Technik hydrolog

Kod klasyfikacji: 311107

Rozdział klasyfikacji: Rolnictwo, hodowla, ogrodnictwo, przyroda

Klasa klasyfikacji: ¦rodowisko przyrodnicze i ekologia

Zadania i czynności

Technik hydrolog prowadzi obserwacje i pomiary terenowe oraz bierze udział w pracach związanych ze wstępnym opracowaniem uzyskanych wyników. Celem jego pracy jest ocena czasowa i przestrzenna zmienności zasobów wodnych.

W ramach prac terenowych technik hydrolog dokonuje różnego rodzaju pomiarów zbiorników wodnych (rzek, jezior, sztucznych zbiorników wodnych itp.). Do podstawowych należy pomiar przekroju poprzecznego (szerokości) oraz profilu podłużnego (głębokości) rzeki. W zależności od sytuacji, wielkości rzeki i posiadanego sprzętu może on być wykonany w wodzie, z kładki, z mostu, pontonu lub łodzi. Pomiaru niedużych szerokości technik hydrolog dokonuje za pomocą taśmy pomiarowej lub oznaczonej liny stalowej. Jeśli użycie taśmy nie jest możliwe ze względu na rozmiary akwenu wodnego, stosuje wtedy metody geodezyjne, które wymagają określenia wartości kątów poziomych. Do pomiarów kątów służy mu teodolit - przyrząd do pomiaru kątów poziomych i pionowych w terenie; przy pomiarach prowadzonych z łodzi zastępuje go sekstansem (przyrząd używany w nawigacji do pomiarów wysokości słońca lub gwiazd w celu wyznaczenia współrzędnych geograficznych statku). Z kolei do wyznaczania głębokości używa sondy rzecznej, składającej się z linki z zaznaczonymi odległościami i zakończonej ciężarkiem.

Drugim obszarem zagadnień, którymi zajmuje się technik hydrolog jest pomiar stanu wód. Odczyty stanów wód prowadzi się w stałym punkcie, który nosi nazwę posterunku wodowskazowego. Technik hydrolog może brać udział przy wyznaczaniu lokalizacji takiego posterunku (jest to bardzo ważne zadanie, gdyż rzutuje na jakość uzyskanych danych), a następnie uczestniczy przy projektowaniu technicznym jego budowy. W istniejących posterunkach wodowskazowych bezpośrednią obserwację stanów wód przeprowadza technik hydrolog lub odpowiednio przeszkolona osoba, zwana obserwatorem wodowskazowym.

Technik hydrolog rekrutuje do tej pracy odpowiednich ludzi zamieszkujących najbliższą okolicę, a następnie nadzoruje ich czynności. Kontroluje też urządzenia znajdujące się na posterunku: łatę wodowskazową, która wykonana jest z drewna zabezpieczonego przed działaniem wody i do której przykręcona jest podziałka, oraz limnigraf - urządzenie do ciągłego, automatycznego rejestrowania stanu wód.

Kolejną grupą zagadnień, którymi zajmuje się technik hydrolog, są pomiary prędkości i natężenia przepływu wody. Jedną ze stosowanych metod jest pomiar młynkiem hydrometrycznym - urządzeniem składającym się z wirnika (zwanego skrzydełkiem) i korpusu, w którym umieszcza się łożyska oraz elementy wskazujące liczbę obrotów wirnika. Zależnie od warunków, młynek hydrometryczny może być mocowany na rurze lub opuszczany na linie z obciążeniem. Jeśli młynek znajdzie się w płynącej wodzie, jej napór spowoduje obracanie się wirnika proporcjonalnie do prędkości wody. Inną metodą wykorzystywaną przez techników hydrologów do mierzenia prędkości przepływu jest pomiar pływakami, które wykonane są z drewna pomalowanego na jasny kolor i stosowane szczególnie w czasie wezbrania rzek lub spływu kry lodowej.

Do zadań technika hydrologa należy również pobieranie osadów z dna jezior i pomiary rumowiska rzecznego za pomocą specjalnych przyrządów; do poboru prób używa się batometrów, łapaczek i czerpaków.

Technik hydrolog zajmuje się także obserwacją i pomiarem zjawisk lodowych, mierząc m.in. grubość pokrywy lodowej i stopień pokrycia wody lodem w rzekach, jeziorach i zbiornikach wodnych.

Zatrudnieni w tym zawodzie dokonują również przeglądów i bieżącej naprawy urządzeń i narzędzi pomiarowych.

Obok prac terenowych zajmują się również częściowym, wstępnym opracowaniem uzyskanych materiałów obserwacyjno-pomiarowych, do czego niezbędna jest umiejętność posługiwania się komputerem.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Technik hydrolog pracuje przede wszystkim na wolnym powietrzu, nad brzegami rzek, jezior i zbiorników wodnych, a także bezpośrednio na wodzie (pomiary z pontonu lub łodzi) i w wodzie (brodzenie w płytszych akwenach wodnych i przy brzegu), rzadko zaś w budynkach (instytuty naukowe, stacje meteorologiczne). W związku z tym pewną uciążliwością jest konieczność dłuższego przebywania w wodzie bez względu na warunki atmosferyczne (upał, deszcz, mróz itp.). Z pracą technika hydrologa wiąże się nieodłącznie sprawa bezpieczeństwa na wodzie, dlatego też ważne jest tutaj ścisłe przestrzeganie zasad bhp. Poza bezpośrednim zagrożeniem np. utonięciem osoba pracująca w tym zawodzie narażona jest na kontakt z zanieczyszczoną wodą (mikro- i makroorganizmy i wydzielane przez nie substancje oraz substancje alergenne, powodujące uczulenia). Niebezpieczne są także ruchome części maszyn oraz poruszające się urządzenia (pontony i łodzie wyposażone w silniki, liny stalowe, kołowroty), a także śliskie, nierówne, chybotliwe powierzchnie (kładki, pomosty, oblodzone brzegi, lód na akwenach wodnych). Wymienione czynniki sprawiają, że technik hydrolog narażony jest na choroby skóry (zanieczyszczone wody) i choroby reumatyczne (przebywanie w wodzie) oraz złamania kończyn (śliskie powierzchnie).

warunki społeczne

Praca technika hydrologa ma charakter zespołowy. Jest to głównie uwarunkowane charakterem pomiarów terenowych, które wymagają ścisłej współpracy całego zespołu, jak również współdziałania z innymi specjalistami. Zajmuje się także szkoleniem obserwatorów wodowskazowych i organizowaniem ich pracy. Część obserwacji terenowych technik hydrolog dokonuje samodzielnie, bez pomocy innych osób. Samodzielnie też wstępnie opracowuje wyniki.

warunki organizacyjne

Praca trwa od 6 do 9 godzin dziennie i zasadniczo ten czas pracy jest stały. Jednak pewne sytuacje (powódź, dyżur w stacjach hydrologiczno - meteorologicznych) wymagają pracy w dzień i w nocy (zmiany), a także w dni wolne. Technik hydrolog często również wyjeżdża na pomiary terenowe, przeważnie jednodniowe, choć zdarzają się również wyjazdy dłuższe, kilkudniowe, daleko od miejsca zamieszkania (prace prowadzone w trudnym terenie). W czasie wykonywania czynności związanych z zawodem musi nosić ubranie ochronne (przeznaczone do pracy na wodzie). Choć technik hydrolog wykonuje swoje czynności według ustalonych procedur, nie są one zrutynizowane, gdyż nie wszystko można przewidzieć wobec zagrożeń naturalnych (woda). Praca technika hydrologa podlega okresowym kontrolom.

Funkcje i zależności organizacyjne w zawodzie wiążą się ze stażem, doświadczeniem oraz wielkością firmy. Technik hydrolog może pełnić rolę zwierzchnika (kierownik grupy pomiarowej) lub podwładnego.

Odpowiada za powierzone mu wyposażenie i maszyny, a gdy pełni funkcję kierownika, również za bezpieczeństwo i zdrowie ludzi.

Wymagania psychologiczne

Kiedy pracuje się w środowisku naturalnym, związanym z wodą, nie wszystkie zadania i czynności są w pełni przewidywalne (np. pomiary w czasie powodzi, w warunkach zlodzenia, pomiary prowadzone w wodzie), dlatego też cechą niezbędną w tym zawodzie jest umiejętność podejmowania szybkich i trafnych decyzji oraz umiejętność współdziałania z innymi. Samodzielne dokonywanie pomiarów terenowych oraz to, że kontrola wyników jest tylko okresowa, sprawia, iż ludzi tego zawodu powinna charakteryzować dokładność i rzetelność (prowadzenie obserwacji pracy limnigrafu, wodowskazu). Ważna jest także gotowość do pracy w nieprzyjemnych warunkach środowiskowych, np. silnego zanieczyszczenia wód. Niewątpliwie przydatna jest pewna doza odwagi (prowadzenie pomiarów na wodzie lub w wodzie w niesprzyjających warunkach atmosferycznych, chodzenie po lodzie). Ze względu na duży udział w tej pracy urządzeń i narzędzi (teodolit, sekstans, sonda ręczna, łata wodowskazowa, limnigraf, młynek hydrometryczny, batometr itp.) niezbędne są uzdolnienia i zainteresowania techniczne, które ułatwiają posługiwanie się nimi, instalowanie i uruchamianie, znajomość zasad ich działania, wykonywanie napraw. Inne niezbędne w tym zawodzie cechy - to zdolność koncentracji uwagi w czasie obserwacji, a także podzielność uwagi w czasie prowadzenia pomiarów na wodzie. Pożądane są także pewne zainteresowania naukowe (czytanie publikacji z dziedziny hydrologii, umiejętność posługiwania się prostymi pomocami naukowymi). Kandydatowi do zawodu przyda się zainteresowanie takimi przedmiotami, jak zajęcia techniczne, a także matematyka, fizyka, geografia i obsługa komputera.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Pracę technika hydrologa zalicza się do średnio ciężkich - dominują w niej czynności fizyczne takie, jak chodzenie i stanie oraz, w mniejszym stopniu, podnoszenie i przenoszenie narzędzi i urządzeń niezbędnych do pomiarów terenowych. Największe znaczenie ma ogólna dobra sprawność fizyczna oraz duża sprawność narządów równowagi (technik hydrolog pracuje w pontonach i łodziach, na śliskich kładkach i pomostach). Istotna jest także sprawność układu kostno-stawowego (praca w ruchu), mięśniowego (przenoszenie sprzętu pomiarowego) oraz sprawność narządu wzroku (prowadzenie obserwacji). Przeciwwskazaniem do pracy na tym stanowisku są zaburzenia równowagi, choroby psychiczne, alergie, wady wzroku niepoddające się korekcji, daltonizm, choroby ograniczające sprawność ruchową.

Niezależnie od rodzaju niepełnosprawności w zawodzie technika hydrologa nie na możliwości zatrudnienia i kształcenia osób niepełnosprawnych.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy technika hydrologa niezbędne jest średnie wykształcenie.

Z reguły zatrudnia się osoby z wykształceniem średnim o innym profilu technicznym (np. ochrona środowiska, geodezja, geologia i in.). Natomiast wiedzę niezbędną do podjęcia pracy można zdobyć na szkoleniach zawodowych, organizowanych przez pracodawców. Dobrze widziane jest posiadanie prawa jazdy. Ponieważ w pracy technika hydrologa stosowane są nowoczesne urządzenia przetwarzania danych konieczną umiejętnością jest obsługa komputera. Warunkiem niezbędnym jest umiejętność pływania (koniecznie trzeba posiadać kartę pływacką). Ze względu na pewne trudności, między innymi prace wymagające większego wysiłku fizycznego, dłuższe wyjazdy w teren, jest to raczej praca dla mężczyzn.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie technika hydrologa nie ma zbyt dużych możliwości awansu w hierarchii zawodowej. Pracownik z odpowiednim stażem pracy i doświadczeniem może zostać kierownikiem zespołu pomiarowego. Aby mieć możliwości rozwoju kariery zawodowej technik hydrolog powinien podjąć naukę podwyższającą jego kwalifikacje (studia wyższe w swojej dziedzinie). Droga awansu po uzupełnieniu wykształcenia staje się łatwiejsza.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Podjęcie pracy w zawodzie technika hydrologa przez osoby w późniejszym wieku, które miały dłuższą przerwę w pracy nie jest wykluczone. Decydującą rolę odgrywają dobry stan zdrowia i doświadczenie w tego typu pracy. Górna granica wieku nowo zatrudnianych nie powinna przekraczać 40 roku życia. Nie jest natomiast możliwe podjęcie w późniejszym wieku kształcenie w zawodzie technik hydrolog. Jedyne w kraju Technikum Gospodarki Wodnej przyjmuje osoby do 18 roku życia.

Polecana literatura

Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z ., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1996;

Gutra-Korycka M., Werner-Więckowska H. (red.), Przewodnik do hydrograficznych badań terenowych, praca zbiorowa, PWN, Warszawa 1989;

Ozga-Zielińska M., Brzeziński J., Hydrologia stosowana, PWN, Warszawa, 1994;

Szkutnicki J., Hydrologia i oceanografia w poszukiwaniu racjonalnych metod wyznaczania krzywej natężenia przepływu, PWN, Warszawa 2001;

Gazeta Obserwatora IMGW - czasopismo (dwumiesięcznik);

Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - czasopismo.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---