PRAWO RZECZOWE nr pyt. 27
SŁUŻEBNOŚCI OSOBISTE
1. Potrzeby
Wiele osób wymagało indywidualnego i tymczasowego zaopatrzenia, m.in. żony, niezamężne córki oraz dzieci pozamałżeńskie.
Ze względu na swój cel alimentacyjny służebności osobiste były na ogół formą bezpłatnego korzystania z cudzych rzeczy.
Konstrukcja prawna
Służebności osobiste miały dwoisty charakter : osobisty i majątkowy jednocześnie. Uprawnienie wiązało się zawsze z osobą fizyczną, było najwyżej dożywotnie i niezbywalne, obciązona natomiast była rzecz, a więc jej każdoczesny właściciel
3. Ususfructus = użytkowanie
Najstarsza i najważniejsza służebność osobista.
UŻYTKOWANIE = prawo używania cudzych rzeczy i pobierania z nich pożytków z zachowaniem substancji rzeczy.
Użytkownik korzystał z rzeczy i pobierał z niej pożytki, a właścicielowi pozostawała tylko „goła własność” i możliwość jej zbycia.
Użytkowanie musiało być ściśle określone w czasie, a najwyżej dożywotnie.
Jedyną dopuszczalną dyspozycją co do samego prawa było zrzeczenie się go na rzecz właściciela.
Powszechnym przedmiotem użytkowania był zwłaszcza niewolnik.
Na początku pryncypatu senat dopuścił także „jak gdyby użytkowanie” na rzeczach zużywalnych. Użytkownik nabywał tutaj określoną ilość takich rzeczy na własność, z jednoczesnym zabezpieczeniem zwrotu takiej samej ilości po zakończeniu użytkowania.
4. Inne służebności osobiste
a) USUS - prawo używania cudzej rzeczy, z pobieraniem najwyżej tylko części pożytków
b) HABITATIO - „prawo mieszkania”
c) OPERAE SERVORUM ET ANIMALIUM - prawo korzystania z cudzych niewolników i zwierząt