórki

5. Typy transportu przez błonę komórkową

1. Dyfuzja prosta- cząsteczki przenikają przez błonę komórkowa zgodnie z gradientem stężeń (różnicą stężeń)

2. Dyfuzja wspomagana- cząsteczki przenikają zgodnie z gradientem stężeń przy udziale białek obrotowych i kanału jonowego

3. Transport aktywny- z udziałem energii ATP i białek obrotowych