Muzyka
Fryderyk Chopin - (luty/marzec1810-17.10.1849) polski kompozytor i pianista. Przedstawiciel muzyki okresu romantyzmu, nazywany poetą fortepianu. U źródeł jego twórczości leżała wrażliwość artystyczna oraz umiejętność czerpania wzorców z polskiej muzyki ludowej. Jego przyjaciółką i towarzyszką życia była pisarka George Sand.
Ignacy Jan Paderewski - (06.11.1860-29.06.1941) polski pianista, kompozytor, polityk, premier Polski, działacz niepodległościowy, profesor konserwatorium w Warszawie. Pierwszy większy sukces odniósł debiutując jako pianista w 1887, a w 1888 miał miejsce jego pierwszy duży koncert w Paryżu. Później przez pewien czas przebywał w Londynie, gdzie koncertował między innymi przed samą królową Wiktorią. Wielkim sukcesem okazało się jego pierwsze tournée po Stanach Zjednoczonych w latach 1891-1892, na które Paderewski zmuszony był się udać z powodu kłopotów finansowych. Na stałe zamieszkał w USA. Paderewski skomponował swoją jedyną operę - Manru na przełomie stulecia. Na jego zlecenie w 1908 Antoni Wiwulski wykonał pomnik upamiętniający zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Grunwaldem. Monument został odsłonięty w 1910 w Krakowie. Paderewski wygłosił wówczas przemówienie o wymowie niepodległościowej. Po wybuchu I wojny światowej, zaczął prowadzić szeroko zakrojoną działalność dyplomatyczną na rzecz Polski i Polaków, wykorzystując swą popularność na Zachodzie. W 1915 założył wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. krótkim czasie udało mu się zbliżyć do doradcy prezydenta Wilsona, Edwarda House'a. Później spotkał się z samym prezydentem, któremu w styczniu 1917 przekazał memoriał na temat Polski. W sierpniu 1917 został przedstawicielem na USA Komitetu Narodowego Polskiego z Romanem Dmowskim na czele. 25 grudnia 1918 pojawił się w Gdańsku, skąd następnie udał się do Poznania. Jego przybycie do stolicy Wielkopolski i entuzjastyczne przywitanie stało się impulsem do wybuchu zakończonego sukcesem powstania. Po przyjeździe do Warszawy, Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim, a obozem Dmowskiego. 16 stycznia 1919 został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową. W tym czasie wsparł gen. Tadeusza Rozwadowskiego w jego planach tworzenia Legionu Amerykańskiego, który miał walczyć w Polsce z bolszewikami. W wyniku tych działań powstała polsko-amerykańska Eskadra Lotnicza im. Tadeusza Kościuszki. Pomimo to jego bezpartyjny rząd był krytykowany w kraju zarówno przez lewicę, jak i prawicę. Paderewski wiedział, iż jego gabinet ma charakter tylko i wyłącznie przejściowy, dlatego w grudniu 1919 podał się do dymisji. Powrócił jednak do kraju w kulminacji wojny polsko-bolszewickiej w 1920. Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów. Wkrótce jednak zrezygnował z tej funkcji w 1921. W 1922 wyjechał ponownie do USA, gdzie powrócił do koncertowania. Później zajął się także działalnością charytatywną. Po śmierci Piłsudskiego w 1935, Paderewski współtworzył tzw. Front Morges[4]. Organizacja ta, opozycyjnie nastawiona wobec polskiego reżimu autorytarnego, miała charakter centroprawicowy, a jednym z jej głównych założycieli był generał Władysław Sikorski. Front Morges domagał się demokratyzacji życia politycznego w kraju, ale również postulował wybór Paderewskiego na prezydenta Polski. Po wybuchu II wojny światowej, Paderewski wszedł w skład władz Polski na uchodźstwie. Został przewodniczącym Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, która stanowiła substytut Sejmu na emigracji. W 1940 wyjechał ponownie do USA, aby tam znów prowadzić działalność niepodległościową.
Literatura
Stanisław Staszic - (wrzesień1755-20.01.1826) polski działacz oświeceniowy, pisarz i publicysta, filozof i tłumacz, geograf i geolog. Ksiądz katolicki, jednak przez niemal 20 ostatnich lat życia Staszic nie pełnił posługi duszpasterskiej i nie nosił sutanny. Działał na rzecz poprawy położenia chłopów. Zwolennik gruntownych reform systemowych w I Rzeczypospolitej. Od 1808 prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1818 założył Towarzystwo Rolnicze w Hrubieszowie. W latach 1807-1812 członek Izby Edukacyjnej, od 1815 Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego. Współorganizator szkoły uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Wznowił eksploatację węgla kamiennego ze złoża Reden na terenie obecnej Dąbrowy Górniczej. Z inicjatywy Staszica powstało wiele obiektów przemysłowych. W 1818 odznaczony Orderem Orła Białego.
Julian Ursyn Niemcewicz - (16.02.1757-21.05.1841) polski dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz, wolnomularz. Sekretarz Tadeusza Kościuszki podczas insurekcji kościuszkowskiej. Po powrocie do kraju w 1807 podróżował jako wizytator szkół. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk od 1802, a od 1826 jego prezes. Przeciwnik konspiracji, a zwolennik legalizmu. Po wybuchu powstania listopadowego w 1830 wyjechał w misji dyplomatycznej do Londynu. Od 1833 w Paryżu związany ze stronnictwem Adama Jerzego Czartoryskiego. Członek władz Związku Jedności Narodowej. Był prezesem Wydziału Historycznego Towarzystwa Literackiego w Paryżu.
Samuel Bogumił Linde - (kwietnia1771-8.08.1847) polski leksykograf, językoznawca i bibliotekarz. Studiował teologię i filologię w Lipsku, wykazując tam wielkie zainteresowanie filologią, także klasyczną. W 1792, po dwuletnich staraniach, został wykładowcą literatury i języka polskiego. W latach 1795-1803 pełniąc funkcje osobistego bibliotekarza Ossolińskiego w Wiedniu. W tym okresie zebrał podstawowy materiał leksykograficzny do dzieła swego życia, słownika języka polskiego. W 1800 został powołany na członka Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. 1 marca 1804 Linde opublikował prospekt słownika języka polskiego, mającego liczyć wówczas tylko 4 tomy.
Onufry Kopczyński, właściwie Andrzej Kopczyński - (30.11.1735-14.02.1817) ksiądz pijar, pedagog, prekursor badań nad polską gramatyką, autor pierwszej gramatyki języka polskiego. W latach 1780-1792 członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, w latach 1807-1812 współpracownik Stanisława Kostki Potockiego w Izbie Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, uważał się za ucznia Stanisława Konarskiego. 5 listopada 1794 ryzykując śmierć z rąk żołnierzy rosyjskich, zaopatrzony w żywność, odzież i środki medyczne, mimo zerwanego mostu, przeprawił się łodzią przez Wisłę do Pragi, aby udzielić pomocy humanitarnej i nieść wsparcie duchowe ocalałym z rzezi Pragi. W latach 1799-1802 więziony przez austriackie władze zaborcze, od 1802 członek Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie. Na polecenie Komisji Edukacji Narodowej napisał podręcznika Gramatyka dla szkół narodowych z lat 1778-1783, w którym wprowadził polską terminologię gramatyczną. Był też autorem Nauki czytania i pisania (1785), Elementarz dla szkół parafialnych narodowych (1785).
Józef Pawlikowski - (28.03.1767-1828) pisarz, wojskowy i polityk. Działacz jakobińskiej lewicy, adwokat. Deputowany do Sejmu Wielkiego; po upadku insurekcji kościuszkowskiej wyemigrował do Belgii, a następnie do Francji. W Paryżu był sekretarzem Tadeusza Kościuszki. Wyraził poglądy Naczelnika w broszurze "Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość". Późniejsze wydania tej broszury miały ogromny wpływ na rozwój ruchu partyzanckiego w XIX wieku. 22 sierpnia 1795 podpisał akt zawiązania Deputacji Polskiej. W okresie Królestwa Polskiego przebywał w Warszawie, później w Krakowie i Poznaniu. Właśnie w tym ostatnim mieście wstąpił w 1821 roku do Narodowego Towarzystwa Patriotycznego.
Adam Mickiewicz - (24.12.1798-26.11.1855) polski poeta, działacz i publicysta polityczny. Członek Stowarzyszenia Filomatów, mesjanista związany z Kołem Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. Najwybitniejszy twórca dramatu romantycznego w Polsce. Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu "Dziady" oraz epopei narodowej "Pan Tadeusz". W 1823 roku został aresztowany i uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie, a następnie skazany za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach na zesłanie w głąb Rosji. W Paryżu nawiązał współpracę z działaczami emigracyjnymi, pisał artykuły i pisma publicystyczne. W latach 1839-1840 był profesorem literatury łacińskiej w szwajcarskiej Lozannie, a w 1840 roku objął katedrę języków słowiańskich w Collège de France, gdzie wygłosił tzw. prelekcje paryskie. W czasie Wiosny Ludów (1848) utworzył we Włoszech legion polski. We wrześniu 1855 roku, podczas wojny krymskiej, wyjechał do Konstantynopola, aby tworzyć oddziały polskie (Legion Polski), a także złożony z Żydów tzw. Legion Żydowski do walki z carską Rosją. Zmarł nagle podczas epidemii cholery.
Alojzy Feliński - (1771-23.02.1820) polski poeta i dramatopisarz. W 1794 roku podczas insurekcji pełnił funkcję sekretarza i adiutanta Tadeusza Kościuszki oraz komisarza porządkowego wołyńskiego. W 1809 roku został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1815 roku zamieszkał w Warszawie i związał się z grupą klasyków.
Maurycy Mochnacki - (13.09.1803-20.12.1834) polski działacz, publicysta polityczny, jeden z teoretyków polskiego romantyzmu, pianista. Był uczestnikiem i kronikarzem powstania listopadowego - napisał Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i 1831. Członek Związku Wolnych Polaków i Towarzystwa Patriotycznego. W czasie powstania był jednym z przywódców obozu radykalnego, przeciwnikiem działań Rady Administracyjnej i dyktatury Józefa Chłopickiego. Był współzałożycielem Towarzystwa Patriotycznego, po upadku dyktatury jego wiceprezesem. Po klęsce powstania znalazł się na emigracji. Głosił poglądy ultrademokratyczne. Był najważniejszym krytykiem i teoretykiem wczesnego romantyzmu polskiego, przywódcą młodych w Warszawie, uczestnikiem powstania listopadowego. Stworzenie przez Polaków własnej literatury uznał za warunek istnienia narodu. Maurycy Mochnacki traktował Rosję jako wroga podstawowego Polski. Uważał, że w związku z tym Polacy niezależnie od stanu winni wystąpić przeciwko niej.
Tadeusz Krępowiecki - (1798-5.01.1847) polski polityk i publicysta, uczestnik powstania listopadowego. Był wiceprezesem Towarzystwa Patriotycznego, przeciwnikem dyktatury gen. Chłopickiego. Współzałożyciel Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, z którego wkrótce wystąpił ze względu na swoje radykalne poglądy. Obarczał szlachtę winą za upadek powstania i wyzysk chłopów. Był czołowym ideologiem i jednym z twórców Gromad Ludu Polskiego.
Wiktor Heltman - (23.12.1796-16.07.1874) polski działacz polityczny, publicysta, związany z Wielką Emigracją. Był członkiem Związku Wolnych Polaków w latach dwudziestych XIX wieku. Walczył w powstaniu listopadowym. Był jednym z inicjatorów powstania i przywódców Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (TDP) w 1832. W 1848 uczestniczył w wydarzeniach Wiosny Ludów na terenie Galicji. Opracował dzieje Wielkiej Emigracji.
Michał Czajkowski - (29.09.1804-4.01.1886) działacz niepodległościowy, pisarz i poeta zaliczany do szkoły ukraińskiej liryki polskiego romantyzmu. Brał udział w powstaniu listopadowym jako dowódca oddziału Kozaków w regimencie kawalerii Karola Różyckiego. Po upadku powstania wyemigrował do Francji. W Paryżu związał się najpierw z Konfederacją Narodu Polskiego, a od 1838 ze stronnictwem Adama Czartoryskiego (tzw. Hotelem Lambert). Od 1841 przebywał w Konstantynopolu, jako oficjalny przedstawiciel Czartoryskiego. W 1850 przeszedł na służbę turecką i przyjął islam. Jako Mehmed Sadyk Effendi nadal działał dla sprawy polskiej i bałkańskiej. Podczas wojny krymskiej zorganizował formację kozaków sułtańskich, którymi dowodził w czasie kampanii w 1854. Po śmierci żony, Ludwiki Śniadeckiej, zaczął ulegać ideom panslawizmu.
Matematyka
Jan Śniadecki - (29.08.1756-listopada1830) polski astronom, matematyk, filozof i geograf. Studiował na Akademii Lubrańskiego i Akademii Krakowskiej. Był również studentem Uniwersytetu w Paryżu, gdzie kontynuował studia matematyczne. W 1781 r. został profesorem matematyki i astronomii w Krakowie. W 1782 r. wystąpił z projektem zbudowania obserwatorium astronomicznego w Krakowie na terenie Ogrodu Botanicznego. W 1784 wraz z Janem Jaśkiewiczem skonstruował pierwszy w Polsce balon. Przyczynił się do upowszechnienia polskiej terminologii matematycznej. W 1812 został członkiem utworzonej przez cesarza Napoleona I Bonaparte Komisji Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Historia
Joachim Lelewel - (22.03.1786-29.05.1861) polski historyk, numizmatyk, poliglota, heraldyk i działacz polityczny. Członek kierowanej przez Adama Czartoryskiego Rady Administracyjnej w powstaniu listopadowym (1830-1831), członek Rządu Narodowego. Był też prezesem założonego w trakcie powstania listopadowego Towarzystwa Patriotycznego. Przypisuje mu się zorganizowanie demonstracji patriotycznej 25 stycznia 1831, ku czci dekabrystów. 5 października 1831 roku wraz z oddziałami powstańczymi pod dowództwem ostatniego wodza naczelnego powstania gen. dyw. Macieja Rybińskiego przekroczył granicę Królestwa Polskiego i Prus w okolicach wsi Jastrzębie gdzie ogłoszono kapitulację i złożono broń. Po upadku powstania udał się na emigrację. Na emigracji był działaczem, a potem przywódcą Młodej Polski, założonej w szwajcarskim Bernie półtajnej organizacji o charakterze demokratyczno-republikańskim, związanej z Młodą Europą Giuseppe Mazziniego. W 1837 założył i kierował Zjednoczeniem Emigracji Polskiej, które dążyło do politycznego zjednoczenia całej polskiej emigracji. Powstała 5 grudnia 1831 r. w Paryżu pod kierownictwem Joachima Lelewela powstał Komitet Narodowy Polski. KNP próbował godzić różne kierunki polskiego republikanizmu. Otrzymywał wsparcie finansowe od republikanów francuskich. Został zamknięty przez policję francuską w grudniu 1832 r., a dodatkowo rozpadł się na poszczególne grupy.
Geologia
Ignacy Domeyko - (31.07.1802-23.01.1889) polski geolog, mineralog, inżynier górnictwa, badacz Ameryki Południowej. W 1819 został przyjęty do Towarzystwa Filomatów. W następstwie działalności filomackiej objęty został śledztwem w sprawie towarzystwa. Dzięki staraniom stryjów uniknął zesłania i otrzymał stosunkowo łagodny wyrok. Udało się jednak Domeyce być w Wilnie w wieczór poprzedzający wyjazd przyjaciela, Adama Mickiewicza, do Petersburga. Gdy na Litwę wkroczył korpus generała Dezyderego Chłapowskiego, Domeyko dołączył do niego i został adiutantem jednego z pułków. Z biegiem lat najważniejszą i najbardziej absorbującą Domeykę dziedziną działalności stała się praca nad organizacją nauki chilijskiej. Dzięki zainicjowanym przez niego licznym badaniom mineralogicznym i geologicznym rozwinął się tam przemysł górniczy, dając ubogiemu dotąd krajowi szansę wzbogacenia się i uniezależnienia od zagranicy. Oprócz tego, Domeyko przyczynił się do upowszechnienia w Chile oświaty i polepszenia jej poziomu. Stojąc przez szereg lat na stanowisku rektora uniwersytetu w Santiago de Chile, spowodował obudzenie ruchu intelektualnego w zaniedbanym dotąd pod względem kulturalnym kraju.
Wojsko i polityka
Tadeusz Kościuszko - (4.02.1746-15.101817) generał polski i amerykański, inżynier fortyfikator, brał udział w wojnie o niepodległość USA, wzniecił antyrosyjskie powstanie w Rzeczypospolitej, Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w insurekcji 1794. 12 października 1789 otrzymał podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych. 24 marca 1794 na rynku krakowskim złożył narodowi uroczystą przysięgę i objął formalnie przywództwo insurekcji jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej. 10 października 1794 w bitwie pod Maciejowicami ranny Kościuszko dostał się do niewoli, po czym został uwięziony w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. 1796 cesarz Paweł I Romanow wypuścił Kościuszkę, który zgodził się złożyć przysięgę wiernopoddańczą. W latach 1798-1815 r. wziął udział w tworzeniu Legionów polskich. W 1799 brał udział w zakładaniu w kraju Towarzystwa Republikanów Polskich. W 1815 car Aleksander I Romanow, pragnąc uzyskać aprobatę dla stworzenia marionetkowego Królestwa Polskiego, zaprosił do Wiednia Kościuszkę.
Adam Jerzy Czartoryski - (14.01.1770-15.07.1861) polski książę, mąż stanu, rosyjski minister spraw zagranicznych (1804-1806), senator-wojewoda Królestwa Polskiego (1815), prezes Rządu Narodowego (1831), prezes Senatu, pisarz, mecenas sztuki i kultury, odznaczony Orderem Orła Białego (w 1815). Jako ochotnik wstąpił w 1792 do armii litewskiej i brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej. W czasie powstania 1794 przebywał za granicą w Brukseli i w Wiedniu. Został przyjacielem i doradcą cesarza Aleksandra I. Mianowany przez niego w 1803 kuratorem wileńskiego okręgu naukowego przyczynił się do rozwoju oświaty na wschodnich ziemiach zabranych dawnej Rzeczypospolitej, rozbudował sieć szkół parafialnych z językiem polskim. Położył duże zasługi w rozkwicie Uniwersytetu Wileńskiego. W 1824 po procesie filomatów i filaretów podał się do dymisji. W latach 1804-1806 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w rządzie Rosji. Był zwolennikiem rozwoju zjednoczonej Polski pod berłem rosyjskim. Był członkiem rosyjskiego Senatu i Rady Państwa. Orientacji prorosyjskiej pozostał wierny także w okresie Księstwa Warszawskiego. Po ataku francuskim na Rosję w 1812 wziął dymisję ze stanowisk państwowych i wyjechał za granicę. W czasie kongresu wiedeńskiego jako doradca Aleksandra I współdziałał w utworzeniu konstytucyjnego Królestwa Polskiego. 15 czerwca 1815 został wiceprezesem Rządu Tymczasowego. 1 grudnia 1815 mianowany senatorem-wojewodą Królestwa Kongresowego. Następnie za sprawą wielkiego księcia Konstantego i carskiego komisarza Nikołaja Nowosilcowa został odsunięty od funkcji politycznych w rządzie i skupił się na sprawach oświatowych. Po śmierci Aleksandra I przeszedł do opozycji konserwatywnej. Po wybuchu powstania listopadowego w nocy z 29 na 30 listopada książę Czartoryski wszedł w skład Rady Administracyjnej a 3 grudnia został prezesem Rządu Tymczasowego, a następnie Rządu Narodowego do 15 sierpnia 1831. Po upadku powstania udał się na emigrację. W 1833 osiadł w Paryżu, kupując w 1843 Hôtel Lambert. Stanął na czele stronnictwa konserwatywnego Hôtel Lambert. Popierał antyrosyjską politykę państw europejskich, a także ruchy rewolucyjne i narodowe, upatrując w nich możliwość odbudowy Polski. W 1841 powstała wschodnia agencja główna, kierowana przez Michała Czajkowskiego, a w 1843 agencja zachodnia Ludwika Orpiszewskiego. W czasie Wiosny Ludów przebywał w Berlinie, gdzie całkowicie rozczarował się do koncepcji wspólnego polsko-francusko-pruskiego wystąpienia przeciw Rosji. W okresie wojny krymskiej 1853-1856 patronował polskim formacjom wojskowym w Turcji. Po pokoju paryskim w 1856 wycofał się z czynnego życia politycznego. Był jednym ze współtwórców założonego w 1832 Towarzystwa Literackiego a od 1853 jego dożywotnim prezesem. Współtworzył także Stowarzyszenie Pomocy Naukowej oraz Bibliotekę Polską w Paryżu.
Jan Henryk Dąbrowski - (2.08.1755-6.06.1818) polski generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813, senator-wojewoda Królestwa Polskiego w 1815, generał jazdy armii Królestwa Polskiego 1815-1816. W czasie powstania kościuszkowskiego wsławił się obroną Warszawy i wyprawą do Wielkopolski, gdzie został awansowany na stopień generała-porucznika. 18 listopada 1794 dostał się do niewoli rosyjskiej pod Radoszycami i został zmuszony do podpisania wyrzeczenia się walki z Rosją i jej sprzymierzeńcami w przyszłości. Na emigracji Dąbrowski udał się do Józefa Wybickiego, pertraktującego z Dyrektoriatem organizację legionów polskich u boku armii francuskiej. 10 października wystosował do Dyrektoriatu memoriał postulujący utworzenie legionów polskich przy armiach reńskiej i włoskiej. Memoriał został przyjęty życzliwie i w połowie listopada Dąbrowski z Wojczyńskim udali się do Mediolanu, gdzie miał swą główną kwaterę dowódca Armii Włoch, generał Napoleon Bonaparte. 9 stycznia 1797 podpisano w Mediolanie układ z rządem lombardzkim powołujący legiony. 7 listopada 1806, po zwycięskiej bitwie pod Jeną i wkroczeniu wojsk francuskich na tereny zaboru pruskiego, Dąbrowski wydał wraz z Wybickim w Poznaniu odezwę wzywającą do zachowania spokoju i do posłuszeństwa nowym władzom. Nie zdawał sobie sprawy z tego, że Napoleon chce przyciągnąć do siebie arystokrację, a ta opowiadała się za księciem Józefem Poniatowskim. Ministerium wojny dostała się Poniatowskiemu, a nie głęboko rozczarowanemu Dąbrowskiemu. W czasie kampanii pomorskiej Jan Henryk Dąbrowski walczył pod Grudziądzem, Tczewem i pod Frydlandem. Brał udział w kampanii 1809 podając dowództwu polskiemu plan wyprawy do Galicji, walczył zwycięsko z Austriakami pod Radzyminem i Łęczycą. W 1812 dowodził jedną z trzech dywizji polskich piątego korpusu, gdzie odznaczył się pod Mohylewem, Borysowem. 26 listopada w bitwie nad Berezyną został ciężko ranny. W 1813 walczył w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego został naczelnym wodzem armii Księstwa Warszawskiego. W 1815, po upadku Napoleona, powrócił do Warszawy i stanął na czele Komitetu Organizacyjnego Wojskowego, którego celem było zorganizowanie wojska nowo utworzonego Królestwa Polskiego, w którym został generałem jazdy. Był senatorem i wojewodą, ale z powodów zdrowotnych w rok później odsunął się od spraw publicznych.
Józef Wybicki - (29.09.1747-10.03.1822) polski pisarz i polityk. Działalność polityczną rozpoczął jako poseł na sejm w I Rzeczypospolitej. Uczestnik konfederacji barskiej, na polecenie dowództwa konfederacji jeździł z poufnymi misjami do krajów europejskich. Reformator praw w Polsce przedrozbiorowej. Uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, długoletni współpracownik gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, z którym wziął udział w wyprawie na pomoc powstańcom w Wielkopolsce w 1794, a później współdziałał w Legionach Polskich we Włoszech, w których powstanie w 1797 miał znaczący wkład. Uczestnik wojen napoleońskich, przyczynił się do utworzenia Księstwa Warszawskiego w 1807, którego był jednym z czołowych polityków. Podczas wojny polsko-austriackiej w 1809 organizował obronę Wielkopolski przed wojskami nieprzyjaciela. Po kongresie wiedeńskim współtworzył Królestwo Polskie. Senator-wojewoda Księstwa Warszawskiego od 1807 roku, senator-wojewoda Królestwa Polskiego od 1815 roku, prezes Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego w latach 1817-1820, odznaczony Orderem Orła Białego (1807), Orderem Świętego Stanisława (1793), Legią Honorową (1807). Autor wielu pism politycznych oraz zapomnianych już dramatów, oper, komedii i utworów poetyckich, w powszechnej świadomości historycznej Polaków znany przede wszystkim jako autor słów polskiego hymnu narodowego - Mazurka Dąbrowskiego.
Karol Otto Kniaziewicz - (4.05.1762-9.05.1842) generał dywizji Wojsk Polskich, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech, twórca i dowódca Legii Naddunajskiej, uczestnik kampanii napoleońskiej, działacz emigracyjny. W czasie insurekcji kościuszkowskiej służył w sztabie gen. Józefa Zajączka, ponownie w stopniu majora. W lipcu tego roku został pułkownikiem, a w sierpniu walczył już jako generał major. Dostał się do rosyjskiej niewoli razem z Tadeuszem Kościuszką. Ułaskawiony przez cara Pawła I wyjechał do Włoch, gdzie w 1797 roku wstąpił do Legionów Polskich jako dowódca 1. Legii. 3 lipca 1798 roku zajął Rzym. Na mocy uchwały Rady Pięciuset z 6 września 1799 roku, jesienią tego roku zorganizował Legię Naddunajską i 28 listopada otrzymał nominację na jej dowódcę. Nie zgadzając się na pokój podpisany w Lunéville 9 lutego 1801 roku, podał się do dymisji. W 1807 roku nie przyjął propozycji cara Aleksandra I, który proponował mu dowodzenie wojskiem polskim u boku Rosji. W 1812 roku wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego i objął dowództwo 18 Dywizji Piechoty 5 Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego. Po wybuchu powstania listopadowego został przedstawicielem Rządu Narodowego w Paryżu. Po upadku powstania pozostał na emigracji. Był animatorem życia naukowego oraz autorytetem moralnym Wielkiej Emigracji. Członek władz Związku Jedności Narodowej. Jako stały gość domu Mickiewiczów należał do grona pierwszych słuchaczy recytacji powstających strof "Pana Tadeusza". Uznawany jest za współtwórcę Biblioteki Polskiej w Paryżu. Był członkiem wolnomularstwa. Był kawalerem Legii Honorowej.
Józef Poniatowski - (7.05.1763-19.10.1813) polski generał, minister wojny i Wódz Naczelny Wojsk Polskich Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji. W okresie poprzedzającym wybuch wojny polsko-rosyjskiej 1792 Poniatowski poświęcił się pracy na polu organizacji i poprawy stanu małej, zaniedbanej armii polskiej i wyćwiczenia wojska, uzyskując w tym zakresie znaczne sukcesy i dowodząc swych wybitnych umiejętności wojskowych. 6 maja 1792 otrzymał dowództwo nad całością wojsk koronnych nad granicą rosyjską na Ukrainie i już wkrótce dowodził tym wojskiem w wojnie z Rosją. W bitwie pod Zieleńcami 18 czerwca zwyciężył jeden z korpusów rosyjskich - Arkadija Markowa. W listopadzie 1806, kiedy Prusacy zagrożeni przez Napoleona gotowali się do opuszczenia Warszawy, Poniatowski na wezwanie króla Fryderyka Wilhelma III zgodził się zarządzać stolicą i stanął na czele milicji miejskiej, organizowanej przez zamożną część społeczeństwa miasta. W lipcu powstało i miało nadaną konstytucję Wielkie Księstwo Warszawskie, w którego rządzie Poniatowski został ministrem wojny 7 października. Dowódcą naczelnym sił zbrojnych Księstwa Poniatowski został dopiero 21 marca 1809, na krótko przed wybuchem wojny austriacko-polskiej. Poświęciwszy się całkowicie rozwojowi i organizacji nowej armii polskiej i jej infrastruktury, borykając się z niechęcią Henryka Dąbrowskiego i wielu dawnych legionistów, a szczególnie nienawiścią gen. Zajączka, ks. Józef stopniowo zdobywał sobie zaufanie ogólne i przywiązanie wojska. Minister wojny jako założyciel Szkoły Lekarskiej, która w 1816 stała się częścią nowo powstającego Uniwersytetu Warszawskiego, jest współzałożycielem i tej instytucji. Podpisał ustawę autorstwa Kołłątaja dotyczącą reformy Uniwersytetu Jagiellońskiego i systemu szkolnictwa. Dzięki sukcesom w samodzielnym prowadzeniu działań wojennych Poniatowski zdobył bezwzględne zaufanie i szacunek Napoleona i Francuzów, a jego imię odbiło się echem w Europie. Podczas kampanii 1812 w drodze na Moskwę walczył w awangardzie i odznaczył się wielokrotnie: pod Smoleńskiem 17 sierpnia, Borodino 7 września, Czyrykowem 29 września, Winkowem. Po Borodino przyszłość kampanii widział czarno i doradzał wstrzymanie dalszej ofensywy. Po wkroczeniu do Moskwy, w przeciwieństwie do Napoleona, był już przeświadczony o ostatecznej porażce, co jednak nie wpłynęło na jego wolę walki - nadal prowadził osobiście natarcia kawalerii. Po katastrofie armii napoleońskiej Poniatowski podjął od razu pracę nad odtworzeniem wojska polskiego. Poprowadził kilkunastotysięczną armię przez Austrię do Saksonii, gdzie jako dowódca VIII korpusu Wielkiej Armii, walczył pod Lützen, następnie bronił pasma gór czeskich i walczył na lewym brzegu Łaby. Zarekomendowany przez Murata, został w pierwszym dniu bitwy pod Lipskiem, 16 października, mianowany przez Napoleona marszałkiem Francji, co było jedynym takim wyróżnieniem dla cudzoziemca.
Józef Zajączek - (10.03.1752-28.07.1826) polski i francuski generał, jakobin polski, członek Rady Najwyższej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej, pierwszy namiestnik Królestwa Polskiego, wolnomularz. W 1777 był podpułkownikiem dragonów i adiutantem hetmana. Od 1784 był posłem na Sejm, gdzie postulował zwiększenie liczby i usprawnienie wojska, lecz występował także za zachowaniem wolności szlacheckich. W lutym 1787 został dowódcą Regimentu Konnego Buławy Wielkiej Koronnej w randze pułkownika. W 1790 został posłem województwa podolskiego na Sejm Czteroletni. W tym okresie porzucił stronnictwo Branickiego i przeszedł na pozycje reformatorskie i patriotyczne, stopniowo się bardziej radykalizując i interesując się zwłaszcza losem chłopów. Był zwolennikiem Konstytucji i jednym z sekretarzy Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Należał do ugrupowania polskich jakobinów. Brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 r. Zasłużył się 18 czerwca w bitwie pod Zieleńcami, dowodząc 3 Pułkiem Straży Przedniej. Wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej 1794 r. Po dostaniu się Tadeusza Kościuszki do niewoli, na krótko pełnił funkcję Wodza Naczelnego. Zajączek przedostał się następnie do Francji i został generałem armii napoleońskiej. Brał udział w kampanii moskiewskiej Napoleona w 1812 r. dowodząc 16 Dywizją Piechoty, a po kontuzjowaniu księcia Poniatowskiego przejął dowództwo V Korpusu (polskiego) Wielkiej Armii. Po klęsce Napoleona, został mianowany przez cara Aleksandra I pierwszym namiestnikiem Królestwa Polskiego, księciem i generałem piechoty. Urzędował w latach 1815-1826. W czasie swoich rządów odznaczył się uległością wobec wielkiego księcia Konstantego i władz rosyjskich. W uznaniu zasług w roku 1818 otrzymał tytuł książęcy.
Jan Leon Kozietulski - (4.07.1778-1821) pułkownik wojsk polskich, dowódca 3. szwadronu 1. Pułku Lekkokonnego Polskiego Gwardii Cesarskiej, dowódca 3 Pułku Eklererów Gwardii Cesarskiej, dowódca 4 Pułku Ułanów Królestwa Kongresowego. Uczestnik kampanii napoleońskich w latach 1806-1807 i 1808 r. w Hiszpanii. . W kwietniu 1807 roku został dowódcą 3 szwadronu szwoleżerów. 30 listopada 1808 prowadził szarżę szwoleżerów na przełęczy Somosierra. Brał udział w kampanii austriackiej, w bitwie pod Wagram (1809), w kampanii rosyjskiej (1812-1813) i niemieckiej (1813-1814). Uczestnik bitwy narodów pod Lipskiem. Był członkiem loży wolnomularskiej w Warszawie i w Paryżu.
Antoni Henryk Radziwiłł - (13.06.1775-7.04.1833) książę, polityk, kompozytor, książę-namiestnik (pierwszy i jedyny) Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Najwybitniejszy w XIX. w. przedstawiciel orientacji polsko-pruskiej. Pruski generał-lejtnant, odznaczony Orderem Orła Białego w 1793 i 1815, pruskim Orderem Czarnego Orła, kawaler maltański. W 1815 został mianowany pierwszym i jedynym księciem-namiestnikiem autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Choć była to funkcja niemal wyłącznie reprezentacyjna, w początkowym okresie miał pewien wpływ na politykę, lecz później coraz bardziej ograniczał go rząd w Berlinie. Dbał o rozwój i ochronę kultury Wielkiego Księstwa. Interweniował w sprawie pozwolenia na wystawienie polskich sztuk w teatrze miejskim w Poznaniu. W 1830 założyła pierwszą żeńską szkołę - Szkołę Luizy. W chwili wybuchu powstania listopadowego w 1831 został zawieszony w funkcji księcia-namiestnika, a autonomię stopniowo zniesiono przekształcając Wielkie Księstwo w Prowincję Poznańską.
Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki - (4.01.1778-10.05.1846) polski polityk, minister skarbu Królestwa Polskiego w latach 1821-1830, założyciel Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego (1825) i Banku Polskiego (1828). Choć był samoukiem, okazał się genialnym finansistą i organizatorem gospodarki. W latach 1813-1815 był członkiem Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego. Zwolennik polityki prorosyjskiej na Litwie. Będąc w latach 1821-1830 ministrem skarbu Królestwa Polskiego, wprowadził politykę oszczędnościową, egzekwował bezwzględnie zaległości podatkowe, nałożył podatek pośredni na niektóre artykuły pierwszej potrzeby, rozbudował monopol państwowy na sól i wyroby tytoniowe, a także wspierał program poszukiwań soli. W ten sposób zlikwidował deficyt budżetowy oraz zapewnił budżetowi nadwyżkę, która mogła być przeznaczana na inwestycje. Zapewnił także Polsce zewnętrzne rynki zbytu i zabezpieczył ją przed obcą konkurencją. Inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w 1825 roku i Banku Polskiego w 1828. Jego dziełem była wstępna industrializacja ziem Królestwa, rozwój starych gałęzi przemysłu jak hutnictwo w Zagłębiu Staropolskim oraz nowych jak górnictwo w Zagłębiu Dąbrowskim czy włókiennictwo w Łodzi. Dzięki swoim wpływom w Sankt Petersburgu i argumentacji politycznej doprowadził do zniesienia bariery celnej między Rosją i Polską, co zapewniło wyrobom polskim nieograniczoną niemal możliwość zbytu na terenie Rosji i tranzyt przez Rosję dalej na wschód. Chroniąc kraj od konkurencji wyrobów pochodzących z krajów niemieckich, wprowadził protekcyjne cła przywozowe na granicy z Prusami. Spowodowało to tzw. wojnę celną z Prusami. Jako zwolennik polityki ugody z Rosją wystąpił przeciwko powstaniu listopadowemu. W grudniu 1830 roku zawiózł, wraz z Janem Jezierskim, petycję do cara, żądając przestrzegania konstytucji, wyprowadzenia wojsk rosyjskich z obszaru Królestwa oraz włączenia w jego skład tzw. Ziem zabranych. Po odrzuceniu petycji i wybuchu wojny polsko-rosyjskiej zdecydował się pozostać w Rosji. Od 1832 był członkiem rosyjskiej Rady Państwa.
Stanisław Kostka Potocki - (listopad1755-14.09.1821) polski polityk, generał, poseł, członek Stronnictwa Patriotycznego na Sejmie Czteroletnim, działacz oświatowy, wolnomularz, prezes Rady Stanu i Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego, prezes Senatu Królestwa Polskiego w latach 1818-1821, głośny mówca i krytyk. 3 czerwca 1784 otrzymał w Galicji austriacki tytuł hrabiowski. W 1788 aktywnie wiąże się z opozycją zostając posłem na Sejm Wielki z województwa lubelskiego. W 1789 r. skutecznie dążył do zniesienia Rady Nieustającej i wielokrotnie zabierał głos w sprawach dotyczących zabezpieczenia finansowego wojska, negocjował także w imieniu króla ze stronnictwem hetmańskim. W styczniu 1790 r. otrzymał patent na generała-majora artylerii koronnej. W 1791 wziął czynny i znaczący udział w wydarzeniach, które doprowadziły do uchwalenia Konstytucji 3 Maja, zostając także jednym z założycieli Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W maju 1792 wszedł do Rady Wojennej przy królu, biorąc jako jego delegat czynny udział w wojnie polsko-rosyjskiej. Od r. 1800 jeden z najczynniejszych członków warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w którym przewodniczył Wydziałowi Nauk. W 1808 r. wraz z Ksawerym Działyńskim i Piotrem Bielińskim brał udział w negocjacjach, które doprowadziły do konwencji obejmującej tzw. sumy bajońskie. Po bitwie pod Lipskiem został aresztowany przez Rosjan - do Wilanowa wrócił w 1814 r. W 1815 r. brał udział w redagowaniu tekstu konstytucji Królestwa Kongresowego i przyjmuje kierownictwo Wydziału Oświecenia Narodowego Rządu Tymczasowego. Na tym stanowisku dążył do rozwoju szkolnictwa elementarnego. Przyczynił się także do utworzenia Uniwersytetu Warszawskiego. W lipcu 1818 został prezesem Senatu popadając w czasie pełnienia tej funkcji w konflikt z sejmową opozycją Kaliszan. W 1820 r. popadł również w konflikt z polskim episkopatem. Miłośnik, znawca i mecenas sztuk pięknych, kolekcjoner. Propagator klasycyzmu. Architekt amator. Pisał felietony zatytułowane Świstek krytyczny do miesięcznika Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pamiętnik Warszawski.
Stanisław Grabowski - (29.10.1780-3.10.1845) syn króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Od 1809 sekretarz Rady Stanu Księstwa Warszawskiego. Uzyskał tytuł hrabiego w 1816 roku. Od 1818 poseł na sejm w Warszawie. W latach (1821-1832) był ministrem oświaty i wyznań w Królestwie Kongresowym. Nazywano go "ministrem ociemnienia publicznego". W roku 1836 został kontrolerem generalnym Królestwa.
Wincenty Niemojewski - (1784-1834) polski działacz polityczny. Był przywódcą opozycji sejmowej w 1820. Razem z bratem Bonawenturą Niemojowskim próbował przenieść na grunt polski doktrynę liberalizmu. Przyjęli postawę legalnej opozycji, czyli starali realizować swe cele, wykorzystując dosłownie interpretowane zasady ustrojowe zapisane w konstytucji. Ugrupowanie, do którego należał w sejmie, nazywano "kaliszanami", ponieważ wraz z bratem mieli majątki w województwie kaliskim i reprezentowali ten okręg w sejmie. W 1820 "kaliszanie" wystąpili podczas obrad sejmowych z protestem przeciw wprowadzeniu cenzury oraz z żądaniem ustanowienia sądów przysięgłych. W odpowiedzi car przez 5 lat nie zwoływał sejmu, a od 1825 obrady były tajne. W czasie powstania listopadowego Niemojowski był członkiem Rządu Narodowego.
Bonawentura Niemojewski - (4.09.1787-15.06.1835) polski prawnik i polityk, ziemianin kaliski, poseł województwa kaliskiego na sejmy Królestwa Polskiego i przywódca opozycji sejmowej kaliszan, prezes Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego, publicysta; brat Wincentego. Z chwilą wybuchu powstania listopadowego Bonawentura przybył do Warszawy, gdzie odegrał czołową rolę polityczną. Ponownie wszedł do sejmu i wraz z Wincentym stał się przywódcą tak zwanej „partii kaliskiej”. Powołany w skład rządu rewolucyjnego pełnił kolejno funkcję ministra sprawiedliwości, ministra spraw wewnętrznych i policji, a następnie zastępcy prezesa w radzie ministrów. Po usunięciu generała Jana Krukowieckiego 8 września 1831 roku został mianowany przez sejm prezesem Rządu Narodowego. Powołał nową władzę wykonawczą, składającą się w większości z „kaliszan”, reprezentujących stanowisko antykapitulacyjne i przeciwnych rokowaniom z nieprzyjacielem. Po wypowiedzeniu się Rady Wojennej przeciwko dalszemu prowadzeniu walki w dniu 23 września Niemojowski złożył prezesurę. Wraz z armią na emigrację udały się też władze powstańcze z ostatnim prezesem Rządu Narodowego na czele. Po utworzeniu przez „kaliszan” 6 listopada 1831 Komitetu Tymczasowego Emigracji objął w nim prezesurę, ale wkrótce po jego rozwiązaniu, zrażony do polityków emigracyjnych przeniósł się do Brukseli.
Walerian Łukasiński - (15.04.1786-27.02.1868) polski działacz niepodległościowy, major 4. Pułku Piechoty liniowej (Czwartaków), twórca Wolnomularstwa Narodowego i Towarzystwa Patriotycznego. 3 maja 1819 założył w Warszawie Wolnomularstwo Narodowe. W wyniku secesji członków z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, którzy pod kierownictwem Ignacego Prądzyńskiego utworzyli Związek Kosynierów, Łukasiński zmuszony został do zawieszenia prac swojej loży, a 1 maja 1821 utworzył Narodowe Towarzystwo Patriotyczne. W 1822 policja wielkiego księcia Konstantego wpadła na trop spisku. Łukasiński został aresztowany 25 października 1822. W czasie powstania listopadowego wywieziony został jako więzień stanu przez wycofujące się wojska rosyjskie do twierdzy Szlisselburskiej, gdzie spędził resztę życia. Zwany żelaznym majorem, jest jednym z symboli męczeństwa tamtych czasów.
Seweryn Krzyżanowski - (14.07.1787-1.07.1839) podpułkownik Wojsk Polskich, przywódca Towarzystwa Patriotycznego. W 1808 wstąpił do 4 pułku Legii Nadwiślańskiej w armii Księstwa Warszawskiego. W latach 1809-1811 odbył kampanię w Hiszpanii. Wziął udział w 1812 w kampanii w Rosji. 27 września 1817 został dowódcą szwadronu w Pułku Strzelców Konnych Gwardii. W 1825 został podpułkownikiem. Był wolnomularzem. Jesienią 1822, po aresztowaniu Waleriana Łukasińskiego stanął na czele konspiracyjnego Towarzystwa Patriotycznego. W 1824 w Kijowie nawiązał kontakty ze Związkiem Południowym. 20 lutego 1826 został aresztowany. Został wraz ze współpracownikami oskarżony o zdradę stanu przed sądem sejmowym. Sąd oczyścił go z najcięższych zarzutów.
Piotr Wysocki - (10.09.1797-6.01.1875) pułkownik Wojska Polskiego, inicjator powstania listopadowego, działacz niepodległościowy, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego (29/30 listopada 1830). Gdy w 1828 roku został instruktorem w Szkole Podchorążych, energicznie zabrał się do stworzenia i działań wewnątrz tajnego związku niepodległościowego, zwanego potocznie Sprzysiężeniem Wysockiego. Wieczorem 29 listopada 1830 r. poderwał do powstania podchorążych, wchodząc do Szkoły Podchorążych. Po wybuchu powstania został mianowany kapitanem, w powstaniu dosłużył się stopnia pułkownika, był adiutantem naczelnego wodza Michała Radziwiłła. Został ranny podczas walk w obronie warszawskiej Woli i 6 września 1831 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Na mocy amnestii carskiej w 1857 roku, pozwolono mu wrócić do kraju, z tym jednak zastrzeżeniem, że miał się trzymać z dala od Warszawy.
Józef Zalewski - (1797-1855) polski działacz niepodległościowy, pułkownik armii Królestwa Polskiego, organizator partyzantki w roku 1833. Był instruktorem w Szkole Podchorążych w Warszawie. Jeden z współtwórców Sprzysiężenia Wysockiego. W czasie nocy listopadowej kierował atakiem na warszawski Arsenał. Sformował oddział tzw. "Kurpików ostrołęckich", który operując z Puszczy Kurpiowskiej skutecznie przecinał linie zaopatrzenia armii rosyjskiej. Po upadku powstania listopadowego udał się na emigrację do Francji, współpracował z Joachimem Lelewelem. W marcu 1833 organizował oddziały powstańcze. Próby wywołania powstania na większą skalę nie powiodły się. Zaliwski został aresztowany przez Austriaków. Po amnestii w 1848 wyjechał ponownie do Francji i działał w Towarzystwie Demokratycznym Polskim.
Józef Chłopicki - (14.03.1771-30.09.1854) enerał polski, uczestnik wielu wojen, m.in.powstania kościuszkowskiego i wojen napoleońskich, dyktator powstania listopadowego, baron I Cesarstwa Francuskiego. Po trzecim rozbiorze wyruszył za granicę i w 1797 roku zaciągnął się na służbę do Legionów Dąbrowskiego, gdzie został przyjęty w stopniu kapitana. W 1798 roku otrzymał awans na majora. Brał udział we wszystkich ważnych walkach Legionów. W 1814 po upadku cesarza Napoleona wstąpił do Wojska Polskiego formowanego pod patronatem cara Aleksandra I. Otrzymał tam stopień generała dywizji i dowództwo 1. Dywizji Piechoty. Jako wybitny specjalista cieszył się początkowo uznaniem wielkiego ks. Konstantego. 3 grudnia 1830 przyjął funkcję wodza naczelnego, a dwa dni później ogłosił się dyktatorem. Chłopicki nie wierzył w powodzenie powstania, wspierany przez stronnictwo konserwatywne; sabotował działania ofensywne i opóźniał organizowanie wojska. Usiłował pertraktować z carem Mikołajem I, co ostatecznie nie przyniosło efektów, wobec carskiego żądania bezwarunkowej kapitulacji sił polskich. 17 stycznia 1831 złożył rezygnację z dyktatury. Pozostał jednak nieformalnym doradcą naczelnego wodza, księcia Michała Radziwiłła. Przygotował i znakomicie poprowadził bitwę pod Grochowem, w której polskie siły powstrzymały liczniejszych Rosjan. Ostatnie lata życia spędził w Krakowie.
Michał Gedeon Radziwiłł - (24.09.1778-24.06.1850) książę, generał wojsk polskich, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich. Naczelny Wódz w powstaniu listopadowym, senator-wojewoda Królestwa Polskiego od 1825. W 1806 wstąpił do Legii Północnej. 1 kwietnia 1808, po wcieleniu Legii do 5 i 6 pp Księstwa Warszawskiego, objął dowództwo 5 pp, a 11 grudnia 1811 awansował na gen. bryg. Po wybuchu powstania listopadowego powołany do Rady Administracyjnej. W powstaniu listopadowym, został 20 stycznia 1831 wybrany przez sejm na naczelnego wodza Siły Zbrojnej Narodowej; funkcję tę sprawował do 26 lutego 1831. Po upadku powstania został zesłany do Jarosławia, gdzie był więziony przez Rosjan do 1836.
Jan Skrzynecki - (8.02.1787-12.01.1860) polski generał. Po kongresie wiedeńskim został w wojsku Królestwa Polskiego, od 1818 w randze pułkownika 8 Pułku Piechoty Liniowej. W roku 1828 był członkiem sądu, który zajmował się sprawą Towarzystwa Patriotycznego. 3 lutego 1831 został mianowany generałem brygady i objął dowództwo 3 Dywizji Piechoty. 26 lutego 1831 Rząd Narodowy mianował go naczelnym wodzem, w miejsce Michała Radziwiłła. Pozbawiony szerszej wizji strategicznej, zaniechał nadarzającej się okazji rozbicia korpusu gwardii cesarskiej i stracił w ten sposób inicjatywę zaczepną. Niweczył wszystkie plany swojego doradcy Ignacego Prądzyńskiego. Nie wierzył w wygraną w wojnie z Rosją. Postanowił zawrócić do Warszawy. 26 maja 1831 roku Rosja wydała powstańcom decydującą bitwę pod Ostrołęką. Zatarg z Sejmem o reformę rządu zwrócił przeciw niemu opinię publiczną.
Ignacy Prądzyński - (20.07.1792-4.08.1850) generał wojsk polskich. Od 1807 w wojsku Księstwa Warszawskiego, uczestnik kampanii 1809 i 1812. Uczestniczył w bitwie narodów pod Lipskiem w 1813 oraz obronie Paryża w roku 1814. W następnym roku w stopniu majora przeszedł do służby w armii Królestwa Polskiego i dał się poznać jako wybitny inżynier wojskowy. Był członkiem Związku Kosynierów i jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Patriotycznego (1821). W latach 1830-1831, podczas powstania listopadowego podkomendant Twierdzy Zamość, następnie kwatermistrz generalny Sztabu Głównego i dowódca korpusu inżynierów. Wybitny strateg, rzecznik zdecydowanych działań zaczepnych. Autor planów wojny z Rosją, częściowo wykorzystanych przez generała Jana Zygmunta Skrzyneckiego. Był też autorem planu koordynacji działań partyzanckich w Królestwie Polskim. Dowodził w wygranej bitwie pod Iganiami (10 kwietnia 1831).
Emilia Plater - (13.11.1806-23.12.1831) bohaterka narodowa Polski, Białorusi i Litwy, kapitan Wojska Polskiego w czasie powstania listopadowego, hrabianka. W latach 1824-1829 Emilia dużo podróżowała zarówno po Inflantach, jak i po Litwie i Białorusi. 29 listopada 1830 w Warszawie wybucha powstanie listopadowe. W grudniu wieść o tym dociera z Warszawy do Wilna i zapala do boju Litwę i Żmudź. Emilia jest jedną z pierwszych inicjatorek samodzielnego powstania na Litwie. Jako kobieta nie zostaje jednak dopuszczona do narad komitetu kierującego w Wilnie. Podejmuje sama plan zdobycia Dyneburga.
Jan Krukowiecki - (15.12.1772-17.04.1850) polski generał, uczestnik wojen napoleońskich i powstania listopadowego, hrabia. Po wybuchu powstania listopadowego dowodził 1 Dywizją Piechoty. W marcu 1831 mianowany generałem piechoty, objął stanowisko gubernatora Warszawy. W sierpniu i wrześniu 1831 roku prezes Rządu Narodowego oraz faktyczny wódz w końcowym okresie walk. Oficer o poglądach skrajnie konserwatywnych, zdelegalizował Towarzystwo Patriotyczne. W gruncie rzeczy przeciwny kontynuowaniu powstania, prowadził rokowania z marszałkiem Iwanem Paskiewiczem o warunki kapitulacji.
Józef Sowiński - (15.03.1777-6.09.1831) polski generał, dowódca obrony reduty na Woli w Warszawie w 1831. W połowie 1811 wstąpił do Armii Księstwa Warszawskiego. W czerwcu 1812 wziął udział w wyprawie Napoleona przeciw Rosji na Moskwę. Stanowisko to w stopniu podpułkownika zajmował do 1820. We wrześniu 1820, w stopniu pułkownika, został komendantem wojskowej Szkoły Aplikacyjnej. Po wybuchu powstania listopadowego usiłował początkowo powstrzymać wychowanków od udziału w nim, obawiając się jego szybkiego upadku i represji, jednakże w miarę rozwoju powstania, przyjął stanowisko dowódcy artylerii garnizonu warszawskiego. Wiosną 1831 powołano go na stanowisko dyrektora wydziału artylerii Komisji Rządowej Wojny. W miarę zbliżania się wojsk rosyjskich do Warszawy w sierpniu powierzono mu dowodzenie obroną Woli, a 22 sierpnia awansowano na generała brygady.
Władysław Zamoyski - (1803-11.01.1868) generał wojsk polskich w powstaniu styczniowym, generał dywizji wojsk tureckich, generał brytyjski, hrabia. Karierę rozpoczął w armii Królestwa Polskiego. Od 1824 oficer armii Królestwa Polskiego. Pełnił w niej funkcje sztabowe. W 1828 został adiutantem wielkiego księcia Konstantego. Bliski współpracownik, krewny i zaufany księcia A. J. Czartoryskiego. W czasie powstania listopadowego był adiutantem gen. Jana Skrzyneckiego, 6 kwietnia 1831 awansowany na podpułkownika. Po klęsce powstania udał się na emigrację do Francji. Był jednym z najbliższych współpracowników księcia Adama Jerzego Czartoryskiego i z jego ramienia kierował polityką zagraniczną Hotelu Lambert. Członek władz Związku Jedności Narodowej. Członek Towarzystwa Monarchicznego Trzeciego Maja. Od września 1832 do 24 czerwca 1839 był oficerem nowo powstałej armii belgijskiej. Od 1843 prezes Towarzystwa Monarchicznego. W czasie Wiosny Ludów, organizował w latach 1848-1849 polskie oddziały we Włoszech, przy boku armii królestwa Sardynii. Tworzył także sam oddziały w Turcji i Anglii.
Zenon Świętosławski - (22.12.1811-6.12.1875) polski działacz emigracyjny, uczestnik powstania listopadowego oraz partyzantki Zaliwskiego w 1833 r., socjalista utopijny. Był członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, współtwórcą i ideologiem Gromad Ludu Polskiego, współzałożycielem Gromady Rewolucyjnej Londyn.
Wojciech Chrzanowski - (14.01.1793-26.02.1861) polski generał i kartograf, twórca pierwszej mapy ziem polskich w skali 1:300 000. W styczniu 1815 roku wstąpił do służby w armii Królestwa Polskiego. W roku 1822 rozpoczął pracę nad stworzeniem mapy Królestwa Polskiego. Po wybuchu powstania listopadowego został członkiem dowództwa Twierdzy Modlin. Po przejęciu dowództwa nad Armią Polską przez generała Skrzyneckiego został nominowany do stopnia pułkownika. Prowadził dowodzone wojska do zwycięstw w bitwach pod Wawrem i Dębem Wielkim i otrzymał awans do stopnia generała dywizji, gubernator wojskowy Warszawy od 18 sierpnia do 6 września 1831. W końcu 1831 roku po klęsce powstania wyemigrował do Paryża. Na emigracji, Chrzanowski został wysłany przez rząd angielski do Turcji. W latach 1833 i 1836 badał tamtejsze stosunki i przedkładał rządowi brytyjskiemu projekty reform, głównie wojskowych. Poza stworzeniem mapy Polski był autorem wielu publikacji z dziedziny wojskowości.
Władcy