ANALIZA DOKUMENTU
Dla badań naukowych dokumentem może być każda rzecz, która staje się przedmiotem specjalnych analiz i dociekań, a więc nie tylko \"dokumenty urzędowe\" gromadzone w archiwach szkoły, ale i różnorodne prace nauczycieli i uczniów. Mamy, więc do czynienia z dokumentami oficjalnymi o charakterze urzędowym (np. protokoły i sprawozdania z posiedzeń rad pedagogicznych, protokoły powizytacyjne dyrektorów szkół, protokoły z posiedzeń samorządów uczniowskich, opinie i orzeczenia wychowawców klasowych i nauczycieli poszczególnych przedmiotów, orzeczenia lekarzy, psychologów, plany pracy szkoły, sprawozdania władz oświatowych, materiały prasowe, preliminarze budżetowe, księgi inwentarzowe, statystyki centralne i lokalne, opracowania statystyczne i liczbowe, którymi dysponują szkoły i in.) oraz dokumenty nieoficjalne, wyrażające osobisty stosunek jednostki do opisywanych w nich faktów i wydarzeń, zwane często dokumentami osobistymi lub wytworami działania. Analiza dokumentów w badaniach pedagogicznych umożliwia badanie takich zmiennych, jak: postawy, potrzeby, motywy, dążenia, zainteresowania, a także zdolności i uzdolnienia w zakresie poznania i myślenia. Stanowi też jedno z ważniejszych źródeł dotarcia do historii życia jednostki. Znaczną pomoc stanowi analiza dokumentów również w pedagogicznych badaniach środowiskowych. A analiza osobistych dokumentów młodzieży ma - według Łobockiego - niewątpliwą zaletę: Badacz styka się z autentyczną rzeczywistością dydaktyczno-wychowawczą, która w badaniach nadmiernie skategoryzowanych lub zmatematyzowanych wydaje się wymykać z pola widzenia. Nie można, więc - jak wynika z powyższego - wymienić jednej czy jedynej metody nadającej się do badania kontekstu osiągnięć uczniów. Każda z nich ma wiele zalet, ale również mnóstwo niedoskonałości. Dopiero rozsądne wykorzystanie połączenia wielu metod daje gwarancję wszechstronnego poznania danego zjawiska.
Techniki analizy dokumentów
Technika analizy treściowej dokumentów polega - jak sama nazwa wskazuje - na interpretacji zawartych w nich treści. Stosując ją, usiłujemy odpowiedzieć na takie m.in. pytania, jak: co chciał powiedzieć lub ukazać autor analizowanego dokumentu; jakie zawarł w nim treści; czego mogą być one świadectwem; na czym polega ich oryginalność. W wyniku analizy treściowej np. zeszytów szkolnych można dowiedzieć się m.in. o zainteresowaniach ucznia, o jego sposobie wyrażania myśli lub innych przejawach rozwoju umysłowego.
Technika analizy formalnej dokumentów dotyczy zwłaszcza zewnętrznego opisu ich wyglądu, sposobu sporządzania, stopnia trwałości lub adekwatności z zamiarem, jaki przyświecał lub miał przyświecać w toku ich tworzenia. Analiza taka np. zeszytów uczniów pozwala bliżej poznać ich: okładki (czy są obłożone, zabrudzone, podpisane);wygląd kartek (czy są pozaginane, zatłuszczone, starannie zapisane, z marginesem); kształt i formę pisma (czy jest staranne i czytelne);zamieszczone tam rysunki, schematy, szkice (czy są wykonane czysto i schludnie) itp. Na podstawie analizy formalnej można wnosić m.in. o zamiłowaniu ucznia do porządku, jego obowiązkowości, zdyscyplinowaniu i cechach tamtym przeciwnych
TESTY OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH stanowią udoskonalony sposób sprawdzania i oceniania stopnia opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności w zakresie określonego przedmiotu nauczania. Dotyczą rożnych poziomów wiedzy i umiejętności. Zgodnie 90% np. z taksonomia opracowana przez B.S. Blooma mogą one obejmować:· Proste odtwarzanie z pamięci· Rozumienie· Umiejętność rozwiązania znanego problemu· Umiejętność rozwiązania nowego problemu· Krytyczna ocena sytuacji· Zdolność do syntezy70-90% zadań testowych dotyczy zwykłego odtwarzania wyuczonych i zapamiętywanych poprzednio wiadomości. Testy takie są jedynie sprawdzeniem elementarnych wiadomości bez specjalnego wnikania w umiejętności teoretycznego i praktycznego ich wykorzystania przez uczniów.