Polityka makroekonomiczna - wykorzystanie teorii ekonomii do rozwiązywania konkretnych celów polityczno - gospodarczych

Polega na stawianiu określonych celów i dobiera się środki ekonomiczne i psychologiczne realizacji tych celów.

Polityka makroekonomiczna rozwiązuje problemy:

• wzrostu gospodarczego

• równowagi zewnętrznej i wewnętrznej

• równowagi ze światem zewnętrznym

• przeciwdziała inflacji, bezrobociu

• zapobiega kryzysom, załamaniom

Polityka makroekonomiczna:

• przygotowuje gospodarkę krajową do gospodarki światowej

• dostosowuje kraj do warunków istniejącego świata, do integracji światowej (globalizacji)

Cele makroekonomiczne

Formułowanie celów dla produkcji

wielkość PKB (wartość rynkowa dóbr i usług finalnych) - wpływa na dobrobyt obywateli i na przyszłe losy kraju

Wzrost PKB powoduje wzrost konsumpcji prywatnej i publicznej oraz wzrost inwestycji produkcyjnych i nieprodukcyjnych.

• tempo wzrostu gospodarczego (ważny cel dla krajów biednych)

1 - rok obecny, 0 - rok poprzedni

Y = PKB

Polska 1,5%, czyli PKB = 16 miliardów $/ 38,6 = 4200$ per capita

• równomierny wzrost z roku na rok

Cykliczny - okresy przyrostu przeplatają się z okresami spadku - wzrost bez recesji, kryzysów

Formułowanie celów dla zatrudnienia i bezrobocia

Kapitalizm nie daje gwarancji pracy. Niebezpieczeństwo powstania ludzi niepotrzebnych - bezrobocie przechodzi z pokolenia na pokolenie.

W czasie recesji narasta problem bezrobocia.

• pełne zatrudnienie (naturalna stopa bezrobocia)

Formułowanie celów dla ceny

• Zapewnianie stabilności ogólnego poziomu cen. Ceny pojedynczych towarów powinny być giętkie (elastyczne) - równowaga pomiędzy popytem, a podażą.

• Ceny powinny być w miarę stałe (brak inflacji) - co chroni nas od wielu błędów alokacji. Przy inflacji ludzie kupują by ustrzec się przed podwyżką cen

Ceny stabilne to:

• niskie stopy procentowe (naturalne)

• niska stopa procentowa od depozytów oznacza niższą stopę procentową dla inwestycji

• chronią przed alokacją w przedsiębiorstwa w skali mikro - wcześniej pokrywała to inflacja

Formułowanie celów dla eksportu netto

Wyniki gospodarki z zagranicą:

• zrównoważony bilans płatniczy

• zrównoważony bilans obrotów towarowych w długim okresie

• względnie stabilny kurs pieniądza krajowego

• pożądany poziom rezerw dewizowych

Polityka fiskalna - rząd, samorządy

• podatki (pośrednie, bezpośrednie)

• wydatki (z polityki zagranicznej, ulgi podatkowe, subwencje)

• budżet państwa

Polityka monetarna - Bank Centralny

• stopy procentowe banku centralnego

• polityka kredytowa

Polityka dochodowa

• polityka kształtowania dochodów nominalnych (system podatków bezpośrednich)
  i realnych obywateli

• polityka cenowa związana z wielkością podatków pośrednich - akcyza

Przy pomocy cen można spłaszczać lub rozszerzać wielkość realnych dochodów.

Zagraniczna polityka gospodarcza

• polityka celna i polityka innych instrumentów pozacelnych (np. normy, wymogi sanitarne)

• polityka kursowa

Polityki wpływające na kontakty z zagranicą.

Liberałowie, a protekcjonaliści

Liberalizm (koniec lat 60-70)	Interwenizm państwowy - keynsiści
D. Hume A. Smith (1976) Klasyczna ekonomia angielska neoklasyczna doktryna lozańska szkoła monetarna liberalizm austriacki Obecnie: Monetaryzm Ekonomia racjonalnych oczekiwań Ekonomia podaży	Polityka instytucjonalna Ekonomia historyczna Doktryny socjalistyczne Merkantynizm

Ortodoksyjna - jedna lub druga

Heteroortodoksyjna - eklektyczna - trochę jednej trochę drugiej

KEYNSIŚCI - TEZY

1. Sektor prywatny w gospodarce rynkowej charakteryzuje się dość dużą niestabilnością, jest podatny na kryzysy i załamania

2. Polityka gospodarcza powinna się odnosić do działań w krótkim horyzoncie czasowym. Powinna być reaktywną (reagować na zdarzenia - szybko oceniać na to co się dzieje i działać)

W długim okresie jest zbyt wiele niewiadomych, o przyszłości nie da się wiele powiedzieć. Przyszłe wydarzenia będą powodowana przez przyszłe przyczyny. Nie wiadomo coś się wydarzy.

3. W gospodarce kapitalistycznej produkcja jest wyznaczana przez popyt agregatowy (łączny). System kapitalistyczny wytwarza wystarczające zdolności wytwórcze.

4. Procesy dostosowawcze na rynku trwają dostatecznie długo między innymi: lepkości cen i płac. Płace są kleistyczne, a ceny lepkie.

5. W gospodarce jest potrzebna czynna rola państwa. W gospodarce są potrzebne działania władcze (dyskrycjonalne) wzmacniające centromatyczne stabilizatory.

6. W gospodarce następuje zamienność inflacji i bezrobocia

7. Zdaniem Keynsistów bardzo skutecznym narzędziem polityki makroekonomicznej jest polityka fiskalna, która oddziałuje bezpośrednio na popyt i jest dobrze adresowana (trafia tam gdzie jest potrzebna)

8. Polityka monetarna oddziałuje na gospodarkę pośrednio, a tym samym z mniejszą skutecznością. Jest mniej przewidywalna (skutki)

9. Najważniejszym celem polityki gospodarczej jest możliwie pełne zatrudnienie - przeciw działanie bezrobociu

LIBERAŁOWIE (MONETARYŚCI)

1. Kapitalistyczna gospodarka wolnorynkowa jest dostatecznie stabilna i dynamiczna

2. Najważniejsza polityka ekonomiczna to polityka długiego okresu i cele długo okresowe. Najważniejsze jest przeciwdziałanie przyszłym zagrożeniom. Eliminacja przeszłego rozwoju gospodarczego

3. Interwencjonizm państwowy ma mniejsze możliwości niż się sądzi i sam może być źródłem poważnych zakłóceń

4. Interwencjonizm państwowy rodzi rozkwit machiny biurokratycznej, stwarza pokusę manipulowania w gospodarce i naraża kraj na skutki spóźnionych działań (za nim coś się stwierdzi to upłynie sporo czasu, bo w krótkim okresie zmiany mogą być przypadkowe - 2 kwartały to minimum, kolejne 2 kwartały to kto i co powinien zrobić by działać)

5. Polityka fiskalna ma ograniczoną rolę po przez rozmiar stałych wydatków budżetowych, a zwłaszcza przez wielkość długu publicznego

6. Najbardziej skuteczna jest polityka monetarna, z tym że polityka ta powinna zapewnić stały dopływ pieniądza by nie sprowokować inflacji. Zapewnienie neutralności pieniądza.

Ilościowa teoria pieniądza

M * V = Q * P

M - ilość jednostek pieniądza w gospodarce

V - liczba obrotów 1 jednostki w ciągu okresu czasu

Q - ilość dóbr i usług wytwarzanych

P - ceny wytwarzanych dóbr i usług

7. Zamiast środków dyskrecjonalnych monetaryści proponują tworzenie stałych reguł działania oraz instytucji, które działają tak jak autonomiczne stabilizatory

8. Rząd powinien ograniczyć się na oddziaływanie na wielkości globalne i unikać interwencji w mechanizmy alokacyjne rynku

9. Najważniejsze jest przeciwdziałanie inflacji. Wyznają teorię naturalnej stopy procentowej.

Bezrobocie z wyboru. Walka z nim jest bezsensowne, bo tylko go zwieksza. Bezrobocie jest winą rządu:

• zbyt wysoko ustalona płaca minimalna - wyższe koszty pracy

• monopolizacja rynku pracy (związki zawodowe windują płacę) Zatrudnienie ogranicza monopsol

• bezrobocie może być spowodowane zbyt dużymi nakładami na fundusz płac

Popyt na pracę wynika w firmie z porównania kosztu zatrudnienia nowego pracownika, a przyszłą wydajnością nowego pracownika. Produktywność malejąca kolejnego nowego pracownika.

Podaż ożywiona wynagrodzeniem. Dla pracownika jest to koszt alternatywny. Zarobek to korzyść. Wysokość płacy wynagradza koszt alternatywny (relaks, odpoczynek).

• mała mobilność siły roboczej - nie przemieszczanie się z miasta do miasta

Przeciwdziałanie bezrobociu:

• szkolić pracowników

• pomagać w znalezieniu pracy

• nie oddziaływać na popyt globalny, bo to nic nie da

M * V = Q * P / Q

M * V - strona popytowa

Q * P - strona podażowa

Poziom cen ma się proporcjonalnie do ilości dóbr i usług.

ΔQ*P + ΔP*Q + ΔQ*ΔP / QP

stopa wzrostu wolumenu produktu krajowego - q

stopa wzrostu cen (z okresu na okres) - stopa inflacji - p

procentowy wzrost pieniądza (przyrost pieniądza) - m

procentowy wzrost szybkości obiegu - v

Równanie na ilość pieniądza

m + v + mv = q + p + qp

m = 10/100 v = 1/100 mv = 10/10000

Upraszczamy w/w wzór i pozbywamy się mv i qp

m + v = q + p

p = m + v - q

v = 0 (szybkość obiegu pieniądza się nie zmieniła)

p = m - q - inflacja jest to różnica między przyrostem pieniądza, a przyrostem produktu

m - powinno wynosić 4% rocznie (wg Frimana)

q - powinno zwiększać się 3% rocznie

p = 0 m = q

Gospodarka otwarta

Należy uwzględniać:

• handel zagraniczny

• obrót kapitałowy

Przepływy kapitału są zawsze, gdy kraj wchodzi na drogę rozwoju.

Makroekonomia wielkich liter

PKB = DNB

PKB - wartość rynkowa wszystkich dóbr i usług finalnych wytwarzanych w pewnym okresie czasu

DNB = Y - dochód narodowy brutto w cenach rynkowych

Y = C + I + G + ExN

Y - krajowa produkcja

C -

I - inwestycje

G - wydatki rządowe

Ex - eksport netto

N - zagraniczna absorpcja

ExN = Ex - Imp

C + I + G = A

A - krajowa absorpcja

Y = A + ExN A > Y ExN (-) - zużywamy więcej niż wytwarzamy

A < Y EXN (+) - wytwarzamy więcej niż zużywamy

A / Y pozycja inwestycyjne kraju (zależy od stanu

zaawansowania gospodarki)

• czynna pozycja, gdy A < Y

• bierna pozycja, gdy A > Y

Zaklęty krąg ubóstwa

Bieda:

• spadek PKB

• spadek krajowej produkcji

• spadek świadczeń społecznych

• spadek konsumpcji

Wzrost oszczędności to środków na inwestycje, które spowodują wzrost produkcji, która może wydźwignąć kraj z biedy.

Zapoczątkowanie rozwoju:

• industrializacja - biedę można zmusić do wydobycia oszczędności - dostawy obowiązkowe od rolników

• silna motywacja do wyjścia z biedy, jeśli nie to dyktatura

Jeśli nie możne być dyktatury to ściągamy kredyty zagraniczne (sięgamy po ich oszczędności).

Po otrzymaniu kredytów wzrasta absorpcja, a produkcja najpierw jest na tym samym poziomie, a potem zaczyna wzrastać. Kredyty otworzyły infrastrukturę gospodarki, zaczyna włączać się kraj do inwestycji długoterminowych, które po jakimś czasie dają efekty, po przez wzrost produkcji i rozwój gospodarki.

t₁ - od tego punktu gospodarka staje się eksporterem kapitału

Saldo obrotów z zagranicą ExN nie musi być zerowy w długim okresie.

Kraj słabo rozwinięty - importer kapitału

Kraj dobrze rozwinięty - eksporter kapitału (co umożliwia pełne zatrudnienie w kraju)

Wschodzące rynki:

• Czechy

• Słowacja

• Węgry

• Ameryka Południowa

• Rosja

• Chiny

Krajowa absorbcja jest większa od krajowej produkcji

Estonia 112% (A/Y )

Litwa 111%

Grecja 110,3%

Portugalia 107,3%

Polska 96' - 2,8% 97' - 104% 98' - 108,6% 01' - 103,9%

Nie ma kraju, który miał by stosunek ten równy 100. Blisko jest Bułgaria, która ma 100,1%.

Kraje bogate:

• Szwecja 99,35

• Włochy 94,6%

• Szwajcaria 95,8%

• Belgia 95,3%

• Francja 97,4%

• Niemcy 98,8% (czynna pozycja inwestycyjna - koniec lat 90)

• Japonia 99,4%

Wyjątki:

• USA 101,7%

• Rosja 92,3% (duży odpływ kapitału)

Bilans płatniczy = Bilans obrotów bieżących + bilans obrotów kapitałowych + bilans obrotów walutowych

BP = BOB + BOK + BOW

BOB - saldo -10mld USD

• wpływy z eksportu

• wydatki na import

• usługi - transport, poczta, telekomunikacja, turystyka

• obroty kapitałowe - dochody z kapitału

• transfery - przekazy bez ekwiwalentu (przelewy, darowizny, renty, alimenty, emerytury)

• skup kantorowy dewiz

BOB (-) 10 mld

BOK (+) 8 mld

BOW (-) 1 mld (rezerwy)

Saldo błędów i opuszczeń (+) 3 mld

Największy wpływ na rozwój gospodarki mają:

• stopy procentowe

• kursy walut

Kurs walut

ɛ
Y = 1 (100)

Kurs stały wyznaczony przez bank centralny w porozumieniu z rządem. Bank centralny zobowiązuje się sprzedawać / skupować walutę za taką cenę, by wartość waluty utrzymywania się na tym samym poziomie.

S_z - podaż pieniądza zagranicznego - Δ Z = Z₀ - Z₁

D_z - popyt pieniądza zagranicznego Z₀ - dopływ dewiz

Z - jednostak pieniądza zagranicznego Z₁ - odpływ dewiz

ɛ - kurs walutowy Różnice pokrywa bank centralny

A - punk równowagi

Z₀ - ilość kupowanych / sprzedawanych dewiz po kursie ɛ₀

Bank centralny sprzedaje dewizy - ściąga pieniądz z rynku, a to zmniejsza ilość pieniądza w gospodarce.

M₀ = R + K_r

M₀ - gotówka w kraju - zobowiązania banku centralnego (baza monetarna)

R - rezerwy dewizowe banku centralnego

K_r - kredyt krajowy - zobowiązania banków i rządu w stosunku do banku centralnego

↓R → ↓ M₀ - banki muszą ograniczać rezerwy

↓ K_r → recesja

Z₂ - zapotrzebowanie na dewizy

+ΔZ = Z₀- Z₂ - odbudowywanie rezerw

Kurs waluty stałej - amortyzuje wahania koniunktury - sprzyja rozwojowi gospodarki. Wykorzystanie kursu waluty jako kotwicy anty inflacyjnej. Kurs waluty stałej to inflacja w gospodarce jest uwiązana, ponieważ, gdy krajowi producenci podniosą ceny to konsument zaczyna kupować zagranicą. Kurs waluty stałej zmniejsza ogólne koszty prowadzenia działalności gospodarczej.

Deflacja cen - towary zostaną wówczas sprzedane zagranicą po stałym kursie walutowym, bo po tym samym kursie kupują cudzoziemcy.

Kurs walutowy stały to stabilność finansów publicznych. Dług publiczny obsługiwany po tej samej cenie. Rządom krajów małych trudno się obyć bez stałego kursu walutowego.

System kursu waluty stałej sprzyja handlu zagranicznego - zmniejsza ryzyko kursowe przy zwieraniu umów o współpracę, kooperację. Nie ma potrzeby zabezpieczenia się przed wahaniami kursu.

Kurs płynny - zabezpieczenie przez transakcje futures (terminowe) lub ubezpieczenie się.

Kurs waluty stałej - ilości popytu i podaży muszą dostosowywać się do ceny waluty. Różnice wyrównują rezerwy i interwencje banku centralnego. By kurs ten mógł działać to rezerwy dewizowe muszą być sprawne i działać oraz nasza gospodarka musi być sprawna, tak samo jak gospodarka naszych partnerów.

Przyczyny trudności utrzymania stałego kursu:

1. Nasze towary nie są tak atrakcyjne jak towary naszych partnerów, które osiągnęły większy rozwój jakościowy, technologiczny. Wyroby nasze wydają się wtedy gorsze. Popyt na nasze towary zmniejsza się. Spadek ilości pieniądza nie zmniejszy tej sytuacji, bo ludzie będą i tak kupować towary zagraniczne, bo będą lepsze.

Wtedy bank centralny musi zmienić kurs walutowy - dewaluacja. Bank płaci więcej za jedną jednostkę waluty.

Kurs waluty stały nie może być wiecznie stały. Wzrost konkurencyjności to dewaluacja kursu waluty, by uatrakcyjnić nasze towary - zmniejszyć atrakcyjność towarów zagranicznych.

2. Wyższa inflacja w kraju niż u sąsiadów

• kurs walutowy jest bardzo wrażliwy na zmiany inflacji. Presja na wyższe ceny, gdy rząd prowadzi nazbyt ekspansywną politykę. Wydatki większe niż dochody. Pokrycie wydatków przez kredyty z banku centralnego. W Polsce tego nie można zrobić. Ale rząd może "narzucić" aby bank centralny udzielił większe kredyty bankom komercyjnym, które wtedy udzielają kredyt rządowi na finansowanie deficytu budżetowego.

• Bank centralny zbyt liberalizuje, kontroluje system bankowy. Pozwala by banki nadmiernie wydawały kredyty. Ceny rosną bo jest szeroki kredyt dla firm i gospodarstw domowych. Rezerwy topnieją.

Zaciąganie dużego kredytu w walucie zagrożonej dewaluacją i zmienić go w walutę pewną. Za tym wszyscy pójdą wtedy rezerwy wyniosą 0 i wtedy wprowadzić dewaluację i potem za tanią cenę zakupić za wysoką walutę zagrożoną wcześniej. Przynosi to bardzo duży zysk.

Kraj prowadzący politykę kursu walutowego stałego naraża się na atak spekulacyjny.

Formuła Marshalla - lainera

Jeżeli elastyczność cenowa eksportu + elastyczność cenowa importu to suma jest większa od jedności - skutki dewaluacyjne będą pozytywne. Wzrost eksportu i spadek importu.

Y < A - zużywamy więcej niż kupujemy

Y > A - wzrost podatków i spadek wydatków

Podatek inflacyjny - dopuścić większą cenę i nie pozwolić na kompensację tego wzrostu po przez wzrost wynagrodzeń.

INTEGRACJA REGIONALNA

Gospodarka w warunkach niepełnej integracji.

Mniejsza konkurencyjność towarów (stały kurs) - mniejsza konkurencyjność - stały kurs - potrzeba dewaluacji - wysokie koszty społeczne - niezadowolenie społeczeństwa - kompensowanie strat.

Sposób przywrócenia równowagi znaleziono w latach 80-tych, ale gospodarka światowa się zmieniła, bo nastąpiła integracja w dwóch płaszczyznach

• międzynarodowej - w wyniku porozumienia następowała stopniowa redukcja ceł i innych opłat taryfowych i pozataryfowych w obrocie handlowym i swoboda przepływu kapitału (przełom koło 85 roku, gdy W. Brytania i USA zliberalizowały przepływ kapitału).

• ponadnarodowa - powstanie struktur regionalnych i zwiększenie swobody przepływu siły roboczej - pogłębiające proces integracji, prawo, umowy

Prawidłowości w gospodarce światowej:

1. Internacjonalizacja pieniądz światowego tworzy światowe M₁. (eurodolary, petrodolary, eurojency, itd. - gdy występują poza krajem emisji)

Petrodolary - to dolary zarobione na przez eksporterów ropy naftowej, a których nie mogą wydać. Lokują je więc w bankach. Wymiana ich na waluty narodowe spowodowałaby rewolucję walutową i dużą emisję pieniądza krajowego.

2. Prawo jednej ceny - ceny towarów wymienialnych z zagranicą wyrównują się między krajami. Ceny stają się odwrotnością kursu walutowego.

1 USD > 1 DEM

↓

P_USD < P_DEM

3. Prawo małej gospodarki otwartej - w kraju małym bank centralny nie ma wpływu na ilość pieniądza w kraju. O ilości pieniądza decyduje rynek. Jeśli bank centralny wyemituje więcej pieniądza (by obniżyć stopy procentowe) to pieniądz zacznie z tego kraju odpływać tam gdzie rynek jest większy. Przy restrykcyjnej polityce banku centralnego kapitał zagraniczny napływa zachęcony wyższym oprocentowaniem lokat, inwestycjami w papiery, nieruchomości.

Triada finansowa gospodarki (trójkąt finansowy)

W gospodarce zintegrowanej z gospodarką światową rząd ma wpływ tylko na dwa z tych czynników, albo kurs albo ilość pieniądz - nigdy dwoma jednocześnie.

Jeżeli pieniądz ucieka z kraju, maleją rezerwy - problem to niskie stopy procentowe, zbyt duża podaż pieniądza, wówczas pieniądz wędruje tam gdzie są wyższe stopy procentowe (depozyty opłaca się otwierać za granicą - umożliwia to swobodny przepływ), na giełdzie jest hossa, wysokie ceny papierów wartościowych, cudzoziemcy zaciągają kredyty i zamieniają krajową walutę na dewizy, bo liczą na zwyżkę, co powoduje odpływ waluty. Wtedy Bank centralny powinien prowadzić restrykcyjną politykę pieniądza, podnieść stopy, by zahamować odpływ.

Jeśli rezerwy dewizowe powinny np. wynosić 20 mld USA. Rezerwy zaczną spadać należy zaostrzyć politykę, a gdy odbudowują się rezerwy (22-23 USD) można zmniejszyć stopy procentowe i dostarczyć trochę pieniądza na rynek. Skąd poznać, że poziom rezerw jest właściwy:

• rezerw powinno wystarczyć na 3 -mc importu - ale to słuszne tylko, gdy nie ma swobody przepływu kapitału

• obecnie trzeba mieć tyle pieniędzy aby przetrzymać atak na złotówkę, gdyby ktoś chciał spekulować

Bank centralny stosuje więc restrykcyjną politykę pieniężną, stopy procentowe rosną i kapitał wraca. Bardzie zaczyna się oszczędzać w kraju, na giełdzie jest bessa, a kredyty są drogie.

Regulowanie poziomu dewiz polega na regulowaniu ilości pieniądza krajowego.

Mundell - Fleming M-F (1965) - bazuje na modelu Hicks IS-LM (1938)

IS - LM - gospodarka zamknięta

IS - zbiór kombinacji stopy procentowej i dochodu narodowego przy której rynek dóbr i usług znajduje się w równowadze. IS to odwrotna zależność stóp procentowych i dochodów narodowych

IS₁ - rząd zwiększa wydatki ponad dochody - ekspansywna polityka fiskalna.

IS₂ - restrykcyjna polityka fiskalna

LM - zbiór kombinacji stóp procentowych i dochodu narodowego, przy których rynek pieniężny znajduje się w równowadze. Wzrost dochodu narodowego musi spowodować wzrost stóp procentowych i odwrotnie. Przy wysokich stopach procentowych rośnie cena pieniądza - utrzymanie równowagi

r₀ - stopa procentowa, która równoważy rynek dóbr i usług oraz rynek pieniężny

efekt wypierania, efekt tłumienia

Polityka monetarna - Kurs stały

r* - stopa procentowa równowagi w kraju jest równa stopie procentowej za granicą - stopa ta to linia integracji finansowej, oznacza, że zajmiemy się równowagą na 3 rynkach:

• dóbr i usług

• pieniężnym

• kapitałowym (dewizowym)

Stopa procentowa jest punktem równowagi zarówno na rynku wewnętrznym jak i na rynku międzynarodowym.

A - równowaga wyjściowa

B - punkt równowagi przejściowej - nie ma równowagi na rynku kapitałowym

LM → LM₁ - ekspansywna polityka banku centralnego

C - równowaga właściwa - nie została osiągnięta

1. wzrost podaży pieniądza dla ożywienia gospodarki - przesunięcie krzywej LM w prawo

2. spadek stóp procentowych w gospodarce poniżej poziomu zagranicznego - równowaga
   w punkcie B

3. odpływ kapitału za granicę zniechęconego mniejszą rentownością

4. nacisk na deprecjację pieniądza krajowego

5. obrona kursu przez bank centralny drogą sprzedaży dewiz zagranicznych

6. spadek rezerw dewizowych zmniejszenie ilości pieniądza krajowego - powrót krzywej LM do poprzedniego położenia

↑↓M₀ = ↓ R + ↑ Kr

Tzn. że bank centralny sprzedaje USD, a skupuje PLN - więcej kredytów mniej dewiz zagranicznych

Niemcy - zgoda na wprowadzenie EURO, bo DEM silna, osłabia konkurencje. Kraje słabsze ekonomicznie wykorzystują słabość swojej waluty do poprawy konkurencyjności swoich towarów - dumping kursowy.

Polityka monetarna - Kurs zmienny

1. wzrost podaży pieniądza - krzywa LM w prawo

2. spadek stóp procentowych. Przejściowa równowaga w punkcie B

3. odpływ pieniądza za granicę

4. deprecjacja pieniądza krajowego

5. wzrost konkurencyjności cenowej gospodarki w stosunku do zagranicy i wzrost eksportu - krzywa IS w prawo

6. wzrost eksportu następuje aż wyrównają się stopy procentowe w punkcie C - nowa równowaga przy wyższym poziomie dochodu

POLITYKA MONETARNA JEST SKUTECZNA W WARUNKACH KURSU PŁYNNEGO

Polityka fiskalna - Kurs płynny

Ekspansywna polityka fiskalna

1. wzrost wydatków publicznych

2. wzrost stopy procentowej powyżej poziomu światowego

3. wzrost stopy procentowej przyciąga kapitał zagraniczny

4. aprecjacja pieniądza krajowego

5. pogorszenie konkurencyjności cenowej krajowych producentów

6. spadek eksportu, a więc i popytu - krzywa IS wraca do punktu A

Przy kursie płynnym polityka fiskalna jest nieskuteczna, gdyż działa tylko przejściowo - chwilowa poprawa sytuacji.

Polityka fiskalna - Kurs stały

1. wzrost wydatków publicznych

2. wzrost stóp procentowych powyżej poziomu światowego

3. nacisk na aprecjację pieniądza krajowego

4. obrona kursu przez bank centralny poprzez skup dewiz.

5. powiększenie ilości pieniądza krajowego, aż do osiągnięcia punktu równowagi C

↑ M₀ = ↑ R + Kr

Baza monetarna. Bank centralny zmienia pieniądz krajowy na zagraniczny poprzez operacje swap
(nie w wyniku kredytu)

POLITYKA FISKALNA JEST SKUTECZNA W WARUNKACH KURSU STAŁEGO

Czy zawsze różnice stóp procentowych powodują zmiany w przepływie kapitału?

r_USD ≠ r_PLN

r_USD - obligacje, depozyty amerykańskie

r_PLN - obligacje, depozyty polskie

4% < 12% (rocznie) Przychody polskie są wyższe

Można oczekiwać, że kapitał będzie napływać do Polski, by to nastąpiło zrównanie stóp procentowych, ale strumień ten nie płynie tak mocno, bo mamy do czynienia ze stopami nominalnymi. Inwestorzy zanim kupią polskie obligacje oprócz stóp procentowych uwzględniają jeszcze:

• ryzyko kursowe - prognoza kursu złotego i dolara - jak rynek pieniężny oczekuje zmian wartości tych dwóch walut

kurs walutowy

Inwestorzy zastanawiają się jak ten kurs, będzie wyglądał za rok. Można oczekiwać, że PLN będzie słabszy niż USD. PLN stracił w stosunku do USD 5%.

kurs walutowy przyszły

Wzór na zmianę kursu

r_USD r_PLN -

r_USD < r_PLN

_{4% < 12% - 5%}

_{4% < 7%}

• ryzyko kardynalne (a) - w Polsce może się coś wydarzyć nieprzewidywalnego, np. kryzys finansowy. PLN jest mniej pewna niż USD. Wycena ryzyka

a = - 2%

r_USD r_PLN -
- a

_{4% < 7% - 2%}

_{4% < 5%}

• czynnik płynności rynku pieniężnego (b) - więcej operacji na płytkim rynku trzeba się liczyć ze startą oraz z odległością. Partnerzy mogą być mniej solidni, słaba komunikacja

b = 1%

r_USD r_PLN -
- a - b

_{4% < 5%}

_{4% = 4%}

Po wszystkich wycenach można zobaczyć, że realne stopy procentowe są równe. Można pomylić się przy określaniu ryzyka kardynalnego, a można na tym zarobić - 5% (ryzyko kursowe):

• aprecjacja PLN (zyskał na wartości)

• różnice w przyszłym kursie walutowym

Jeśli wyceny ryzyk są mylne to rentowność papierów wartościowych PLN są wyższe i kapitał płynie do Polski.

_{4% ≤ 12% - (5%) - (2%) - 1%}

USA RP

W strukturze modelu Keynsowskim nie ma inflacji i ceny są stałe. Nie ma różnić stopy inflacji między krajami. Jeśli nie ma przeszkód w przepływie kapitału i usług i produktów to działa ZASADA JEDNEJ CENY - bierze się pod uwagę współczynnik kursowy

Kurs walutowy płynny - deprecjacja

Kurs walutowy stały - aprecjacja

Stabilizowanie gospodarki

Stabilność - gospodarka stabilna to taka gospodarka, która wytrącona z równowagi szybko do niej wraca. Są dostateczne mechanizmy przywracające tą równowagę:

• silna inflacja

• silne bezrobocie

• ucieczka rezerw dewizowych

• brak równowagi zewnętrznej

Rozumienie statyczne

Równowaga w gospodarce - zgodność popytu i podaży na wszystkich rynkach:

• dóbr i usług

• kapitałowym

• walutowym ( w stosunkach z zagranicą)

Rozumienie dynamiczne

Równowaga w gospodarce - zgodność zamierzeń wszystkich uczestników rynku

• zamierzenia konsumentów w zakresie nabywania produktów, a producenci je znajdują i dostosowywują ofertę - zbieżne działania

• zamierzenia oszczędzających i inwestujących - zbieżne działania - zrównanie wartości

• eksport i import tak planuje swoją sprzedaż, że występuje równowaga wewnętrzna

Jest to rozumienie na przyszłość. Jeśli jest optymizm u konsumentów to powinien być on u producentów (inwestorów). W stabilnej gospodarce można tą równowagę osiągnąć nawet przy niekorzystnych warunkach.

Przykładem niestabilności jest wysoka inflacja, problem zrównoważenia bilansu płatniczego (odpływ kapitału), wahania na rynku pracy (jej brak, nadmierne bezrobocie).

Rozwiązanie niestabilności gospodarki

Doktryna monetarna i procesy polegające na liberalizacji i integracji (globalizacji) gospodarki

Pionierzy tej metody - liberalizacja po przez wykorzystanie modelu Mundell - Fleminga:

• Chile, Argentyna - liberalizacja - przełom lat '70 i '80 (77-84)

• Brazylia, Meksyk - kredyty zagraniczne (rządowe) - przypływ kapitału z zagranicy

• USA, W. Brytania - metody monetarne - odeszli od czystej zasady, oparto się na modelu Mundell - Fleminga (taczeryzm '78-'84; reganomika '81-'88)

CHILE (1972 - 1973)

Przewrót wojskowy ('73). Świat podzielony na 2 grupy:

• amerykańską (Chile)

• rosyjską (Polska)

Prezydent Alende chciał zmienić ten podział, chciał poprawić jakość życia w Chile. Nastąpił przewrót wojskowy zorganizowany przez Pinoszeta. Gwałtowna inflacja - 1000%, ale silny opór związków zawodowych w stosunku do prezydenta. Prezydent zginął.

Grupie amerykańskiej było wstyd przyznać się do Chile za zbyt gwałtowny przewrót.

Nastąpiła dewaluacja pesto i ostre metody przeciwdziałania inflacji:

• zmniejszenie wydatków

• wzrost podatków (wysokie)

Nastąpiło załamanie produkcji:

• spadek stopy życia

• 150% spadek płac

Zmniejszono inflację, ale powstało silne bezrobocie.

W 1976 roku Pinosze rezygnuje z bezpośredniego prowadzenia polityki gospodarczej. Zaprasza ekspertów (Chilijczyków studiujących w USA - Chicago na wydziałach ekonomicznych) do prowadzenia tej polityki.

Zastosowanie metody monetarnej i modelu Mundell - Fleminga

• ustawy zezwalające na swobodny przepływ kapitału

• liberalizacja kontaktów z zagranicą (zmniejszono bariery celne)

• wykorzystanie kredytów (wcześniej stopy procentowe były ujemne - nadpłynność)

• program pozyskiwania kapitału z zagranicy

w LATACH 1970/1980 Chile nie mogło liczyć na inwestycje portfelowe innych ludzi oraz nie mogli liczyć na pomoc z Funduszu Światowego. Chile wymyśliło następującą ścieżkę:

Banki Chilijskie pożyczyły w bankach zagranicznych USD, a pieniądze te pożyczają chilijskim przedsiębiorstwom.

Peso przekazywane z banku centralnego do komercyjnych banków pochodziło z operacji zamiennych (andogenicznych), nie było one drukowane, w związku z tym nie było inflacji.

Komercyjne banki mają:

• należności w Peso

• zobowiązania w USD

USD był silniejszy niż Peso powstało rolowanie kredytów - zaciąganie krótkoterminowych kredytów od banków zagranicznych - gwarancje kursowe, ale gdy jest wysoka inflacja nikt jej nie da.

Prawo jednej ceny słabo działa, import nie odgrywa dużej roli, inflacja bardziej zależała od tego cos się działo w produkcji w Chile niż z wymianą zagraniczną.

Opracowano system tablitta, który przeciwdziała inflacji inercyjnej (pogodzenie się ludności z potencjalnymi działaniami związanymi z inflacją). Zaproponowano pełną informację, co do polityki gospodarczej:

• kursy walut - kiedy dewaluacja i w jakiej skali

Wszyscy na bieżąco mogli uwzględniać dewaluację w swoich działaniach transakcyjnych. Dewaluacja ta nie może być zbyt silna, powinna być wolniejsza niż inflacja - pełzająca dewaluacja.

• zakres polityki pieniężnej - bank centralny, stopy procentowe, podaż pieniądza

• dochody i wydatki budżetu państwa - zrównoważenie budżetu przez Pinoszeta.

Banki dostawały gwarancję jak będą wyglądały zmiany.

ARGENTYNA

Również przewrót wojskowy ('77) - władza dostaje się w ręce oficerów, którzy postanawiają powierzyć rządy nad gospodarką ekspertom liberalnego wyznania. Argentyna miała lepszy punkt startu niż Chile.

Argentyna stała się wielkim potentatem eksportu wołowiny - 40% światowego eksportu - w czasie wielkiego rozwoju chłodziarek na statkach. PKB podobne do Kanady.

Do wojny Argentyna przystąpiła 3 dni prze jej końcem, znalazła się w obozie wygranym, ale bez ponoszenia strat. Na świecie kryzys żywnościowy. Za zaciągnięte kredyty otrzymywano USD, za które kupowano żywność (plan Marschala).

Peronizm- nowe społeczeństwo, w którym ludzie czują się dobrze. Państwo staje się mecenasem kultury. Zasada solidaryzmu społecznego - troska o wszystkich.

Ożywić gospodarkę po przez wzrost wydatków publicznych, finansować dług publiczny po przez sprzedaż obligacji inwestorom zagranicznym - bez inflacyjnie. Utrzymanie wysokich stóp procentowych.

Kurs stały

(ekspansywna polityka fiskalna)

Argentyna chciała utrzymać punkt B, by mieć wyższe stopy procentowe niż są zagranicą, co wiązało się z zachęcaniem obywateli do trzymania oszczędności w USD i w domu.

• odpływ dewizowego pieniądza z kraju po przez zliberalizowanie eksportu dóbr najbardziej luksusowych.

Epoka słodkiego pieniądza - Argentyna miała dużo bogatych obywateli, którzy korzystali z wysokich stóp procentowych - wysokie dochody z obligacji i depozytów i tanie dobra luksusowe oraz konsumpcyjne.

Inwestorzy rynku finansowego - spekulanci, którzy nie wierzą w ta epokę. Uważają, że lepiej wymienić peso na USD i czekać na dewaluację.

Bank centralny zaczął zaciągać kolejne kredyty, emitować wyżej oprocentowane obligacje. Natomiast spekulanci wymienili kolejną partię peso na USD i wywozili je zagranicę. Znowu wysokie stopy procentowe spowodowały kryzys gospodarki. Nie można było zrobić tego co w Chile, bo był duży dług publiczny.

Bank centralny wyemitował pieniądze, ale znowu powstały wysokie stopy procentowe. Argentyna przystąpiła do wojny z W. Brytanią, którą przegrała. Przegrana pogłębiła w Argentynie kryzys na wiele lat. Dopiero partia peronistowska tworzyła parasol nad gospodarką, a rządem zarządzał Domingo Kawalo, który dokonał cudu i zrównoważył gospodarkę (90-94).

Załamanie w Brazylii w 1999 roku miało duże skutki na gospodarce Argentyny. Kawalo już nie był wtedy premierem.

Cud argentyński

Zapewnienie gwarancji, co do jakości waluty po przez stworzenie Zarządu Walutą - Izba Walutowa. Bank centralny stał się tylko kantorem, nie udzielał kredytu.

1 peso = 1 $

M₀ = R + K_r

Ustawa - K_r = constans, w związku z tym M₀ zależy od R.

Peso stało się pieniądzem pewnym. Powstała równowaga w gospodarce. Kapitał napływał z zagranicy. Było to prawie bez inflacji. Popyt ściśle limitowany ilością rezerw dewizowych, a nie ilością kredytów.

Odpływ rezerw dewizowych powoduje spadek bazy monetarnej i brak możliwości udzielania kredytu przedsiębiorstwom, co spowodowało spadek produkcji i znowu kryzys gospodarki. Po dwu letnim kryzysie przyjechał znowu Kawalo, ale chciał znowu wprowadzić ostre działania i nie dopuszczono go do władzy.

Przyczyny załamania się eksperymentu z zastosowaniem zaleceń teorii monetarnej w Chile i Argentynie.

BRAZYLIA, MEKSYK

Tragedia kraju zadłużonego jest wtedy, gdy ustąpi napływ kapitałów zagranicznych. Prowadzi to do recesji, kryzysu inflacyjnego.

Meksyk łatwo poradził sobie z kryzysem. Załamanie gospodarki to proces migracyjny. Rząd Meksyku dał gwarancję bankom amerykańskim, aby te udzielały kredyty bankom meksykańskim. Napływ kapitału.

W Brazylii rząd stawiał na swoim, bo nie negocjował z Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Brazylia to duży kraj, który powoli i pewnie wychodzi z kryzysu. Teoria absorpcyjna - stopniowo ograniczane są wydatki, co powoduje wzrost kredytów dla przedsiębiorstw, następnie następuje restrukturyzacja zadłużenia i wyjście z kryzysu.

Meksyk - zrównoważona polityka gospodarcza. W latach '70 odkryto zasoby ropy naftowej, akonto przyszłych wpływów rząd zaczął szybko i dużo wydobywać ją. Nastąpił kryzys.

Wpływ kryzysu zadłużeniowego na gospodarki Brazylii i Meksyku:

Stabilizowanie gospodarki Polski i Europy Wschodniej (Węgry, Czechosłowacja)

W gospodarce państw ameryki był duży udział państwa i sektora publicznego w gospodarce. Były to kraje kapitalistyczne. Rozbudowany system rynków kapitalistycznych.

Polska to kraj „kapitalistyczny” budujący system państwowy (publiczny). W krajach Europy Wschodniej system kapitalistyczny nie istniał. Był system nakazowo-rozdzielczy (gospodarka planowa). Istniał jeden właściciel - państwo - większości środków produkcji. Sektor państwowy (władza centralna), po zbadaniu preferencji i potrzeb ludności określał co powinny produkować przedsiębiorstwa.

System ten:

• brak efektywności

• niestabilny (więcej żądać, mniej oferować)

• polityczne ceny

Ceny odgrywają role:

• stymulacyjną - od wysokości cen zależy wielkość produkcji i zdolności wytwórcze. Wzrost ceny w sektorze pozwala w nim inwestować.

• redystrybucyjną - ceny są narzędziem podziału tak jak płace. Można nimi dokonać zróżnicowania dochodu (zmniejszyć lub zwiększyć) przy takich samych wysokościach nominalnych dochodów.

Wzrost ceny artykułów pierwszej potrzeby, spadek cen artykułów luksusowych - zwiększenie zróżnicowania dochodów - stratyfikacja.

Spadek ceny artykułów pierwszej potrzeby, wzrost cen artykułów luksusowych - zmniejszenie zróżnicowania dochodów - egalitaryzacja.

Popyt na towary dotowane jest wysoki, państwo rozbudowuje system zdolności wytwórczych, by zaspokoić popyt. Zawsze wszystko było za darmo: leki, duże wydobycie węgla.

Niskie ceny - duży popyt - marnotrawstwo

Wysokie ceny - zmniejszony popyt

Po przywróceniu, zmianach - nie spada podatek obrotowy

Polski program stabilizacji - Balcerowicz

Ceny:

• umowne (wolne)

• regulowane

• rządowe

1. Samodzielność przedsiębiorstw

2. Ustabilizowanie gospodarki = równowaga wewnętrzna - pokonanie inflacji

3. Realizować politykę dostosowawczą do polityki światowej - wymienialna waluta (rezerwy dewizowe)

4. Restrukturyzacja techniczna (gałęzi przemysłu)

1989 roku przygotowano program stabilizacji, który wprowadzono z dniem 01.01.1990. Obejmował następujące działania i obszary:

1. Usamodzielnienie przedsiębiorstw i ich powolna prywatyzacja (restrukturyzacja)

1. Swoboda co do produkcji, kupna, sprzedaży i zatrudnienia

2. Prywatyzacja - proces, który w '90 roku został zapoczątkowany

2. Uwolnienie cen, ograniczenie dotacji do towarów i usług, uzdrowienie finansów publicznych z 50% do 7%

1. Spadło obciążenie budżetu

2. Zaciągnięty kredyt oprocentowany z banków komercyjnych

3. Wprowadzenie dodatnich stóp procentowych i tym samym restrykcyjna polityka pieniężna

1. Spadek podaży pieniądza po przez dodatnie stopy procentowe

Ceny

31. XII.1989 31. I .1990

oczekiwano 100 140

rzeczywiście 100 180 artykuły spożywcze

100 205 artykuły przemysłowe

M₂ 98 bln 102 bln

Wzrost cen o 40%, stopa procentowa miesięczna (urzędowa) od starych długów - 36%.

Stare długi - zobowiązania do spłacenia do końca 1989, jeśli nie to wprowadzono od 1990 odsetki - styczeń 36%, luty 24%.

Gospodarka przeżyła szok. Nie było zbytu na towary po 31 stycznia '90. Nie było jednak kupców, bo oprocentowanie depozytów było wysokie, więc opłacało się oszczędzać.

W styczniu oprocentowanie kredytu miesięcznie dochodziło do 70%.

4. Wprowadzenie wymienialności zł po stałym kursie 9500zł za 1$, a potem jego dewaluacja

Wcześniej przedsiębiorstwa, gdy miały przydział mogły kupować $ po 1100zł, potem po 1500zł.

Rezerwy dewizowe 1,5 mld USD, a dostaliśmy jeszcze z Międzynarodowego Funduszu Walutowego 300mln, a kraje OSID utworzyły fundusz o wartości 1,2 mld USD. Fundusz ten to środki zabezpieczające wymienialność zł, po stałym kursie, przynajmniej prze 3 miesiące. Udostępnione były by tylko w czasie kryzysu.

Zamiast utraty dewiz, wzrosły one, co spowodowało spadek importu i wzrost eksportu. Przybyło Polsce 3 mld USD.

Były jeszcze kraje RWPG i wymienialność rubla - nastąpił wzrost rezerw rubla - 7 mld rubli, dzięki temu spłaciliśmy długi z Rosją.

Głęboka dewaluacja zł - zastosowano kotwice inflacyjne:

• stały kurs złotego (3 miesiące bez zmiany) - w rzeczywistości do 1,5 roku

• pułap dopuszczalnego deficytu budżetowego - 3 mld zł

• podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń (PPNWW), tzw. POPIWEK - był to podatek karny, płacony przez przedsiębiorstwa, które przekroczyły normatywny wzrost funduszu płac. Było to 50% wartości przekroczenia funduszu.

100zł to 500zł podatku

Podatek ten był ustalany w stosunku do inflacji, co miało ograniczać wzrost funduszu płac.

Wzrost o 1% inflacji styczeń 0,6% podatku

luty 0,2%

marzec 0,2%

kwiecień 0,5%

Kotwice nominalne - pułap deficytu budżetowego, czyli przewaga wydatków nad wpływami nie może przekroczyć 3 bln zł.

1. Kotwica - podatek od ponad normatywnych wypłat wynagrodzeń

Normatyw wzrostu funduszu płac tylko dla przedsiębiorstw państwowych. Ustalany był miesięcznie w stosunku do inflacji.

W styczniu - 1% wzrost cen - przedsiębiorstwa państwowe mogły powiększyć fundusz płac o 0,6%

I 40% wzrost cen 40% * 0,6 = 24%

II 20% 20% * 0,2 = 4% wzrostu funduszu płac.

Przedsiębiorstwa wiedziały o normatywie z prognoz przygotowywanych przez Ministerstwo Finansów. Gdy przedsiębiorstwo zapłaciło mniej niż zakładano, różnice można było wyrównać w przyszłym miesiącu. Natomiast gdy przedsiębiorstwo zapłaciło za dużo musiało płacić podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń (PPNWW), tzw. POPIWEK.

Wynosił on 500% przekroczenia funduszu płac, np. 1000zł to podatek 5000zł.

W przedsiębiorstwach państwowych nie ma sprzeczności między działaniami ekipy zarządzającej i pracownikami.

Kompensata - wzrost funduszu płac taki jak wzrost cen - 1% cena - 1,1% fundusz płac.

Mogło dochodzić do bankructwa przedsiębiorstw. Wprowadzono więc ustawę o bankructwie przedsiębiorstwa.

Podatek ten był bardzo surowy i stanowił kotwicę inflacyjną. Płace wzrastały dużo wolniej niż ceny. Spadała wartość płac nominalncyh.

XII.1989 = 100 - więcej można było kupić, ale nie było towarów

31%

XII..1990 = 68 - mniej było pieniędzy, ale była większa dystrybucja towarów

- 32% -25% - konsumpcja

Spadek również wartości oszczędności. Ludzie stracili je. Mało z nich trzymało oszczędności w walutach obcych. Dolar stracił na wartości w stosunku do zł.

Wystąpiło zjawisko odbudowy oszczędności i spadek konsumpcji (paradoks Pigon). Jeśli

ludzie stracą w wyniku inflacji dużą część oszczędności to, gdy się poprawi sytuacja zaczną najpierw odbudowywać oszczędności, a dopiero potem konsumpcję.

Popiwek miał obowiązywać przez pół roku, był zawsze niższy niż 1, a od kwietnia wynosił 0,5%. Nie dało to jednak skutków, bo inflacja była bardzo silne. Zaczęto jednak przedłużać jego okres obowiązywania i dopiero w 1994 roku odstąpiono od niego.

Duże przedsiębiorstwa, z walczącą załogą, która wymuszała wysokie wynagrodzenia, nie płaciły popiwku, wpadły w długi, które po kilkunastu latach umorzono. W końcu popiwek zadziałał na inflację.

2. Kotwica - stały kurs walutowy

W 1990 roku nie działał stały kurs walutowy. Import nie był opłacalny, a Złoty był 5-6 razy dewaluowany.

W pierwszej połowie 1994 po wzroście 3 krotnym cen towarów import stał się opłacalny, co spowodowało spadek rezerw.

3. Kotwica - deficyt budżetowy

Brak deficytu, była nadwyżka wpływów nad wydatkami - 2mln starych złotych. Dodatkowo zwrot 3 bln złotych. Kotwica nie zadziałała. Przejście z jednego systemu do drugiego.

Zagraniczni eksperci mówili, ze najtrudniej jest utrzymać równowagę między wpływami i wydatkami. Można było:

1. W gospodarce realnego socjalizmu przedsiębiorstwa robiły nadmierne zapasy, bo zaopatrzenie było niepewne i urywało się. Gdy była okazja to się kupowało towar. Zapasy były ogromne.

Zapasy można było wykorzystać, a brakujące rzeczy dokupić. Po wzroście cen należy było od nowa wycenić zapasy - opłata od wzbogacenia się. Duża część zapasów miała ceny socjalistyczne, a wyroby gotowe miały ceny kapitalistyczne, często za wysokie, ale koszty były niższe. Po roku możliwości takie wygasły.

2. Popiwek - podstawą kosztów każdej firmy są płace - największy koszt w skali gospodarki. Płace zostają zahamowane, a także koszty. Wzrost cen, a koszty cały czas te same.

3. Duże zyski przedsiębiorstw eksportujących

Po dewaluacji złotówka - 6-krotnośc do dolara. Opłaca się wywozić towary. Duże zyski eksporterów.

1dolar = 9500 zł

1 rubel = 2000 zł

Zyski te przełożyły się bezpośrednio na budżet, który opierał się na:

• podatku obrotowym

• zysku z przedsiębiorstw

• ceł ( w mniejszym stopniu)

Wszystko zależało od zysku. W 1990 roku rentowność produkcji wynosiła 36% (nigdy się to nie powtórzyło). Spowodowało to bardzo duże wpływy do budżetu. Robiła się nadwyżka. Wydawano więcej, ale na koniec roku nadwyżka wyniosła +1,5% PKB. W 1991 roku (- )7% PKB w budżecie powstał deficyt finansów publicznych. Największy w historii kraju. Finanse poszły inaczej niż oczekiwano.

Stały kurs walutowy / rezerwy dewizowe

Zbierano dolary, by stworzyć fundusze podtrzymywania złotego. Rezerwy dewizowe zaczęły rosnąć w maju '90 roku wzrost o 0,5 mld $.

Y > A

Y-A + ExN (+) - nadwyżka eksportu nad importem - wzrost rezerw.

Co zrobić z wysokimi rezerwami, gdyż sytuacja stawała się groźna. Wzrost rezerw był tak duży, by dokonać rewaluacji złotego (wzrost wartości złotego do dolara), ale eksperci byli przeciwni temu, bo siła złotego wynikała z recesji w gospodarce, a nie z siły gospodarki. Nie doceniono złotego.

Poradzono by obniżyć cła importowe, niektóre wstrzymać. Nastąpił duży napływ towarów (samochody, sprzęt RTF/AGD). Przemysł elektroniczny w Polsce upadł, a przemysł samochodowy miał się ku upadkowi.

Czemu rezerwy dewizowe były groźne?

Gdy mammy eksport większy od importu, a stały kurs walutowy to bank centralny musi skupować walutę obcą. Nastąpił wpływ 0,5 mld $ i bank centralny musiał to kupić. Musiał także wyemitować 10 tys. razy tyle złotego - 5 bln złotego. Natomiast na rynku ilość pieniądz wyniosła 0,5 bln złotego. Spowodowało to wzrost nadpłynność w bankach.

Powstało w bankach zapotrzebowanie na kredyty - zator, ciężko sprzedawać, bo wysokie ceny. Trudności z realizacją kontraktów.

Przypływ rezerw, które bank centralny skupuje, powoduje wzrost bazy monetarnej, czyli wpływ pieniądza, a to daje wzrost inflacji i wzrost popiwków. Sprzeczność - wzrost masy pieniądza, a z drugiej strony trzeba je ściągnąć z rynku, a ceny rosną.

W normalnych warunkach bank musi kupować dolary, ale nie musi drukować pieniądza, tylko pożycza na rynku wewnętrznym złotówki lub sprzedaje baony skarbowe. Bank centralny klupuje obligacje amerykańskie za pożyczone na rynku wewnętrznym złotówki - sterylizacja rynku.

W 1990 roku nie było papierów wartościowych i rynku, na którym był by nimi obrót. W związku z tym pieniądz zagraniczny staje się pieniądzem krajowym. Założono, ze za rok inflacja będzie jedno cyfrowa, ale cały czas była dwu cyfrowa.

Przyrost cen o 248% w 1991 roku, a w 1990 - 80% - czyli 3-krotnie większy. PKB nie powinno się zmienić w '90 roku, ale spadek wyniósł 11,6%. Nie oczekiwano spadku konsumpcji, ale tak się stało.

Rok PKB

'90 -11,6%

'91 -7,6%

'92 +1,5%

`93 +2,6%

'94 +4,8%

'95 +7,0%

'96 +6,8%

'97 +6,8%

'98 +4,2%

'99 +3,0%

'00 +2,0%

'01 +1,2%

'02 +1,5%

Gospodarka naszego kraju oceniana była najsłabsza w całym RWPG. Z trudem zgodziło się z warunkami realnego socjalizmu. W latach '58, '67, '70, '76 , '80, '81 próbowano wprowadzać reformy po przez nałożenie ciężarów na społeczeństwo. Jednak nie dawało to sukcesu. Nie było konsekwencji w ich prowadzeniu.

W '56 roku Rada Ekonomiczna chciała zmienić gospodarkę socjalistyczną w gospodarkę rynkową, ale nie zostało to zrealizowane.

Pozostałe kraje Europy radziły sobie lepiej lub gorzej z powodu mniejszych deficytów. NRD, Węgrom i Czechosłowacji lepiej się powodziło niż Polsce.. Czechosłowacja z punktu wyjścia była krajem zamożnym, Węgry zaś po '56 miały duże swobody w gospodarce.

CZECHOSŁOWACJA

Jako państwo nigdy nie istniało. Powstała po I wojnie światowej i istniała do '93 roku. Reformy od '91 roku. W latach '92-93 podziała państwa jako dwa niezależne państwa.

Tereny Czechosłowacji należały do Austrio -Węgier. Czechy bardzo uprzemysłowione należały do Austrii, a Słowacja i Ruś Zakarpacka kraj rolniczy do Węgier.

Ziemie Czech były najbardziej rozwinięte. W XXI w Europie stanowiły równorzędnego partnera w technice i technologii dla Niemiec. Zawsze równo stworzyli i byli na tych samych etapach. Rozpad Austrio -Węgier spowodował spadek technolog w Czechach, ale w okresie międzywojennym odbudowały to. Stworzyli olbrzymi przemysł zbrojeniowy, maszynowy.

Układ Monachijski rozbił Czechosłowację na dwa państwa:

• Czechy - protektorat niemiecki

• Słowację - papierowo niezależne, ale pod wpływem Niemiec

Po wojnie rząd Czech był demokratyczny. W '48 roku zwyciężyli komuniści i nie oddali władzy. Wysoko uprzemysłowione Czechy, były jak wyspa w krajach obozu socjalistycznego, z wysoką technologią i rozbudowanymi możliwościami wytwórczymi. Czechy nie miały problemu ze zbytem towarów, ale także z ich zakupem.

Przewaga Czech stała się ich przekleństwem, nie mieli konkurencji w obozie. Przyjmowali wszystkie, nawet drobne zamówienia, co spowodowało, że nie mieli specjalizacji. Robili 98% asortymentu maszynowego. Nie pożądali za rozwojem na świecie i dużo stracili.

Czesi zmienili władze w '98 i nie zdążyli przygotować programu gospodarczego, ale robili to w roku '90. W pierwszej połowie '91 dokonano dewaluacji korony. Przygotowano ją do wymienialności.

Na Słowacji zlokalizowany był przemysł ciężki i zbrojeniowy. Kraj bogaty w czasach RWPG. Natomiast katastrofa nastąpiła po rozpadzie układu Warszawskiego.

Droga Czech i Słowacji była taka sama jak Polski - po przez terapię szokową, czyli przeprowadzenie w jednym terminie wszystkich zmian. Inaczej jednak postąpiono z wymienialnością waluty, postanowiono dokonywać wymiany korony po przez koszyk walut - w stosunku 65DM, 35$.

W Czechosłowacji nie było hiperinflacji. Po dewaluacji korony nastąpił roczny wzrost cen w wysokości 30% przy kompensacji 30% oszczędności. W Czechosłowacji oszczędności nie zginęły, jedynie trochę się zmniejszyły.

CZECHY

Wprowadzono małą prywatyzację - powszechna prywatyzacja kuponowa. Każdy dorosły obywatel mógł kupić za 1000 koron książeczkę kuponową, która upoważniała do zakupu akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw. Oczekiwano, że 80-90% obywateli będzie miało akcję. Natomiast ci, którzy nie chcieli kupować akcji mogli zdeponować książeczki w funduszach inwestycyjnych, które inwestowały w akcje. Innym rozwiązaniem było wzięcie kredytu bankowego pod zastaw książeczki. Niestety wartość kredytów była coraz mniejsza i dokonała się deprecjacja książeczek. W końcu Czesi zrezygnowali z książeczek, które zaczęły kupować państwowe banki.

Błąd Czechów

Bez żadnych ograniczeń (ustawodawstwa) uruchomili obrót papierami wartościowymi i akcjami udziałowymi. Na rynek trafiło 2000 przedsiębiorstw, bez wcześniejszego ich sprawdzenia i bez prospektów emisyjnych. Nastąpił spadek wartości książeczek. W Czechach rynek papierów wartościowych nigdy się nie rozkręcił, bo brakowało odpowiednich regulacji.

Zalety

• zachowali oszczędności

• stworzyli rynek międzybankowy (walutowy) - limit wymienialności przez gospodarstwa domowe, które stopniowo wzrastały

• znakomicie działały finanse publiczne - deficyt na poziomie 0,5%

• ostrożnie postępowano z cenami. Obecnie jeszcze, niektóre towary mają dotacje. Nie uwolniono wszystkich cen - uniknęli inflacji

• lepsza polityka monetarna. Brak wysokich stóp procentowych, jak w Polsce. Mieli również ujemne stopy procentowe

• rynek czeski stał się atrakcyjnym dla inwestorów zagranicznych. Dobra struktura siły roboczej

W Czechach sama transformacja była dotkliwa, zanotowano spadek PKB o 22% w ciągu jednego roku. Spadek ten był głębszy niż w Polsce, ponieważ:

• Czesi byli gorzej przygotowani od strony organizacyjnej tych zmian. W przedsiębiorstwach obowiązywały plany. Szok na przejściu na gospodarkę rynkową.

• Gospodarka była skoncentrowana. Przedsiębiorstwa powyżej 3000 osób dawały największą produkcję.

• Prywatyzacja pozorna, brak możliwości restrukturyzacji przedsiębiorstw.

• Liberalizacja gospodarki - przepływ kapitału (ogłoszenia w świecie, że maja sprywatyzowane przedsiębiorstwa). Czesi przeliczyli się i tak jak w Chile powstał bąbel kredytowy i przewartościowanie waluty.

W 1997 roku nastąpił kryzys finansowy w Czechach w sferze realnej. W '97 spadek PKB o 2% i prze kolejne dwa lata tak samo.

Aby wyjść z kryzysu dokonano dewaluacji korony, która straciła 15% do dolara. Znów towary czeskie stały się bardziej atrakcyjne. Nastąpiło lekkie ożywienie gospodarki. Zrezygnowano ze stałego kursu walutowego na rzecz kursu płynnego.

Przed reformą 27-26 koron - 1$

Po reformie 25 koron - 1$

Obecnie 36 koron - 1$

Obecnie w Czechach jest szersza restrukturyzacja oraz bezrobocie na poziomie 8%.

Czechy uważały zawsze, że Słowacja jest dla nich ciężarem. Jeśli się od nich nie uwolnią to nie wejdą do NATO, UE. Twierdziły, że szybciej to zrobią niż Słowacja i Polska. Pierwszy szok przeżyły przy wejściu do NATO - „Czechy są breloczkiem przy Polskim pasku”

SŁOWACJA

Skazana na klęskę po opuszczeniu przez Czechy. Ze strachem zdecydowała się na niepodległość. Słowacja miała gorszą sytuację wyjściową. Dokonano głębszej dewaluacji korony. Duże bezrobocie, ale gospodarka nieźle się rozwija.

40 koron słowackich - 1$

Rosła produkcja. Czech przechodziły kryzys, a Słowacja się rozwijała. Tempo wzrostu jest niższe niż w Czechach, ale może dlatego, że Słowacja jest mniejszym krajem (polowa ludności Czech), a więc i gospodarka jest mniejsza. Słowacja nie weszła do NATO.

WĘGRY

Najbliższy kraj przystąpienia do UE. Wybrał podejście gradualistyczne - stopniowe realizowanie transformacji, rozłożenie w czasie. Jedyny kraj, który wybrał taką drogę.

Gospodarka Węgier na początku zmian była w lepszym stanie niż Polski. Rynek lepiej zaopatrzony i zorganizowany. Tak korzystna sytuacja Węgier powstała po roku '56, po powstaniu niemieckim (na poparcie polskiego października). Rządowi robotniczo-chłopskiemu dano pełnie władzy w państwie i dużą swobodę w kreowaniu gospodarki.

Węgry po tym powstaniu straciły chęć do walki. Zaczął panować dobrobyt gulaszowy, który został wprowadzony przez rząd. Na Węgrzech było pod dostatkiem mięsa, który był w owym czasie towarem politycznym. Gospodarka była skolektywizowana, rolnictwo na ziemiach kołkozkich dawało dużą wydajność zbóż. Działki przyzagrodowe miały dużą produkcję rolną i hodowlaną. Nastąpiła nadwyżka żywności (mięsa, warzyw, owoców), która zawojowała rynek rosyjski, a w zamian za nią otrzymywano strategiczną ropę naftową. Węgrzy zostali potentatem ropy naftowej. Koszt pozyskania ropy był niski, kupowana za ruble, a potem reeksportowana była w walutach obcych. Wysokie przychody z przerobu ropy.

Węgrzy jeszcze za komunizmu zaczęli wiele reform gospodarczych, nie zmieniając warunków politycznych. Najwcześniej wrócili do funduszu walutowego. Dwu stopniowy system bankowy: emisja oraz udzielanie kredytów. W bankach komercyjnych wyższe stopy procentowe, więc zagraniczni inwestorzy zaciągali depozyty i kredyty w węgierskich bankach. Nadmiar funduszy pożyczkowych z zagranicy trafiały do Węgier, ułatwiając Wręgą osiągnięcie równowagi:

• podatek od wartości dodanej. Za komunizmu część zakładów sprywatyzowano - sprzeda ich akcji - początek giełdy

• duże rezerwy dewizowe

• duże zadłużenie zagraniczne (kredyty) - 20 mld $

Transformacja

Węgrzy przerażeni tym co się dzieje w Polsce - spadek PKB i płac. Inflacja na Węgrzech mała, zdecydowano się więc stopniowo wprowadzać zmiany. Od 01.01.91 kontynuacja reform wcześniej już rozpoczętych. Wymienialność forinta - kolejki do banków po dolary. Węgrzy mogli kupić do 300$.

Rezerwy dewizowe zaczęły się wyczerpywać, a to oznaczało zagrożenie wymienialności. „Blokada” wpływów - kapitał zaczął uciekać. By to powstrzymać Węgry zrobiły kilka dewaluacji, co spowodowało wzrost inflacji 30-40% i nie dało się jej zahamować. Węgry zaczęły popadać w coraz większe kłopoty.

Restrukturyzacja zadłużenia:

• Klub londyński - wierzytelności prywatne

• Klub paryski - wierzytelności państwowe

Polska zwróciła się do tych klubów o umorzenie długów przez co naruszyła swoją wiarygodność, natomiast Węgry tego nie zrobiły. Dzięki temu Węgry uważane są za wiarygodnego partnera, mogą liczyć na kredyty z niższym oprocentowaniem. Węgry miały problem z utrzymaniem płynności - ucieczka kapitału oraz z załamaniem się budżetu (deficyt).

Powstała dziura w wpływach, a deficyt wyniósł 10%PKB. Do dziś Węgry mają kłopot z deficytem, który jest większy niż w Polsce. Załamanie się finansów publicznych nastąpiło w '94 roku, a zaraz po tym przeprowadzono zmiany i odbudowę. Prywatyzacja kapitałowa na Węgrzech - wykup majątków przez cudzoziemców.

Rozwiązaniem problemu reprywatyzacji było wprowadzenie książeczek kuponowych tylko jako rekompensat utraconych majątków (reprywatyzacji). Na Węgrzech nie było kłopotu z giełdą, gdyż ta powstała jeszcze za czasów komunizmu. Natomiast błędem było wyemitowanie 9wprowadzenie) fizycznie akcji, co spowodowało odpływ większej części papierów wartościowych do giełdy w Wiedniu.

Polska giełda stanowi wzór dla giełd z naszego regionu.

Terapia szokowa w krajach bałtyckich (Litwa, Łotwa i Estonia) poniosła za sobą spadek PKB o 40-50%, który był bardzo duży i głęboki. Kraje te wprowadziły zarząd walutom.

Litwa i Łotwa ustaliły stały kurs w stosunku do dolara - powiększanie pieniądza tylko z zakupu walut obcych. Natomiast Estonia zastosowała wymianę korony w stosunku do marki niemieckiej (8 koron - 1 DM). W krajach tych kurs waluty stałej spowodował spadek inflacji. Gospodarki zostały sprywatyzowane i powstało ożywienie w gospodarce.

Pozostałe kraje Europy Wschodniej po rozpadzie ZSRR odnotowały spadek PKB o 40-50%. Kraje Kałkazkie spadek o ¼ PKB tego co wcześniej było (30%). Natomiast najlepiej rozwija się gospodarka Rosji. Została ona sprywatyzowana (na wzór czeski). Tempo wzrostu wynosi 6-8%. Rosja jest dużym eksportem kapitału i dynamicznie się rozwija. W roku '94 nastąpiła 4-krotna dewaluacja rubla - początek ożywienia gospodarki.

Polityka mikroekonomiczna

1. Polityka sektorowa

2. polityka przemysłowa

3. Polityka rolna

4. Polityka regionalna

5. Dobra i usługi publiczne

Polityka strukturalna - podział na sektory

1. Sektor pierwszy - rolnictwo, leśnictwo (łowiectwo) i rybołówstwo - pozyskiwanie dóbr (odnawialnych) z przyrody

W przeszłości był sektorem dominującym - 66% ludności Polski utrzymywało się z rolnictwa, a razem z leśnictwem i rybołówstwem było to około 70%. Po wojnie w sektorze tym pracowało 50% ludności. W chwili obecnej jest to ¼ społeczeństwa.

2. Sektor drugi - przemysł i budownictwo - pozyskiwanie surowców nieodnawialnych (węgiel, ropa)

Rozwój przemysłu (industrializacja) spowodowało także rewolucje w sektorze pierwszym - dostali do pracy lepsze narzędzia. 32% ludności pracuje w przemyśle.

Kraje UE Polska

Sektor 1 5% 25%

Sektor 2 28% 32%

Sektor 3 67% 43%

3. Sektor trzeci - usługi.

Właśnie w tym sektorze odbywa się wzrost zatrudnienia.

W krajach biednych dominuje sektor pierwszy, sektor drugi jest nie rozbudowany, a więc sektor trzeci nie ma takiego znaczenia.

Industrializacja nastąpiła w krajach przodujących w gospodarce. Nastąpiła w XIX wieku, a w Anglii, Luxemburgu i części Francji w wieku XVIII. Natomiast Niemcy do połowy XIX wieku były krajem rolniczym ,ale w drugiej połowie wieku zaczęli to zmieniać. Wszystkie te kraje uważa się za kraje pierwszego świata. Kraje socjalistyczne to kraje drugiego świata, a kraje słabo rozwinięte, oprócz Japonii i Dalekiego Wschodu to kraje trzeciego świata. Dla krajów trzeciego świata przewiduje się dwie drogi:

• droga komunistyczna - uprzemysłowienie, kapitalistyczna - import kapitału - pomoc z zagranicy

W przeszłości kraje trzeciego świata chciały się podźwignąć po przez inwestycje publiczne (państwowe). Rozwój po przez wykorzystanie środków zewnętrznych zakończył się w wielu krajach sukcesem - Chile, kraje Azji południowo-wschodniej.

• droga stalinowska (radziecka) - wymuszenie oszczędności na społeczeństwie

Po przez planową gospodarkę wygospodarowanie nadwyżki zapasów żywności. Brak środków zewnętrznych. Dominacja rolnictwa i jego kolektywizacja - ściąganie dostaw obowiązkowych na eksport i ludzi nie pracujących w tym sektorze. Kołkozy robiły to kosztem braku zapasów dla siebie. Podjęto wielkie inwestycje w przemyśle i budowę wielkich miast, ponieważ dostawy żywności były zapewnione.

Droga industrializacji - kolejność budowy

• przemysł wydobywczy i ciężki

• przemysł maszynowy

• przemysł przetwórczy

• przemysł produkujący środki spożycia

Wzrost stopy życiowej w późniejszym czasie, ale niestety czasem do niego nie dochodziło, bo nie zdążono zbudować ostatniego przemysłu. Kapitałochłonne budowy . System ten przegrał z kapitalizmem. W Polsce przechodziliśmy właśnie taką drogę.

Polityka przemysłowa

Skoordynowane działania rządu - polityka przemysłowa dla osiągnięcia rozwoju gospodarczego (celów). Modyfikacja alokacji rynkowej (rozmieszczenia). Powody:

• tendencja do monopolizacji w gospodarce. Monopole wypaczają alokację. Przeciwdziałanie monopolowi w przemyśle. Monopol - stan trwały, powracający

• finansowanie nowej techniki i badań naukowych mogących się przyczynić do postępu technologicznego. Wprowadzanie wszystkiego natychmiast, a trzeba myśleć długofalowo, czyli instytucje finansowane przez państwo. Przedsięwzięcia, w których zyski są po jakimś czasie

• finansowanie, rozbudowa infrastruktury gospodarczej - środki publiczne (porty, drogi). Popieranie rozwoju. Środki publiczne tworzą infrastrukturę i zachęcają prywatnych inwestorów do inwestycji

• władze państwowe muszą troszczyć się o tworzenie kapitału ludzkiego - rozwój oświaty, szkolnictwa. Kapitał daje zatrudnienie - inwestycje nie

• na rządzie spoczywa obowiązek ochrony przemysłu, a szczególnie przemysłu schyłkowego. Programy ograniczania „wydobycia”. Przekwalifikowanie pracowników. Ograniczać przemysł schyłkowy, a rozwijać przemysł wschodzący.

Czy rząd powinien kierować się przy wyborze gałęzi rozwojowych? Kryteria:

• duża wartość dodana na zatrudnionego. Wysoka wydajność, produktywność. Kosztowne gałęzie, kapitałochłonne na początku. Próg wejścia jest wysoki dla prywatnych inwestorów - kredyty preferencyjne oraz inne dofinansowania

• gałęzie środków produkcji - subsydia państwowe (np. energia, stal). Spadek kosztów przemysłu, gdzie materiały te są wykorzystywane, co powoduje większą konkurencyjność tych gałęzi, bo koszty staja się niższe

• gałęzie, które obiecują w przyszłości szybki rozwój. Dają dobre efekty

• gałęzie wymagające ochrony, bo konkurenci stosują taka ochronę. Subsydia, bo firmy by upadły, bo inni tak robią

• przemysł wysokiej technologii

• gałęzie związane z bezpieczeństwem kraju. Nie przynoszą zysku, ale są ważne dla bezpieczeństwa kraju. Nakłady wysokie, ale potrzebują dofinansowania.

Ilość pieniądza krajowego (M)

Swoboda przepływu kapitału

Stały kurs walutowy (E)

administrowany

Produkt

Produkcja

Inflacja

Ceny

Zatrudnienie i bezrobocie

Eksport netto

(równowaga zewnętrzna)

Gospodarka w skali makro

Produkt

zewnętrzny

Wojny

Klimat

Zagraniczna

polityka

gospodarcza

Polityka

fiskalna

Polityka

monetarna

Polityka

dochodowa

Narzędzia

Cele makroekonomiczne

L - popyt i podaż pracy)

W

- Cena pracy

DL

KL - koszt pracy

SL - płaca netto

L₀

L₁

W₀

W₁

Rynek zrównoważony

Klin transferowy (podatki, narzuty na fundusz płac)

B

A

LM₀

LM

IS

IS₀

Y₂

Y₁

Y₀

Y₀

C

B

IS₀

IS₁

C

A

r'

LM₀

r*

r'

r*

Wzrost wydatków publicznych

IS₂

IS₁

IS

Y

Y₂

Y₁

r₂

r₁

r

I = S

LM

L = M

r

Y

Y

r

r₁

Y₂

Y₁

Y₀

LM

LM₀

E₂

E₁

E₀

r₀

Y

IS

r

r

Y₀

Y

LM₁

Y₁

LM

Y

r*

r*

IS₁

IS

C

A

B

C

B

A

Linia integracji finansowej

LM

LM₁

EPP

RPP

Linia integracji finansowej

Y₀

r'

Baza monetarna (zobowiązania banku centralnego

Należności banku centralnego (zobowiązania innych banków i rządu, rezerwy)

Kredyt krajowy

Y

Bieda

Brak inwestycji

Niska produkcja

Małe / Brak oszczędności

A, Y

t

t₁

t₀

Kredyty zagraniczne i przepływy kapitałów

Spłaty kredytów i eksport kapitału

Y

A

Saldo ujemne eksportu

Udzielanie kredytów cudzoziemcom

Dojrzałość ekonomiczna gospodarki

C

A

D

ɛ

Z₁

ɛ₀

Z₂

Z₀

Z

D_z

D_z1

ɛ=constans (fix)

S_z

Bank

Centralny

Komercyjne banki Chile

Banki zagraniczne

Prowadzą do uruchomienia mechanizmów prowadzących do równowagi

mylne

kapitał

Zapotrzebowanie na dewizy zmniejsza się

Kurs walutowy równowagi

Firmy

USD

USD

PESO

PESO

Kredyty długoterminowe

(1)

(2)

(3)

(4)

r*

r'

C

IS₀

Y₀

Ministerstwo gospodarki

Komisja Planowania

IS

LM₀

Ministerstwo

A

B

Ministerstwo

Centralne Zarządy

Centralne Zarządy

Centralne Zarządy

Przedsiębiorstwa

Gospodarstwa domowe

Zapotrzebowanie

- na miejsce pracy

- wynagrodzenia

VAT

7%

Artykuły pierwszej potrzeby

Artykuły wyższego rzędu

Cena

Dotacje

0

Koszt

1zł

Akumulacja finansowa

1 zł

Artykuły luksusowe

VAT

14%

VAT

22%

akcyza

Koszt

Brak zróżnicowania podatku pośredniego

- System anglosaski

- Brak interwencji państwa w dochody

- Neutralne ceny

Koszt - Cena'

Koszt'

Podatek obrotowy

Niedobór

Nadprodukcja

Oczekiwanie na dewaluację

Przeszacowanie kursu walutowego

Niewypłacalność przedsiębiorstw

Indeksacja płac

„fałszywy” popyt na kredyt

Wzrost realnej stopy procentowej

Konieczność przeprowadzenia realnej dewaluacji i przywrócenia ograniczeń w obrocie dewizowym

Kryzys gospodarczy

Relatywny nadmiar funduszy na międzynarodowym rynku finansowym

Duży napływ kredytów zagranicznych

Przedwczesna pełna liberalizacja obrotów kapitałowych

Wzrost zapotrzebowania budżetu na oszczędności krajowe (lokowane w wekslach skarbowych)

Niedostatek funduszy potrzebnych do finansowania inwestycji

Skokowe zwiększenie się emisji weksli skarbowych

Wzrost zadłużenia krajowego i kosztów jego obsługi

recesja

Wzrost stopy procentowej

inflacja

Deficyt budżetowy

Wzrost kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego

dewaluacja

Duże cięcia w imporcie

Kontyngenty, licencje

Konieczność osiągania dużych nadwyżek handlowych

Konieczność finansowania obsługi zadłużenia przez budżet

Ustanie napływu kredytów zagranicznych

---