BUDOWNICTWO OGÓLNE

1.Wymagania stawiane budynkom:

1.1.Wymagania użytkowe:

Kształt bryły geometrycznej budynku i wybór ustroju konstrukcyjnego zależy od lokalizacji, przeznaczenia, wysokość, rodzaju materiału użytego na konstrukcję i obudowę, metod wykonywania, kosztu itp. W zależności od planowanego okresu użytkowania budynki dzielimy na: a) tymczasowe, użytkowane do 20 lat; b) stałe, powyżej 20 lat (3 klasy długowieczności: 20-50 lat, 50-100 lat, powyżej 100 lat). Budynki powinny spełniać następujące warunki:

1. ochrony przed wpływami atmosferycznymi;

2. ochrony przed czynnikami pochodzącymi z zewnątrz lub wewnątrz budynku;

3. sztywności przestrzennej budynku, jego stateczności, wytrzymałości ustrojów konstrukcyjnych na działaniesił zewnętrznych oraz sił wywołanych użytkowaniem;

4. trwałości budynku oraz innych elementów w planowanym okresie użytkowania;

5. wykonania budynków z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia ludzkiego lub inwentarza żywego;

6. bezpieczeństwa przeciwpożarowego;

7. oświetlenia naturalnego i sztucznego, instalacji ogrzewczych i innych. Obiekty i urządzenia o dużej uciążliwości (4 kategorie) należy ustawiać ok. 50m., a nawet 100m. od budynków mieszkalnych. Minimalna powierzchnia dla jednej osoby (w pomieszczeniu) - 8,0 m˛ w bud. mieszkalnym; 6,0 m˛ w miejscach pracy. Powierzchnia okien: 1/8 powierzchni podłogi -stały pobyt ludzi; 1/12 -tymczasowy pobyt ludzi. Wysokość pomieszczeń: 2,5m. czasowy pobyt ludzi; 3,0 - 3,3m. miejsca pracy.

1.2.Warunki zabezpieczenia przed pożarem:

W zależności od kategorii zagrożenia ludzi ustalono 5 kategorii budynków:

1. kat. I -budynki użyteczności publicznej lub ich części, w których mogą przebywać ludzie w grupach ponad 50 osób;

2. kat. II - budynki lub ich części przeznaczone do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (szpitale, żłobki, sanatorium);

3. kat. III - budynki biurowe, szkoły, domy studenckie, internaty, hotele,koszary, areszty śledcze, zakłady karne, budynki socjalne;

4. kat. IV - budynki mieszkalne, łącznie z wydzielonymi mieszkaniami dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się;

5. kat. V - archiwa, muzea i biblioteki itp.

W zależności od wielkości obciążenia ogniowego (kg drewna na 1 m2) ustalono 5 klas odporności ogniowej budynku. Dla poszczególnych klas stawiane są wymagania odporności ogniowej (w godzinach) elementów budowli, np. dla klasy A ściany nośne, słupy i podciągi powinny przenosić obciążenie ogniowe przez 4 h, stropy przez 2 h, dla klasy B wartości te wynoszą odpowiednio 2 h i 1 h.

Materiały dzielimy na: palne (niezapalne, trudno palne, łatwo zapalne), niepalne.Ze względu na zapobieganie rozprzestrzeniania się ognia budynki powinny być podzielone na strefy pożarowe ( obejmują one teren z obiektem lub sam obiekt). W budynkach zaliczanych do kategorii zagrożenia ludzi każdą kondygnację oddziela się od innej kondygnacji w sposób zabezpieczający przed rozprzestrzeniania się ognia.W pomieszczeniach, w których mogą przebywać ludzie zapewnia się wyjście na otwartą przestrzeń albo bezpośrednio lub pośrednio na poziome lub pionowe drogi komunikacji ogólnej (drogi ewakuacyjnej).Schody i pochylnie służące do ewakuacji należy obudować ścianami i stropami o klasie odporności ogniowej wymaganej dla ścian nośnych i stropów danego budynku. Dźwigi, które przewidziano do ewakuacji ludzi, należy odpowiednio oddzielić zgodnie z przepisami.W zależności od kategorii budynku i jego wysokości nie większej od 25m., dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych nie powinny przekraczać: a)przy jednym dojściu dla kat. I i II -10m.,dla pozostałych kat. -20m.;przy 2 dojściach - 20m.

1.3.Wymagania konstrukcyjno budowlane:

Nadbudowa,przebudowa,lub rozbudowa obiektu budowlanego powinny być poprzedzone badaniami nośności i stanu technicznego istniejących elementów konstrukcyjnych z uwzględnieniem podłoża gruntowego. Ściany otaczające pomieszczenia powinny spełniać określone w przepisach i normach wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej i akustycznej, a w razie potrzeby i gazoszczelności oraz być dostosowane do warunków otoczenia i użytkowania budynku.Stropy powinny charakteryzować się izolacyjnością akustyczną i tłumieniem dźwięków uderzeniowych, ponadto połączenia ścian zewnętrznych w poziomie każdego stropu powinny być wykonane w sposób zapewniający szczelność i izolacyjność akustyczną oraz uniemożliwiać rozprzestrzeniania się ognia i dymu z kondygnacji na kondygnację. Ukształtowanie dachu i nachylenie połaci dachowej zależą od warunków klimatycznych , architektonicznych oraz rodzaju stosowanego pokrycia . Połacie dachów , stropodachów i tarasów położonych powyżej 6m. ponad poziomem terenu należy odwadniać za pomocą przewodów spustowych . Układ komunikacji pionowej i poziomej w budynku powinien być dostosowane do potrzeb użytkowych i ewakuacyjnych oraz umożliwiać dogodny transport mebli i noszy w pozycji poziomej . Szerokość użytkowa biegu schodów w budynkach jednorodzinnych - co najmniej 70cm , a spocznika -80cm , w wielorodzinnych bieg - 120cm , spocznik - 150cm , w budynkach z dźwigami - bieg - 110cm , spocznik 120cm .Wysokość stopnia - jednorodzinne -19cm , wielorodzinne -16,5cm .Nachylenie biegu schodów wewnętrznych powinno spełniać warunek : 2*h+s=60-65cm (h wysokość ,s szerokość) .

1.4.Praca przestrzenna budynku :

Każdy budynek i budowla powinny być tak skonstruowane i wykonane aby ich użytkowanie było pewne i bezpieczne .Od konstrukcji wymaga się aby spełniała 3 warunki : wytrzymałości , stateczności i sztywności. Warunek wytrzymałości - elementy i ustroje konstrukcyjne przenoszą obciążenie z zapasem . Warunek stateczności - budynek nie ulega przesunięciu pod wpływem sił poziomych oraz nie doznaje obrotu . Warunek sztywności - ograniczenie przemieszczeń pionowych i poziomych konstrukcji .Miarą sztywności jest wartość wychylenia bocznego . W budynkach o ścianach nośnych poprzecznych stosujemy ściany usztywniające ,o ścianach nośnych podłużnych -rolę ścian usztywniających spełniają ściany poprzeczne . Ściany nośne i usztywniające łączy się ze sobą na całej wysokości budynku oraz ze stropami poszczególnych kondygnacji , ze względów użytkowych w ścianach wykonywane są otwory drzwiowe i okienne . Podział ścian zewnętrznych :

-nośne ,przenoszą obciążenia pionowe i poziome ,od ciężaru własnego i od stropów na fundament ,poziome przez strop na ściany poprzeczne nośne lub usztywniające ;

-samonośne ,tak jak nośne ,pionowe głównie od ciężaru własnego na fundament , a poziome na stropy lub na ściany poprzeczne ;

-osłonowe (wypełniające ), obciążenie od ciężaru własnego (pionowe )oraz poziome bezpośrednio na stropy lub rygle podłużne.

W budynkach szkieletowych sztywność przestrzenna może być zapewniona przez następujące ustroje konstrukcyjne : ramy z węzłami sztywnymi i przegubowymi i tężnikami pionowymi oraz poziomymi ; ramy z węzłami przegubowymi i ścianami ; ściany usztywniające lub trzony.

1.5.Dylatacja :

Budynki i ich elementy doznają przemieszczeń poziomych i pionowych . Przemieszczenia te mogą powodować zmiany pierwotnych wymiarów lub zmiany kształtu geometrycznego .Przemieszczenia te mogą być wywołane przez : wiatr , temperaturę , skrócenie lub wydłużenie elementów ,osiadanie budynku oraz skurcz betonu .Przemieszczenia powodują zmiany geometryczne płyt i ścian ,są przyczyną ich uszkodzeń w postaci rys i pęknięć. Aby uniknąć powstawania rys i pęknięć lub ograniczyć przemieszczenia wykonuje się specjalne szczeliny - dylatacje , dzielące ściany i stropy (płyty ) na mniejsze odcinki .Szczeliny te umożliwiają konstrukcji i elementom przemieszczać się bez szkodliwych następstw . Gdy może wystąpić nierównomierne osiadanie budynku z powodu różnej nośności gruntu pod fundamentem lub nierównomiernego obciążenia należy zastosować dylatację przecinającą budynek na całej wysokości wraz z fundamentem ,ze względu na wpływy termiczne budynek dzieli się zwykle przerwami dylatacyjnymi na jego wysokości ponad fundamentem. Dylatacje przeciwskurczowe płyt posadzkowych i dachowych dzielą pola na mniejsze powierzchnie .

2. ROLA osłonowa fUNDAMENTÓW kONSTRUKCYJNA BUDYNKU, SIŁY DZIAŁAJĄCE FUNDAMENTÓW BUDYNKACH, mATERIAŁY FUNDAMENTÓW wyroby

3.RODZJE FUNDAMENTÓW - PŁYTKIE ,GŁĘBOKIE :

W zależności od głębokości posadowienia , sposobu wykonania oraz pracy fundamentu rozróżnia się fundamenty płytkie i głębokie. Fundamenty płytkie spoczywają bezpośrednio na gruncie i są to :

• ławy fundamentowe

• stopy

• ruszty

• płyty

• skrzynie.

Ten sposób posadowienia stosuje się wtedy , gdy grunt nośny zalega na małej głębokości. W przypadku odwrotnym (g. Nośny 5-7m. poniżej fundamentu ,posadzki piwnicy ) stosuje się fundamenty (głębokie) posadowione na palach ,słupach i studniach. W zależności od użytego materiału rozróżnia się fundamenty z kamienia ,cegły , betonu i żelbetu.

Rodzaje fundamentów :

• ławy fundamentowe - f. Płytkie , przenoszą obciążenia od ścian , słupów (jeśli słupy są jeden obok drugiego);

• stopy fundamentowe - obciążenia od słupów w budynkach szkieletowych lub od słupów stanowiących podpory w innych konstrukcjach budowlanych ;

• fundamenty płytowe - budynki o konstrukcji szkieletowej lub ścianowej , pod fundamentem grunt o małej nośności , gdy powierzchnia ław zajmuje ponad 60% powierzchni pod budynkiem ,fundament posadowiony jest poniżej poziomu zwierciadła wody ;

• fundamenty na palach - gdy grunt nośny jest na takiej głębokości ,że wykonanie powyżej wymienionych fundamentów ,robót ziemnych i odpompowania wody byłoby zbyt kosztowne;

• posadowienie na studniach opuszczanych -grunt nośny leży głęboko ,jest duży ciężar budowli ,liczba i długość pali okaże się zbyt duża.

4.CZYNNIKI DECYDUJĄCE O RODZAJU FUNDAMENTU (SPOSOBU POSADOWIENIA):

O rodzaju fundamentu decyduje :

2. na jakiej głębokości zalega grunt nośny (płytkie , głębokie);

3. powierzchnia jaką zajmuje fundament pod budynkiem (f. Płytowe);

4. ciężar budowli (studnie opuszczane ,pale );

5. poziom zwierciadła wody podziemnej (f. Płytowe );

6. z czego fundament będzie przenosił obciążenia np. ze ścian lub słupów (ławy ,stopy ) , od rodzaju konstrukcji budowli .

6.POSADOWIENIE BUDYNKU NA GRUNCIE NACHYLONYM :

Spody ław i stóp fundamentowych wykonuje się poziomo. Przy większych spadkach terenu należy w ławach stosować uskoki. W miejscach uskoków, jeśli grunt jest niejednakowy lub słaby, należy wzmocnić fundament, aby ciśnienia na grunt były możliwie daleko od uskoku. W ławie fundamentowej, żelbetowej wzmocnienie uskoku dokonuje się przez ułożenie prętów.

Podstawowe różnice pomiędzy drewnianymi konstrukcjami ciesielskimi a inżynierskimi

Ze względu na sposób rozwiązania ustrojów konstrukcyjnych oraz ich wykonania, budownictwo drewniane dzielimy na :

- tradycyjne oparte na rozwiązaniach ciesielskich

- nowoczesne nazywane konstrukcjami inżynierskimi oparte na teoretycznych podstawach z zastosowaniem innych, niż ciesielskie, rodzajów połączeń

Zasady wznoszenia tradycyjnych budynków drewnianych zostały ustalone na podstawie doświadczeń zdobytych na przestrzeni wielu wieków Konstrukcje ciesielskie wykonywano z belek i krawędziaków o dużych przekrojach, których wymiary zostały ustalone i są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Do połączenia elementów konstrukcyjnych stosowano złącza ciesielskie: zamki, nakładki, wręby, czopy i gniazda. Dopiero w XIXw zaczęto stosować w złączach ciesielskich stalowe: sworznie, klamry, strzemiona i gwoździe

Kolejny postęp związany był z zastosowaniem belek oszczędnościowych w postaci kratownic, zamianą typowych wiązarów ciesielskich na wiązary kratownicowe, łukowe, ramowe, sklepienia siatkowe itp., zastosowaniem elementów o rożnej grubości i szerokości, wprowadzeniem konstrukcji klejonych . W ten sposób narodziło się nowoczesne, inżynierskie budownictwo drewniane.

Rozpiętość przekryc w konstrukcjach inżynierskich sięga kilkudziesięciu metrów Cechuje je lekkość, oszczędność w zużyciu drewna i różnorodność rozwiązań konstrukcyjnych. W konstrukcji ciesielskiej wykonywano przeważnie proste budynki jedno- lub dwukondygnacyjne.

W konstrukcjach inżynierskich ściany wieńcowe lub slupowo-ryglowe (stosowane w konstr. ciesielskich) zostały zastąpione ścianami z elementów prefabrykowanych, które wykonywane są w zakładach poza placem budowy.

W rozwiązaniach ciesielskich, głównie ze względu na rodzaj pokrycia - gonty, stosowano przeważnie dachy strome. Kształty dachów w konstrukcjach inżynierskich są przeważnie płaskie, strome łukowe itp.

Konstrukcje inżynierskie są stosowane głównie w budynkach jednokondygnacyjnych typu halowego o dużych rozstawach ścian lub słupów Ten rodzaj budynków występuje w budownictwie przemysłowym

Budynki drewniane ze ścianami wieńcowymi - przekroje poprzeczne.

Wieniec ściany tworzą cztery belki ułożone poziomo i połączone w narożach na zamek lub nakładkę Przez ułożenie kilku lub kilkunastu wieńców nad sobą otrzymuje się ścianę wieńcowa Dolny wieniec ściany stanowi podwalinę i spoczywa na cokole Cokół powinien być wzniesiony ponad teren nie mniej niż 40 cm , aby chronić ścianę przed nasiąkaniem wodą

Połączenie poszczególnych wieńców na długości ściany może być w nakładkę lub na zamek.

Grubość ścian wieńcowych wynosi 12-22 cm Ściana grubości 12 cm jest równoważna pod względem przenikania ciepła ścianie o grubości 55 cm z cegły pełnej Spoiny miedzy wieńcami ścian mogą być proste (poziome) lub załamane Spoiny te uszczelnia się suchym mchem, pakułami, sznurem, filcem lub wełną mineralna, aby nie było przewiewania i przemarzania ściany Słupki ościeżnic drzwiowych i okiennych są zaopatrzone w żłobek (wpust) , w który wstawia się czopy uciętych belek wieńcowych Ściany wieńcowe osiadają wskutek skurczu drewna ok. 3.0 cm na 1.0 m wysokości ściany, w związku z tym pozostawia się luz miedzy słupkiem a górnym wieńcem,

Zasady wykonywania murów

Każdy mur składa się z drobnych elementów - cegły, kamieni, bloczków - układanych warstwami poziomymi. Elementy te układa się w murze najczęściej “na płask”, tj. prostopadle do sil działających na mur. Niekiedy jednak układa się cegłę na rab lub stojąco np. na fundamencie. Spoiny pionowe jednej warstwy powinny być przykryte pełnymi powierzchniami drugiej warstwy. W murach z cegły przyjmuje się grubość spoin poziomych 12mm (nie więcej niż 15), pionowych 10 mm

Do łączenia elementów używa się zapraw rożnych marek w zależności od składu:

a) zaprawy wapienne

b) cementowe

c) cementowo-wapienne

d) wapienno-gipsowe

Aby zapobiec powstawaniu rys w ścianach o znacznej długości (na skutek nierównomiernego osiadania) stosuje się przerwy dylatacyjne. Stosuje się je również w przypadku połączenia budynków istniejącego z nowo wznoszonym.

W przypadku gdy nie będzie nierównomiernego osiadania oraz tam gdzie wykonuje się najpierw ściany nośne, a wykonanie ścian innych pozostawia się na okres późniejszy stosuje się połączenia na strzępie uciekające, końcowe lub boczne.

Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne wykonuje się przeważnie w ścianach wewnętrznych pomiędzy ogrzewanymi pomieszczeniami, aby zapewnić dobry ciąg gazów i powietrza. Wystająca ponad dach część komina wykonuje się z dobrze wypalonej cegły ceramicznej lub z kamienia odpornego na działanie czynników atmosferycznych.

NADPROŻA PŁASKIE I SKLEPIONE.

Nadproża z belek stalowych.

Belki opiera się na co najmniej dwu ostatnich warstwach cegieł klasy 75 i wyższej, ułożonych na zaprawie cementowej. Belki okłada się z boku cegłami na zaprawie cementowej. Cegły między belkami układa się również na zap. cem. , stosując jeden ze sposobów przedstawionych w tab.(XERO). Dolne stopki owija się siatką w celu stworzenia dobrego podłoża pod tynk. W budynkach ogniotrwałych grubość warstwy betonu na siatce powinna wynosić co najmniej 5 cm. W innych przypadkach 2 cm.

Nadproża sklepione i płaskie.-

Nadproża płaskie typu Kleina wykonuje się w ten sposób, że cegły tworzące płytę ustawia się najczęściej na rąb leżący lub stojący, a w spoinach układa się płaskownik lub pręt okrągły i wypełnia zaprawą cemen. 1:3. Otwory okienne o rozpiętości 1.5 m. Przekrywa się nadprożem wysokości pół cegły z cegieł ułożonych na rąb leżący. Nad otworami powyżej 1.5 m. O wysokości jednej cegły. Największa szerokość spoin wspornych może wynosić 2 cm a najmniejsza 0.5 cm. Uzyskanie jednakowych grubości spoin na całej wysokości nadproża możliwe jest przy stosowaniu cegieł klinowych. Oprócz nadproży płaskich stosuje się również nadproża sklepione. Wykonuje się je na deskowaniu składającym się z krążyn, poprzeczek, słupków i klinów. Kliny służą do regulowania poziomu i opuszczania krążyn z deskowaniem po wykonaniu sklepienia.

Nadproża prefabrykowane typu L.

O wysokości 19 cm lub 22 cm, szerokości 12 i grubości 6 cm układa się bezpośrednio na murze bez potrzeby deskowania. Po ułożeniu elementów nadproży nad otworem , przestrzenie między nimi wypełnia się chudym betonem z tłucznia ceglanego lub żużla. Wypełnienie to stanowi izolację termiczną nadproża. Można też stosować styropian, wełnę mineralną.

Nadproża z betonu komórkowego.

Charakterystykę tych nadproży podaje tab.(XERO). Na tych nadprożach nie można opierać bezpośrednio belek stropowych. Belki te powinny być zakotwione w uzbrojonym wieńcu żelbetowym.

SKLEPIENIA CEGLANE.

Sklepienia wykonywano z cegły pełnej, o niezmienionym kształcie, co rzutowało na zmianę grubości spoin wsporczych na wysokości sklepienia. Jednakże ze względu na wytrzymałość spoin należało limitować ich grubość tak, że nie powinna być ona mniejsza niż 0.5cm, a przy grzbiecie-niż 2cm.W przypadku cegły o znormalizowanych kształtach (6,5) dla uzyskania spoin o gr. 0.5-2cm, musi istnieć zależność między promieniem krzywizny sklepienia R a jego grubością a w postaci
, stąd R=4.67a. Jeżeli R>=4.67a to do sklepień stosuje się cegły prostopadłościenne normalne, gdy zaś R<4.67a - cegły klinowe, tzw. sklepieniówki albo cegłę ociosaną .

Najczęściej spotykane są sklepienia typu odcinkowego, rzadziej parabolicznego, półkolistego lub koszowego. Sklepienia odcinkowe mają strzałkę =1/7-1/12, ale najczęściej 1/10 rozpiętości; kąt środkowy wynosi
=38-63* , a częściej
=45*. Grubość sklepienia w zworniku powinna wynosić min.1/50 rozpiętości.

W przejazdach pod bramami o roz. 2.5-3.0m. stosowano sklepienia jednej cegły. Dachy sklepień dla poprawienia wytrzymałości i odkształcalności sklepienia należało od 1/3 do 1/2 ich wysokości wypełniać betonem i murem.

Sklepienie stropowe odcinkowe.

Skl. odcinkowe opierano o płaszczyzny wsporcze odpowiednio przygotowane w bruzdach muru lub łuku podpierającego. Początek spoiny wsporczej powinien wypadać w połowie grubości cegły. Jeżeli sklepienie opiera się na łuku , wezgłowie musi leżeć o 8-10 cm powyżej podstawy łuku.

Przy o parciu przęsła na ścianie można nie stosować kotwi, jeżeli:--płaszczyzna wezgłowia nie jest przesunięta; --naprężenia powstające wskutek rozporu nie przekraczają naprężeń dopuszczalnych.

Orientacyjna grubość muru na których opiera się sklepienie wynosi:-- 1/3 gdy skrajną podporą sklepień jest mur, który nie dźwiga wyższej kondygnacji; --1/4-1/5 gdy mur stanowi środkową podporę dwóch sąsiednich sklepień lub skrajną podporę dźwigającą oprócz obciążenia danego sklepienia.

Czoła sklepień powinny się opierać na ścianach o szerokości oparcia co najmniej 5 cm.

10. PRZEWODY KOMINOWE

Przewody (kanały) kominowe w budynku : wentylacyjne, spalinowe i dymowe, prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju, sposób prowadzenia i wysokość, stwarzające potrzebny ciąg zapewniający wymaganą przepustowość, oraz spełniające wymagania określone w Polskich Normach. Przewody kominowe powinny być szczelne i spełniać warunki :1. Obudowa przewodów spalinowych i dymowych powinna mieć odporność ogniową co najmniej 60 min.. Dopuszcza się wykonanie obudowy, o której mowa wyżej, z cegły pełnej grubości 12 cm, murowanej na zaprawie cementowo-wapiennej, z zewnętrznym tynkiem lub spoinowaniem. Urządzenia i przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne w pomieszczeniu należy wykonywać z zachowaniem następujących warunków:

1. palne izolacje termiczne i akustyczne oraz inne palne okładziny przewodów wentylacyjnych mogą być stosowane tylko na zewnętrznej ich powierzchni, w sposób zabezpieczający przed rozprzestrzenianiem ognia,

2. przewody wentylacyjne prowadzone przez pomieszczenia, których nie obsługują, powinny być obudowane elementami (ściankami, okładzinami itp.) o klasie odporności ogniowej przewidzianej dla ścianek działowych tych pomieszczeń,

3. odległość nie izolowanych przewodów wentylacyjnych od wykładzin i powierzchni palnych powinna wynosić co najmniej 0,5 m,

4. w budynku zaliczonym do kategorii zagrożenia ludzi (ZL) prowadzenie przez pomieszczenia przewodów wentylacyjnych z materiałów palnych jest zabronione,

5. drzwiczki rewizyjne stosowane w kanałach i przewodach wentylacyjnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych..

Niezależnie od wymagań określonych wyżej przy wykonywaniu urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem należy stosować:

1. przewody wentylacyjne i klimatyzacyjne instalowane oddzielnie dla każdego pomieszczenia (nie dotyczy to przewodów nawiewnych),

2. wentylatory wywiewne nie wywołujące iskier mogących spowodować zapalenie substancji palnych.

Dopuszcza się przeprowadzenie przewodów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych przez ścianę i strop oddzielenia przeciwpożarowego, pod warunkiem że nie będą nimi przepływały gazy, pary wybuchowe, włókna i pyły palne, tworzące w połączeniu z powietrzem mieszaniny wybuchowe.. Przewody wentylacyjne powinny być obudowane lub wyposażone w klapy odcinające, w sposób zapobiegający rozprzestrzenianiu się pożaru między strefami pożarowymi. Odporność ogniowa obudowanego przewodu, klapy odcinającej lub obudowanego przewodu, wraz z klapą, powinna wynosić połowę odporności ogniowej oddzielenia przeciwpożarowego.Przewody oddymiającej wentylacji pożarowej powinny mieć odporność ogniową równą odporności ogniowej wymaganej dla stropów zgodnie z .Najmniejszy wymiar przekroju lub średnica murowanych przewodów kominowych spalinowych o ciągu naturalnym i przewodów dymowych powinna wynosić co najmniej 0,14 m. Wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna być odporna na ich destrukcyjne oddziaływanie. Przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię przekroju co najmniej 0,016 m² oraz najmniejszy wymiar przekroju co najmniej 0,11 m, a do wentylacji mechanicznej - wymiary przekroju wynikające z obliczeń przepływów powietrza. Stosowanie zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych z przykanalikami oraz indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się wloty do przewodów spalinowych lub zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej z przykanalikami, jest zabronione. Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu. Wymaganie to uznaje się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych. Dopuszcza się wyprowadzanie przewodów spalinowych bezpośrednio przez ściany zewnętrzne budynków, przy zachowaniu określonych warunków Przewody łączące urządzenia gazowe z kanałami spalinowymi oraz kanały spalinowe odprowadzające spaliny na zasadzie ciągu naturalnego powinny mieć przekrój dostosowany do obciążenia cieplnego pochodzącego od urządzeń gazowych, zgodnie z Polskimi Normami.. Przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny od okapów nad kuchniami gazowymi typu restauracyjnego oraz od kotłów gazowych centralnego ogrzewania o obciążeniu powyżej 34900 W (30000 kcal/h) powinny mieć przekroje wynikające z obliczeń.. Na całej długości przewodów i kanałów spalinowych, o których mowa wyżej, nie może występować zmniejszenie ich przekroju. Przewody i kanały spalinowe, o których mowa w yżej, należy dobierać w sposób zapewniający na całej ich długości podciśnienie ciągu w czasie pracy urządzenia gazowego nie mniejsze niż 1 Pa i nie większe niż 15 Pa. Długość kanału spalinowego w budynku jednokondygnacyjnym oraz na ostatniej kondygnacji w budynku wielokondygnacyjnym, liczona od okapu przerywacza ciągu w urządzeniu gazowym do górnej krawędzi tego kanału nad dachem, nie powinna być mniejsza niż 2 m.. Wylot kanału spalinowego powinien być zaopatrzony w wywietrznik dobrany do ilości spalin, wysokości tego kanału, położenia w określonej strefie wiatrowej i warunków lokalnych.. Dopuszcza się wyprowadzenie przez zewnętrzną ścianę budynku przewodów powietrzno-spalinowych od urządzeń gazowych o mocy do 21 kW.w wolnostojących budynkach jednorodzinnych oraz o mocy do 5 kW w pozostałych budynkach. Wylot spalin powinien znajdować się w odległości co najmniej 0,5 m od krawędzi okien i ryzalitów przesłaniających.. Przewody łączące urządzenia gazowe,wyposażone w palniki nadmuchowe,z kanałami spalinowymi,powinny mieć przekrój dostosowany do nadciśnienia w komorze spalania oraz do obciążenia cieplnego pochodzącego od tych urządzeń. W budynkach usytuowanych w II i III strefie obciążenia wiatrem, określonych Polskimi Normami, należy stosować na przewodach dymowych i spalinowych nasady kominowe pobudzające ciąg. Nasady kominowe, o których mowa wyżęj, należy również stosować na innych obszarach, jeżeli wymagają tego położenie budynków i lokalne warunki topograficzne. Wymagania powyższe nie dotyczą palenisk i komór spalania z mechanicznym pobudzaniem odpływu spalin. Ściany, w których znajdują się przewody kominowe, mogą być obciążone stropami, pod warunkiem spełnienia wymagań dotyczących bezpieczeństwa konstrukcji, a także jeżeli nie spowoduje to nieszczelności lub ograniczenia światła przewodów. Trzonów kominowych wydzielonych lub oddylatowanych od konstrukcji budynku nie można obciążać stropami ani też uwzględniać ich w obliczeniach jako części tej konstrukcji. Trzony kuchenne na paliwo stałe oraz paleniska otwarte (kominki) o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25 m² mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu dymowego, posiadającego co najmniej wymiary 0,14 x 0,14 m, a w wypadku trzonów kuchennych typu restauracyjnego oraz kominków o większym otworze paleniskowym - co najmniej 0,14 x 0,27 m, przy czym dla większych przewodów o przekroju prostokątnym należy zachować stosunek wymiarów boków 3:2.Piece na paliwo stałe, posiadające hermetyczne zamknięcie, mogą być przyłączone do jednego przewodu dymowego o przekroju co najmniej 0,14 x 0,14 m, pod warunkiem zachowania różnicy poziomu włączenia co najmniej 1,5 m oraz nieprzyłączania więcej niż 3 pieców do tego przewodu. Piece, o których mowa wyżej, usytuowane na najwyższej kondygnacji powinny być przyłączone do odrębnego przewodu dymowego. Przyłączenia urządzeń gazowych do przewodów spalinowych powinny odpowiadać warunkom określonym poniżej Grzewcze urządzenia gazowe, jak kotły, ogrzewacze pomieszczeń, grzejniki wody przepływowej, niezależnie od ich obciążenia cieplnego, powinny być połączone na stałe przewodem z indywidualnym kanałem spalinowym. W pomieszczeniu kotłowni dopuszcza się przyłączenie kilku kotłów do wspólnego przewodu spalinowego, pod warunkiem zastosowania wspólnego, skrzyniowego przerywacza ciągu.. Do połączenia urządzeń gazowych z kanałem spalinowym w mieszkaniach należy stosować przewody pionowe o długości co najmniej 0,22 m oraz przewody poziome o długości nie większej niż 2 m ze spadkiem 5 a/o do urządzenia gazowego.Wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne do czyszczenia i okresowej kontroli, z uwzględnieniem przepisów . Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone, odpowiednio, w otwory wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami.Przewody mogą być z: cegły ceramicznej pełnej , cegły silikatowej,pustaków ceramicznych, betonowych I cementowo-gliniastych, bloków betonowych

14. RODZAJE STROPÓW STOSOWANE W BUDYNKACH WIELOKONDYGNACYJNYCH-

Szeroko stosowane są stropy płytowe i kasetonowe. Stropy płytowe Stropy płytowe są ciężkie, należy to brać pod uwagę przy projektowaniu budynków wielokondygnacyjnych, stosowaniu większych siatek słupów, w przypadku posadowienia budynku na słabym gruncie. Ze względu na zużycie betonu są nieekonomiczne, ale ich zaletą jest prostota wykonania.

W budynkach magazynowych, garażach itp. najczęściej wykonywane są stropy z płytami głowicowymi wymiary w planie kwadratowych lub prostokątnych płyt głowicowych przyjmuje się równe 0,33l (l- rozpiętość płyty) natomiast grubość określa się z warunków wytrzymałościowych. Płyty głowicowe mogą mieć też kształt koła. Wykonanie stropów płytowych o stałej grubości i z płytą głowicową jest proste. Płyty zbrojone są siatkami ze stali zwykłej. Jeśli siatka słupów ma większe rozpiętości i występują większe obciążenia użytkowe to stosuje się ustroje złożone ze słupów i stropów kasetonowych. Stropy te mają grubość 20-60cm. Żebra stropu usytuowane są w obu kierunkach tworząc siatki o oczkach kwadratowych.

Do wykonania słupów używa się najczęściej formy z tworzyw sztucznych wzmocnione włóknem szklanym lub wytłaczane z blachy. Nad słupami wykonuje się najczęściej płytę pełną.

W ustrojach ramowych monolitycznych mogą być również stosowane stropy rusztowe oraz gęstożebrowe-żelbetowe i ceramiczno-żelbetowe. W ustrojach trzonowych stropy poszczególnych kondygnacji opiera się wzdłuż jednego boku na trzonie, a drugim podwiesza do dźwigarów za pośrednictwem cięgien, prętów stalowych, kabli lub lin. Zamiast

zawieszania stropów można stosować ich podparcie słupami ustawionymi na dźwigarach, które są oparte na trzonie w jego dolnej części. W ustrojach trzonowo-powłokowych zależnie od głębokości traktu (odległości powłoki od trzonu) mogą być stosowane stropy płytowe lub belkowe. Przy rozpiętościach stropu ok.9m można stosować stropy żelbetowe

płytowe o grubości płyty 20-30 cm. Powyżej 10 m mogą być już nieopłacalne. Stosując stropy płytowe uzyskuje się mniejszą ogólna wysokość budynku niż przy stosowaniu stropów belkowych.

SYSTEMY BUDOWNICTWA PREFABRYKOWANEGO -

System ram H zawiera płyty stropowe wielootworowe System ZSBO - Do wykonania stropów można użyć płyt żelbetowych pełnych Sp, wielootworowych Sk, sprężonych SP oraz żelbetowo-ceramicznych SC. System JSB-W składa się ze słupów, rygli i płyt stropowych. System BWP-71.

Konstrukcję budynku stanowią stropy typu kielichowego Płyty stropowe są o przekroju 2T.

BUDYNKI WIELOKONDYGNACYJNE O USTROJACH ŚCIANOWYCH

Budynki monolityczne- Stropy budynków wielokondygnacyjnych wykonywane są zwykle o pełnym przekroju

z betonu zwykłego lub betonu o lżejszym kruszywie. Rozpiętości żelbetowych stropów płytowych pełnych wynoszą do ok6 m, a stropów z otworami lub lekkim wypełnieniem ok.9 m.

Przy stosowaniu stropów płytowych uzyskuje się najmniejszą całkowitą wysokość budynku. Stropy płytowe szczególnie nadają się do stosowania w budownictwie mieszkaniowym ze względu na możliwość otrzymania gładkich od spodu powierzchni bez dodatkowych materiałów i nakładów pracy. Ściany i stropy kondygnacji typowych powtarzalnych budynków

ścianowych wykonywane są za pomocą form ( deskowań) przestawnych pojedynczych i przestrzennych.

BUDYNKI prefabrykowane Do wykonania konstrukcji blokowej używa się bloków ściennych o wysokości jednej kondygnacji i płyt stropowych. Długość i szerokość płyt zmienia się co 30 cm. Płyty stropu mogą opierać się na 2,3 lub 4 ścianach. Stropy o małych

rozpiętościach wykonuje się z płyt pełnych , przy większych rozpiętościach wymagana jest większa sztywność stropu , więc należy zwiększyć grubość płyty. W celu zmniejszenia ciężaru stropu wykonuje się otwory w płycie. SYSTEMY bud. pref. - System wielkoblokowy Ż Płyty stropowe w tym systemie mają otwory podłużne. Stosuje się przeważnie poprzeczny układ ścian. Systemy W-70 i Wk-70 - Podstawowy jest układ poprzeczny. Płyty stropowe są wielootworowe, produkowane z wycięciami wzdłuż krawędzi podłużnych i poprzecznych w celu ich lepszego zespolenia. System SZCZECIŃSKI Płyty stropowe bezotworowe o gr. 14 cm. Obrzeża płyt mogą być podparte ( mają gniazda z pętlami rozmieszczone co 120 cm) i

nie podparte (mają profil potrzebny do ukształtowania spoiny, która po wypełnieniu zaprawą zapobiega klawiszowaniu).

15. STROPODACHY.

Strop odach jest to dach nad ostatnią kondygnacją, spełniający jednocześnie rolę dachu. Z punktu widzenia konstrukcyjnego jest to dach płaski. Cechą charakterystyczną jest brak przestrzeni poddasza. Do stropodachów zalicza się również tarasy nad pomieszczeniami. Tarasy mają tylko inne nawierzchnie dostosowane do wymaganej odporności na uszkodzenia mechaniczne przy chodzeniu. Ze względów konstrukcyjnych oraz struktury fizycznej, tj. liczby i układu warstw, stropodachy dzielimy na : stropodachy pełne, tj. zamknięte z paroizolacją, stropodachy wentylowane oraz stropodachy odpowietrzane. Stropodachy składają się z następujących warstw: konstrukcyjnej, paroizolacji, izolacji termicznej, warstwy kształtującej spadek, izolacji wodoszczelnej na warstwie wyrównawczej. Dla budownictwa mieszkaniowego, ze względu na ochronę konstrukcji przed zawilgoceniem, a także przed nadmiernym nagrzaniem przez słońce, za najwłaściwszy rodzaj stropodachu należy uznać stropodach wentylowany.

OGÓLNE ZASADY KONSTRUOWANIA

Aby stropodachy odpowiadały wymaganiom użytkowym i wykazywały dostateczną trwałość, muszą być spełnione niżej podane warunki i zalecenia. Izolacyjność cieplna w każdym miejscu stropodachu musi być tak duża, aby w czasie zimy na jego dolnej powierzchni nie skraplała się para wodna, co będzie osiągnięte, gdy zostaną spełnione wymagania dotyczące współczynnika przenikania ciepła, podane w normie PN-82/B-02020. Przy projektowaniu i wykonawstwie należy zwracać szczególną uwagę na wpływy fizyczne działające na stropodachy. Należy brać pod uwagę nie tylko problem dyfuzji pary wodnej, przyjmując, że wbudowane materiały są w stanie powietrzno suchym, ale uwzględniać również wpływ wilgoci budowlanej wprowadzanej w czasie budowy. Do ocieplenia stropodachów niewentylowanych można stosować tylko materiały suche. Muszą być one zabezpieczone ,przed zawilgoceniem w czasie magazynowania i wykonywania robót. Nie należy stosować materiałów wilgotnych, jak np. lekkich betonów wykonywanych na miejscu, a w przypadku zastosowania takiego materiału w stropodachu nie należy wykonywać paroizolacji na konstrukcji stropu, aby umożliwić powolny przepływ pary w kierunku pomieszczenia. Najlepszym materiałem do ocieplania stropodachów niewentylowanych jest styropian. Stropodach z izolacją ze styropianu nad pomieszczeniami mokrymi powinien być wentylowany. Stropodachy wentylowane za pomocą ciągłych szczelin powietrznych wysokości nie mniejszej niż 8 cm można ocieplać różnymi materiałami termoizolacyjnymi oprócz łatwo gnijących. Z materiałów pochodzenia roślinnego do ocieplenia stropodachów nadają się tylko płyty pilśniowe porowate, przy czym nie należy wykonywać na nich gładzi pod papę. Będą one spełniać swoją funkcję, jeśli będą zastosowane w stanie suchym i pokrycie dachu będzie szczelne, w przeciwnym razie nie będą spełniać swojej funkcji i staną się przyczyną zagrzybienia. Konstruując stropodach należy przyjąć odpowiedni system odwodnienia.

STROPODACHY PEŁNE.

Konstrukcję nośną stropodachu pełnego może stanowić każdy rodzaj stropu o odpowiedniej nośności. Paroizolacja może być wykonana z jednej lub dwu warstw papy klejonej na stykach. Dyle gazobetonowe zbrojone mogą być stosowane w stropodachach pod warunkiem zabezpieczenia zbrojenia przed wilgocią oraz gdy wilgotność względna powietrza w pomieszczeniu pod stropodachem nie przekracza 55%. Nie można stosować paroizolacji od spodu dyli gazobetonowych. Przy ocieplaniu stropodachu należy ocieplić jego wieńce.

STROPODACHY WENTYLOWANE I ODPOWIETRZANE.

Stropodachy wentylowane i odpowietrzane wykonuje się w trzech zasadniczych rozwiązaniach konstrukcyjnych: stropodachy kanalikowe, stropodachy szczelinowe i stropodachy dwudzielne. Stropodachy dwudzielne mogą być wykonane w wersji przełazowej i nieprzełazowej. Stropodach odpowietrzany jest odmianą stropodachu wentylowanego, do jego odpowietrzania stosuje się specjalne materiały rolowe mające małe kanaliki, w których jest możliwy ruch powietrza.

STROPODACHY Z DYLI Z BETONU KOMÓRKOWEGO.

Mogą być stosowane w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej, gdy zostaną zapewnione odpowiednie warunki. Ponadto zbrojenie musi być odpowiednio zabezpieczone przed korozją. Można je stosować nad pomieszczeniami ogrzewanymi, w których wilgotność względna wynosi do 75%, jeśli nad dylami jest dobrze wentylowana szczelina.

STROPODACHY Z LEKKICH BETONÓW KRUSZYWOWYCH.

Stropodachy z elementów żużlobetonowych lub keramzytobetonowych mogą być stosowane tylko jako wentylowane. Dla uzyskania odpowiedniej izolacyjności cieplnej zawsze trzeba stosować dodatkowe ocieplenie stropodachu.

STROPODACHY WARSTWOWE Z PŁYT ŻELBETOWYCH.

Stropodachy wentylowane z płyt żelbetowych panwiowych lub otworowych mogą być stosowane nad pomieszczeniami o dowolnej wilgotności pod warunkiem, że na powierzchni nie będzie się skraplała para wodna, co wymaga skutecznej warstwy ocieplającej.

BUDYNKI HALOWE

RODZAJE BUDYNKOW HALOWYCH

Budynkami halowymi lub halami są przeważnie budynki jednokondygnacyjne, których ustroje nośne dają możliwość uzyskania przestrzennych wnętrz. Kształt bryły budynku halowego zależy od jego przeznaczenia, sposobu użytkowania i stosowanych rozwiązań konstrukcyjno -materiałowych. W zależności od charakteru zabudowy rozróżnia się hale o zabudowie parterowej pawilonowej i hale o zabudowie parterowej jednolitej (pod jednym dachem - zblokowane). W halach pawilonowych stosuje się oświetlenia naturalne boczne, natomiast w halach zblokowanych występuje oświetlenie boczne i górne. Ustrój nośny hal stanowią przeważnie skupy ustawione na fundamentach oraz przekrycie. W wielu rozwiązaniach przekrycie hali oparte jest na ścianach lub na skupach i ścianach. Najważniejszym ustrojem konstrukcyjnym hal są przekrycia. Rozpiętość przekryć hal jest różna i zależy od sposobu użytkowania hali. W zależności od sposobu zabudowy i ukształtowania przestrzeni wewnętrznej rozróżnia się hale jednonawowe i wielonawowe o jednakowej wysokości wszystkich naw lub o wysokości zróżnicowanej. Na ukształtowanie przestrzenne hal przemysłowych mają wpływ następujące czynniki: rodzaj produkcji, wymiary produkowanych elementów, przebieg procesu technologicznego, rodzaj transportu wewnętrznego, oświetlenie i inne wymagania związane z rodzajem produkcji. Oświetlenie naturalne hal wielonawowych można uzyskać stosując nawy o różnej wysokości lub za pomocą świetlików ustawionych na konstrukcji dachu. Świetliki mogą być podłużne, poprzeczne lub latarniowe. Konstrukcje hal wykonuje się z drewna, metalu (głównie stali) i betonu (żelbetowe, sprężone). Konstrukcje drewniane stosuje się w halach o charakterze tymczasowym lub trwałym, głównie tam, gdzie występuje środowisko agresywne chemicznie. Konstrukcje metalowe (stalowe, aluminiowe), stosuje się w halach o większych rozpiętościach lub tam, gdzie trzeba szybko budować oraz w przypadkach uzasadnionych względami technologicznymi. Konstrukcje betonowe monolityczne i prefabrykowane są szeroko stosowane w budownictwie halowym o różnym przeznaczeniu. Konstrukcje monolityczne stosuje się przeważnie w budynkach nietypowych, natomiast w budynkach typowych stosuje się konstrukcje prefabrykowane. W zależności od rozpiętości przekrycia naw hale można podzielić na trzy podstawowe grupy :a) małych rozpiętości - do 12 m, b) średnich rozpiętości - do 36 m, c) dużych rozpiętości - powyżej 39 m. Ponadto przy klasyfikacji hal jako dalsze kryteria można przyjąć wysokość hali, ukształtowanie wnętrza itp. Ze względu na sposób wykonania hal, jak również ich pracę statyczną można hale podzielić na a) kształtowane przestrzennie z ustrojów prętowych i płaskich, słupów, belek, wiązarów, płyt, b) kształtowane z zastosowaniem przekryć powierzchniowych, c) kształtowane z samodzielnych konstrukcji przestrzennych. W zależności od schematu statycznego poprzecznych ustrojów nośnych hal można ustroje te podzielić na: a) ramowe, b) słupowo - belkowe, słupowo - wiązarowe, c) rozporowe, d) przestrzenne, powłokowe, prętowe.

HALE ŻELBETOWE

HALE ŻELBETOWE MONOLITYCZNE

Hale żelbetowe monolityczne o ustrojach nośnych typu tradycyjnego są wykonywane coraz rzadziej. Ustrój nośny tych hal składa się z: a) fundamentów, b) ram o ryglach prostych, załamanych lub łukowych, c) płyty dachowej opartej na żebrach, d) belek podsuwnicowych. Rozpiętość hal monolitycznych o ustrojach ramowych nie przekracza zwykle 20 m, a rozstawy słupów w kierunku podłużnym hali 9 m. Większe rozpiętości, do ok. 100 m, osiąga się stosując konstrukcje łukowe (rozporowe). Ramy z ryglem prostym lub załamanym rozstawia się w odstępach ok. 6,0 m. Na ryglach opierają się żebra w rozstawie ok. 2,0-2,5 m, na których spoczywa płyta dachowa o grubości 6-7 cm. Zamiast ram z ryglami łukowymi, które przenoszą obciążenie z dachu, są stosowane sklepienia łukowe ceramiczno-żelbetowe i żelbetowe ze ściągami rozstawionymi w odstępach ok. 3,0 m. Rozpiętość tego rodzaju sklepień przekracza niekiedy 20 m. strzałka łuku wynosi 1/8-1/5 rozpiętości l. Grubość sklepień żelbetowych w zworniku wynosi 6-12 cm, natomiast przy wezgłowiach 12-25 cm. Zbrojenie z prętów o średnicy 6-10 mm układa się w środkowej części jednostronnie, przy wezgłowiach dwustronnie. W kierunku podłużnym stosuje się pręty rozdzielcze i przeciwskurczowe o średnicy 6 mm. Tego rodzaju sklepienia stosuje się wtedy, gdy na przekrycie działają obciążenia ciągłe równomierne lub niewielkie symetryczne siły skupione. Sklepienia ceramiczno-żelbetowe wykonuje się podobnie jak stropy gęstożebrowe ceramiczno-żelbetowe. Istnieje wiele odmian pustaków ceramicznych, które są stosowane do budowy sklepień. Pręty zbrojenia o średnicy 12-16 mm są układane w żeberkach miedzy pustakami u góry i na dole. Konstrukcje te mogą mieć kształt :a) powłok jednokrzywiznowych, b) powłok dwukrzywiznowych, c) fałd lub tarczownic. Do najczęściej stosowanych powłok o pojedynczej krzywiźnie należą powoi translacyjne, które powstają przez przesunięcie równoległe krzywej (tworzącej wzdłuż linii prostej). Przykładem mogą tu być powłoki walcowe o kształcie koła, elipsy, paraboli itp. Zależnie od wartości stosunku wymiarów l₁ : l₂ rozróżnia się powłoki długie (l₁ : l₂ >= 1) oraz powłoki krótkie(l₁ : l₂ < 1).Wysokość powłoki przyjmuje się nie mniejszą niż 1\10 l₁ i nie mniejszą niż 1\6 l₂. Wysokość strzałki mierzy się od dolnej krawędzi belek brzegowych. Grubość powłoki monolitycznej powinna wynosić. 1/200 l₁ - 1/300 l₂ lecz nie mniej niż 6 cm. Rozpiętość powłoki l₁ wynosi 20-40 m, szerokość zaś nie przekracza zwykle 20 m. Powłoki mogą być wykonywane jako jednofalowe lub wielofalowe. W celu zwiększenia sztywności powłoki o większej rozpiętości wykonuje się przepony poprzeczne pełne lub w postaci żeber wystających od góry lub od dołu. Rozstaw przepon wynosi 6-12 m. Do powłok obrotowych o pojedynczej krzywiźnie należą powłoki stożkowe pojedyncze i złożone. Wśród powłok o podwójnej krzywiźnie najpopularniejsze są powłoki obrotowe synklastyczne, zwane kopułami. Zależnie od kształtu krzywej rozróżnia się kopuły kuliste, paraboliczne, eliptyczne itp. W budowie hal znalazły zastosowanie powłoki o podwójnej krzywiźnie, tzw. powłoki translacyjne synklastyczne i antyklastyczne. Ze względu na kształt tworzącej rozróżnia się powłoki kuliste, paraboliczne, eliptyczne itp. W praktyce szerokie zastosowanie mają powłoki prostokreślne: walcowe, stożkowe konoidy oraz układy tarczownicowe. Szerokość powłok walcowych wynosi 12, 18 lub 24 m. Grubość powłoki wynosi ok. 6 cm i jest pogrubiona przy belkach brzegowych (wezgłowiowych) . Powlokę usztywniają żebra łukowe. Zadaniem żeber jest przeniesienie niesymetrycznych obciążeń od śniegu i wiatru oraz zabezpieczenie przed wyboczeniem. Przy stosowaniu przekryć walcowych dwustrzałkowych uzyskuje się lepsze oświetlenie wnętrz. Przekrycie konoidalne podobne jest do przekrycia dwustrzałkowego z tą różnicą, że oświetlenie jest jednostronne. Rozpiętość powłok konoidalnych wynosi powyżej 20 m. W Polsce wykonywane są konoidy na siatkach słupów 25,0 x 7,5 m. Przekrycia hal wykonywane są również w postaci fałd z płyt falistych lub tarczownic. Przekrycia żelbetowe monolityczne wykonuje się na rusztowaniach stałych lub przesuwanych. Rusztowania te mają na ogół złożoną budowę.

17. Materiały i konstrukcja ścianek działowych .

gipsowe

możliwość fabrycznego wykańczania ścianek bez potrzeby tynkowania,dobre właściwości akustyczne i zdrowotne, produkowane z czystego zaczynu gipsowego , jako wypełniacz najcz. żużel paleniskowy stosować można w mieszkanich do wilgotności do 70 %.podział:

• drobnowymiarowe do układania ręcznego przez 1 osobę
  Płyty gipsowe PRO- Monta:odporność ogniowa klasy „C”,ściany nie wymagają tynkowania ( tylko szpachlowanie i cyklinowanie ) ,montuje się z przesunięciem płyt o pół długości, mogą być poj. lub podwójne (międzymieszkaniowe), metody łączenia: murowania i zalewania spoin. Na ściankach można wieszać do 150 kg, do wymiarów wys 2,8 rozp 4,5m. nie wymagają sprężystych podkładek ,ściany do wys.3,4 I długości do 6,0m. Inne: płyty pełne zwykłe z dodatkiem trocin, pełne zbrojone trzciną-rzadkie

• średniowymiarowe w postaci dyli na wysokość kondygnacji do montażu ręcznego przez 2 osoby
  W Polsce rzadko-płyty gipsowe o strukturze komórkowej ,trzcinogipsowe, z wewnętrznym szkieletem usztywniającym w formie plastra miodu

• wielkowymiarowe -płyty do montażu za pomocą żurawia
  płyty z otworami drzwiowymi i bez otworów zwykle o wym.:wys 2,50 i 2,56 ,dług 4,95m i grub 8mm
  płyty typu PG szer 1480-4380 mm wys 2500 i 2580 mm gr. 8 cm. Zbrojone siatkami stalowymi zabezpieczonymi przed korozją

ceglane

wykonuje się gr. Ľ lub ˝ cegły.O gr. ˝ wykonuje się z dwu kolejno przeplatajacych się rodzajów warstw(rzędy wozówkowe).Spoiny tych warstw przewiązane co ˝ cegły lub co Ľ cegły. Zakończenie ścianki w co drugiej warstwie wykonuje się z cegieł połówek lub 9-tek. W ściankach gr.1/4 cegły układa się na „rąb” .Spoiny pionowe przesunięte co ˝ cegły Zakończenie ścianki wykonuje się z cegieł połówek . W ściankach o wysokości >2,5m. i rozpiętości między ścianami konstrukcyjnymi budynku >5m. daje się zbrojenie stalowe pręty fi 6 mm lub płaskowniki 25x1,5 mm w co czwartej spoinie poziomej . Połączenie wzajemne ścianek ze ścianami konstrukcyjnymi powinno być uzyskane za pomocą strzępi lub bruzd..

bloczki z betonu komórkowego

o gr.12 cm łączy się z murami nośnymi na strzępie pionowe , natomiast gr.6 cm na dotyk , z zastosowaniem ocynkowanych gwoździ długości 150mm co 3 warstwa ,można też stosować połączenia „na rowek” najcz. trójkątny z zastosowaniem w połączeniu zaprawy wapienno-cementowej.Ścianki gr.6cm i dług.pow. 3m. powinny być zbrojone bednarką o przekroju 2x2 mm co 3-cia warstwa, końce bednarki o dł.20 cm zakotwione w spoinach ściany nośnej.

38. KRYCIE DACHÓW

Pokrycia papą

Papa należy do pokryć bardzo szczelnych i dlatego jest stosowane na dachach o małych spadkach . Pokrycie papowe wykonuje się z papy smołowej lub asfaltowej układanej pojedynczo lub podwójnie . Podkład pod papę powinien być gładki i szczelny z desek ułożonych na styk . Wystające krawędzie należy zestrugać .

Papę można również układać na podkładzie z betonu lub z płyt izolacyjnych pokrytych gładzią cementową . Podkład betonowy powinien być suchy i oczyszczony .

Pokrycia blachą

Elementy obróbek blacharskich przygotowuje się w warsztacie blacharskim i montuje na budowie . Ze względu na rodzaj materiału rozróżnia się pokrycie blachą stalową (tzw. czarną ) , blachą ocynkowaną i blachą miedzianą . Blachę układa się na podkładzie z desek grubości 25 mm , przybitych z zachowaniem odstępów 5 cm . Nawet na podkład betonowy trzeba kłaść deski , gdyż blacha stykając się z betonem ulega korozji . Arkusze blachy łączy się na rąbki , przy czym połączenia prostopadłe do okapu , na rąbki stojące podwójne , a połączenia równoległe do okapu na rąbki leżące pojedyncze .

Do pokryć dachowych używa się blachy grubości 0.5 mm lub 0.55 mm . Wymiary arkuszy wynoszą 1x2 m . Do krycia tnie się je na trzy części . Podkład należy wykonać z czystych desek gr. 25 mm i szerokości 15 cm , ułożonych w odstępach 3-5 cm . Gwoździe ocynkowane wbija się w deskowanie głęboko , żeby ich łby nie wystawały i nie stykały się z blachą .

Do pokryć budynków prowizorycznych używa się blachy falistej lub panwiowej . Z uwagi na swą sztywność nie wymaga ona pełnego podkładu , lecz daje się umocować do łat lub w dachach o konstrukcji metalowej do kształtowników rozstawionych w odstępach ok. 50 cm . Blachy przykręca się do łat drewnianych wkrętami , do kształtowników mocuje się uchwyty .

Pokrycia dachówką

Dachówki wymagają wytrzymałej konstrukcji dachowej o dużym spadku . Trwałość pokrycia sięga 100 lat .Do najbardziej znanych dachówek należy karpiówka , zakładkowa i esówka . Dachówki są przeważnie ceramiczne , ale coraz częściej stosuje się również cementowe . Dachówki zawiesza się na łatach drewnianych lub rusztach żelbetowych .

Pokrycie karpiówką - najczęściej stosuje się podwójne w koronkę lub łuskę .

Pokrycie w koronkę polega na zawieszeniu , poczynając od okapu , na każdej łacie dwu warstw dachówek . Każda warstwa jest przesunięta do poprzedniej o połowę szerokości dachówki . Dachówkę układa się na zaprawie wapiennej .

Pokrycie w łuskę wymaga częstego rozstawienia łat co 12-13 cm . dachówki górne zachodzą na dolne na długość większą niż połowa długości dachówki . przy kalenicy i okapie zawiesza się po dwie dachówki na jednej łacie .

Przy obu sposobach pokrycie zabezpiecza się przed zerwaniem przez wiatr przywiązując do łaty co piątą lub ósmą dachówkę drutem cynkowym lub ocynkowanym .

Pokrycie dachówką zakładkową - brzegi dachówki mają uformowane żłobki i wpusty , którymi łączy się sąsiednie dachówki na zakład i stąd pochodzi nazwa dachówki . Warstwy przesunięte są względem siebie o 1/2 szerokości dachówki .

Pokrycie dachówką holenderką ( esówką ) - ma przekrój w kształcie litery S . Pokrycie to jest ładne i często stosowane w obiektach zabytkowych . Pokrycia nie trzeba uszczelniać , gdyż ze wszystkich stron dachówki występują zazębiające się zakładki . Przed zrywaniem przez wiatr zabezpiecza się dachówki przywiązując co piątą lub ósmą drutem przeciągniętym przez wystające ucho dachówki .

Nachylenie połaci dachowej a rodzaj pokrycia .

Położenie płaskich połaci dachu wyraża się kątem w stopniach , tangensem kąta pochylenia pokrycia dachowego do poziomu lub w procentach . pochylenie połaci uzależnione jest od materiału użytego na pokrycie , od strefy klimatycznej oraz wymagań architektonicznych , konstrukcyjnych I użytkowych . Materiał pokrycia w znacznej mierze wpływa na wielkość pochylenia . Pochylenie musi być duże , jeżeli użyte materiały nie pozwalają na ułożenie szczelnego pokrycia , tak aby woda ściekała szybko I nie przedostawała się pod pokrycie (np. przy pokryciu dachówką ).przy pokryciu szczelnym , wykonanym fachowo z odpowiedniej papy itp. Pochylenie może być zredukowane do 5 , a nawet 2%.Podanie wartości spadków dotyczą jedynie dachów o połaciach tworzących jedną płaszczyznę lub kilka przecinających się płaszczyzn . pochylenia połaci dachowych wież nie są znormalizowane .

W dachach o różnych pochyleniach połaci dachowych wież każde pochylenie powinno być określone oddzielnie .

W strefie klimatycznej z dużymi opadami deszczu i śniegu stosuje się dachy bardziej strome , w klimacie z małymi opadami - bardziej płaskie O spadku i wyglądzie dachów nad halami i innymi budynkami o znacznej rozpiętości przykrycia decydują względy konstrukcyjne dachy mogą mieć wtedy od góry powierzchnię krzywą (paraboliczną , kołową itp.) lub załamaną , odpowiednio do wymagań konstrukcji.

Stopni	Materiał	tgα
45	Dachówka esówka, zakładkowa I gonty podwójne	1,0
39	Karpiówka podwójna	0,8
35	Dachówka marsylska	0,7
19	Blacha falista	0,35
17	Blacha cynkowa	0,3
9	Papa pojedyncza na desk.	0,15
5	Papa podwójna na betonie lub desk	0,1

OBRÓBKI BLACHARSKIE

Obróbki blacharskie obejmują : wykonanie kołnierzy przy kominach , pokrycie koszy pokrycie okapów wykonanie rynien , wykonanie rur spustowych . Kołnierz blaszany zakłada się w podcięciu wokół komina na wysokość nie mniejszą od 15 cm . W pokryciu papowym kołnierze często wykonuje się często z papy . Blachą , z wyjątkiem krycia papowego , wykłada się również kosze . Jeżeli pokrycie leży na łatach , w koszach przybija się deski gr. 25 mm . Na nich układa się pas blachy cynkowej o szerokości całego arkusza ,a boczne krawędzie wchodzą pod pokrycie .

Blachą kryje się również okapy . Krawędź okapu tworzy deska okapowa przybita do krokwi niezależnie od tego , czy dach jest deskowany czy nie . W dachach żelbetowych blachę okapową przybija się do klocków drewnianych uprzednio zabetonowanych . Okap pokrywa się pasem blachy szer. najmniej 20 cm .

Obróbki blacharskie wykonuje się najczęściej z blachy cynkowej , rzadziej ocynkowanej lub cynkowej miedziowanej .

Rynny służą do zebrania wody opadowej spływającej po połaci dachowej i do odprowadzenia jej do rur spustowych . Rozróżnia się trzy typy rynien : wiszące , stojące i leżące .

Rynny wiszące - rynna ułożona jest na podtrzymywaczach ( rynhakach ), które należy tak umocować , żeby nie wystawały nad płaszczyznę dachu . Okap jest przykryty fartuchem z blachy , który dla łatwiejszego spływu wody wystaje ok. 5 cm poza krawędź okapu nad rynną .

Rynny leżące - wykonuje się przeważnie na płaskich dachach prowizorycznych . Na dachach stromych nie można ich stosować , gdyż ulegają złamaniu pod ciężarem śniegu .

Rynny stojące - podtrzymywacze opierają się na gzymsie . Nadaje się im przeważnie kształt skrzynkowy . Podtrzymywacze wykonuje się z płaskownika .

Rury spustowe - odprowadzają wodę opadową z rynien do przewodów kanalizacyjnych lub na zewnątrz budynku . Na każde 100 m2 powierzchni dachu daje się jedną rurę spustową o średnicy 15 cm . Rury wykonuje się z blachy cynkowej , stalowej ocynkowanej lub miedziowanej , a utrzymuje za pomocą trzymaczy , złożonych z haka i obręczy wykonanych z płaskownika .

Wykonanie robót blacharskich zaczyna się od krycia gzymsu wieńczącego . Następnie obrabia się kominy , attyki , mury ogniowe , wykłada kosze i zawiesza rynny . Pozostałe obróbki blacharskie , jak krycie gzymsów między kondygnacjami , zakładanie fartuchów podokiennych i rur spustowych wykonuje się po ukończeniu krycia dachu .

21. TYNKI ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE

TYNKI są to warstwy zapraw nakładane na ściany , stropy i inne elementy budynku w celu nadania im ładniejszego wyglądu oraz zabezpieczenia przed wpływami zewnętrznymi . Tynki dzielimy wg rodzaju zaprawy i sposobu wykonania , oraz na tynki zewnętrzne i wewnętrzne .

Przygotowanie podłoża pod tynk .

Tynk można układać na powierzchni , która: ma dobrą przyczepność , jest trwała i nie zmienia swych wymiarów , jest możliwie równa i nie powoduje pogrubień warstw tynku .

Przyczepność tynku uzyskuje się poprzez kładzenie na trzcinie , siatce , lub murach , na których zaprawa wchodzi w spoiny . Najczęstszym podłożem są ściany lub stropy . Podłoże to powinno być równe , ale nie gładkie . Wykonanie tynku rozpoczyna się od oczyszczenia i zmoczenia wodą podłoża . Jeżeli tynkuje się mur stary już pokryty raz tynkiem lub mur wzniesiony na pełne spoiny , należy jego powierzchnię ponacinać . Nie można tynkować ścian świeżo wymurowanych , gdyż powstają ruchy spowodowane kurczeniem się zaprawy i osiadaniem budowli . Ścianę czy strop drewniany trzeba przed nałożeniem tynku pokryć trzciną lub siatką stalową .

Podłoże pod tynk z siatek metalowych wykonuje się na sufitach pod stropami żebrowymi nie wypełnionymi pustkami , na sufitach kryjących przewody instalacyjne , w ściankach działowych oraz na powierzchniach o złożonych kształtach , które nieraz wykonuje się ze względów dekoracyjnych .

Wykonanie tynku .

Tynk można kłaść ręcznie lub mechanicznie . Tynk kładziemy w trzech warstwach . Pierwszą warstwę , mającą na celu zwiększenie przyczepności tynku do podłoża , stanowi obrzutka gr. 4-6 mm . Obrzutkę nanosi się kielnią lub czerpakiem silnymi ruchami rzucając zaprawę tak , aby tworzyła długie bryzgi . Po lekkim stwardnieniu obrzutki skrapia się ją wodą i nakłada kielnią drugą warstwę ( narzut ) wyrównując ją stopniowo pacą . Grubość drugiej warstwy wynosi przeciętnie 8-15 mm . Kiedy narzut już dostatecznie związał i stwardniał , przystępuje się do wykonania gładzi . Gładź sporządza się z piasku odsianego na sicie o oczkach 0.5 mm ,przy czym w tynkach wapiennych gładź wykonuje się z zaprawy bardziej tłustej niż narzut , w tynkach zaś cementowych i półcementowych - z mniejszą ilością cementu niż w narzucie . Wyrównanie i zatarcie gładzi do zupełnego wygładzenia wykonuje się packą .

Przy tynkowaniu mechanicznym nanoszenie zaprawy wykonuje się z góry na dół warstwami grubości nie większej niż 6-7 mm . Zaprawa użyta do pierwszej warstwy powinna mieć konsystencję płynną , do narzutu - plastyczną . Naniesienie następnej warstwy może nastąpić dopiero po związaniu i częściowym stwardnieniu poprzedniej .

Obecnie coraz częściej stosuje się tzw. tynki suche .Są to płyty gipsowe zbrojone tekturą , które przylepia się zaprawą wprost do ściany lub mocuje podobnie do boazerii , do listew drewnianych . Szpary pomiędzy poszczególnymi płytami wyrównuje się zaprawą gipsową .

22.Urządz. stos. do transp. pionowego w bud.

SCHODY I POCHYLNIE RUCHOME

- Schody ruchome służą do transportu ludzi w domach towarowych, na stacjach kolei podziemnych, dworcach kolejowych i tam gdzie powinien odbywać się ciągły ruch ludzi Szybkość przesuwania się biegu schodów wynosi 0,6-1,0 m/s. Nachylenie schodów ruchomych wynosi zwykle 10-30 i nie powinno przekraczać 60 stopni.

Schody ruchome produkowane są o różnych długościach oraz następujących szerokościach między balustradami: 60 cm ( może jeździć tylko 1 osoba, nieekonomiczne, nie stosuje się w domach towarowych ), 90 cm ( na stopniu mogą stać 2 osoby, ale najczęściej przypada 1,5 osoby na stopień), 120 cm (wystarczają do swobodnego przejazdu 2 a nawet3 osób na

stopniu ).DŹWIGI - Podział ze względu na przeznaczenie: a)osobowe b) meblowo-osobowe c) towarowe d) szpitalne do przewożenia ludzi chorych leżących na łóżkach lub wózkach.

Dźwigi osobowe instaluje się we wszystkich budynkach przeznaczonych na stały pobyt ludzi o wysokości powyżej 5 kondygnacji nadziemnych oraz, gdy w budynku są pomieszczenia, których poziom podłogi jest powyżej 15 m nad poziomem terenu. W budynkach o wysokości większej od 11 kondygnacji i 30m instaluje się co najmniej 2 dźwigi osobowe. W budynkach mieszkalnych i biurowych 1 z dźwigów powinien być towarowy. Dźwigi umieszczane są w szybach. Szyby należy tak konstruować, aby zapewniały bezpieczne użytkowanie dźwigarów.

W budynkach mieszkalnych wykonywanych z elementów prefabrykowanych szyby są oddzielone przerwą dylatacyjną od konstrukcji budynku głównie ze względu na zapobieganie

rozchodzeniu się drgań. Wymiary poprzeczne szybu zależą od wymiaru kabiny i jej udźwigu. Udźwig produkowanych w Polsce dźwigów wynosi 100-4000 kg, a szybkość ich poruszania się wynosi 0,25-2,5 m/s. W skład urządzenia dźwigów wchodzą kabiny, mechanizmy napędowe, prowadnice, przeciwwagi, urządzenia bezpieczeństwa, urządzenia sterujące oraz instalacje oświetleniowa i sygnalizacyjna. Ściany i strop szybu powinny spełniać warunki odporności ogniowej klasy C, a w budynkach wysokich klasy B. Grubość ścian szybu murowanego z cegły pełnej ceramicznej na zaprawie cementowej powinna wynosić nie mniej niż 25 cm, a żelbetowych 12 cm . Wewnętrzne powierzchnie ścian szybu powinny być gładkie i połączone pod kątem prostym. Odchylenia ścian od pionu na zewnątrz szybu mogą wynosić: 1cm dla ścian z otworami drzwiowymi i 3cm dla ścian bez otworów drzwiowych. Nie dopuszcza się odchyleń ścian do wnętrza szybu. Posadzka powinna być betonowa i spoczywać bezpośrednio na gruncie.

Na dnie podszybia ustawia się podpory - najlepiej jeśli są to zderzaki sprężynowe, na których opiera się kabina w przypadku niezatrzymania się na dolnym przystanku. Odległość między

dnem podszybia a spodem kabiny opierającym się na podporach nie może być mniejsza od 40 cm.

ZASADY WYBORU RODZAJU I KONSTRUKCJI SCHODÓW-

Schody dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne za względu na ich położenie w budynku. Ze względu na przeznaczenie mogą być schody: główne, piwniczne, strychowe, ewakuacyjne itp. W zależności od zastosowanego materiału do budowy schodów rozróżnia się schody : kamienne, ceglane, drewniane, betonowe, żelbetowe oraz stalowe. Liczba stopni nie może być większa od 18, jeśli budynek przeznaczony jest na stały o pobyt ludzi, oraz nie większa niż 14 jeśli schody

przeznaczone są do przenoszenia po nich ciężkich przedmiotów. Minimalna szerokość biegów w świetle powinna wynosić: - w budynkach jednorodzinnych 70cm - w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych bez dźwigarów osobowo-towarowych oraz w budynkach u użyteczności publicznej i zakładach przemysłowych 120cm - w zakładach lecznictwa zamkniętego 140cm - biegi schodów piwnic i poddaszy 100cm Maksymalna wysokość stopni: - w budynkach użyteczności publicznej 16cm - w budynkach mieszkalnych 17,5cm -w budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach dwukondygnacyjnych 19cm -w schodach piwnic i strychach 20cm.

SCHODY DREWNIANE stosuje się najczęściej w budynkach drewnianych i jednorodzinnych o wysokości do 2 kondygnacji. Schody drabiniaste (strome) mają zastosowanie w budynkach gospodarskich i małych domach mieszkalnych.

SCHODY ŻELBETOWE monolityczne są stosowane w rozwiązaniach indywidualnych ,głównie tam gdzie występują złożone kształty, nietypowe wymiary, mała liczba elementów, itp.

W budynkach wielorodzinnych i przemysłowych stosuje się schody typowe wykonane w postaci prefabrykatów żelbetowych. Schody płytowe stosowane są dla niedużych rozpiętości biegu. Przy większych rozpiętościach płyta jest gruba i ciężka. Dlatego dla większych rozpiętości biegów stosuje się schody, których stopnie opierają się na belkach policzkowych.

W prefabrykowanych budynkach wielokondygnacyjnych stosuje się w prefabrykowanych budynkach wielokondygnacyjnych stosuje się schody prefabrykowane. Płyty biegów opierają się na płytach spocznikowych. Są również stosowane schody składające się z płyt załamanych lub płyt opartych na belkach policzkowych załamanych. W budynkach ze ścianami żelbetowymi monolitycznymi lub murowanymi stosowane są często schody wspornikowe żelbetowe monolityczne lub prefabrykowane.

SCHODY STALOWE-W budynkach mieszkalnych, biurowych i użyteczności publicznej o konstrukcji stalowej stosuje się przeważnie schody żelbetowe monolityczne lub prefabrykowane.

W budynkach tych są także stosowane schody żelbetowe na belkach stalowych. Schody ze stopniami stalowymi stosuje się najczęściej w budynkach przemysłowych. Do komunikacji

między pomieszczeniami położonymi na dwóch poziomach lub do obsługi pomostów w halach przemysłowych stosuje się często schody spiralne, których słup najczęściej stanowi

główny element nośny na którym opierają się stopnie wspornikowe.

WYMAGANIA STAWIANE KLATKOM SCHODOWYM.

Graniczne wymiary schodów stałych w budynkach o różnym przeznaczeniu określa tabela:

Przeznaczenie budynku	Minimalna szerokość użytkowa (m)		Maksymalna wysokość
	biegu	spocznika	stopni (m)
1	2	3	4
Budynki jednorodzinne i zagrodowe oraz mieszkania dwupoziomowe	0,8	0,8	0,19
Budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej*^), a także budynki produkcyjne*^) oraz magazynowo - składowe	1,2	1,5	0,175
Przedszkola i żłobki	1,2	1,3	0,15
Budynki zakładów opieki zdrowotnej*^)	1,4	1,5	0,15
Garaże wbudowane i wolno stojące (wielostanowiskowe)	0,9	0,9	0,19
Wszelkie budynki - schody do piwnic oraz poddaszy nieużytkowych i służących do przechowywania pasz słomiastych w budynkach inwentarskich	0,8	0,8	0,2

*⁾ Szerokość użytkowa biegów i spoczników klatek schodowych, określona w tabeli, nie może być mniejsza, niż wynika to ze wskaźnika 0,6 m na 100 osób na kondygnacji o największej liczbie przewidywanych użytkowników znajdujących się tam jednocześnie.

Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych powinna wynosić co najmniej 1,2 m. Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w wypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczone przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych, łączących kondygnacje nadziemne, nie powinna wynosić więcej niż:

1. w budynku zakładu opieki zdrowotnej - 14 stopni,

2. w innych budynkach - 17 stopni.

Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10. Szerokość stopni stałych schodów wewnętrznych powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2h + s = 0,6 do 0,65 m, gdzie h oznacza wysokość stopnia, s - jego szerokość. Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m, w innych budynkach - co najmniej 0,3 m. Szerokość stopnia zabiegowego oraz stopnia schodów wachlarzowatych w odległości 0,4 m od poręczy balustrady powinna wynosić co najmniej 0,25 m. W budynku zakładu opieki zdrowotnej stosowanie schodów zabiegowych i wachlarzowatych, jako przeznaczonych do ruchu pacjentów, jest zabronione. Schody i pochylnie powinny mieć wykończenie powierzchni odróżniające je od poziomych płaszczyzn ruchu . Nawierzchnia pochylni powinna być szorstka, a pochylni zewnętrznych o nachyleniu większym niż 15 % - ponadto karbowana. Pochylenie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu co najmniej 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze odpowiadające określonym warunkom, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m. Balustrady przy schodach, pochylniach, portfenetrach, balkonach i loggiach powinny mieć konstrukcję przenoszącą siły poziome, określone w Polskich Normach , oraz wysokość i wypełnienie płaszczyzn pionowych zapewniające skuteczną ochronę przed wypadnięciem osób.

W budynku, w którym przewiduje się przebywanie dzieci bez stałego nadzoru, balustrady powinny mieć rozwiązania uniemożliwiające wspinanie się na nie oraz zsuwanie się po poręczy. Przy balustradach lub ścianach przyległych do pochylni, przeznaczonych do ruchu osób niepełnosprawnych, należy zastosować obustronne poręcze, umieszczone na wysokości 0,75 i 0,9 m od płaszczyzny ruchu.. Poręcze przy schodach zewnętrznych i pochylniach należy przedłużyć o 0,3 m przed początkiem i końcem biegu oraz zakończyć w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie.. Balustrady oddzielające różne poziomy widowni, hal sportowych, teatrów, kin i innych obiektów użyteczności publicznej powinny zapewniać bezpieczeństwo użytkowników, także w wypadku paniki. Dopuszcza się obniżenie pionowej części balustrady do 0,7 m, pod warunkiem uzupełnienia jej górną częścią poziomą o szerokości dającej łącznie z częścią pionową wymiar co najmniej 1,2 m.Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Wymiary spocznika związanego z pochylnia przed wejściem do budynku powinny umożliwiać manewrowanie wózkiem inwalidzkim i otwieranie drzwi oraz wynosić co najmniej 1,5 x 1,5 m.

25.Ustroje konstrukcyjne budynków wielokondygnacyjnych oraz czynniki decydujące o wyborze ustroju konstrukcyjnego.

26.Praca przestrzenna budynku.

Najwłaściwszym ustrojem nośnym budynków wielokondygnacyjnych są ustroje szkieletowe składające się ze słupów i stropów z małą liczbą ścian nośnych i usztywniających. Ustroje szkieletowe wykonuje się w konstrukcji żelbetowej monolitycznej i prefabrykowanej oraz stalowej.

W zależności od wysokości budynku i jego przeznaczenia mogą być stosowane następujące ustroje nośne:

a) ramowe płaskie lub przestrzenne,

b) trzonowe ,

c) ramowo - ścianowe,

d) powłokowe pojedyncze,

e) powłokowe podwójne (trzonowo - powłokowe),

f) wiązki powłok (powłokowe z kratownicą).

Ramy ze sztywnymi węzłami stosowane są w budynkach o wysokości 15-20 kondygnacji. W budynkach o wysokości powyżej 10 kondygnacji celowe jest ze względów technicznych i ekonomicznych stosowanie ram współpracujących ze ścianami lub ram z tężnikami kratowymi. Ściany przyjmuje się zwykle w konstrukcjach żelbetowych, natomiast tężniki kratowe - w konstrukcjach stalowych. Budynki ,w których stosuje się ustroje nośne ścianowo - ramowe lub ramy z tężnikami pionowymi mogą osiągać wysokość do 40 kondygnacji.

Ustroje powłokowe i trzonowo - powłokowe stosowane są w najwyższych budynkach. Budynki o wysokości powyżej 100 m mają ustroje nośne złożone z jednej lub więcej powłok (wiązka powłok).

W budynkach wielokondygnacyjnych o ustrojach ramowych ,ramowo - ścianowych oraz ramowo tężnikowych: ramy z węzłami sztywnymi oraz ściany i tężniki zapewniają sztywność budynku na działanie sił poziomych wywołanych wiatrem lub ruchem podłoża gruntowego (drgania sejsmiczne lub para sejsmiczne).

W budynkach trzonowych - z jednym lub dwoma trzonami - trzony przenoszą na grunt wszystkie obciążenia działające na budynek. Dla większych wysokości (powyżej 30 kondygnacji) i przy posadowieniu na słabych gruntach stosuje się dwa lub trzy trzony.

27. BUDYNKI UPRZEMYSŁOWIONE, MONOLITYCZNE, WIELKOBLOKOWE

Elementy konstrukcyjne budynków ścianowych monolitycznych i PREFABRYKOWANYCH

Ustrój nośny budynku stanowią ściany nośne (tarcze), stropy oraz ściany usztywniające Elementy konstrukcyjne są te same dla budynków monolitycznych i prefabrykowanych

W budynkach wielokondygnacyjnych wykonywanych z elementów prefabrykowanych można

wyróżnić trzy rodzaje konstrukji:

• wielkoblokową

• płytową (wielkopłytową)

• mieszaną blokowo-szkieletową i płytowo-szkieletową

Elementy konstrukcyjne budynków szkieletowych żelbetowych i stalowych

Elementy konstrukcyjne w budynkach stalowych to: słupy i rygle, a w ustrojach przegubowych tężniki płaskie i przestrzenne oraz ściany usztywniające.

Ustroje ramowe powstają przez sztywne połączenie słpów z ryglami (-rygle ram wykonuje się o przekroju pełnościennym z kształtowników walcowanych i blachownic oraz o przekroju ażurowym lub w formie kratownic).

Stropy opierają się na pasmach górnym i dolnych każdego dzwigara. Na ryglach ram i podciągach opierają się belki stropowe. Belki te umieszcz się zwykle w wysokości rygla i łączy za pomocą śrub dopłaskownika lub kątownika - takie łączenie na budowie, zaś złącza spawane wwykonywane są przyłączeniu elem. konstrukcyjnych w wytórni konstrukcji stalowych.

W budynkach żelbetowych do ustrojów ramowych należą stropy i słupy

Wyróżniamy następujące ustroje:

• słupowo-ryglowe (ramy ze sztywnymi węzłami)

• słupowo-płtowe (rygiel ramy ukryty-bezbelkowe)

• słupowo-belkowa (belki częściej połączone przegubowo ze słupami niż sztywno)

Na ryglach ramy opiera się strop płytowo-żebrowy.

---