ANALIZA TRANSAKCYJNA
Eric Berne- twórca. psychologiczna koncepcja stosunków międzyludzkich, opierająca się na idei wyodrębnienia w Ja trzech współistniejących schematów zachowania i odczuwania przybierających formę: Ja- rodzic, Ja- dziecko, Ja- dorosły.
Aby komunikacja była udana musi zachodzić w tych samych stanach. AT wyróżnia 3 typy transakcji: A- równoległe (gdy Ja jednej osoby znajduje się w stanie oczekiwanym przez drugą osobę i vice versa.), B- krzyżowe (występuje wówczas, gdy co najmniej jedna osoba znajduje się w pewnym stanie Ja, który nie jest oczekiwany przez drugą. W szczególnym przypadku obie strony znajdują się w tym samym stanie Ja i traktują się wzajemnie oczekując zejścia do innego stanu Ja) , C- ukryte (występuje wówczas, gdy uruchamiają się więcej niż dwa stany Ja jednocześnie. Przekaz niejawny jest często ukryty za społecznie akceptowaną formą. Istnieją tutaj dwa poziomy: społeczny i psychologiczny. W transakcji ukrytej na poziomie społecznym zachodzi interakcja między innymi stanami Ja niż na poziomie psychologicznym). Wyróżniane są transakcje kątowe i podwójne transakcje ukryte. AT obejmuje 4 poziomy analizy:
1.analizę strukturalną - osobowości (Jest metodą analizy uczuć, myśli i zachowań opartą na koncepcji stanów Ja),
2- analizę transakcyjną - działań i komunikatów werbalnych między ludźmi (typy transakcji, jakich dokonują ludzie pomiędzy sobą zarówno świadomie jak i nieświadomie na różnych poziomach: społecznych czy psychologicznym. Transakcje, jak również komunikaty i nastawienie względem siebie osób, biorących udział w transakcjach mogą być różnego typu.) 3- analizę gier - ukrytych transakcji zakończonych korzyścią psychiczną (Gra psychologiczna to powtarzający się zbiór transakcji pozornie racjonalnych, zawierających ukrytą motywację i przewidywalną korzyść, stanowiącą zakończenie gry i jej cel rzeczywisty. Celem prowadzenia gier jest przeżycie emocji. Kolejnym celem osiąganym w wyniku prowadzenia gier jest utrwalanie (potwierdzanie) skryptu życiowego, "znów to się przytrafiło - tak już mam, zawsze tak jest".)
4- analizę skryptu - specyficznych tematów realizowanych w życiu (Skrypt to najszersze pojęcie AT, dotyczy ogólnego planu życiowego. Powstaje w stanie Ja-Dziecko i jest rozwijany w transakcji między rodzicami a dzieckiem. Gry stosowane najczęściej są częścią skryptu. Analizując skrypt życiowy bierze się pod uwagę: surowe polecenia, kontra-surowe polecenia, program życia, postawy życiowe, strukturę osobowości, analizę gier.
NLP- PROGRAMOWANIE NEUROLINGWITYCZNE
Twórcy- John Grinder, Richard Bandler
NLP podkresla, że istnieje powiązanie między procesami neurologicznymi, językiem i wzorcami zachowań którymi ludzie się kierują. . Językiem programujemy naszą rzeczywistość. Dobra komunikacja jest wtedy gdy, gdy potrafimy dostosować się do rozmówcy. Najlepiej być osobą multisensoryczną.
Struktura głęboka- spójna, choć nieuświadomiona wizja tego, cho chcemy powiedzieć: usunięcie (wybieranie tylko niektórych z informacji dostępnych na poziomie głębokim. Większość jest usuwana)., zniekształcenie (podawanie uproszczonej wersji, co nieuchronnie zniekształca znaczenie), generalizacja (Wyszczególnianie wszystkich możliwych wyjątków i warunków uczyniłoby rozmowę wyjątkowo nudną.).
Struktura powierzchniowa- to co wypowiadamy lub chcemy wypowiedzieć. Metamodel to seria pytań, które usiłują odwrócić i rozwikłać dokonane w języku usunięcia (deletion*), zniekształcenia (distortion*) i generalizacje (generalisation*). Mają one na celu uzupełnienie brakujących informacji, odtworzenie struktury i wydobycie konkretnych wiadomości ? wszystko po to, aby nadać komunikacji sens. Warto uzmysłowić sobie, że żadne z tych pytań nie jest samo w sobie dobre ani złe. Zależy to od kontekstu i konsekwencji ich użycia.
SKOORDYNOWANE GOSPODAROWANIE ZNACZENIEM
Twórcy: W. Barnett Pearce i Vernon Croner
Koncepcja jest utworzona na bazie obserwacji. Są 2 rodzaje spostrzegania rzeczywistości: tylko widzimy; widzimy i rozumiemy. W czasie terapii budujemy nowy świat, inaczej go postrzegamy.świat nie jest obiektywny, jest takim jakim go tworzymy. Proces zmieniania rzeczywistości trwa jakiś czas i zalezy od naszego kontaktu i interakcji z innymi, ponieważ świat tworzy się w toku interakcji.
Proces tworzenia się rzeczywistości:
-świat jest pluralistyczny i złożony, -najlepszy człowiek to kosmopolita, - nie ma czegoś takiego ja prawdziwa rzeczywistość, jest tylko rzeczywistość pluralistyczna, - mamy historie przeżyte i opowiedziane, - człowiek jest różny w róznych sytuacjach., -historie nieopowiedziane (takie które są tajemnicą), -gdy historie zostaną opowiedziane stają się częscią rzeczywistości, - terapeuta nie musi wiedziec co klientowi pomogło, ważne, że on to wie, -człowiek czuje się najlepiej w świecie który jest „jego”, -świat społeczny jest pluralistyczny.
TEORIA NIESPELNIONYCH OCZEKIWAŃ
Twórca: Judee Burgoon
1. Jest przykładem „miękkiego determinizmu”, gdyż na proces komunikowania i na porozumienie wywiera wpływ nazbyt wiele czynników, by można było odkryć proste relacje przyczynowo-skutkowe.
2. Burgoon interesują głównie takie czynniki komunikacji niewerbalnej jak jej atrakcyjność, wiarygodność, wpływ i zaangażowanie; z tego powodu badaczka wyodrębnia kluczowe pojęcia teorii niespełnionych oczekiwań: wartościowość niespełnienia, wartościowość korzyści wynikającej z kontaktu z interlokutorem.
3. Według Burgoon terminem „oczekiwania” powinniśmy się posługiwać wodniesieniu do tego, co przewidujemy. Na nasze oczekiwania wpływa kontekstkomunikacyjny.
4. Burgoon odkryła, że osoby reprezentujące wszystkie grupy wiekowe i zawodowe spodziewają się, że jednostki o niższym statusie społecznym zachowają właściwą odległość od rozmówców. Często okazuje się jednak, że wiele osób wchodzących w akt komunikacyjny narusza przestrzeń wyznaczoną przez nasze oczekiwania.
5. Oczekiwania związane z procesem komunikacyjnym maja związek z cechami demograficznymi (wiek, płeć, miejsce urodzenia, wygląd fizyczny, osobowość i styl komunikacji).
6. Burgon jest przekonana, że wszystkie kultury mają podobną strukturę oczekiwanych zachowań komunikacyjnych, lecz treść tych oczekiwań może się zasadniczo różnić w zależności od kultury - dotyk mam pewne znaczenie w każdej kulturze, lecz to w jaki sposób, gdzie i kiedy dotyka się inną osobę jest kwestią obyczajów i standardów kulturowych.
7. Gdy jakieś zachowanie ma społecznie ustalone znaczenie, komunikujące się osoby potrafią zorientować się, czy należy wykroczyć poza oczekiwania innych. I tak jeżeli wartość przypisana zachowaniu jest negatywna, lepiej zrobić mniej niż się od nas oczekuje. Jeśli natomiast wartość zachowania jest pozytywna, warto iść na całość.
8. Zdarzają się sytuacje, w których przekroczenie niespełnionych oczekiwań może być odczytywane wieloznacznie. W takich przypadkach teoria niespełnionych oczekiwań sugeruje, że powinniśmy je zinterpretować w kontekście tego, jak może ono wpłynąć na powodzenie naszej komunikacji interpersonalnej.
9. Według Burgoon kwestia potencjalnych korzyści wysuwa się na plan pierwszy za każdym razem, kiedy ktoś nie spełnia naszych oczekiwań.
10. Postrzegamy postać naszego rozmówcy w kategoriach będących mieszanką dobra i zła, plasując go na skali gdzieś pomiędzy tymi skrajnymi biegunami.
11. Krytyka: teoria niespełnionych oczekiwań nie daje pełnego wyjaśnienia dominacji zachowań obopólnych w interakcjach interpersonalnych. Po drugie, nie ma nic do powiedzenia na temat tego, czy wartościowość komunikującej się osoby wywiera wartościowość zachowania, czy tez jest na odwrót, zwłaszcza w sytuacji, kiedy pozostają one w sprzeczności ze sobą (np. nielubiany partner narusza przestrzeń w sposób pozytywny).
DETERMINIZM TECHNOLOGICZNY
Twórca; Marshal McLuhan
Determinizm technologiczny:
M. McLuhan: cywilizacje i media Cywilizacja oralna jest zatem tworzona przez mowę,
epoka piśmiennictwa przez różne rodzaje pisma, era typografii (cywilizacja Gutenberga) przez druk, a elektroniczna (cywilizacja Marconiego) przez telegraf, radio i telewizję. Każdy z tych środków przekazu narzucał odmienny sposób myślenia i odczuwania rzeczywistości.
• Alfabet, a następnie druk wprowadził „linearność” myślenia, logiczność i racjonalność w postrzeganiu świata. Z kolei w erze Marconiego, dzięki elektryczności, telewizji i automatyzacji następuje powrót do myślenia całościowego i wielowymiarowego postrzegania rzeczywistości,
Natura mediów wg McLuhana
• Odmiennie niż Innis określa McLuhan naturę mediów, które uznaje za przedłużenie zmysłów i organów człowieka.
• Druk jest zatem przedłużeniem wzroku, radio słuchu, elektryczność całego systemu nerwowego, koło nóg, a makijaż czy strój skóry.
• Każdy nowy wynalazek, nowe medium wzbogacało więc odczuwanie rzeczywistości, jednak nie przez treść, ale formę przekazu, zgodnie z tezą McLuhana, że środek komunikowania sam jest komunikatem. Istotne jest więc nie to, co jest odczuwane, ale to, jak jest odczuwane. Rewolucja w kulturze epoki Gutenberga nie polegała na pojawieniu się nowych treści, ale na ich błyskawicznym upowszechnieniu i demokratyzacji.
Media `zimne' i `gorące', `globalna wioska'
• Mało klarowny i odbiegający od klasycznych typologii jest wprowadzony przez McLuhana podział na media gorące i zimne.
• medium gorące (np. radio, gramofon, film) jest bogatym w informacje przedłużeniem jednego zmysłu, ale charakteryzuje się niskim współczynnikiem uczestnictwa odbiorcy, natomiast medium zimne (mowa, telefon i telewizja) przeciwnie, angażuje odbiorcę, choć
dostarcza zmysłom mniej ostrych, sugestywnych - w sensie sensorycznym - danych.
• Wiele kontrowersji wzbudza też teza McLuhana o przekształcaniu się świata w `globalną wioskę'.
Perspektywa funkcjonalna Hirokawy i Gourana (PKS s. 237-249) Jeżeli członkowie zespołu są autentycznie zaangażowani, wykazują się znośną inteligencją i stają przed ambitnym zadaniem, które wymaga nowych danych, świeżych pomysłów albo klarownego myślenia - to interakcje grupowe wpływają pozytywnie na ostateczną decyzję. Hirokawa nazywa takie decyzje rozwiązaniami wysokiej jakości. Gouran wspomina zaś o właściwych decyzjach. Obaj teoretycy traktują rozmowę jako narzędzie społeczne, które pomaga grupie wyciągnąć trafniejsze wnioski.
FUNKCJE SKUTECZNEGO PODEJMOWANIA DECYZJI: Wg H. i G. proces grupowego podejmowania decyzji musi spełniać analogicznie 4 wymogi (inaczej: wymagane funkcje skutecznego podejmowania decyzji) dotyczące zadania, aby jego członkowie mogli dojść do rozwiązania o wysokiej jakości. Oto te funkcje : 1. Analiza problemu- Czyli czy jest coś, co wymaga poprawek lub zmiany? Aby odpowiedzieć Na to pytanie członkowie muszą być zdolni o realistycznego spojrzenia na aktualną sytuacje. H. wskazuje że klasycznym przykładem błędu analizy jest nierozpoznanie istniejącego realnie zagrożenia. 2.Ustanowienie celu- Grupa musi dokładnie wiedzieć co chce osiągnąć. Zespół powinien ustalić kryteria oceny prawdopodobnych rozwiązań. Jeśli wymóg ten nie zostanie spełniony istnieje spore prawdopodobieństwo, że przy wyborze grupa będzie się kierować osobistymi uprzedzeniami, albo wewnętrzną polityką organizacji, a nie rozsądkiem. 3. Ustalanie alternatywnych rozwiązań- Hirokawa i Gouran podkreślają znaczenie rozmaitych alternatywnych rozwiązań, spośród których można dokonać wyboru. Jeśli nikt nie zwraca uwagi na konieczność wygenerowania możliwie najliczniejszych opcji to prawdopodobnie grupa będzie dysponowała stosunkowo niewielką ich liczbą, a zatem możliwości znalezienia odpowiedniego rozwiązania będą ograniczone. 4. Ocena pozytywnych i negatywnych cech- Kiedy grupa zgromadzi już szereg opcjonalnych rozwiązań, jej członkowie powinni dokładnie rozważyć względne zalety każdego wyjścia, oceniając je według ustalonych kryteriów. ustalanie PRIORYTETÓW - pod tym pojęciem można rozumieć wyznaczanie logicznej kolejności działań albo decydowanie o tym, które z tych działań jest najważniejsze. Podkreślają oni, ze prawdopodobieństwo podjęcia decyzji o wysokiej jakości jest największe, kiedy wypełnione zostaną wszystkie 4 funkcje; żadna pojedyncza funkcja nie jest ważniejsza od pozostałych. Ponadto, jeśli grupa dobrze zrealizuje te funkcje to nie ma specjalnie znaczenia, jaką drogę wybierze. Proces skutecznego podejmowania decyzji zaczyna się od analizy problemu, następnie przechodzi do ustanowienia celu i zgromadzenia alternatywnych rozwiązań, ostatnią czynnością jest przed dokonaniem ostatecznego wyboru jest ocena pozytywnych i negatywnych aspektów każdej opcji. rola komunikacji w pełnieniu funkcji - Większość teoretyków komunikacji uważa, że dyskusja między członkami zespołu ma znaczący wpływ na jakość grupowej decyzji. Dyskusja sama w sobie wywiera wpływ na końcowy produkt grupy. Opóźnieniami w drodze do osiągnięcia celów mogą być: niedostateczna znajomość sprawy, fałszywe dane, błędne założenia, niedokładna ocena opcji, nielogiczne wnioski, zbyt silny wpływ niektórych członków na grupę. Zdarza się że to rozmowa wiedzie uczestników na manowce, ale z drugiej strony to komunikacja może ich poprowadzić na nowo do celu. H. i G. opisują trzy typy komunikacji zachodzącej w grupach odejmujących decyzję: 1. Sprzyjająca interakcja -popychająca we właściwym kierunku (4 funkcje). 2. Zakłócająca interakcja - odwraca uwagę uczestników, opóźnia albo umniejsza ich zdolność do realizowania 4- ch funkcji. 3. Przeciwdziałająca interakcja - stosowana do zawracania na właściwy szlak
PODEJŚCIE INTERAKCYJNE
Paul Watzlawick
Jest to podejście systemowe: system to więcej niż suma elementów. jeżeli jeden element jest chory, jest chory cały system. System ciągle Się rozwija, nie można tego zatrzymać. System społeczny jest tworzony przez komunikację, do którego należy każdy człowiek (proces komunikacji jest stały). Akty komunikacyjne to zachowania obserwowalne (wnoszą wkład w proces wymiany interpersonalnej i kształtują takie stosunki społeczne, które bez komunikowania by nie istniały). System komunikowania jest sekwencją wydarzeń. Zachodzą one jedne po drugim w danym czasie, nie można przerwać procesu komunikowania w trakcie kontaktu z druga osobą, gdyż każdy akt obserwowalnego zachowania może być źródłem informacji dla obserwatorów tego zachowania. Milczenie też jest komunikowaniem. Każdy akt komunikowania ma dwa aspekty: zawartości merytorycznej, określenia relacji miedzy rozmówcami. Trzy najbardziej destrukcyjne zjawiska komunikacyjne to dyskwalifikacja (poniżanie partnera), dyskwalifikacja transakcyjna (druga wypowiedź nakłada się na pierwszą w sposób enigmatyczny i niejasny), zasada mieszania w głowie (budzenie u rozmówcy niepewności wobec jego własnych odczuć, poglądów, spostrzeżeń). Przekaz paradoksalny zawiera w sobie błąd logiczny i powoduje dwuznaczność, niemożliwą do rozwiązania bez dodatkowej pomocy ze strony nadawcy. Wypowiedzi paradoksalne tworzą sytuację bez wyjścia. Metakomunikacja to komunikacja o komunikacji, mówiąc coś, myślę o sobie, o odbiorcy i co odbiorca sądzi o mnie. Charakter związku zależy od tego, jak każda ze stron akcentuje sekwencję komunikatów. Komunikacja w związku to sinusoida (dla każdego partnera rozpoczyna się w innym miejscu). Każdy z uczestników jest przekonany, że tylko reaguje na postawę partnera, nie prowokując jej. Komunikacja jest zawsze albo symetryczna, albo komplementarna. Rodzaj komunikacji wynika z podziału władzy. Przeformułowanie to zmiana przebiegu gry poprzez zmianę reguł. Oznacza zmianę punktu widzenia, w którego kontekście doświadczana jest sytuacja, i umieszczenie tej sytuacji w innym punkcie widzenia, który także pasuje do „faktów” tej samej konkretnej sytuacji, a zmienia całe jej znaczenie.
AKSJOMATY KOMUNIKACYJNE:
-każde zachowanie jest komunikatem
-w gr. 2 osób, które zachowują świadomość zawsze zachodzi komunikacja
-każdy komunikat posiada2 aspekty:treści i relacji
-interakcja ma charakter :-komplementarny (uzupełniamy się), -symetryczny (robimy to samo).
BADANIA KULTUROWE-STUART HALL
Koncepcja tradycyjna. Media są traktowane jako część kultury starej rzeczywistości. Media są rozwojem tej kultury. Nie chodzi o interpretacje świata, ale o zmienianie go. IDEOLOGIA-zbór uporządkowanych pogladów religijnych, Polit., prawnych,przyrodniczych, adaptacyjnych,filo.-służących ludziom o tych samych pogladach do objaśnienie otaczającego ich świata. Badania kulturowe są BADANIAMI NAD KOMUNIKACJĄ. Media tworzą kulturę. Są ideologiczne i przekazują nam pewną wizję rzeczywistości. Nauka również jest ideologiczna. Każdy przekaz, każde badanie nie tylko służą przekazywaniu info ale służą tez przenoszeniu ideologii. Głównym zadaniem mediów jest ideologiczny przekaz i badania nad komunikacji służyły utrzymaniu mitu demokratycznego pluralizmu. HEGONOMIA MEDIÓW: media sa środkiem produkcji kultury analogicznie do środków produkcji dóbr metalicznych.
Media się współczesnymi fabrykantami, „produkują” kulturę, „produkują” obowiązującą rzeczywistość, a nie „odtwarzają” to co jest. Kultura przede wszystkim zajmuje się produkcją i wymianą znaczeń- dawaniem i braniem znaczenia= między członkami społeczeństwa lub grupy. Stwierdzenie,że dwoje ludzi należy do tej samej kultury, oznacza, ze interpretują świat w mniej więcej jednakowy sposób i potrafią wyrazić swoje myśli, i uczucia wobec świata w zrozumiały dla nich sposób.
Kontrola wielkich korporacji nad komunikacją masową: media definiują normalność, wyznaczającą granice pomiędzy tym co należy, a czego nie należy robić. SIŁA MEDIÓW: właściciele korporacji medialnych decydują co i jak będzie przekazywane w mediach.
Przykłady wojny w mediach: Wietnam kontra Zatoka Perska.
Działanie w obrębie dominującego koodu- odczytujemy i realizujemy przekaz mediów. Negocjowanie kodu:przyswajamy ogólne zasady lecz odrzucimy niektóre konkretne przypadki. Zastąpienie danego kody innym: dostrzegamy brak obiektywizmu mediach i podejmujemy zorganizowany wysiłek w celu demitologizacji podawczych wiadomoci.
MEDIA I LUDZIE: BYRON REEVES I CLIFORD NASS KOMUNIKACJA MIĘDZYKULTUROWA
Równanie mediów: media =prawdziwe życie
Udowadnianie równania mediów: wybieramy zbadane odkrycie ze świata relacji wstawiamy w miejsce człowieka „media” i sprawdzamy czy osiągniemy te same rezultaty
Reakcje ludzi na media mają charakter społeczny i naturalny: krzyczymy na komputer, prosimy by oddał nam dane, grozimy zniszczeniem gdy się zawiesi itp.
Media są pełnymi uczestnikami naszego świata społecznego i rzeczywistego.
Stare mózgi- nowe technologie
Media są najpierw odbierana jako rzeczywistość staje się natychmiast czymś sztucznym dopiero wtedy, gdy się nad nimi zastanowimy. Horrory, romanse, komedie, śmiech w sitcomach.
Udowadnianie równania:
Dystans interpersonalny- odległość od ekranu, wielkość ekranu, kadrowanie twarzy- „zbliżenie” powoduje nasilenie reakcji odbiorcy jak w naturalnych relacjach opisywanych zasadami proksemiki. Przykłady: amerykańskie kadry, kino, popularność oglądania filmów na komputerze, przewaga mediów o wysokiej rozdzielczości.
Podobieństwo i atrakcyjność:
-Badane grupy podzielone są według skali dominacja- uległość.
-Komputery, których interfejs został tak zmodyfikowany, aby symulować dominację, autorytet, przejęcie kontroli, narzucenie zdania( odczucia badanych osób) lub uległość, nieśmiałość, niepewność.
Efekt: podobieństwa się przyciągają atrakcyjniejszy jest komputer myślący jak my.
Kiedy maszyny uzyskają cechy na podobieństwo osobowości, ludzie będą na nie reagować tak, jakby faktycznie miały osobowość, pomimo iż będą jednocześnie z uporem twierdzić, że nie wierzą by maszyny istotnie posiadały osobowość.
Wiarygodność źródła- różnice w odbiorze emocjonalnym programów w zależności od „profesjonalności” źródła czy nawet odbiornika.
Marketingowy sukces profesjonalnych kamer, telewizorów HD, wyświetlacze HD w smartfonach niezależnie od realnie możliwych do dostrzeżenia detali.
Reakcje społeczne ludzi na media nie są powodowane zdrowym rozsądkiem. Nikt z widzą nie uważa że odbiornik telewizyjny może wpływać na wyświetlaną przez siebie treść. Nie mniej ludzie ulegają wpływowi etykiet ten wpływ jest silniejszy niż zdolność analizowania swoich własnych reakcji.