KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA JAKO UMIEJĘTNOŚĆ SPOŁECZNA.
Komunikacja - porozumiewanie.
O komunikacji możemy mówić w dwóch aspektach:
Teoretycznym.
Praktycznym.
Teoretyczne jej rozumienie sprowadza się do m. in. :
poszukiwania czynników zwiększających efektywność kontaktu z drugim człowiekiem,
definiowanie elementów tworzących podstawy schematu porozumiewania.
Praktyczny - pojmowanie sprowadza się do ujmowania komunikacji jako umiejętności społecznej - zajmują się nimi terapeuci, doradcy, „zawodowi pomagacze”, którzy wspierają, usprawniają porozumiewanie się.
umiejętności nawiązywania kontaktów,
umiejętności prowadzenia rozmowy,
umiejętności słuchania,
umiejętności werbalizowania swoich myśli, uczuć i spostrzeżeń,
umiejętność udzielania informacji zwrotnej.
Prace prowadzą E. Trzebińska, L. Grzesiuk.
Hofland wyróżnia 3 podstawowe elementy:
Nadawca - NAD
Kanał przekazu.
Odbiorca - OBD
kanał przekazu
NAD ---------------------ODB
Intencja. 1. Odbiór.
Wiadomość. 2. Dekodowanie.
Kod. 3. Interpretacja.
Intencja - zamiar, zamysł, cel, motyw działania, chęć, pragnienie - popycha do nawiązania kontaktu.
Źródła intencji:
zaspokojenie własnych potrzeb psychicznych ( poznawczych, ciekawości, doinformowania się, akceptacji, bezpieczeństwa, przynależności ),
poinformowanie odbiorcy o naszych spostrzeżeniach, uczuciach, intencjach,
rozładowanie napięcia emocjonalnego,
realizacji wspólnego przedsięwzięcia,
w celu zaspokojenia potrzeb odbiorcy.
Nie zawsze jesteśmy świadomi naszych intencji, nie zdajemy sobie sprawy, co chcemy osiągnąć przez rozmowę z drugą osobą, wtedy może dojść do zakłócenia w procesie komunikacji.
Może również być tak, że nadawca ma więcej niż jedną intencję, dla których podejmuje rozmowę.
Zakłócenia to:
złe odczytanie intencji przez odbiorcę,
złe zakodowanie intencji przez nadawcę,
celowe ukrycie prawdziwych intencji przez drugą osobę,
usiłowanie wprowadzenia w błąd sugerując intencje, których właściwie nie posiada.
Aby nie zakłócać należy:
dokonując wyboru kodu powinniśmy uwzględnić umiejętności odbiorcy do posługiwania się tym kodem,
nadawca powinien trafnie dobrać kod do treści jakie zamierza przekazać rozmówcy,
jeśli nadawca posługuje się kodem, który ma wiele zmian i udziela dodatkowych wskazówek, o które ze znaczeń mu chodzi, to może dojść do założenia ( odbiorca wybierze treść nie tą, o którą chodzi nadawcy ).
Wiadomość - konkretna treść, konkretne informacje, które wybieramy, to co czujemy odzwierciedla nasze intencje, to jest to co wychodzi od nas.
Wiadomość - konkretne informacje, które chcemy przekazać.
TE WIADOMOŚCI UBIERAMY W KOD.
Kod- forma, sposób w jaki przekazujemy wiadomość - język jest systemem porozumiewania się.
Rodzaje kodów:
Werbalny ( słowa, język, wypowiedzi ) - podział ze względu na zakres:
wąski - zrozumiały dla wąskiej grupy osób np. gwara, alfabet morsa, gryps, język migowy, naukowy, informatyczny, żargon,
szeroki - język potoczny, z którego korzystamy w codziennym życiu.
Niewerbalny ( mimika, język ciała, gesty, ton głosu ) :
mimika twarzy - na twarzy odbijają się nasze emocje,
pantomimika - gestykulacja rąk, założenie nogi na nogę,
para język - pomachiwanie, aha, mmm, absolutnie, w rzeczy samej, drżenie głosu przyspieszenie tempa mówienia, opóźnienie tempa mówienia, brzmienie ciepłe i ostre, pomyłki, przejęzyczenia,
proksemika - odległość, dystans, jak zachowujemy się w kontaktach z innymi osobami,
wielkość naszych źrenic - mogą się rozszerzać, zwężać
rozszerzone - radość,
zwężone - smutek.
Do sformułowania wiadomości nadawca szuka formy, w jakiej ma ją przesłać.
Wiadomość może być przekazana wyłącznie przez zachowanie nadawcy, gdyż jedynie zachowanie może być spostrzeżone przez odbiorcę.
Zachowania nadawcy są nośnikami określonych wiadomości i pełnienia funkcji sygnałów
( werbalnych lub niewerbalnych ):
20% - za pomocą kodów werbalnych,
80% - za pomocą kodów niewerbalnych.
KANAŁ PRZEKAZU to:
- droga jaka przenosi informacje od nadawcy do odbiorcy,
narzędzie za pomocą którego przesyłamy przekaz,
różny rodzaj bodźców oddziaływujących na różne receptory.
Są nimi środki przekazu ( gazety, książki, radio, TV ).
Najprostszy kanał przekazu występuje wówczas, gdy nadawca ma bezpośredni kontakt, również werbalny - podczas referatu, dyskusji, odczytu.
Często zdarza się, że w przekazywaniu informacji uczestniczy wielu pośredników.
Liczba elementów pośredniczących w przekazie stanowi o długości kanału przekazu.
Im więcej uczestniczy pośredników, tym dłuższy kanał przekazu, a przekazywana informacja tym bardziej ulega zniekształceniu.
Zniekształcenia informacji idą w kierunku stereotypowych opinii, bardziej znanych i powszechnych.
ODBIORCA - włączenie receptorów na dźwięk, słuch, wzrok, dotyk - poprzez słuchanie drugiej osoby.
DEKODOWANIE - ( odkodowanie ) - inaczej odtwarzanie wiadomości,
przełożenie odebranych sygnałów na treści, jakie ze sobą wniosły w celu zrozumienia wiadomości,
rozszyfrowanie wiadomości.
INTERPRETACJA - tłumaczenie, wyjaśnianie, komentowanie, zrozumienie intencji - jeżeli odbiorca zrozumie nadawcę to nastąpi porozumienie.
CZY TYLKO SŁOWA PRZEKAZUJĄ INFORMACJĘ?
Komunikacja niewerbalna - wymiana pewnego rodzaju informacji między ludźmi, która nie ma postaci kodu, ani nie jest świadoma, czy zamierzona.
Mowa ciała:
mimika,
gestykulacja,
ruchy,
reakcje wegetatywne,
sposób ubierania się, makijażu, perfumy itp.
Alport wyróżnia 7 regionów twarzy, które kształtują wyrazy mimiczne.
Są to: brwi, czoło, oczy, nos, warga dolna i górna , broda, szczelina ust oraz dolna szczęka.
Na podstawie wyrazów mimicznych ludzie potrafią identyfikować 6 grup emocji:
Miłość, uszczęśliwienie, radość.
Zdziwienie.
Strach, cierpienie.
Gniew, wściekłość, zdecydowanie.
Niesmak, wstręt.
Lekceważenie, pogarda.
PANTOMIMIKA - gesty i ruchy ciała.
Może mieć charakter - ciągły - trwający w czasie,
nieciągły - mają wyraźny początek i koniec.
Zachowanie nieciągłe:
gesty,
ruchy towarzyszące mowie,
zmiana pozycji ciała,
dystans między osądami,
wzajemne ukierunkowanie ciała.
Zachowanie ciągłe:
rytmiczne ruchy różnych części ciała,
zachowania jak:
poruszanie ramieniem lub nogą,
bawienie się ołówkiem,
pocieranie rąk o siebie -
interpretowane jako wyraz wewnętrznego niepokoju.
NIEWERBALNE ASPEKTY KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ
Wskaźniki wokalne - właściwości akustyczne, jako poziom natężenia i stosunek natężenia głosu, tempo mowy, charakterystyczne przerwy, zaburzenia mowy, ton głosu.
Lęk - wpływa uszkadzająco na normalny tok mowy.
V kategorii zaburzeń:
Powtórzenia.
Zdania niekompletne.
Ominięcia.
Pomyłki językowe, zająknięcia.
Łzy, „achy” .
ekstrawertycy mówią szybciej niż introwertycy,
w kontekście różnopłciowym wypowiedzi są głośniejsze,
status osób: osoby mówiące do innych o wyższym statusie mówią ostrożnie, bardziej niezdecydowanie z większą liczbą pauz,
ton głosu osoby, która kłamie jest wyższy.
Zmiany wielkości źrenic:
źrenice mężczyzn rozszerzają się bardziej na widok kobiet niż innych dziewczyn czy dzieci,
dzieci niezależnie od wieku i płci wykazują najsilniejsze reakcje źreniczne na widok niemowląt,
w populacji osobników o oczach niebieskich.
Reakcje źreniczne mają większą wartość komunikacyjną niż w populacji o ciemnych tęczówkach.
KONTAKT WZROKOWY
oznacza niewerbalne potwierdzenie zainteresowania,
większą uwagę wzrokową prezentowali ekstrawertycy,
częstotliwość kontaktu między lubiącymi @@@,
osoba zajmująca niższą pozycję kieruje większą liczbę aktów uwagi wzrokowej w kierunku osoby o wyższej pozycji, kiedy ta mówi, niż kiedy słucha. Natomiast osoba o wyższej pozycji częściej spogląda mówiąc, niż słuchając, wobec osoby o niższej pozycji.
PRZESTRZEŃ PERSONALNA
Przestrzeń personalna - to obszar bezpośrednio otaczający jednostkę, w którym przebiega większość jej interreakcji z innymi.
Hall dzieli ją na 4 strefy:
Intymna.
Indywidualna.
Społeczna.
Publiczna.
Dystans interakcyjny uzależniony jest od stopnia znajomości członków, determinowany jest kulturowo przez wiek i płeć.
Przekroczenie norm przestrzeganych wyzwala emocje negatywne i występowanie takich zachowań, jak opuszczenie głowy, zamykanie oczu itp.
Wywiera to także wpływ na przebieg procesów fizjologicznych: potliwość dłoni, akcja serca, napięcie mięśni.
Manipulacja przestrzeni wpływa na zmiany wzajemnej atrakcyjności - daleki dystans interakcji zwiększa atrakcyjność.
TERYTORIALNOŚĆ
Terytorialność - przejęcie przez osobę lub grupę orientacji własnościowej wobec jakiegoś obszaru geograficznego. Rodzi się ona przez zajmowanie przestrzeni w sposób ciągły lub sporadyczny, jakby to była własność tej osoby.
Tendencja ta uruchamia różnorodne obrony zajętego terytorium.
FORMACJA FACINGOWA
Członkowie grupy stoją zwróceni twarzami w kierunku małej przestrzeni wewnątrz grupy, którą wspólnie utrzymują, a która nie jest łatwo dostępna dla innych osób znajdujących się w pobliżu.
Stanowi to informację zarówno dla tych, którzy informację tą tworzą, jak dla tych, którzy się znajdują poza jej obrębem.
PRZESTRZEŃ INTERPERSONALNA
musi być dostępna jednakowa dla wszystkich uczestników interakcji bez fizycznych ograniczeń,
musi się ograniczać do takich rozmiarów, aby do utrzymania interakcji nie były potrzebne dodatkowe urządzenia.