ZABURZENIA ZACHOWANIA Z POCZĄTKIEM W DZIECIŃSTWIE

(klasyfikacja wg ICD - 10)

Definicja:

trwałe upośledzenie zdolności kontroli zachowania adekwatnie do norm społecznych

Kryteria rozpoznawania:

• powtarzające się, utrwalone wzorce zachowań dyssocjalnych, agresywnych lub buntowniczych

• przekroczenie oczekiwań i norm społecznych dla danego wieku

• co najmniej 6 miesięczny okres manifestowania się tych wzorców

• wykluczenie innych chorób i zaburzeń psychicznych jako źródła nieprawidłowych zachowań

Charakterystyka zaburzonego zachowania:

• Wdawanie się w bójki

• Stosowanie siły i przemocy

• Tyranizowanie innych

• Dręczenie zwierząt

• Okrucieństwo

• Niszczenie cudzej własności

• Kradzieże

• Podpalenia

• Kłamstwa

• Wagarowanie

• Ucieczki z domu

• Gwałtowne napady złości

• Zachowanie opozycyjne i prowokatorskie

• Trwałe i poważne nieposłuszeństwo

Kryteria dotyczące zaburzeń zachowania

wg DSM - IV

Występowanie przez co najmniej 6 miesięcy, przynajmniej 4 spośród następujących zachowań:

1. Grozi, zastrasza, terroryzuje

2. Wszczyna bójki

3. Używa niebezpiecznych narzędzi podczas bójek

4. Przejawia okrucieństwo wobec ludzi

5. Przejawia okrucieństwo wobec zwierząt

6. Kradnie z użyciem przemocy

7. Zmusił do kontaktu seksualnego

8. Podpalalił z intencją zniszczenia

9. Zniszczył cudzą własność

10. Włamał się do samochodu lub domu

11. Nie wraca na noc do domu

12. Uciekł z domu na noc, co najmniej 2 razy

13. Wagaruje (jeżeli wagary rozpoczęły się przed 13 r. ż.)

Ciągłość zaburzeń i rokowanie

40% staje się młodocianymi przestępcami

90% młodocianych przestępców przejawiało wcześniej zaburzenia zachowania

• u mężczyzn ciągłość homotypowa - pojawiają się te same zachowania co w dzieciństwie później w dorosłości

• u kobiet ciągłość heterotypowa - w dorosłym życiu pojawiają się inne objawy, np. zaburzenia emocjonalne i osobowości, rzadziej agresja i przestepczość

Zaburzenie zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego

• Zachowanie dyssocjalne, agresywne ograniczone do domu lub interakcji z członkami najbliższej rodziny, np.

• Kradzieże pieniędzy jakiejś szczególnej osoby z domu

• Niszczenie zabawek, ozdób

• Darcie ubrań

• Nacinanie nożem mebli

• Niszczenie cennych przedmiotów

• Przemoc, ale tylko wobec członków rodziny

• Podpalenia w domu

Zaburzenie zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji

• Zachowanie dyssocjalne i agresywne całościowe

• Znacząco, globalnie nieprawidłowe związki dziecka z innymi dziećmi

• Brak integracji z grupą

• Izolacja społeczna lub odrzucenie przez innych, niepopularność

• Brak przyjaciół

• Brak empatii w relacjach

• Często brak zaufania i bliskości lub nawet wrogość w relacjach z dorosłymi

• Opór wobec autorytetów

• Przekraczanie norm w pojedynkę

Zaburzenie zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji

• Zachowanie dyssocjalne i agresywne u dzieci dobrze zintegrowanych z grupą równieśniczą

• Trwałe przyjaźnie z rówieśnikami

• Często grupowa przestępczość

• Lojalność wobec grupy

• Ale zaburzone relacje np. z ofiarą przestępczości

• Zwykle złe relacje z autorytetami, ale dziecko może mieć osobę, wobec której jest lojalne

• Zaburzone zachowanie najczęściej ujawnia się poza domem

Rozpoznanie obejmuje:

Członkostwo w gangu

Kradzieże w grupie

Wspólne wagarowanie

Zaburzenie opozycyjno - buntownicze

• Diagnozowane jako odrębna jednostka poniżej 9 - 10 r. ż.

• Obecność nasilonego zachowania buntowniczego, nieposłusznego, prowokującego, wrogiego, negatywistycznego, np.

• Przeciwstawianie się prośbom i zasadom

• Kłótnie z dorosłymi

• Celowe irytowanie innych

• Skłonność do złości

• Drażliwość

• Niekontrolowanie emocji

• Obrażanie się

• Zawziętość i mściwość

• Opór wobec autorytetów

• Obwinianie innych za własne trudności

• Niski próg tolerancji na frustracją

• Inicjowanie konfrontacji

• Niechęć do współpracy

• Utrwalenie takiego wzorca zachowań

• Przekroczenie normy zachowania dla danego wieku

• Brak poważniejszych działań dyssocjalnych i agresywnych

• Nieobecność naruszania prawa i praw innych osób

Przyczyny zaburzeń zachowania:

Genetyczne:

• Zgodność zachowań bliźniąt jednojajowych, ale u bliźniąt dwujajowych też duża

• Występowanie zaburzeń w rodzinach

• Nie potwierdziły się hipotezy, że genotyp XYY daję większą skłonność do zachowań agresywnych

Cechy konstytucjonalne dziecka:

biologiczne

brak równowagi w procesach neuroprzekaźnictwa, nadmiar testosteronu, niskie stężenie cholesterolu, nieprawidłowe wzorce pobudliwości, z trudnością hamowania pobudzenia po frustracji

psychiczne

przypisywanie innym własnych intencji - przez co mogą zachowania neutralne innych ludzi interpretować jako wrogie (mechanizm projekcji)

Błędne koło: dziecko staje się coraz mniej lubiane, odrzucone => potwierdzają się jego przypuszczenia => niską samoocenę => samo jest wrogo nastawione

Cechy otoczenia:

• Zaburzenia psychiczne u rodziców

• Przestępczość rodziców

• System wychowawczy

• Wykorzystanie seksualne

Wpływ szerszego kontestu środowiskowego:

• Nieprzyjazna szkoła, brak kontaktu z nauczycielami, brak współpracy szkoły z rodzicami

---