13.01.05
Wykład Metody badań socjologicznych, data:13.01.05, temat: ANALIZA TREŚCI
Polega na szukaniu informacji, które zostały zarejestrowane, zapisane (niekoniecznie przez badacza). Analizuje treść i formę przekazu.
Jest to niereaktywna metoda badań (nieinwazyjna) - badacz nie wpływa na zachowanie badanych, jest wyłączony z interakcji.
Źródła:
książki
czasopisma
wiersze
gazety
listy
prawo
dokumenty
rejestry szpitalne
podręczniki
pamiętniki
programy TV
reklamy
Historia metody:
B. Berelson po zebraniu sporej ilości analiz zawartości, wykonanych w latach 1941-43, opublikował pracę, w której zaproponował definicję metody, która później stała się klasyczną.
Wcześniej z tej metody korzystali również Znaniecki i Thomas.
Analiza treści:
ILOŚCIOWA
zdefiniowana przez Berelsona jako: „technika badawcza służąca do 1)obiektywnego, 2)systematycznego i 3)ilościowego opisu jawnej zawartości komunikatów (wypowiedzi, przekazów, tekstów)”.
Obiektywizm oznacza, że ten sam wynik winno uzyskać dwóch lub więcej niezależnie od siebie pracujących badaczy
Systematyczność oznacza, że analiza zawartości winna być w każdym punkcie systematyczna: wyboru materiału, zastosowania narzędzi, opracowania statystycznego.
Ilościowa - opiera się na klasyfikacji i liczeniu elementów
Zarzuty:
analiza jawnej treści ogranicza całość treści zawartej w przekazie, jej kontekstualność, badanie głębi przekazu.
Sposoby analizowania (poziomy):
cechy samej treści
nadawca - wnioskowanie o autorze
analiza odbiorców danej treści (o skutkach oddziaływania tej treści na odbiorców)
Można porównywać, badać:
materiały z różnych źródeł (np. pochodzące z Ameryki i z Niemiec)
materiały powstające w różnym czasie
intencje, cechy psychiczne nadawców
Kategorie analizy wg Berelsona:
Co się twierdzi:
przedmiot (Czego dotyczy przekaz?)
Kierunek (Czy przedmiot ten został potraktowany korzystnie czy nie?)
Przesłanki oceny kierunku (Na jakiej podstawie przedmiot został tak a nie inaczej oceniony?)
Wartości (Jakie cele i dążenia ujawnia przekaz?)
Metody (Jakie metody stosuje się do realizacji owych celów?)
Cechy (Jakie są cechy postaci występujących?)
Postacie (Kto podejmuje działanie?)
Autorytet (W czyim imieniu wygłasza się tezy?)
Pochodzenie (Gdzie zrodził się przekaz?)
Adresat (Do kogo przekaz jest głównie skierowany?)
Jak się twierdzi:
Forma wypowiedz
Sposób formułowania (Jaka jest gramatyczna czy składniowa jednostka analizy?)
Intensywność (Z jaką siła została wypowiedź sformułowana i ile zawiera emocji?)
Skuteczność (Jaki jest charakter wypowiedzi z punktu widzenia funkcji propagandowych?)
Nie wszystkie kategorie muszą być użyte w danym badaniu, badacz ma prawo dokonać wyboru.
JAKOŚCIOWA
wyszukiwanie „drugiego dnia”, próba dotarcia do treści ukrytych.
Model analizy socjologicznej wg Gerbnera
Istnienie - dotyczy kwestii obecnośći/braku określonych zagadnień częstości ich występowania
Priorytety - jaki nacisk kładzie się na poszczególne wątki, tematy, zagadnienia.
Wartości - jakie tendencje można przypisać badanym problemom, mierzy ich ukierunkowanie.
Relacje zjawisk - bada np. zależność przyczynową, uwzględnia czas ukazania się przekazu, kontekst.
Szczegóły techniczne analizy treści:
Wyodrębnienie jednostek badawczych - najmniejszych elementów treści występujących w przekazie (np. słowo, temat, postać, akapit, cm2 powierzchni gazety, jednostka czasu-sekunda, minuta)
Wyznaczenie jednostek kontekstowych - na ich tle pojawiają się pojedyncze jednostki badawcze, jest to większy fragment, który będziemy analizować, który nadaje sens naszej jednostki badawczej.
Wyznaczenie kategorii badawczych
Kategorie wg Nachmias
Co się twierdzi:
przedmiot (Czego dotyczy komunikat?)
kierunek (pozytywny czy negatywny)
podstawy klasyfikacji
wartości
metody
cechy
aktor (Kto podejmuje określone działania?)
autorytet
początek (Gdzie rozpoczął się komunikat?)
miejsce (Gdzie przebiegają określone działania?)
konflikt (Jakie są źródła i poziomy konfliktu?)
zakończenie (Jak kończą się konflikty?
Czas (kiedy określone działanie nastąpiło
Jak się twierdzi:
formy lub rodzaje komunikacji (np. radio, gazeta, rozmowa, telewizja)
forma wypowiedzi
środki (jakie wykorzystano środki retoryczne lub perswazyjne?)
Kodowanie - do każdej kategorii jednostki analizy.
Dobór próby jednostek analizy - w zależności od tego jaką analizę treści (jakościową czy ilościową).
43. Analiza treści wg B. Berelsona:
(na podstawie rozdz.6. z „Metod badań socjologicznych” St. Nowaka)
Berelson zajmował się omówieniem rozwoju analizy treści w badaniach nad środkami masowej informacji. Proponuje on następującą definicję:
Analiza treści jest techniką badawczą służącą do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej treści przekazów informacyjnych.
Berelson opracował schemat klasyfikacyjny, dający w sumie 16 różnych typów zastosowania analizy treści materiału słownego.
Berelson wyróżnia 3 różne sposoby podejścia do analizy materiału symbolicznego:
Badacz interesuje się głównie cechami samej treści.
Badacz na podstawie analizy treści próbuje sformułować wnioski o autorze treści, bądź też wnioski dotyczące czynników tę treść wyznaczających.
Badacz interpretuje treść po to, aby dowiedzieć się czegoś o cechach jej odbiorcy.
Każde z badań może, ale nie musi, zawierać więcej niż jedno z wyżej wymienionych pojęć.
Ad. I. Podejście to może prowadzić do skoncentrowania uwagi na samej treści, bądź na formie, w jakiej jest ona podana.
Berelson wyróżnia 6 rodzajów zastosowań analizy treści dotyczących głównie rzeczowej zawartości materiałów.:
Analiza trendów w przemianach treści przekazów informacyjnych.
Badania nad rozwojem nauki.
Jeśli chcemy ustalić, jakim zmianom ulega treść przekazów informacyjnych pod wpływem czasu to konieczne jest zastosowanie metody doboru porównywalnych prób reprezentujących całość materiału na odpowiednich przekrojach czasowych oraz zastosowanie dla całości materiału tych samych zasad klasyfikacji.
W tych pierwszych dwóch zastosowaniach tej metody porównuje się materiały z różnych okresów czasu.
Badania różnic w treści przekazów informacyjnych różnych narodów.
Porównywanie różnych środków masowej informacji.
W tych dwóch zastosowaniach porównuje się materiały pochodzące z różnych źródeł.
5) Konstruowanie i stosowanie wzorców właściwej informacji. Przy tym zastosowaniu podejmuje się ocenę zawartości przekazów informacyjnych z punktu widzenia pewnych standardów przyjętych przez badacza.
6) Techniczna pomoc w prowadzeniu badań. Tu Berelson wskazał 2 najczęstsze zastosowania: kodowanie wywiadu swobodnego oraz analiza wzajemnych oddziaływań między ludźmi.
Następnie Berelson wymienia 3 rodzaje zastosowań analizy treści, które łączy zainteresowanie formą, w jakiej ta treść jest podana:
7) Analiza technik propagandowych.- podejmowana często dla wykrycia, a jaki sposób propagandysta próbuje kształtować opinię publiczną. Badano tu dwie grupy technik:
- rodzaje i treść stosowanych apeli
chwyty propagandowe
Analiza czytelności przekazów informacyjnych - wyrasta z praktycznych zainteresowań ulepszenia stopnia zrozumiałości przekazów pisemnych.
Wykrywanie cech stylistycznych - najczęściej spotykany w badaniu literatury.
Ad. II. Berelson wyróżnia kolejne typy zastosowań analizy treści prezentujące różne sposoby, za pomocą, których badacze starali się uzyskać portret respondenta przez analizę jego wypowiedzi.
Stwierdzenie intencji innych cech osoby wypowiadającej się.
Diagnoza cech psychicznych osób
Diagnoza cech psychicznych grup
- ta kategoria zastosowań analizy treści interesowała głównie badaczy osobowości, przy czym analizie poddawane były wywiady kliniczne, teksty projekcyjne, biografie, dzienniki i inne dokumenty osobiste.
Wykrywanie akcji propagandowych
Ad. III. W trzeciej grupie badań posługujących się analiza treści materiał badany służy do wyciągnięcia wniosków na temat odbiorcy, dla których są przeznaczone, bądź też do oceny skutków działania danego przekazu informacyjnego. Należy przy tym jednak założyć, że przekaz wiernie odzwierciedla zainteresowania odbiorców. Założenie takie nie ma jednak pełnego uzasadnienia empirycznego i jest uzasadnione o tyle, o ile niemożliwa jest bezpośrednia obserwacja samych odbiorców.
Odzwierciedlenie postaw, dążeń i wartości (wzorów kulturowych) grup ludności.
Ujawnianie ośrodków zainteresowań. Przy tym zastosowaniu należy przyjąć założenie, że istnieje mniejsza lub większa odpowiedniość pomiędzy treścią środków masowej informacji i treścią poznawczą odbiorców, na których te środki oddziaływają.
Analiza postaw i zachowań wywołanych przez środki masowej informacji. Tu Berelson wskazuje trzy sposoby wykorzystywania analizy treści do badania oddziaływania przekazów informacyjnych.
analiza materiałów powstałych w reakcji na określony przekaz informacyjny.]
dążenie do uchwycenia zależności empirycznych pomiędzy treścią przekazu a reakcją nań.
wyciąganie bezpośrednich wniosków co do skutków działania treści bez uwzględniania danych dotyczących pośrednio sposobu reakcji.
Celem analizy treści jest przekształcenie surowych materiałów w dane, które mogą być analizowane w sposób naukowy, aby można było na ich podstawie uzasadnić pewne twierdzenia. Analiza treści musi być przeprowadzona tak, aby:
dawała materiały obiektywne, tj. powtarzalne
które nadają się do przeprowadzenia na nich pomiarów i analiz ilościowych
są ważne z punktu widzenia pewnej teorii
wnioski, z których mogą być uogólniane poza zakres zebranego materiału.
44. Analiza treści: tekst, autor, odbiorca:
(Na podstawie rozdz.8 z „Wprowadzenia do metod socjologii empirycznej” R. Mayntz)
Analizę treści można określić jako technikę badawczą, która w sposób zobiektywizowany i systematyczny ustala i opisuje cechy językowe tekstów po to, aby na tej podstawie wnioskować o niejęzykowych własnościach ludzi i agregatów społecznych.
„Tekst” może być mówiony (np. nagrany na taśmę) i pisany.
Analizę treści w szerszym znaczeniu można stosować także do przekazów nie wyłącznie słownych, np. do filmów czy plakatów reklamowych.
Celem analizy treści jest identyfikacja i odpowiednia klasyfikacja treści lub znaczeń określonych konfiguracji językowych - słów, zwrotów, wypowiedzi. Osoba dokonująca analizy opiera się z reguły na własnym intuicyjnym rozumieniu języka, ogranicza się do jawnej treści tekstu, czyli do tego, co w określonym kręgu językowym „zazwyczaj” lub „tradycyjnie” uznaje się za właściwe znaczenie danego słowa, wyrażenia, itd. - niezależnie od intencji mówiącego czy piszącego. Z podejściem tym wiąże się jednak mylne założenie, że analizujący rozumie znaczenie komunikatu tak, jak je pomyślał nadawca i jak je rozumie odbiorca.
Kolejny problem pojawia się, gdy charakterystyka treści, tzn. rodzaj i częstotliwość występowania elementów językowych o określonym znaczeniu, ma być podstawa do wnioskowania o zmiennych niejęzykowych. Wnioski tego rodzaju mogą dotyczyć;
nadawcy tekstu (jego intencji, systemu wartości, cech osobowości)
założonych przez nadawcę cech odbiorcy (poziomu wiedzy, zainteresowań, wartości)
przypuszczalnych reakcji odbiorcy na komunikat
cech systemu społeczno- kulturowego w którym tekst powstał lub do którego jest adresowany (np. interesów klasy społecznej, cnót i wartości akceptowanych w danym społeczeństwie)
W określonych przypadkach zależności takie można badać łącząc analizę treści z innymi metodami badawczymi - obserwacją czy wywiadem socjologicznym. Jednak analizę treści stosuje się, gdy zdobycie danych o zjawiskach niejęzykowych nie jest możliwe w sposób bezpośredni lub, gdy sądzi się, że ich kształt językowy jest wskaźnikiem bardziej jednoznacznym niż jakiekolwiek inne dostępne wskaźniki. Dla uniknięcia interpretacji spekulatywnych i wyłącznie impresyjnych, wnioski w takich przypadkach muszą znajdować oparcie w teorii, która mówi, w jakich okolicznościach określone postawy, intencje, wartości itd. Przyjmują określone formy językowe. Jednak takiej teorii ciągle nie ma, są jedynie hipotezy. Dlatego też trafność wyników analizy treści w dziedzinie nauk społecznych budzi często wiele wątpliwości.
(przyznam, że nie jestem pewna czy o to chodziło, ale nic innego nie znalazłam, ewentualnie może chodzić jeszcze o 3 sposoby podejścia do analizy treści, ale to jest omówione w punkcie poprzednim 43 )
45.Kategorie analizy treści wg B. Berelsona (co się twierdzi i jak się twierdzi).
(na podstawie rozdz.6. z „Metod badań socjologicznych” St. Nowaka)
Dopóki między badaczami nie będzie zgody co do tego jakie aspekty materiału należy uwzględnić w opisie, trudno jest oczekiwać, iż opisy badaczy będą zgodne. W literaturze posługującej się metodami analizy treści pewne typy zmiennych (tj. zasady klasyfikacji uwzględniające te właśnie aspekty materiału) używane były stosunkowo często.
Berelson podzielił je na dwie kategorie:
„Co się twierdzi”
„Jak się twierdzi”
W każdej z tych grup Berelson wyliczył zmienne po to, aby wskazać niektóre kategorie, którymi ewentualnie można się posłużyć w badaniach.
1. Co się twierdzi?
Przedmiot - czego dotyczy wypowiedź
Kierunek - czy przedmiot został potraktowany w wypowiedzi życzliwie czy nie
Przesłanki oceny kierunku, - na jakiej podstawie oceniamy tak a nie inaczej kierunek wypowiedzi.
Wartości - jakie cele i dążenia ujawnia pośrednio bądź wyraża bezpośrednio wypowiedź.
Metody - jakie metody stosuje się do realizacji owych celów.
Cechy - jakie są cechy osób występujących.
Osoby działające - kto podejmuje działanie.
Autorytet - w czyim imieniu wygłasza się tezy.
Pochodzenie - gdzie zrodziła się wypowiedź.
Cel - do kogo jest ona głównie skierowana.
2. Jak się twierdzi?
Forma wypowiedzi.
Sposób sformułowania - jaka jest gramatyczna czy składniowa jednostka analizy.
Intensywność - z jaką siłą została wypowiedź sformułowana i ile emocji zawiera.
Skuteczność - jaki jest charakter wypowiedzi z punktu widzenia funkcji propagandowych.
Jeśli chodzi o sposób analizy to obowiązują tu takie same zasady jak przy każdej analizie danych jakościowych. Tzn. po wybraniu i ustaleniu zasad klasyfikacji materiału przystępuje się do jego kodowania. Należy mieć odpowiednie wskaźniki i symbole dla każdej kategorii. Z reguły kodowaniem zajmuje się, co najmniej dwóch pracowników niezależnie od siebie. Po zakodowaniu materiału i przeniesieniu go na karty statystyczne, dokonujemy normalnych niezbędnych do weryfikacji naszych teoretycznych czy opisowych hipotez.
46. Współczesne modele ilościowej analizy treści (struktury asocjacyjne).
(Na podstawie rozdz.8 z „Wprowadzenia do metod socjologii empirycznej” R. Mayntz)
Z ilościową analizą treści mamy do czynienia już wówczas, gdy określamy częstość występowania pewnych treści w analizowanych tekstach. Same treści również można traktować jako zmienne ilościowe.
Analiza kontyngencji - służy do określenia szczególnej struktury asocjacji między różnymi pojęciami. Stosuje się ją przede wszystkim w odniesieniu do tekstów powstających spontanicznie, gdzie asocjacje nie są w sposób konieczny uwarunkowane względami argumentacji, tzn. nadawca nie stosuje ich z rozmysłem. Ponieważ częstotliwość skojarzeń określonych słów w tekście może być rzeczą przypadku, należy wyłapać wyrażenia występujące w skojarzeniu z częstotliwością wykraczającą poza prawdopodobieństwo losowe.
Analiza kontyngencji składa się z następujących etapów:
W materiale tekstowym trzeba wyodrębnić jednostki. Jeżeli materiał nie dzieli się na jednostki tekstowe w sposób naturalny (jak w gazetach na artykuły, w powieściach na rozdziały itp.) to należy podzielić go na jednostki mniej lub bardziej sztuczne.
Stosownie do pytań badawczych ustala się kategorie analityczne. Badanie może dotyczyć np. powiązań między wyrażeniami „dobrobyt”, postęp”, „związek zawodowy”, „strajk”. Ich odpowiedniki semantyczne również byłyby zaliczane do tych samych kategorii. Im bardziej szczegółowo potraktowane są kategorie tym obszerniejszy musi być materiał, w przeciwnym razie kontyngencje będą nieistotne.
Sporządza się macierz danych, w której zaznacza się obecność lub nieobecność odnośnych wyrażeń w każdej jednostce tekstowej osobno.
Oblicza się względną częstotliwość występowania każdej z kategorii analizy treści we wszystkich jednostkach tekstu łącznie. Stąd można obliczyć wartość oczekiwaną wystąpienia określonej kombinacji dwóch kategorii.
Porównuje się częstotliwość względną każdej kombinacji dwóch kategorii z odpowiednią wartością oczekiwana. Jeżeli wartość względna jest znacząco większa lub mniejsza niż wartość oczekiwana, fakt ten można przyjąć za wskaźnik ujawniającej się w tekście struktury asocjacji poznawczych. Jeżeli częstotliwości względne różnią się od wartości oczekiwanych w stopniu nieistotnym, można uznać to za wskazówkę, że między wartością semantyczną danych kategorii analitycznych nie występuje związek uwarunkowany strukturą asocjacji.
Analiza określeń wartościujących - zakład 4 warunki wstępne
Wyróżnienie wyrażeń określających obiekty postaw (OP) i składniowo z nimi powiązanych określeń wartościujących (OW) te obiekty.
Zidentyfikowanie konstrukcji różnych syntaktycznie jako równoznaczne.
Oceny dokonane przez różne osoby kodujące muszą wykazywać wystarczający stopień zgodności.
Znaczenie wyrażeń wartościujących nie może pozostawiać wątpliwości.
Etapy metody określeń wartościujących:
Aby wykluczyć wpływ postawy osoby kodującej na proces analizy, wszystkie obiekty postaw, będące przedmiotem analizy muszą być zastąpione semantycznie neutralnymi symbolami.
Wszystkie zdania zawierajęce neutralne symbole OP przekłada się na zdania proste, aby lepiej uwypuklić określenia OW charakteryzujące OP. Stosuje się dwie formy zdań prostych: a) syntaktyczne powiązanie OP z czasownikowym lub przymiotnikowym OW np. XY zwyciężył; b)syntaktyczne powiązanie OP z innym OP, implikującym ocenę wartościującą np. XY pokonał przestępcę
Dla każdego OP, o którym badacz chce się dowiedzieć jak jest oceniane, sporządza osobną tabelę kodową i nanosi na nią przekształcone zdania zawierające dotyczące go określenia. W każdym z tych zdań ocenę OP stanowiącego jego przedmiot szacuje się ilościowo. Wartościującą treść kwalifikuje się jako pozytywną lub negatywną oraz określa się ich intensywność od + 3 do -3. Nadawanie wartościom wag należy do osoby kodującej. Ustalenie średniej oceny OP, wynikającej z całego tekstu, wymaga na zakończenie sporządzenia indeksu, którego wartość waha się między +3 a - 3. Indeks pozwala porównywać różne teksty.
TEMAT7:ANALIZA TREŚCI
R. Mayntz inni, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Warszawa 1985, s.192-211
Założenia i ogólna problematyka analizy treści:
w tym, co mówią i piszą ludzie dają świadectwo swoim dążeniom, postawom, ocenom sytuacji, swojej wiedzy oraz milcząco przyjmowanym założeniom otaczającego świata
analiza materiału językowego pozwala więc na wyciąganie wniosków dotyczących indywidualnych oraz społecznych zjawisk niejęzykowych
aby owo intuicyjne rozumienie służyło celom analizy naukowej musi zostać:
wyeksplikowane
usystematyzoane
zobiektywizowane
Analiza treści to technika badawcza, która w sposób zobiektywizowany i systematyczny ustala i opisuje cechy językowe a wnioskuje o niejęzykowych własnościach ludzi i agregatów społecznych.
systematyczność to warunek trafności wyników
subiektywne i impresyjne interpretacje teksu są w sensie naukowym nierzetelne
przed przystąpieniem do analizy treści należy:
dokonać analizy empiryczno - systematycznej (język zrozumieć)
kontekst sytuacyjny
Wnioski niejęzykowe (zmienne):
nadawca tekstu
intencje
system wartości
cechy osobowości
założone przez nadawcę cechy odbiorców, które bierze pod uwagę formułując komunikat
poziom wiedzy, zainteresowań i uznawanych wartości
przypuszczalne reakcje odbiorcy na komunikat
cechy systemu społ - kult., w którym tekst powstał lub do którego jest adresowany
wnioski muszą znajdować oparcie w teorii, która mówi, w jakich okolicznościach określone postawy, intencje, wartości itp. Przyjmują określone formy językowe
Metody analizy treści
Etapy analizy treści:
1) podbudowa teoretyczna
o wyborze tej techniki powinien decydować temat
najważniejsza przesłanka sensownego posłużenia się analizą jest:
SFORMUŁOWANIE HIPOTEZY
teoria
dobór materiału tekstowego
jakie teksty stanowią zbiór generalny, z którego należy wybrać materiał do analizy, decydują pytania badawcze
MATERIAŁ TEKSTOWY:
powstały niezależnie
zbierać dane o przeszłości (postawach, przekonaniach, systemach wartości)
proces zmian (rozciągnięty w czasie)
powstały specjalnie (do konkretnego badania)
badani tekstem muszą stanowić reprezentatywną próbą
posługiwanie się próba jest konieczne również w przypadku, gdy ogół tekstów jest zbyt duży do analizy całości
DOBÓR PRÓBY - szczególne problemy:
zbiór, z którego ma być wybrana może uniemożliwiać swobodne manipulowanie jednostkami zgodnie z zasadą doboru losowego
dlatego wybiera się na ogół metodę doboru wielostopniowego (np. I - wybór właściwych gazet, II - wybór nr, III - wybór artykułów na dany temat)
Następuje operacjonalizacja zmiennych zawartych w hipotezach - etapy:
określenie jednostek tekstowych, które będą przedmiotem postępowania analitycznego
opracowanie kategorii analitycznych jako podstawy klasyfikacji treści
3) Określenie jednostek analizy
słowa
części zdań
zdania
akapity } + kontekst
artykuły
książki
audycje radiowe
wybór zależy od tematu
4)Opracowanie kategorii analitycznych
zmienne zawarte w hipotezach (wiążą konfiguracje językowe)kategorie treściowekonfiguracje językowe (stanowią wskaźniki tych zmiennych)
schemat kategorii analitycznych ma zawsze charakter wybiórczy - chodzi o odpowiedź na określone pytanie
Budowa schematu kategorii - logiczne wymogi
zaczyna się od ustalenia wymiarów treści, która nas będzie interesować
Wymogi formalne schematu kategorii:
podział na kategorie musie być dokonany wg jednolitej zasady klasyfikacji
kategorie muszą spełniać warunek rozłączności
podział na kategorie musi być wyczerpujący
Gotowy schemat:
każda kategoriageneruje określoną klasę znaczeń związaną z określonym wymiarem treści: kategoria (def. operacyjna)klasa podobieństwa semantycznego
w toku klasyfikacji ostatecznie decyduje intuicyjne rozumienie języka przez osobę dokonującą analizy
Obliczanie, budowania indeksu, weryfikacja hipotez:
porównanie tekstów z punktu widzenia ich ogólnej charakterystyki wymaga często sporządzenia indeksu uwzględniającego zbiorczo te różne wymiary treści, które w schemacie analitycznym występują oddzielnie
w końcu za pomocą metod statystycznych weryfikuje się istotność stwierdzonych różnic, co oznacza potwierdzenie bądź obalenie hipotez wyjściowych
Trafność i rzetelność
analiza treści jest rzetelna wówczas, gdy ta sama osoba dwukrotnie kodując ten sam tekst lub różne osoby kodują go niezależnie od siebie uzyskują te same wyniki
Co wzmacnia rzetelność / ogranicza subiektywność?
jednoczesne i precyzyjnie zdefiniowane kategorie
wyraźne reguły zaliczania analizowanych jednostek do poszczególnych kategorii
+ przestrzeganie ustalonych reguł postępowania przez osoby kodujące
trafność analizy treści jest trudna do sprawdzenia
w celu sprawdzenia trafności stosuje się:
eksperyment
grupy o znanych właściwościach
trafność prognostyczną
trafność teoretyczną
Niektóre metody ilościowej analizy treści
z ilościową analizą treści mamy do czynienia wówczas, gdy określamy częstotliwość występowania pewnych treści w analizowanych tekstach
ANALIZA OKREŚLEŃ WARTOŚCIUJĄCYCH - METODA OGÓLNA:
założenia - 4 warunki wstępne:
wskazanie wyrażeń określających obiekty postaw (rodzina, demokracja) i syntaktycznie (forma, budowa) z nimi powiązanych określeń wartościujących np. x jest dobry
zidentyfikowanie konstrukcji różnych syntaktycznie jako równoznacznych (znaczenia te same)
oceny dokonane przez różne osoby kodujące muszą wykazywać wystarczający stopień zgodności
znaczenie wyrażeń wartościujących nie może pozostawiać wątpliwości (kontekst)
Etapy metody:
najpierw wszystkie będące przedmiotem zainteresowania obiekty postaw zastąpione zostają semantycznie neutralnymi symbolami (literami), aby wykluczyć wpływ postaw osoby kodującej na proces analizy
następnie wszystkie zdania zawierające neutralne symbole obiektów postaw przekłada się wg przyjętej formuły na zdania proste, aby lepiej uwidocznić określenia wartościujące te obiekty postaw
dla każdego obiektu postaw sporządza się osobną tabelę kodową i nanosi się na nią wszystkie przekształcone zdania zawierające dotyczące go określenia. Następnie w każdym z tych zdań ocenę obiektów postaw, stanowiącą jego przedmiot szacuje się ilościowo.
ANALIZA KONTYNGENCJI
służy do określenia szczególnej struktury asocjacji (skojarzenia) między różnymi pojęciami
do tekstów powstających spontanicznie
należy wyłapać wyrażenia występujące w skojarzeniu z częstotliwością wykraczającą poza prawdopodobieństwo losowe
Etapy:
wyodrębnienie materiału tekstowego (podzielenie na jednostki) mniej lub bardziej sztuczne
stosownie do pytań badawczych ustalić kategorie analityczne
sporządzenie macierzy danych, w której zaznacza się obecność lub nieobecność odnośnych wyrażeń w każdej jednostce tekstowej
oblicza się względną częstotliwość kategorii w tekście np. A = 70% a wartość oczekiwana PAB =PA PB
częstotliwość względna a wartość oczekiwana:
jeżeli częstotliwość względna kombinacji jest znacząco większa lub mniejsza niż wartość oczekiwana jest to wskaźnik ujawniającej się struktury asocjacji poznawczych
ponieważ analiza kontyngencji nie uwzględnia powiązań syntaktycznych (składniowych) między jednostkami językowymi, więc jednoczesne występowanie dwóch jednostek nie dostarcza żadnych informacji o rodzaju związków semantycznych między nimi.
E.Babbie Badania społeczne w praktyce, Rozdział 11, Badania niereaktywne s 341 - 353
Badania niereaktywne - metody badania zachowań społecznych, nie wpływających na te zachowania, mierniki niereaktywne mogą być zarówno jakościowe jak i ilościowe.
3 metody badań niereaktywnych:
analiza treści
analiza istniejących danych statystycznych
analizy historyczno porównawcze
ANALIZA TREŚCI
jest badaniem zarejestrowanych ludzkich przekazów
do form przekazu odpowiednich do takiego badania należą książki, czasopisma, strony www, wiersze, gazety, piosenki, obrazy przemówienia, listy, listy elektroniczne, wiadomości na tablicach informacyjnych w Internecie, prawa i konstytucje, podobnie jak części, z których się one składają, lub złożone z nich zbiory
Tematy odpowiednie dla analizy treści:
analiza treści jest szczególnie dostosowana do badania przekazów i do udzielania odpowiedzi na klasyczne pytanie w badaniach przekazów:
kto mówi i co
do kogo
dlaczego
z kim i z jakim skutkiem
tematy mogą dotyczyć np. charakteru narodowego, poglądów politycznych czy procesu historycznego
analiza treści jako sposób obserwacji wymaga przemyślanego posługiwania się tym, „co” jest komunikowane
Dobór próby w analizie treści:
jednostki analizy
to jednostka analizy kształtuje zbieranie danych i ich analizę
często jednostka obserwacji różni się od jednostki analizy np. jednostką analizy jest rodzina, a jednostka obserwacji pojedynczy jej członkowie
dobór próby w dużym stopniu zależy od tego, co jest jednostką analizy, np. jeśli jednostką analizy są książki to powinniśmy dobrać próbę książek, nie biorąc pod uwagę ich autorów, możemy także dobierać podpróby (próby z podkategorii)
potrzebny jest schemat doboru próby, który będzie zawierał wszystko, co jest potrzebne do obserwacji
przy projektowaniu próby potrzebne jest określenie populacji, operatu losowania
techniki doboru próby
możemy wylosować próbę prostą lub systematyczną
warstwową
grupową
Kodowanie w analizie treści:
istotą analizy treści jest kodowanie - to proces przekształcania surowych danych (zgodny z logiką konceptualizacji i operacjonalizacji) na dane w postaci standaryzowanej wg pewnych ram pojęciowych,
treści jawne i ukryte
badacz posługujący się analizą treści ma możliwość wyboru między trafnością a rzetelnością.
kodowanie treści jawnych (widocznej, zewnętrznej części przekazu) - jest analogiczne do używania standaryzowanego kwestionariusza
kodowanie treści ukrytych (głębokie znaczenie przekazu) - np. ocena na ile dana powieść jest erotyczna :). Metoda ta jest bardziej przydatna do wyodrębnienia głębokiego znaczenia przekazu, ale dzieje się to kosztem rzetelności i ścisłości, zwłaszcza gdy więcej niż jedna osoba koduje powieść
najlepsze jest używanie obu tych metod
konceptualizacja i tworzenie kategorii kodowych
w przypadku wszystkich metod badawczych konceptualizacja i operacjonalizacja wymagają powiązania kwestii teoretycznych i obserwacji empirycznych. W tym zadaniu należy stosować zarówno metodę indukcyjna jak i dedukcyjną. Gdy testuje się założenia teoretyczne, to one powinny decydować o doborze wskaźników. Gdy zaczyna się od określonych obserwacji empirycznych, należy dążyć do wyprowadzenia z nich ogólnych reguł powiązanych z tymi obserwacjami, a następnie do zastosowania tych reguł do innych obserwacji empirycznych
tworzenie kodów w kontekście teorii ugruntowanej (Bruce Berg) porównane do układania układanki:
def. operacjyjna każdej zmiennej złożona jest z wartości, które ją tworzą
wartości te powinny być wyczerpujące i wykluczające się wzajemnie
w analizie treści mogą być stosowane różne poziomy (nominalny, porządkowy, interwałowy, ilorazowy)
poziom pomiaru wynikający z przyjętej metody kodowania nie musi odzwierciedlać charakteru zmiennych
zliczanie i zachowywanie zapisów
ocena ilościowa danych wymusza dostosowanie operacji kodowania do przetwarzania danych, oznacza to , że
końcowy produkt kodowania musi mieć charakter liczbowy
sposób zapisywania musi czynić jasne rozróżnienia jednostek analizy i jednostek obserwacji
w trakcie zliczania będzie ważne zarejestrowanie podstawy dokonywania obliczeń
analiza danych jakościowych
„testowanie przypadków negatywnych„ jako technika jakościowego testowania hipotez (Bruce Berg):
zgodnie z teorią ugruntowana rozpoczyna się od badania danych, które mogą dostarczyć ogólnej hipotezy
poszukiwanie danych o wszystkich, które mogłyby podważyć hipotezę początkową
przejrzenie każdego przypadka, który podważa hipotezę i [(1) zrezygnować z tej hipotezy lub (2) przyjrzeć się jak można ja zmodyfikować ]
proces ten jest przykładem indukcji analitycznej - jest to indukcja, bo zaczyna się od obserwacji i jest analityczna, bo wychodzi poza opis, by znaleźć wzorce i związki między zmiennymi
Mocne i słabe strony analizy treści:
zalety
oszczędność czasu i pieniędzy
bezpieczeństwo - łatwiej jest powtórzyć część badania niż w innych badaniach
dopuszcza badanie długotrwałych procesów
badacz rzadko ma jakikolwiek wpływ na przedmiot badań - dot. wszystkich mierników niereaktywnych
wady
ograniczenie w zapisywaniu przekazów
problemy z trafnością mogą się pojawić, jeśli przedmiotem badań nie jest sam proces komunikacji jako taki
konkretność materiałów badanych w analizie treści wzmacnia prawdopodobieństwo je rzetelności