I - polityka gospodarcza
1. Co rozumiemy pod pojęciem polityka gospodarcza - ekonomiczna?
Przez politykę gos. będziemy rozumieć świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą.
2. Jakie instytucje i organizacje występują współcześnie w roli podmiotów polityki gospodarczej?
Podmiotem polityki Gos. jest władza państwowa, w której imieniu konkretne działania prowadzą jej organy:
- centralny organ władzy
- organy samorządu terytorialnego
- organy typu przedstawicielskiego
3. Czym zajmuje się nauka o polityce?
Nauka polityki ekonomicznej jest dyscypliną naukową zajmującą się badaniem form, celów, narzędzi i sposobów oddziaływania państwa na społeczny proces gospodarczy.
4. W czym przejawia się pozytywny , a w czym normatywny charakter nauki o polityce gospodarczej?
Ekonomie polityczną traktuje się powszechnie jako naukę pozytywną natomiast politykę ekonomiczną zalicza się do nauk normatywnych.
Nauka o polityce ekonomicznej ma służyć wskazaniu zasad doboru środków właściwych do osiągnięcia zamierzonych celów i metod posługiwania się tymi środkami pod kątem osiągania wysuniętych celów.
5. Jakimi metodami posługuje się nauka o polityce gospodarczej?
Nauka o polityce ekonomicznej posługuje się takimi samymi metodami, co inne nauki ekonomiczne empirią i dedukcję. Badania empiryczne, wykonywane na podstawie gromadzonych informacji, zawsze są punktem wyjścia. Pierwszym etapem jest obserwacja i rozpoznanie oddziaływań organów państwowych na gospodarkę oraz stwierdzenie występujących w niej zjawisk. Następnie na podstawie zebranego materiału powinno się wyodrębnić zjawiska powtarzające się i określić występujące między nimi związki. Po czym można przejść do stopniowej konkretyzacji dokonanych ustaleń.
6.Co to są doktryny społeczno-ekonomiczne i jaką rolę odgrywają w polityce gospodarczej?
Terminem doktryna określamy ogólnie zbiór uporządkowanych założeń, twierdzeń i poglądów na temat określonej dziedziny wiedzy lud działalności. Doktryny podejmują problemy wobec których nauka nie czuje się w pełni kompetentna, wskazują i wartościują cele działań.
7. Co to jest doktrynerstwo?
Doktrynerstwo - bezkrytyczne uporczywe trzymanie się jakiejś doktryny bez względu na rzeczywistość , rozważanie wszystkiego ze stanowiska jakiejś doktryny.
II. - Gospodarka narodowa
Co rozumiesz przez pojęcie gospodarka narodowa?
Gospodarka narodowa - Gos. krajowa jest to przedmiot oddziaływań państwa w dziedzinie regulowania problemów społeczno-gospodarczych. Pod pojęciem Gos. narodowa obejmujemy łącznie wszystkie gospodarstwa indywidualne i zespołowe w sferze produkcji, usług, podziału, obrotu i konsumpcji na terytorium państwa.
Według P. Sulimckiego - Gos. narodowa jest regionem gospodarczym oddzielonym od innych regionów granicą państwową, na której suwerenny rząd może, jeżeli uzna to za potrzebne, kontrolować ruch ludzi i rzeczy.
2.Jakie wielkości przyjmuje się w ocenach makroekonomicznych do wyrażenia rozmiarów działalności gospodarczej i jej dynamiki na obszarze kraju?
3.Od jakich czynników zależy wzrost gospodarczy? W jaki sposób możemy wyrazić zależności między czynnikami wzrostu a jego dynamiką?
4. Od czego zależ rozmiary bogactwa narodowego? Jakie są jego elementy?
Bogactwem narodowym są wszystkie zasoby naturalne i majątkowe łącznie. Rozmiar tego bogactwa zależy od będących do dyspozycji społeczeństwa zasobów i efektów ich użytkowania.
5.Jaki jest stan zasobów naturalnych w Polsce?
Ogólnie biorąc, stan zasobów naturalnych w Polsce jest bardzo zły. W latach poprzedzających występowała nieracjonalna eksploatacja, postępująca degradacja środowiska i nieefektywne płytkie przetwórstwo kopalni. Polityka Ekono. Polski powinna zapewnić stosowanie konserwacyjnego typu użytkowania zasobów naturalnych.
6. Jakie czynniki wpływają na zmianę liczby ludności i na zmianę jej struktury wiekowej?
Liczba i struktura ludności zmienia się w czasie w wyniku przyrostu naturalnego oraz ruchów migracyjnych.
7. Co rozumiemy przez pojęcia „ polityka pronatalistyczna „ i „ polityka antynatalistyczna” ?
polityka pronatalistyczna - zajmowanie przez państwo aktywnej postawy względem przyrostu naturalnego i do podejmowania próby ingerowania w tej dziedzinie. Regulowane ograniczenie liczby urodzeń za pomocą różnych środków np. Chiny i Indie
polityka antynatalistyczna - odwrotnie jak polityka pronatalistyczna ta prowadzona jest w krajach gdzie występuje spadek liczby ludności. Polityka ta polega na tworzeniu różnego rodzaju zachęt materialnych i moralnych do powiększenia liczby dzieci w rodzinie i otacza szczegółową opieką rodziny wielodzietne.
8. Na czym polega polityka prorodzinna? Z jakimi dziedzinami polityki gospodarczej wiąże się polityka prorodzinna?
polityka prorodzinna - obejmuje stosowanie różnego rodzaju ulg podatkowych i płacowych dodatków dla osób utrzymujących rodziny i dzieci, stosowanie preferencji kredytowych dla młodych małżeństw na cele mieszkaniowe, a także udostępnienie mniej zamożnym rodzinom mieszkań w budownictwie publicznym, zapewnienie bezpłatnej opieki zdrowotnej dla matek i dzieci ze strony publicznej służby zdrowia, preferencje w uzyskiwaniu pracy itp. Jak z tego wynika, założenia polityki prorodzinnej muszą być wymowne do wielu działów polityki ekonomicznej: do polityki fiskalnej, do p. zatrudnienia, do p. socjalnej, do p. mieszkaniowej, do p. edukacyjnej. Polityka prorodzinna pozostawia rodzicom decyzje w sprawie regulacji dzietności, ale stara się eliminować niepokoje i niepewności w kwestii materialnej.
9. Opisz podstawowe układy, w których rozpatruje się - z punktu widzenia zainteresowań polityki ekonomicznej - strukturę gospodarki narodowej.
Strukturę gospodarki narodowej możemy rozpatrywać w różnych układach . Przez układ strukturalny gospodarki narodowej będziemy rozumieć zbiór jej elementów uporządkowanych według określonych zasad ich wyodrębniania i grupowania oraz zespół relacji przedstawiających udział tych elementów w całym zbiorze.
Z punktu widzenia polityki ekonomicznej za szczególnie ważne uważa się zwykle cztery układy strukturalne:
a). Układ rodzajowy - wyróżniający ujmowane przedmiotowo rodzaje działalności gospodarczej i prezentujący relacje między nimi a całością działalności gospodarczej kraju. Ze względu na ogromną liczbę rodzajów działalności grupuje się je zwykle według branż, gałęzi działów i sektorów. Układ rodzajowy zostaje w ten sposób przekształcony w układ działowo-gałęziowy.
b). Układ przestrzenny - przyjmujący za podstawę grupowania rozmieszczenia elementów gospodarki narodowej w jednostkach terytorialnych kraju. Umożliwia on określenie - z żądanym stopniem szczegółowości.
c). układ własnościowo-podmiotowy - wyróżniający i grupujący elementy gospodarki według rodzajów własności.
d). Układ instytucjonalny - grupujący podmioty gospodarcze w ramach sektorów instytucjonalnych, wyodrębnionych w oparciu o kryterium celów i wiodących funkcji spełnianych przez poszczególne podmioty.
10. Wyjaśnij pojęcia:
a). potencjalny produkt narodowy brutto,
b).realny produkt narodowy brutto,
c). luka produktu narodowego brutto.
Jakie problemy i wyzwania stawia przed polityką gospodarczą różne kształtowanie się tych wielkości i występujących między nimi relacji?
III Polityka budżetowa
1. Wyjaśnij, w jaki sposób sektor publiczny może oddziaływać na efektywność wytwarzanego produktu społecznego?
2. Na czym polega redystrybucyjna funkcja polityki budżetowej?
Redystrybucyjna funkcja polityki budżetowej polega na świadomym oddziaływaniu przez państwo na ostateczny podział dochodów indywidualnych. Niezależnie od tego, jak kształtuje się podział dochodów pierwotnych, państwo przez polityką redukowania (podatki) i uzupełniania (pieniężne transfery socjalne) dochodów indywidualnych może wpływać na kształtowanie podziału dochodów w społeczeństwie.
3. Jakie są różnice w przebiegu Laffera w teorii w rzeczywistości?
Rzeczywisty kształt krzywej Laffera różni się w sposób
istotny od teoretycznego, mianowicie pnie się ostro w górę i dopiero przy stopie podatkowej zbliżonej do 80% zaczyna spadać. Badania przeprowadzono w Stanach Zjednoczonych.
4. Na czym polega mechanizm działania automatycznych stabilizatorów?
Mechanizm ich działania można przedstawić następująco. Gdy spadają dochody brutto ludności, rośnie bezrobocie. Elastyczność systemu podatkowego sprawia, że wpływy podatkowe maleją jeszcze szybciej - coraz mniejsza część dochodów ludności w postaci podatków trafia do budżetu. Dochód pozostający do dyspozycji, będący podstawą wydatków na zakup dóbr i usług, zmniejsza się wolniej niż dochody brutto, w rezultacie spadek popytu globalnego jest mniejszy, niż wynikałoby to z rozmiarów pierwotnego spadku dochodów brutto.
5. Jakie cechy wykazuje dyskrecjonalna polityka budżetowa?
Dyskrecjonalna- aktywna - ma miejsce wówczas, gdy rząd stosuje wybrane środki w celu przeciwdziałania cyklicznym fluktuacjom oraz w celu stabilizacji cen czy ograniczania bezrobocia. Polityka ta wymaga wprowadzenia zmian legislacyjnych w programach budżetowych….
6. Jakie są argumenty przedstawicieli neoklasycznych i neokeynesowskich nurtów myśli ekonomicznej dotyczące celowości i skuteczności wykorzystywania deficytu budżetowego jako narzędzia polityki stabilizacyjnej?
IV. Polityka pieniężna
1.Co to są cele pośrednie polityki pieniężnej i na czym polega ich związek z ogólnymi celami polityki gospodarczej?
Bank centralny nie jest w stanie bezpośrednio wpływać na realizację ogólnych celów polityki gospodarczej. Może to robić tylko w sposób pośredni. Przez regulacje zmiennych będących celami pośrednimi polityki pieniężnej…
2. Za pomocą jakich instrumentów bank centralny może wpływać na podaż pieniądza?
Jak ocenia się skuteczność stosowania tych instrumentów?
Bank centralny posługuje się kilkoma metodami wywierania wpływu na podaż pieniądza. Jeżeli chce zwiększyć podaż pieniądza to może:
- obniżyć stopę dyskontową w celu zwiększenia rozmiarów pożyczek udzielanych bankom komercyjnym
- zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku
- obniżyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
Jeśli z kolei chce zmniejszyć podaż pieniądza, to może:
- ograniczyć ogólna sumę pożyczek udzielanych bankom komercyjnym przez podwyższenie stopy dyskontowej
- sprzedawać wyemitowane przez rząd papiery wartościowe posiadane przez bank centralny
- podwyższać poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
3. W jaki sposób władze monetarne mogą oddziaływać stabilizująco na gospodarkę?
4. Jak ocenia się skuteczność oddziaływań polityki pieniężnej na ogólny poziom działalności gospodarczej, zatrudnienie i ceny?
5. Dlaczego w gospodarce otwartej trzeba koordynować polityką pieniężną w skali międzynarodowej? W jakim kierunku w dziedzinie polityki pieniężnej zmierzają kraje należące do Unii Europejskiej?
W ostatnich latach obserwujemy silne tendencje do umiędzynarodowienia polityki pieniężnej. Wiążą się one z postępującą globalizacją gospodarki. Oddziaływanie polityki pieniężnej krajów zajmujących czołowe pozycje w gospodarce światowej nie ograniczają się do ich terytoriów. W związku z tym powstaje potrzeba międzynarodowej koordynacji polityki pieniężnej. Międzynarodowa koordynacja polityki pieniężnej może być prowadzona w formie koordynacji dyskrecjonalnej albo w formie koordynacji polegającej na trwałych porozumieniach w sprawie reguł polityki pieniężnej zainteresowanych krajów.