1.świadomość socjologiczna- zdolność patrzenia na sytuację z punktów widzenia konkurennncyjnych systemów interpretacji. Kryje ona w sobie motyw demaskatorski. Socjolog jest zmuszony raz po raz demaskować system społeczny, który bada. Poszukiwanie poziomów rzeczywistości innych niż te, ktore podsuwają oficjalne interpretacje społeczeństwa.

2.wiedza potoczna- jej źródłem nie są badania lecz codzienna obserwaja, chwilowe doświadczenie. Wiedza wynikająca z jednakowych doświadczeń, to własnie pzez nia postrzegamy świat poprzez własne stereotypy. Można ją uznać jako pochopną, poneważ nie stara sie o mocne uzasadnienie swoich opinii.

MYŚLENIE potoczne jest naznaczone emocjami, charakteryzuje się nieweryfikalnością.

3.schematy myślowe- jednostka jesy wystawiona na działanie bezprecedensowej różnorodności sposobów patrzenia na świat. Wgląd w inne kultury yskuje się podróżując lub poprzez mass media. Schematy w spoleczeństwie nowoczesnym zmieniają się w zależności od grupy, wydarzeń, czasów w jakich żyjemy.

4.dysonans poznawczy- niezgodność pomiędzy elementami poznawzymi (myśli, uczuia, przekonania). Konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z koncepją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej.

Inaczej: dwa elementy poznawcze, które są niezgodne; zachowania niezgodne z postawami.

5.zdrowy rozsądek- schemat myślowy, którym posługujemy się na codzień. (def. podana przez J. J. M.)

6.samospełniające się proroctwo- zjawisko polegające na tym, że określone oczekiwania w stosunku do kogoś, samego siebie lub przyszłych zdarzeń wpływają na zachowania innyh bądź nas samych, co powoduje spełnienie ozekiwań.

Prościej: występuje ono wówczas, gdy informacja o mającym się zdarzyć inydencie pochodzi z wiarygodnego dla jednostki źródła i pod wplywem tej inf. jednostki postępują w taki sposób, ze realizują w kńcu treść przepowiedni.

(3)

7.interakcja- przyjmowanie roli innych bądź ich punkt widzenia po to, by wiedzieć jak reagować.

Inaczej: wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek spolecznych, najczęściej przy użyciu jezyka i innych kodów kulturowych.

Znaki i gesty są jej najistotniejszym nośnikiem.

8.grupa-pewien zbiór osób, których pozycje i role są ze sobą powiązane.

Inaczej: od 3 osób- zmienne sojusze dwóch osób przeciwstawiającyh się trzeciej.

9.więź społeczna- zorgsnizowany system stosunków, instytucji i środków kontroli społecznej skupiający jednostki, pdgrupy w funkcjonalną całość zdolną do utrzymania się i rozwoju

10.socjalizacja- proces, dziki któremu jednostka wdraża się do sposobu życia swojj grupy i szerszego społeczeństwa przzez uczenie się reguł i ideii zawartych w kulturze. (podział na wtórna i piewotną w temacie 4)

11.internalizacja-uwewnętrznienie np. przyswajanie elementów kultury. Przyjmowanie za własne narzucanyh z zewnątrz poglądów, posraw. Na początku główną w tym rolę pelnią rodzice, później wychowawcy i ównieśnicy, a po dojrzeniu grupy społ. I autorytety. (eksternizacja i obiektywizacja-> temat 4)

12.rola społeczna- dostarcza wzorca, zgodnie z którym jednostka ma działać w konkretnej sytuaji. Każda rola ma swoą wewnętrzną dysyplinę, formułuje, modeluje zarwno dzialanie jak i działającego.

Inaczej: oczekiany zespół określonych postaw i zachowań oraz faktyczne postawy i zachowania.

13.wyjątkowe cechy człowieka jako gatunku, 13.wyjątkowe cechy człowieka jako gatunku
charakteryzuje się otwartością na świat (potrafi dostosować się do różnych warunków życia- od koczowniczego po osiadły tryb życia)
organizm ludzki potrafi przystosować swoje wrodzone wyposażenie do bardzo szerokiego i w dodatku zmiennego zakresu działalności
proces stawania się człowiekiem dokonuje się w stosunku ze środowiskiem (zarówno przyrodniczym jak i ludzkim). Rozwijająca się istota ludzka nie wchodzi tylko w stosunki z jakimś środowiskiem przyrodniczym, ale także z dokładnie określonym porządkiem kulturowym i społecznym, który jest jej dostępny za sprawą znaczących innych, którzy sprawują nad nią opiekę.
Organizm ludzki w swej reakcyjności wykazuje niezwykłą plastyczność- jest tyle sposobów stawania się człowiekiem ile jest kultur
człowiek tworzy swoją własną naturę- lub prościej, tworzy sam siebie
człowiek nie jest ciałem, ale MA ciało, jednak człowiek nieustannie waha się między byciem a posiadaniem ciała, dążąc zarazem do równowagi, która stale musi być odzyskiwana na nowo.
Samotworzenie się człowieka ma zawsze nieuchronnie charakter społeczny. Ludzie wytwarzają wspólnie ludzkie środowisko z jego wszystkimi układami społeczno- kulturowymi i psychologicznymi.
Niemożliwym jest, by pojedynczy człowiek wytworzył ludzkie środowisko. Samotna istota ludzka jest istotą na poziomie zwierzęcym.
Homo sapiens jest zawsze w tym samym stopniu homo socius.

14.znaczący inni- np. rodzice, w socjalizacji pierwotnej, osoba, która w procesie sojalizacji dgrywa istotną rolę przy kształtowaniu się osobowości jednostki społecznej i wpływa na jej zachwania.

15.typizacja-warunkiem, żeby zaszła jest poowtórzenie jakiejś czynności. B myśli że A szukając patyka pójdzzie na ryby.

Szeregoanie elementów w pewne typy co ułtwia jednoste porównywanie elementów rzzzczywistości.

16.instytucja-działania typu X będą wykonywane przez działających typu X. W jakiejś sytuaji jednostki będą oczekiwać od innej jednostki konkretnyh zachowań.

17.kontrola społeczna- system zakazów, nakazów i sankcji, które służą grupie lub społeczności do utrzymania konformizmu ich członków wobec przyjętych norm i wartości

18.sankcja- kara o charakterze spoleznym

21.działanie nawykowe- działania, które dokonują się w sposób automatyczny, tak jak otwieranie drzwi, czy ubieranie się przed wyjściem do szkoły. Nawyki przynoszą nam istotny zysk- ograniczają wybór. Kiedy w teorii mogą istnieć setki sposobów budowania czółna z kawałków drewna, nawyk ściąga je do jednego. Nawyk nadaje kierunek i charakter działaniu. Dzięki niemu nie musimy definiować kolejnego kroku na nowo.

22. socjalizacja pierwotna- jest to pierwsza socjalizacja, którą jednostka przechodzi w dzieciństwie i z której pomocą staje się członkiem społeczeństwa; wiąże się nie tylko z uczeniem czysto poznawczym ale dokonuje się też w atmosferze o dużym ładunku emocjonalnym

socjalizacja wtórna- każdy następny proces, który wprowadza jednostkę, mającą już za sobą socjalizację pierwotną, w węższe społeczności; nabycie wiedzy związanej z rolami

23. internalizacja- proces psychiczny polegający na „uwewnętrznieniu” kultury, czyli przekształceniu jej wzorów w elementy osobowości (motywacje czy postawy); proces przyswojenia przez jednostkę określonych norm i wartości społecznych; jest podstawą rozumienia innych oraz postrzegania świata jako rzeczywistości znaczącej i jako rzeczywistości społecznej

24. eksternalizacja- przejawianie się ukształtowanych kulturowo treści osobowościowych (uwewnętrznionych motywacji czy postaw) - w konkretnych działaniach

25. obiektywizacja- uznanie pewnych postaw, norm i wartości społecznych za niezależne ode mnie „tak po prostu jest”

26. znaczący inny- osoby decydujące o przebiegu socjalizacji jednostki przychodzącej na świat; znaczący inni są jej narzuceni a ich definicje sytuacji są przedstawiane jednostce jako obiektywna rzeczywistość

27. uogólniony inny- socjalizacja pierwotna prowadzi do stopniowego abstrahowania w świadomości dziecka od ról i postaw określonych innych i dostrzeżenia ról i postaw w ogóle; np. przejście od: ”Mama jest na mnie w tej chwili zła.” „Mama jest na mnie zła kiedykolwiek rozleję zupę.” „Tata, siostra, babcia, itd. są źli gdy rozleję zupę.” dziecko uzmysławia sobie, że „Każdy jest zły gdy rozleję zupę.” norma ulega generalizacji do postaci: „Nie rozlewa się zupy.” Przy czym to „się” odnosi ono do siebie samego jako części ogólności, obejmującej w zasadzie wszystko w społeczeństwie. Właśnie to abstrahowanie od ról i postaw konkretnych znaczących innych jest nazywane uogólnionym innym

28. etapy socjalizacji wg G.H. Meada- W procesie socjalizacji dokonującej się w grupach pierwotnych Mead wyróżnia trzy etapy, w zależności od specyfiki zachodzących tam interakcji:

Etap I zabawy- kontakty i interakcje spontaniczne, chaotyczne, nie związane jeszcze z żadną refleksją na temat partnera ani samego siebie (np. dzieci w piaskownicy Są razem, ale jeszcze w istotnym sensie osobno, każde bawi się na własną rękę, a jedynie czasem dochodzi do przelotnych kontaktów, prostej imitacji zachowania drugiego.)

Etap II gry- pojawia się tutaj świadomość partnera i pewna definicja mojej własnej roli, powiązanej z jego rolą (Np. Ja jestem doktor, a ty pacjentka.). Jest tu już rozróżnienie odmiennych ról, a także spostrzeżenie ich wzajemnej niezbędności. Mam świadomość, że moje działania uzyskują sens dzięki temu, że są inni, którzy realizują ich działania. W przypadku gry mam już świadomość tej zależności od innych, tego interakcyjnego kontekstu, w którym sam działam. Co więcej, potrafię wyobrazić sobie, na czym polega rola, której sam nie wykonuję, postawić się w sytuacji partnera i popatrzeć na grę z jego perspektywy.

Etap III uogólnienie reguł gry- uogólnienie reguł niezależnie od konkretnych osób uczestniczących w grze czy od konkretnej sytuacji gry. Nawet nie grając w piłkę, można znać reguły gry, ogarniać w wyobraźni pewien właściwy sposób postępowania. Człowiek może myślowo, abstrakcyjnie popatrzeć nie tylko na innych ludzi, ale na siebie samego. Potrafi sam na siebie spojrzeć i ocenić swoje działania z punktu widzenia pewnych ogólnych reguł. Dopiero w momencie, kiedy pojawia się taka krytyczna refleksja o sobie samym, możemy powiedzieć, że wytworzyła się jaźń.

Jaźń- to zdolność zdefiniowania swojego miejsca w szerszej zbiorowości, roli, jaką się pełni, obowiązków i powinności, jakie z niej wynikają, nakazów i zakazów, jakie zbiorowość jednostce narzuca. Kształtuje się ona w wyniku długotrwałego procesu obcowania z innymi ludźmi. Kiedy jednak się ukształtuje, czyni człowieka uzależnionym od kulturowych imperatywów, poddanym ukierunkowującemu wpływowi zbiorowości. To jest właśnie efekt socjalizacji.

29. uprawomocnienie, podtrzymywanie rzeczywistości- proces internalizacji pociąga za sobą subiektywną identyfikację z rolą, poznaniem odpowiedniego słownictwa oraz systemu znaczeń, które w miarę potrzeby będą utrzymywane za pomocą uprawomocnień. Grupy dążą do zachowania grupowej spójności i solidarności. Dziecko ma do czynienia z zaczątkami aparatu uprawomocniającego; dowiaduje się „dlaczego” owe programy są takie a nie inne (np. trzeba być dzielnym, jeśli chce się zostać prawdziwym mężczyzną; trzeba wypełniać rytuały, bo inaczej bogowie będą się gniewać, itd.)

30. funkcja języka w procesie socjalizacji- język stanowi zarówno najistotniejszą treść, jak i najważniejsze narzędzie socjalizacji; wraz z językiem i z jego pomocą zostają zinternalizowane rozmaite schematy motywacyjne i interpretacyjne (np. chęć postępowania jak dzielny chłopiec, przy założeniu, że mali chłopcy dzielą się z natury na dzielnych i tchórzliwych). Kiedy w świadomości ukształtuje się uogólniony inny to, co jest rzeczywiste „na zewnątrz”, nawiązuje do tego, co jest rzeczywiste „wewnątrz”. Rzeczywistość obiektywna może być łatwo „przełożona” na rzeczywistość subiektywną i vice versa. To właśnie język jest środkiem tłumaczenia tego procesu w obie strony. Aby wcielić się w daną rolę, musimy znać związane z nią słownictwo, które pomoże komunikować się z kolegami „po fachu” (m.in. za pomocą aluzji, które dla nich będą pełne znaczenia, a niezrozumiałe dla innych)

31. rytuały przejścia- zbiorowe ceremonie, często o charakterze sakralnym, symbolizujące koniec jednej fazy życia i początek następnej (momenty graniczne np. wiek, przeprowadzka, śmierć kogoś bliskiego). Rytuał ma sygnalizować potrzebę nowych zupełnie umiejętności, nowych obowiązków, nowych relacji z innymi, opanowania nowych wzorów życia.

32. podział pracy a socjalizacja wtórna- zakres i charakter socjalizacji wtórnej wynika ze złożoności podziału pracy i towarzyszącym mu społecznym podziałem wiedzy; socjalizacja wtórna polega na nabyciu wiedzy związanej z rolami, które pośrednio lub bezpośrednio wywodzą się z podziału pracy; wytwarzają się subświaty

33. szczególna sytuacja jednostki podczas stawania się członkiem społeczeństwa-

(tego nie jestem pewna)

człowiek na ogólnym poziomie socjalizacji musi osiągnąć pewne minimum kulturowe wymagane od wszystkich ludzi (zdobycie tych kompetencji i umiejętności, które niezbędne są do życia wśród innych); na niższym poziomie socjalizacja oznacza wejście do konkretnej kultury, a więc przyswojenie podzielanych w jej ramach idei, reguł, itp.; na jeszcze niższym oznacza opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje. Złożoność procesu nie wynika tylko z wielości poziomów ale też z ilości „lekcji”, które trzeba opanować ze względu na to, że obejmuje naraz wiele pozycji w społeczeństwie i wchodzi naraz do wielu grup

34. jaźń odzwierciedlona- koncepcja jaźni odzwierciedlonej wskazuje, że jaźń, samoocena, tożsamość jednostki, tworzy się przez jej interpretację sposobu, w jaki inni (a zwłaszcza ważni dla niej inni) do niej się odnoszą; samoocena jednostki kształtowana przez interpretację reakcji innych ludzi w stosunku do jej osoby

35. kontrola społeczna- system społecznych sankcji - negatywnych i pozytywnych, oraz agend - grup, organizacji, instytucji - stosujących takie sankcje. Kontrola społeczna stanowi swoistą korektę nie w pełni udanej socjalizacji. Mówiąc skrótowo: jeśli nie udało się kogoś przekonać do postępowania kulturowo akceptowanego, to można go przynajmniej zmusić.

36. socjalizacja antycypująca- internalizowanie wzorów grupy, do której się nie należy, a jedynie pragnie należeć. Jednostka ulega socjalizacji niejako na wyrost, antycypując przyszłą przynależność.

37. id, ego i superego [struktura osobowości człowieka i stawania się członkiem społeczeństwa wg S. Freuda]- wg Freuda struktura osobowości człowieka to bardzo złożona całość składająca się z kilku warstw lub obszarów:

„id”- suma biologicznie wyznaczonych, genetycznie nabytych potrzeb czy popędów, będących podstawowymi sprężynami ludzkiej aktywności

„superego”- domena osobowości, w której zakodowane zostają reguły kulturowe - nakazy i zakazy dotyczące właściwego postępowania - powodujące dyskomfort psychiczny, zwany poczuciem winy lub wstydu, w przypadku ich naruszenia (sumienie). Moralne postępowanie wymaga brania pod uwagę dobra czy interesów innych ludzi, a więc sprzeciwia się czysto egoistycznemu, hedonistycznemu zaspokajaniu popędów czy realizowaniu potrzeb. Ukształtowane superego wchodzi więc w konflikt z id.

„ego”- superego blokuje, ogranicza, oswaja instynktowne, naturalne dążenia, a równocześnie biologiczne popędy zawarte w id często popychają do zachowań amoralnych. Radząc sobie z tą sprzecznością, jednostka tworzy swój specyficzny sposób postępowania, który zamyka się w trzeciej warstwie osobowości zwanej „ego. Ego dostarcza niezbędnej równowagi między tym, czego żąda natura, a tym, czego wymaga kultura.

W ujęciu psychoanalizy socjalizacja to zatem proces, poprzez który kultura internalizuje się w jednym tylko obszarze osobowości, w superego. Zinternalizowane wzory kulturowe nie realizują się od razu i wprost w działaniach, lecz przechodzą skomplikowany proces uzgadniania z popędami biologicznymi, w wyniku czego ulegają kompromisowym modyfikacjom i przejawiają się w działaniach tylko częściowo.

61.czynniki kształtujące indywidualizm (filozofia społeczna i modernizacja),

1. proces ewoluowania podstawowych koncepcji w dziedzinie filozofii społecznej(głównie relacji między jednostką a społeczeństwem); opozycja indywidualizm - kolektywizm, w wyniku której powstały dwa modele pojęciowe indywidualizmu: 1. indywidualizm oświeceniowy, utylitarny, egalitarny, 2. indywidualizm romantyczny, ekspresyjny, różnicy;

2. modernizacja - sekwencja zmian ekonomicznych i społecznych związanych z rozwojem kapitalizmu, prowadzących do wyłonienia się społeczeństwa nowoczesnego (G. Simmel i E. Durkheim)

62.dwa podstawowe wymiary nowoczesności (wg A.Giddensa)

1. „świat uprzemysłowiony” - industrializm (relacje społeczne wynikające z powszechnego zastosowania surowców energetycznych i maszyn w procesach produkcyjnych)

2. kapitalizm - system wytwarzania dóbr, którego elementami są konkurencja rynkowa i urynkowienie siły roboczej

63.pięć zasad nowoczesności (wg Krishan Kumar)

1. indywidualizm (jednostka uwolniona od narzucanych więzi grupowych, pokrewieństw i innych struktur; sama decyduje o przebiegu swojej biografii; sama ponosi odpowiedzialność za swoje decyzje, sukcesy i upadki)

2. dyferencjacja ( zróżnicowanie i wielość opcji we wszystkich dziedzinach życia)

3. racjonalność ( powszechność odwoływania się do rozumu, kalkulacji, obiektywności i efektywności)

4. ekonomizm ( dominują praca, produkcja, konsumpcja i pieniądze w życiu społeczeństw i jednostek)

5. ekspansywność ( wszerz: rozprzestrzenianie się nowoczesności, przybiera postać globalizacji; w głąb: nowoczesność kształtuje gusty, obyczaje, normy moralne, postacie rodziny, style artystyczne i edukację)

64.różnice między indywidualizmem nowoczesnym a ponowoczesnym

Zasady kształtujące osobowość

a) w nowoczesności:

• człowiek powinien być zdyscyplinowany; jego działania mają być regularne, przewidywalne i podatne na regulacje

• człowiek nie stanowi „całości” samowystarczalnej i zdolnej do przetrwania - musi więc wiązać się z innymi jednistkami; „granice” osoby to linie styku z innymi - linie przylegania a nie odgraniczania

b) w ponowoczesności:

• człowiek jest istotą doświadczającą, poszukującą nowych przeżyć i doznań, zdolną do maksymalizacji tych motywacji

• człowiek to punkt początkowych działań, jest inicjatorem a nie istotą reagującą na bodźce; czynności takiej osoby są spontaniczne i urozmaicone, dominują nad nawykami i wyuczonymi zadaniami

• człowiek bilansuje swoje działania, samoregulacja dotyczy także form i intensywności więzi z innymi

65.panopticon

(Panopticon; gr. pan = wszystko; optikon = widzieć) to nazwa więzienia, wymyślonego i zaprojektowanego przez angielskiego filozofa utylitarystę, Jeremy'ego Benthama. Niezwykłość Panoptikonu miała polegać na tym, że jego konstrukcja umożliwiałaby więziennym strażnikom obserwowanie umieszczonych w Panoptikonie więźniów tak, by nie wiedzieli, czy i kiedy są obserwowani.

KONSTRUKCJA

Schemat panoptikonu składa się z kilkupoziomowej wieży strażniczej umieszczonej wewnątrz pierścieniowatej budowli podzielonej na pojedyncze cele. Cele miały być oddzielone grubym murem i wyposażone w system zewnętrznych i wewnętrznych okien, tak, by ich wnętrze było zarazem dobrze oświetlone, a więźniowie odizolowani od innych więźniów.

Więźniowie mieli być nieustannie obserwowani przez strażników, którzy sami mieli pozostawać niewidoczni. Bentham planował ukrycie ich za weneckimi lustrami, umieszczonymi w punktach obserwacyjnych. Do tego Bentham wymyślił złożony system połączeń między pomieszczeniami wieży strażniczej. Dzięki niemu z wieży nie wydobywałoby się światło ani hałas, które mogłyby zdradzić obecność strażników.

Bentham uważał, ze największą zaletą jego pomysłu jest to, że Panoptikon w zamierzeniu miał być znacznie tańszy w utrzymaniu niż zwykłe więzienia. Nie potrzebowałby bowiem licznego personelu. Teoretycznie, w idealnej sytuacji, wieża strażnicza mogłaby nawet być pusta, bo skoro strażników nie widać, nie muszą ciągle trwać na posterunku, a więźniowie i tak nie będą tego świadomi. Zdaniem Benthama, więźniowie Panoptikonu byliby strażnikami sami dla siebie, wyręczając tym samym jego pracowników.

69.cechy osobowości nowoczesnej (wg Bella i Inkelesa)

1. Otwartość na nowe doświadczenia -

2. Gotowość do świadomej akceptacji zmiany społecznej -

3. Rozwój opinii - opinie dotyczące świata zewnętrznego, ogółu spraw z tym związanych, szerszy horyzont formułowanych opinii,

4. Stosunek do informacji - skłonność do gromadzenia informacji i wykorzystywaniu ich w praktyce

5. Postrzeganie czasu - zorientowanie na teraźniejszość i przyszłość, punktualność, skłonność do przyjmowania stałych rozkładów zajęć

6. Skuteczność - wiara w to, że człowiek może kontrolować otoczenie, ale też wpływać na swoje życie mimo trudności

7. Planowanie - stawianie długofalowych celów

8. umiejętność kalkulacji i zaufanie - jest przekonany, ze świat jest wymierny, da się go `policzyć', wierzy w ludzką kontrolę nad światem, a nie np. fatum; ufa obcym

9. wysoka ocena umiejętności technicznych - wartościowe są te umiejętności, które wiążą się z przemysłem

10. aspiracje oświatowe i zawodowe

11. świadomość godności innych i szacunek dla niej

12. rozumienie procesu produkcyjnego - pojmowanie logiki procesu podejmowania decyzji na najniższym szczeblu produkcji.

13. brak partykularyzmu -wiara w to, że zasady odnoszą do wszystkich ludzi i nie ma w ich zastosowaniu faworyzowania przyjaciół lub krewnych, poleganie na osobistych wpływach i umiejętnościach

14. optymizm -  brak fatalizmu, optymizm w kwestii przeznaczenia i nieuchronności

70.alienacja (źródła, wymiary, definicja)

K. Morus

• pozbawienie impulsów socjoekonomicznych (temat egoizmu, atomizacji)

• brak twórczości (temat rutynizacji, monotonii)

• wyzbycie się kontroli nad działaniem (temat pasywizmu)

• rezygnacja z autonomii

= upadek „potencjału gatunku ludzkiego”

(istoty ludzkie są z natury wolne i równe - ulega to zatraceniu w społ. kapitalizmie)

(to zagadnienie wymaga chyba szerszego opracowania, ale nie mam przy sobie wszystkich kserówek, więc uzupełnie jutro, jest to w „Socjologii zmian społ.” P. Sztompki str 87-88)

75.megatrendy późnej nowoczesności (wg Naisbitta i innych)

• zmiana sektorów: przejście od przemysłu do usług

• wzrost liczebności i znaczenia w społeczeństwie usług

• nowa „technologia intelektualna” (high-tech) - przetwarzanie informacji a nie surowców i energii

• samonapędzający się rozwój technologiczny

• „społeczeństwo wiedzy” - wiedza i jej zdobywanie jako główny aspekt systemów wartości

76.cztery cechy późnej nowoczesności (wg A. Giddensa)

• zaufanie

• ryzyko

• nieprzejrzystość

• globalizacja

77.dziesięć cech konstuowania tożsamości/osobowości w późnej nowoczesności (wg A. Giddensa)

1. Tożsamość jest projektem refleksyjnym, za który jednostka jest odpowiedzialna (zastanawianie się nad samym sobą jest samozwrotne). Jesteśmy tym, co z siebie zrobimy. Celem samorozumienia jest wytwarzanie i odtwarzanie spójnego i satysfakcjonujacego poczucia tożsamości). Cechą refleksyjności jest efekt terapeutyczny.

2. „Ja” tworzy trajektorię rozwoju od przeszłości do antycypowanej przyszłości. „Ja” wybiera z przeszłości tylko te elementy, które dotyczą jej obrazu i tego, co chce robić w przyszłości, kim chce być. Dominujący staje się przebieg życia, a nie wydarzenia zewnętrzne (wydarzenia te zaznaczają się, tylko wtedy, gdy przyczyniają się do samorozwoju, stawiają przeszkody które trzeba pokonać)

3. Refleksyjność „ja” jest ciągła i wszechogarniająca (ciągła analiza własnej sytuacji, obecna w kazdym momencie, by podtrzymać tożsamość). „Jak mogę wykorzystać ten moment by się zmienić?” Wyćwiczenie się w sztuce samoobserwacji (co się teraz dzieje? Co robię? Jak oddycham? Itp.)

4. Narracja „ja” staje się jawna - jednostka jest w stanie o sobie mówić. W okresie nowoczesności rozwinął się zwyczaj pisania autobiografii - jednostki chcą powiedzieć kim są, interpretacja przez jednostkę jej własnej historii - jako rdzeń tożsamości jednostki w nowoczesnym życiu społecznym (np. blogi, udostępnianie zdjęć - np. na nk - wybieranie najładniejszych, najciekawszych zdjęć, pokazanie się z jak najlepszej strony)

5. Samorealizacja - panowanie nad czasem, „utrzymywanie dialogu z czasem” - warunek osiągnięcia satysfakcji w danym momencie - życia pełnią życia. Jednostka ustala własne strefy czasowe, czas osobisty. Są rzeczy ważne i mniej ważne i to my je wybieramy. W zależności od tego co jest ważne, będziemy pewne momenty wyróżniać.

6. Refleksyjność jaźni rozciąga się na ciało. Jesteśmy całością (dusza + ciało). Ciało jest również poddawane refleksji, też o nim myślimy (bodźce zewnętrzne, ćwiczenia, diety). Ciało będzie takie, jaki jednostka ma obraz o sobie. Ciało jest obrazem naszej jaźni (to, co sobie wyobrazimy, robimy z ciałem np. odchudzamy się)

7. Samorealizacja jako równowaga miedzy szansą a ryzykiem. Wyzwolenie się z ciążących nawyków z przeszłości daje jednostce szanse rozwoju. Nieprawda, że wyzwolona psychicznie osoba jest bardziej narażona na ryzyko niż tradycyjna osobowość, różnica polega na świadomości ryzyka - stawianie czoła nowym niebezpieczeństwom. Aby życie się zmieniło trzeba podjąć ryzyko, zerwać z rutyną. Żeby czuć się naprawdę bezpiecznie, musimy bez reszty sobie zaufać.

8. Autentyczność - bycie szczerym samym z sobą. Przezwyciężanie blokad emocjonalnych, by zrozumieć, kim naprawdę jesteśmy. Jeśli odrzucimy wewnętrzne doświadczenia, to będziemy błądzić śladami innych, zdominowani sytuacjami z przeszłości, dzieciństwa. Hasło: „wyzdrowieć albo powtarzać”. Odnalezienie siebie i tworzenie siebie ku określonym celom - spełnienia siebie, poczucia że jest się kimś dobrym i wartościowym, podniesienie własnej wartości

9. Życie jako seria przejść. Każde przejście jest utratą albo rozwojem. Przejście wiąże się ze świadomym podjęciem ryzyka, by pozyskać nowe szanse. Brak tu rytuałów przejścia (jak w społeczeństwach tradycyjnych)

10. Rozwój „ja” przebiega samozwrotnie - osiągnięcie autentycznego „ja” - integracja doświadczeń życiowych i stworzenie własnego systemu przekonań. Punkty odniesienia ustanawiane są od wewnątrz. Jednostka nastawiona na to, czego chce i do czego dąży.

78.styl życia - mniej lub bardziej zintegrowany zespół praktyk (zachowania), które podejmuje jednostka nie tylko dlatego, że są użyteczne, ale też dlatego, że nadają materialny kształt poszczególnym narracjom tożsamościowym.(np. nawyki żywieniowe, sposoby ubierania się, zachowania i zwyczaje)

W później nowoczesności każdy ma jakiś styl życia, bo jest do tego zmuszony, istnieje wielość stylów życia.

Na tworzenie stylów życia wpływa nacisk grupy, powszechność wzorów ról oraz warunki socjoekonomiczne

79.sektor stylu życia - przestrzenno-czasowy wycinek całości działań jednostki, w obrębie którego jednostka podejmuje i realizuje w miarę konsekwentne i uporządkowane praktyki.. Sektory są aspektem regionalizacji działań. Sektor obejmuje np. sposób w jaki jednostka spędza któryś wieczór albo weekendy w odróżnieniu od innych dni tygodnia.

80.plany życiowe - są treścią refleksyjnie zorganizowanej trajektorii tożsamości. Jest to sposób w jaki jednostka uczynnia, w kategoriach ciągłości biografii, przebieg przyszłych działań.

Planowanie życia zakłada specyficzny sposób organizacji czasu, interpretacja przeszłości.

81.źródła wielości wyborów w późnej nowoczesności

1. życie w porządku posttradycyjnym - tradycja, która ograniczała wybór, rozpadła się. Działanie w świecie wielorakich wyborów i wprowadzenie ich w życie to wybór różnorodności

2. pluralizacja stylów życia (Berger) - kiedyś ludzie żyli w ściśle zintegrowanych grupach (podobne środowisko pracy, odpoczynku, rodziny). Obecnie środowiska są zróżnicowane i podzielone (m.in. strefa prywatna i publiczna)

3. zależność usankcjonowanych przekonań od kontekstu ( zmiany autorytetów, brak jednoznacznych wskazówek np. każdy lekarz powie co innego, każdy terapeuta posługuje się innymi metodami itd.)

4. doświadczenie zapośredniczone - globalizacja środków przekazu pokazuje różnorodność środowisk; zapośredniczone sytuacje stają się przyczyną podziałów.

82.rodzina nuklearna - składa się z dwojga dorosłych ludzi tworzącymi wraz z dziećmi wspólne gospodarstwo domowe

Rodzina poszerzona - gdy bliscy krewni, nie tylko małżeństwo z dziećmi, stanowią jedno gospodarstwo domowe albo cały czas pozostają ze sobą w bliskich stosunkach

83.rodzina tradycyjna - autorytarna , bardziej sztywna, bardziej ustrukuryzowana , bardziej formalna, zhierarchizowana , obowiązek i poświęcenie

rodzina nowoczesna- kobieta staje się bardziej niezależna, jej partner aktywniej uczestniczy w życiu domu, a role wszystkich członków rodziny cechuje coraz większy indywidualizm, bardziej demokratyczna, bardziej elastyczna, mniej ustrukturyzowana , bardziej nieformalna , obowiązek , przyjemność i zadowolenie

84.czysta relacja (definicja i cechy)- występuje wtedy gdy znajomość (związek) z drugą osobą stanowi wartość samą przez się, utrzymywaną dla tego co sama daje a nie z innych powodów, jest źródłem satysfakcji emocjonalnej

Cechy:

-nie jest zakotwiczona (patrz poj.85) w warunkach zewnętrznych życia społecznego i ekonomicznego-luźny charakter

-stanowi wartość samą przez się

-pojawia się refleksyjne powątpiewanie „Czy wszystko jest w porządku?”- ciągłe upewnianie się o stanie relacji

-główną rolę odgrywa „oddanie” (patrz poj.87)

-opiera się na intymności (patrz poj. 86)

-wymaga wzajemnego zaufania- osiąga się je poprzez intymność, zakłada otwarcie przed partnerem, wymaga równowagi między autonomią i otwartością

-jednostka w czystej relacji znajduje potwierdzenie własnej tożsamości

85.zakotwiczenie- więzi osobiste w społecznościach tradycyjnych były zakotwiczone w warunkach zewnętrznych życia społecznego i ekonomicznego, co oznacza że właśnie na tych warunkach się opierały i z nich wynikały; przykład: małżeństwo jako `kontrakt', zawierane z powodów ekonomicznych, często z inicjatywy rodziców, a nie małżonków

86.intymność a brak prywatności (A. Giddens)- intymność jest formą prywatności (dzięki prywatności można osiągnąć intymność i ona czyni ją pożądaną); aby możliwa była intymność, każda ze stron musi zachować jakiś obszar prywatności (jest to ważne be bliskość nie przemieniła się we wzajemne uzależnienie partnerów)

Intymność lub jej poszukiwanie jest istotą nowoczesnych form przyjaźni i trwałych więzi seksualnych, nie należy jej mylić z pożyciem seksualnym (przyjaźń też jest oparta na więzach intymnych)

87.miłość a oddanie- oddanie jest kategorią szerszą niż miłość, stwarza wsparcie emocjonalne w przypadku wstrząsów, jakim będzie ulegał związek; osoba „oddana” pragnie relacji mimo że dostrzega wpisane w nowoczesny typ relacji napięcia, musi być wolna i niezależna a oddanie jest jej własną decyzją;

Miłość stabilizuje do pewnego stopnia oddanie, ale nie jest źródłem ani racją oddania

88.czysta relacja w stosunkach dziecko <--> rodzice- odbiegają od podstawowej czystej relacji, mogą jednak przybrać cechy czystej relacji w miarę jak tradycyjne powinności i obowiązki w relacjach rodzinnych zanikają; w warunkach nowoczesności im bardziej dziecko zbliża się do dorosłości i niezależności, tym więcej w jego stosunkach z rodzicami elementów czystej relacji

89.krytyka teorii różnic naturalnych- {„różnice naturalne” zakładają, że podział pracy między mężczyzn i kobiety jest uwarunkowany biologicznie} wielu badaczy nie zgadza się, że nierówności związane z płcią mają podłoże biologiczne - nie znaleziono dowodów na istnienie związku między czynnikami biologicznymi a skomplikowanymi zachowaniami społecznymi obu płci; przykład: uznaje się, że mężczyźni mają biologicznie uwarunkowaną skłonność do agresji, której brak kobietom. Nie jest to prawda, gdyż poziom agresji znacznie się waha w zależności od kultury, zarówno wśród mężczyzn jak i kobiet;

Wniosek: płeć kulturowa nie jest warunkowana płcią biologiczną, lecz kreowana społecznie, więc te róznice nie są naturalne

90.płeć biologiczna a płeć kulturowa (gender)-

Płeć biologiczna (sex)- uwzględnia anatomiczne i fizjologiczne różnice między ciałem kobiety a mężczyzny

Płeć kulturowa (gender)- odnosi się do psychologicznych, społecznych i kulturowych różnic między kobietą a mężczyzną ; wiąże się ze społecznym tworzeniem koncepcji męskości i kobiecości i niekoniecznie jest pochodną biologicznej płci jednostki ; płeć jest konstruowana w codziennych interakcjach z innymi, w życiu codziennym tworzymy i odtwarzamy nasz status związany z płcią, każdy szczegół (intonacja głosu, gesty)

91.socjalizacja do ról związanych z płcią- nauka ról za pośrednictwem instytucji społecznych, jak rodzina czy środki przekazu; dzieci stopniowo internalizują przyporządkowane danej płci normy i oczekiwania społeczne - różnice płci kulturowej nie są zdeterminowane biologicznie, ale wytwarzane kulturowo (patrz poj.92 teoria funkcjonalistyczna); teorie socjalizacji nie biorą jednak pod uwagę, że jednostki mogą odrzucać lub modyfikować społeczne oczekiwania bo nie są biernymi odbiorcami „programowania”

92.teorie nierówności płci: funkcjonalistyczna i feministyczna

Teoria funkcjonalistyczna - {podejście funkcjonalistyczne dąży do pokazania, w jaki sposób różnice płci przyczyniają się do stabilności i integracji społeczeństwa} przyjmuje, że różnice płci stanowią najlogiczniejsze rozwiązanie kwestii organizacji społecznej; dziecko uczy się „teorii płci” i odpowiedniej damskiej lub męskiej tożsamości poprzez pozytywne i negatywne sankcje stosowane przez społeczeństwo; instytucje odpowiedzialne za socjalizację przyczyniają się do utrzymania porządku społecznego; jeżeli jednostka zacznie zachowywać się niezgodnie ze swoją rolą płci to wini się za to braki w procesie socjalizacji

Teoria feministyczna - feminizm ostro krytykuje twierdzenia o biologicznych podstawach podziału pracy ze względu na płeć;

Feminizm liberalny- dostrzega źródło nierówności związanych z płcią kulturową w postawach społecznych i kulturowych, ale nie uważają niższej pozycji kobiet za jeden z elementów jakiejś struktury czy systemu; skupiają uwgę na oderwanych przejawach społecznego upośledzenia kobiet (seksizm, dyskryminacja, „szklane sufity”)

Feminizm radykalny- zakłada, że mężczyźni są odpowiedzialni za eksploatację kobiet w społeczeństwie i czerpią z niej korzyści (np. korzystając z darmowej pracy wykonywanej przez nie w domu); nierówność płci wynika z systemu patriarchalnego

93.monogamia - prawo które pozwala na małżeństwo tylko z jednym partnerem

Poligamia- możliwość posiadania przez męża lub żonę więcej niż jednego partnera; poligynia (mężczyzna i kilka żon) / poliandria (kobieta i kilku mężów)

94.główne funkcje rodziny (wg T. Parsonsa):

-socjalizacja pierwotna- proces w którym dzieci poznają normy kulturowe społeczeństwa w jakim przyszły na świat

-stabilizacja osobowości- dotyczy emocjonalnego wsparcia, jakiego rodzina udziela swoim dorosłym członkom; szczególnie ważna w społ.uprzemysłowionym jest rola rodziny jako stabilizatora dojrzałych osobowości, ponieważ rodzina nuklearna jest często oderwana od dalszych krewnych i nie może znajdować oparcia w szerszych więzach pokrewieństwa

95. (Beck i Beck-Gernsheim)

walka płci -(„główny dramat naszych czasów”) narasta antagonizm między mężczyznami i kobietami z tego względu, że w małżeństwie pojawiają się „dwa życiorysy zawodowe”- w nowoczesnych czasach związki przestają być czysto osobiste, bo trzeba ze sobą uzgodnić nie tylko sprawy miłości, seksu, dzieci , obowiązków domowych, ale także kwestie pracy, polityki, ekonomii, nierówności

głód miłości - ludzie pobierają się z miłości i dla miłości się rozwodzą; dowodem na istnienie głodu miłości jest właśnie walka płci , bo mimo to, że między kobietami a mężczyznami rodzą się silne napięcia to i tak mają nadzieję na znalezienie prawdziwej miłości i spełnienia - w poszukiwaniu tego pobierają się i rozwodzą

96.rodzina odbudowana- powstają na wskutek powtórnych małżeństw lub tworzenia związków przez partnerów z dziećmi z pierwszego małżeństwa, takie rodziny określamy jako wielorodzinny; pojawia się problem wychowania dziecka gdy to posiada niejako dwóch ojców (bądź matki) i drugi, biologiczny ojciec może wywoływać znaczący wływ na dziecko; innym problem jest gdy w jedną rodzinę zostają spojeni dzieci z dwóch rodzin, gdzie były inaczej wychowywane oraz pojawia się kwestia jak np. macocha ma odnosić się do pasierba (czy może go traktować w taki sam sposób jak własne dziecko?)

97.rodzina a nowoczesność­ - (?) patrz poj. 83 i wysnuj wnioski xD myślę że chodzi tu o to jak nowoczesność wpływa na zmianę modelu rodziny - do indywidualnego pomyślunku :]

98.rozpad rodziny - większość rodziców samotnie wychowującymi dzieci jest następstwem separacji lub rozwodów; syndrom „nieobecnego ojca” który w wyniku separacji lub rozwodu widuje się z dziećmi rzadko albo wcale, niektórcy badacze są zdania że jeśli dzieci nie doświadczyły sporów i kompromisów między rodzicami nigdy nie staną się pełnymi i rzeczywistymi uczestnikami życia społecznego i to tłumaczy wzrost przestępczości i problemów społecznych;

F.Fukuyama dopatruje się z kolei rozpadu rodziny we wzroście zatrudnienia kobiet, gdyż mężczyźni zaczęli postrzegać kobiety jako bardziej niezależne i zdolne do samodzielnej opieki nad dziećmi

99.rozwody - coraz więcej rozwodów, ale i powtórnych małżeństw; w większości krajów są maksymalne udogodnienia (brak orzekania o winie); dlaczego coraz więcej rozwodów? : małżeństwo nie łączy się z pragnieniem przekazywania własności i statusu kolejnym pokoleniom, uniezależnienie finansowe kobiet, rozwód nie jest tak piętnowany społecznie jak dawniej, ocenianie małżeństw w kategoriach osobistej satysfakcji partnerów; w dzisiejszych czasach oboje rozwiedzeni rodzice mają obowiązek opieki nad dzieckiem- rozwód jest rozwiązaniem małżeństwa ale nie rodziny

100.kulturowy porządek płci (R. Connell)- {kulturowe relacje płci są efektem codziennych interakcji i praktyk; działania jednostek w ich własnym życiu przekładają się na zbiorowy układ społeczny, który bez przerwy odtwarza się w skali życia jednostki i pokoleń, ale zarazem ulega zmianom} na kulturowy porządek płci składają się trzy aspekty społeczeństwa: 1-praca: podział pracy ze względu na płeć w domu i na rynku pracy, 2-władza: przejawia się w relacjach społecznych takich jak autorytet, przemoc i ideologia w instytucjach, państwie, w domu,3- relacje osobiste/seksualne: dotyczy dynamiki związków intymnych, emocjonalnych i osobistych, małżeństwa , seksualności;

Wygląd kulturowej hierarchii płci: (poczynając od „idealnej formy męskości”) 1- męskość hegemoniczna, wiąże się z heteroseksualnością i małżeństwem, władzą, płatną pracą, siłą i odpornością fizyczną, osiągana przez nielicznych; 2- męskość wspólnicza: mężczyźni którzy czerpią korzyści z pozycji męskości hegemonicznej, mimo że sami jej nie osiągnęli; 3 -męskość homoseksualna: przeciwieństwo „prawdziwego mężczyzny” , na tym samym poziomie w drabinie hierarchicznej (3) znajduje się kobiecość emfatyczna- zorientowana na realizację interesów i spełnianie pragnień mężczyzn, cechuje się uległością, opiekuńczością i empatią; 4-kobiecość buntownicza (nie podporządkowane, a mi mo to i tak podporządkowane bo nie są dopuszczane do głosu- znajdują się na samym dole drabiny) to feministki, stare panny, lesbijki, prostytutki

90 płeć biologiczna a płeć kulturowa

Płeć biologiczna ( sex) anatomiczne i fizjologiczne różnice miedzy ciałem kobiety i mężczyzny

Płeć kulturowa ( gender) społecznych , psychologicznych kulturowych różnic miedzy kobietami a mężczyznami , wiąże się ze społecznym tworzeniem koncepcji męskości i kobiecości nie jest ona często bezpośrednia pochodną biologicznej płci jednostki

91 socjalizacja do ról związanych z płcią

czyli nauka ról płci ( męskiej, żeńskiej )za pośrednictwem instytucji społecznych jak rodzina, środki przekazu, którą wykształca się w ciągu życia( głownie jednak w dzieciństwie gdzie to dzieci stopniowo internalizują przyporządkowane danej płci normy i oczekiwania społeczne

92)Teoria nierówności

1. funkcjonalistyczna dąży do pokazania w jaki sposób różnice płci przyczyniają się do stabilności i integracji społeczeństwa uważają oni że podział pracy mężczyzn i kobiet jest uwarunkowany biologicznie . Mężczyźni i kobiety wykonują takie zadania do jakich sa biologicznie predysponowania ( kobiety praca w domu , Mężczyźni praca poza domem )jest to najlogiczniejszy rozwiązanie w kwestii podstawowej organizacji pracy.. Kobieta - oparcie dom , opieka poczucie bezpieczeństwa ekspresyjna

Mężczyzna- żywiciel rodziny instrumentalna

deprywacji macierzyńska- matka jest bardzo ważna dla dziecka dziecko bez matki narażone na duże ryzyko nieudanej socjalizacji

2. feministyczna * feminizm liberalny dostrzegażrodlo nierówności związanych z płcią kulturową w podstawach społecznych i kulturowych zwracają uwagę na : seksizm, ich zadaniem prawne regulacje gwarantują równość dążą do zmiany systemu dyskryminacje w kobiet w mediach pracy instytucjach edukacyjnych

*feminizm radykalny mężczyźni są odpowiedzialni za eksploatację kobiet w społeczeństwie i czerpią z niej korzyści głównym wątkiem tego nurtu jest analiza patriarchatu czyli systematycznego zdominowania jednostek żeńskich prze męskie rodzina jako źródło społecznego wyzysku kobiet , przemoc oraz seksualności , uprzedmiotawianie we środkach masowego przekazu i to ,że kobiety są biologiczne przystosowane do rodzenia dzieci powoduje ,że są zależne od mężczyzn pod względem ochrony i utrzymania

*czarny feminizm centrum uwagi stawia problemy czarnych kobiet ( + dyskryminacja rasowa)

101 KULTURA- całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej zbiorowości, na który składa się wszystko to co ludzie „robią, myślą i posiadają” jako członkowie społeczeństwa (wzory działania, myślenia, wyposażenia materialnego)

102.kultura a cywilizacja- cywilizacja jest kompleksem nie tylko kultury materialnej, ale także idealnej(zawierającej w sobie idee, przekonania, określa sposoby myślenia itp.) i normatywnej(zawierają się w niej schematy zachowań właściwych w danej kulturze jak i zachowań niewłaściwych lub zabronionych). Cywilizacja tak rozumiana zawierałaby w sobie swoisty zestaw przedmiotów materialnych, idei konstrukcyjnych czy inżynierskich zrealizowanych w tych przedmiotach. Jak na przykład cywilizacja samochodowa, posiadająca w sobie ideę konstrukcyjną budowy samochodu jak i rozpowszechnione reguły prowadzenia samochodu.

103.dyfuzja kultur- przepływ elementów kulturowych lub całych kompleksów czy konfiguracji kulturowych między odmiennymi kultura.

104.dysonans kulturowy- sprzeczność treści kulturowych- oczekiwań normatywnych sposobów myślenia, stylów konsumpcji, narzucanych jednostce przez różne kultury, którym jednocześnie podlega.

105.fakt społeczny (E. Durkheim)- treści świadomościowe i normatywne, które obiektywizują się w zbiorowości i wywierają ograniczający i przymuszający wpływ na jej członków, jak na przykład podczas koncertów rockowych grupa fanów wznosi ręce do góry, kołysze się w rytm muzyki, bo tak jest przyjęte kulturowo w zbiorowości fanów rocka.

106.wydarzenia i zjawiska, które doprowadziły do powstania pojęcia "kultura"- pojęcie kultury zrodziło się w trzeciej ćwierci XVIII wieku- rewolucja francuska, przemysłowa itp.; w krajach stojących u progu nowoczesności (Francja, Wielka Brytania i Niemcy). Niemieckie Bildung, angielskie refinement, francuskie civilisation, wszystkie te wyrazy oznaczają czynność. Mówią o tym co się robi lub co się powinno robić: cywilizowaniu, kształceniu i naprawie obyczajów, wyrażając niepokój i potrzebę działania. Właśnie w pojęciu kultury przejawia się myśl o działaniu. Po raz pierwszy terminu 'kultura' użyto w świadomym nawiązaniu do metafory Cycerona: „cultura animi jest dla człowieka tym, czym dla roślin agricultura.

107.pluralizm kulturowy- w sensie pierwszym wielość i różnorodność kultur, zarówno następujących po sobie w wymiarze historycznym, jak i koegzystujące ze sobą współcześnie. W sensie drugim stanowisko ideologiczne podkreślające prawo różnych społeczności do odmiennych sposobów życia, a nawet lansujące tezę o pełnej równości wszystkich kultur.

108.wielokulturowość- inaczej pluralizm kulturowy

109.konflikt kultur- niechęć, wrogość lub walka między stykającymi się ze sobą zbiorowościami o odmiennych, kulturowo dyktowanych sposobach życia.

110.kultura symboliczna- inaczej idealna- zbiór charakterystycznych dla danej społeczności przekonań, poglądów, wierzeń, a także znaczeń związanych ze zjawiskami i przedmiotami, zakodowanych najpełniej w języku.

Kult. Normatywna- zbiór charakterystycznych dla danej społeczności reguł postępowania- norm i wartości.

Kult. materialna- zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów- narzędzi, urządzeń, domostw, ubrań pożywienia, środków komunikacji, zwierząt gospodarskich itp.
111.relatywizm kulturowy- świadomość wielkiej różnorodności kultur i historycznych uwarunkowań historycznych uwarunkowań odrębności kulturowych

112.spór o uniwersalia kulturowe- spór dotyczący tego, czy występują jakieś uniwersalnie występujące stałe elementy kulturowe, które miałyby charakter powszechny, spotykany w każdej społeczności ludzkiej (czyli inaczej uniwersaliów kulturowych). Są dwie możliwości: 1) mogłyby się pojawiać równolegle, wzajemnie niezależnie w każdej społeczności jako wyraz uniwersalnych potrzeb lub imperatywów wynikających np. z natury człowieka. 2) mogłyby się pojawiać na skutek zapożyczania, rozprzestrzeniania lub przenikania się kultur partykularnych na szersze obszary (dyfuzja kulturowa) np. poprzez podbój, czy we współczesności przez środki masowego przekazu,. George Murdock spostrzegł, że w każdej kulturze występują 2 zakazy, zakaz zabijania i kazirodztwa.

113.funkcjonalistyczne ujęcie kultury,

114.strukturalistyczne ujecie kultury [C.Lévi-Strauss]

• Nie istnieje coś takiego jak 'struktura kultury jako takiej, czy 'struktura społeczeństwa jako takiego'. Kultura jak i społeczeństwo nie są całościami. Procesom strukturyzacji podlegają za to różne sfery praktyki ludzkiej. Wkładem kultury do przyrody czy kulturową 'nadbudową' nad przyrodą jest nie tyle całościowy, sztucznie skonstruowany i rekonstruowany, sposób bycia, co nieustający pęd do rozróżniania, oddzielania, rozgraniczania, klasyfikowania: tworzenia nowych sensów przez działania diakrytyczne(?)

• struktura, która jest dziełem kultury, sama nie jest bytem, ani cechą stacjonarnego bytu, lecz procesem. Kultura jest cała czynnością, procesem- struktura to tyle co manipulacja możliwościami.

• Dynamizm kultury można opisać nie odwołując się do „potrzeb”, które ma zaspokajać, czy do „sensów” lub „treści” jakie ma wyrażać i przekazywać. Można (i należy) obejść się w ogóle bez zakładania pierwotności potrzeb nad kulturowymi 'rozwiązaniami' sensów nad znakami. Kultura niczemu nie służy, nie jest niczego funkcją.

115.socjolingwistyka,

Tekst- To przykład takiego podejścia do spraw językowych, które stara się uwzględnic jak najwięcej czynników , rozpatrywa różne zachowania językowe w szerokim kontekście, oraz szukac ich uwarunkowa społecznych i psychologicznych uwarunkowań.

Leksykon- Socjolingwistyka (socjologia języka)

Dziedzina łącząca językoznawstwo oraz nauki społeczne zajmująca się analizą wpływu zmian społecznych na język.

Wikipedia- Socjolingwistyka, lingwistyka socjologiczna, nauka o języku łącząca językoznawstwo z socjologią, utworzona w połowie XX wieku. Dotyczy przede wszystkim społecznych kontekstów kształtu języka, jego formy i funkcji. Bada między innymi w jaki sposób język mówiony i pisany różnicuje się w obrębie określonych zbiorowości ze względu na odmienne sytuacje społeczne, jakie przybiera formy w różnych klasach czy warstwach społecznych i środowiskach kulturowych tego samego społeczeństwa.

116.teoria kodów mowy [B. Bernstein],

Basil Bernstein w swojej teorii kodów wychodzi z założenia, że są 2 róże style mówienia(posługiwania się językiem), a ich korzenie wywodzą się z psychologicznych i społecznych róznic, które wynikają z przynależności do różnych grup społecznych. Bezpośrednią przyczyną stworzenia przez Bernsteina teorii socjolingwistycznej było poszukiwanie przyczyn niepowodzeń szkolnych osób wywodzących się głownie z klasy robotniczej. Wg Bernsteina to jaki system mowy nabyliśmy wiąże się z przyjęciem charakterystycznej dla niego hierarchii wartości, sposobów postrzegania i odbierania świata. W swojej teorii wyróżnia on dwa systemy mowy KOD ROZWINIĘTY i KOD OGRANICZONY( przy czym należy zauważyć , że nie są to nazwy wartościujące - elaborated i restricted code). Teoria socjolingwistyczna Bernsteina formułowana jest w odniesieniu do dwóch klas: KLASY ROBOTNICZEJ(kod ograniczony) I KLASY ŚREDNIEJ(kod rozwinięty). Odwołując się do bodźca do badań(niepowodzenia dzieci z klasy robotniczej w szkole) Bernstein wskazuje, że w szkołach posługuje się rozwiniętym kodem, a dzieci z klas robotniczych tego kodu nie rozumieją, nie potrafią się nim posługiwac, nie mają też charakterystycznych dla kodu rozwiniętego sposobów poznawania itp., stąd też ich niepowodzenia w szkole.

117.zmodyfikowana teoria kodów mowy [M. Marody],

118.typy kodów językowych [B. Bernstein, M. Marody],

BERNSTEIN

KOD OGRANICZONY- 1) krótkie proste gramatycznie zdania, proste spójniki brak umięjtności budowania zdań przekazujących jakieś związki logiczne

2)najprostsze sposoby określania zjawisk, sztywne przymiotniki

3)używanie krótkich rozkazów traktowanych jako jedyny i ostateczny argument np. mama- Jasiu wynieś śmieci. Jasiu- ale dlaczego ja? Mama- bo tak/ bo tak mówie. rozkazy mają być wykonywane tylko na zasadzie autorytetu ( bez tłumaczenia)

4) język znaczenia ukrytego- niski stopień ogólności, konkretne symbole, namacalnośc ( czyli poruszanie się w pewnym kontekście, używanie języka zanengo wszystkim członkom grupy, ale niezrozumiałego poza nią)

KOD ROZWINIĘTY-

1. Bogactwo określeń, przymiotniki, skomplikowane konstrukcje zdaniowe

2. Liczne formy bezosobowe

3. Przekazując własne doświadczenia rozwijamy jednocześnie odrębne, indywidualne znaczenia

4. Znaczenia te są przekazywane za pomocą zdań wielokrotnie złożonych, logicznie uporządkowanych

5. Określenia ekspresyjne same w sobie nie przekazują znaczenia, a oddają jedynie pewne odcienie emocjonalne

MARODY

1)KOD OGRANICZONY 2)KOD WYPRACOWANY-

 

Najistotniejsze cechy różnicujące oba kody (wyróżnione na podstawie badań)⁸⁷: 

1. obecność (k.r.) lub brak (k.o.) złożonych konstrukcji syntaktycznych

2. obecność (k.r.) lub brak (k.o.) przejawów dystansu wobec własnej wypowiedzi (zwroty typu `możemy powiedzieć', `załóżmy, że' i.t.p.)

3. obecność zwrotów egocentrycznych (k.r. - zwroty typu `uważam', `myślę', `wydaje mi się') lub socjocentrycznych (k.o. - zwroty typu `nieprawda?', `no nie?', `czyż nie?', `nie mam racji?')

4. umiejętność planowania dłuższych wypowiedzi (k.r.) lub jej brak (k.o.)

5. zróżnicowany zasób słownictwa, zwłaszcza jeśli idzie o terminy denotujące obiekty pojęciowe (w k.r. powinno być ich relatywnie więcej niż w k.o.)

 

      Kod ograniczony, w wymiarze poznawczym, jest charakteryzowany przez konkretny poziom konstrukcji znaczeń terminów denotujących obiekty pojęciowe, kod rozwinięty - poziom abstrakcyjny. Oba kody przekazują wiedzę o świecie i sposoby jej zdobywania, ale kod ograniczony w większym stopniu mówi o tym jaki świat jest; kod rozwinięty - uczy strategii poznawczych.⁸⁸  
 
 
 
 

Kod ograniczony, ze względu na właściwości poznawcze, w warstwie treściowej⁸⁹: 

• koncentracja na konkrecie, na tym, co bezpośrednio dane, zarówno w trakcie tworzenia wypowiedzi własnej, jak i interpretacji wypowiedzi cudzych

• orientacja na powierzchowne związki przyczynowe, budowane bardziej na podstawie asocjacji, a więc styczności w czasie i przestrzeni, zależności instrumentalnych i podobieństwa, niż na podstawie logiczno - pojęciowej analizy zjawiska

• brak umiejętności uogólniania danych bezpośrednich

• niedostrzeganie związków miedzy abstrakcją i konkretem, nieumiejętność przechodzenia od abstrakcji do konkretu i odwrotnie

 

 Kod wypracowany można scharakteryzować poprzez przeciwieństwa powyższych własności

3) KOD QUAZI-WYPRACOWANY- cechy formalne kodu wypracowanego, cechy poznawcze zbliżone do kody ograniczonego; socjalizacja z kodem ograniczonym i nauka zewnętrznych założeń kodu rozwiniętego( czyli to, że dziecko z np. z rodziny robotniczej nauczone kodu ograniczonego idzie na uniwersytet i umie dostosowac się do kodu rozwiniętego, umie się nim posługiwac, nie znaczy że umie zdobywa wiedze w sposób charakterystyczny dla kody wypracowanego np. wkuwa, umie powtórzy, ale nei potrafi wyjaśni pewnych zależności.

4) KOD WIĘZI INTYMNYCH - cechy formalne zbliżone do kody ograniczonego, a cechy poznawcze do kody wypracowanego. ( np. małżeństwo profesorów na co dzień posługujących się kodem rozwinietym wraz z jego stylem poznawczym, w domu nadaje jakieś dziwne nazwy różnym przedmiotom, rozmawia ze sobą mało formalnie, posługując się kontekstami tylko dla nich znanymi- mówia kodem ograniczonem, ale ciągle myślą stylem wypracowanym.

119.styl poznawczy,

STYL POZNAWCZY- jest efektem nabycia określonego systemu mowy ,z nabyciem systemu mowy następuje nawet nieświadome przyjmowanie sposobu postrzegania świata.( czyli w zależności od tego jakiego kodu nauczymy się w procesie socjalizacji tak będzie wyglądał nasz sposób postrzegania świata ). Styl poznawczy to składnik sposobu myślenia.

120.wynalazek pisma a język,

Marody proponuje bardziej kulturowe podejście do genezy kodów językowych. Wyróżnia dwa typy myślenia: prymitywny i nowoczesny. Pierwszy wiąże z kulturą mowy, drugi z kulturą pisma. Wg Marody pismo stwarza warunki do powastania umiejętności intelektualnych, które charakteryzują procesy poznawcze charakterystyczne dla nowoczesnego sposobu myślenia.

121.problemy rozwojowe związane z typowym dla kultury pisma sposobem

myślenia,

Marody pisze, że w wielu przypadkach obie z form rozprzestrzeniania się nowoczesnego sposobu myślenia ( dyfuzja i szkolnictwo), nakładają się na siebie w procesie socjalizacji. Prowadzic to może do UOCZYWISTENIENIA wiedzy wytworzonej w procesie rozwoju nauki. GŁOWNYM PROBLEMEM, jest fakt że bardzo często przejmowane są jedynie PRZEKONANIA lub WIEDZA ( obraz świata który został rozwinięty jako efekt piśmiennego sposoby myślenia), a nie UMIEJĘTNOŚCI POZNAWCZE( które doprowadzają do wytworzenia tego obrazu).

122.rożnice między teorią B. Bernsteina a M. Marody,

1) U Bernsteina wyróżnienie kodów ma charakter poznawczy, są to typy idealne (chodzi o to, że Bernstein rozpatruje to na dwóch klasach którym przypisuje konkretne kody, nie uwzględniając żadnych „mutacji” ani w kodach, ani w klasach, łapie tak jakby zjawisko w określonym czasie , wokreślonych warunkach). Marody mówi natomiast, że społeczna nierównośc polegająca na nierównomiernym sposobie rozprzestrzeniania się nowoczesnego stylu mówienia, powinna by traktowana jako ZJAWISKO O CHARAKTERZE CIĄGŁYM, A NIE PUNKTOWYM.

2) W swojej teorii Bernstein nie uwzględnia treści wypowiedzi ( tylko styl), natomiast zdaniem Marody treśc również jest istotna w klasyfikacji kodów mowy

123.przedpiśmienny i piśmienny styl myślenia,( tych którzy nie pamiętają przykładów z zajęciach odsyłam do str 12,13 pracy mgr J.J.M., bo bez sensu je tu wypisywac)

PRZEDPIŚMIENNY- KONKRETNOŚC

PIŚMIENNY- ABSTRAKCYJNOŚC

Wyróżnione na podstawie WRAŻLIWOŚCI NA DANE BEZPOŚREDNIE( nieszczęśliwiec jest nieszczęśliwcem dlatego, że tak wygląda, a nie dlatego, żę został zesłany ), RELACJE KONTEKSTOWE( mamy stworzyc jakiś zbiór powiązanych ze sobą elementów z mleka, mąki, ryż i miksera ; my powiemy ze zbiór tworzą mleko, ryż i mąka a osoba posługująca się przedpiśmiennym stylem myślenia powiedziałaby, że zbiór to mleko, mąka i mikser , bo pamiętali jak robili naleśniki :PP - ich myślenie zdeterminowane jest przez doświadczenie)NIEUMIEJĘTNOŚC UOGÓLNIANIA DANYCH BEZPOŚREDNICH( niepiśmienni nei posługują się metodą dedukcyjną, ani indukcyjną. Wiedza piśmiennego jest zsyntezowana, posługuje się „ ogólnymi zmiennymi”,a wiedza niepiśmiennych operuje na poziomie szczegółowych wskaźników tych zmiennych.

124.solidarnośc mechaniczna i solidarność organiczna [E. Durkheim],

Solidarność mechaniczna - oparta na podobieństwie, na wspólnocie uczuć i wierzeń. Opierająca się na sankcjach [ np. prawo karne ], oraz wspólnej świadomości zbiorowej. Charakterystyczna dla społeczeństw pierwotnych.

Solidarność organiczna - oparta na współzależności, związana ze zróżnicowaniem społecznym, rosnącą rolą jednostki i ogólną indywidualizacją życia zbiorowego, co jest efektem postępującego podziału pracy. Wynika z potrzeby współpracy, rodzajach norm opierających się na współpracy [ np. prawo cywilne, prawo handlowe ]. Świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę, pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksje. Charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych.

125.język a akt mowy

JĘZYK- to struktura, wzór lub system

AKT MOWY- przekaz

Język to zespół reguł, które muszą by respektowane przez wszystkie kody mowy; to jednak, które kody są generowane, zależy od systemu stosunków społecznych.

126.

NIERÓWNOŚĆ SPOŁECZNA: wynikająca z przynależności do różnych grup, albo z zajmowania różnych pozycji społecznych, a nie z racji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, nierówność dostępu (lub szans dostępu) do społecznie cenionych dóbr.

127.

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (inaczej ‐ uwarstwienie): hierarchia warstw społecznych o

większych lub mniejszych szansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra: bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji.

128.

RUCHLIWOŚĆ społeczna - to zmiana położenia jednostki lub grup, czyli zmiana ich pozycji społecznej w strukturze społeczeństwa, czyli hierarchii klas i warstw lub kategorii społeczno - zawodowych (może ona dotyczyć pojedynczych jednostek jak i całych zbiorowości)

Podziały ruchliwości

I typologia

1. Ruchliwość pionowa (wertykalna)

- przemieszczanie się jednostek lub zbiorowości pomiędzy szczeblami hierarchii stratyfikacyjnych: awans lub degradacja

np. sprzedawca → kierownik ↑ awans

2. Ruchliwość pozioma

- oznacza zmianę pozycji na inną o podobnym statusie, czyli o podobnej randze w hierarchii społecznej

np. kasjer w banku → agent ubezpieczeniowy (różnice w pensji)

- najczęściej ruchliwość pozioma oznacza zmianę pracy, która nie przynosi znaczących zmian np. wysokości dochodów

II typologia

1. Ruchliwość międzypokoleniowa (intergeneracyjna)

- awans lub degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń

- jest typowa wśród migrantów zarobkowych, którzy w nowym kraju mają lepsze zarobki i ich dzieci często zajmują lepszą pozycję społeczną

np. ojciec kierowca → syn prawnik ↑ w górę

2. Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa (intrageneracyjna)

- awans lub degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia

- może oznaczać awans lub degradację jednostki lub jej małą lub dużą ruchliwość

129.

SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE: takie, w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany.

SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE: takie, które ogranicza lub całkowicie zamyka możliwości awansu w hierarchiach społecznych.

130.

KLASA SPOŁECZNA: wielki segment społeczeństwa obejmujący osoby o podobnej sytuacji własnościowej (zwłaszcza w zakresie posiadania środków produkcyjnych, czyli kapitału ekonomicznego).

131.

WARSTWY SPOŁECZNE: kategorie i grupy społeczne powiązane realną więzią subiektywną i obiektywną, różniące się między sobą zbiorowymi szansami osiągania społecznie cenionych dóbr; bogactwa, władzy, prestiżu, edukacji itp. oraz wynikającym z tego poziomem i stylem życia, typową ideologią i obyczajami.

132.

DYCHOTOMICZNA WIZJA NIERÓWNOŚCI: obraz społeczeństwa, w którym podkreśla się przeciwstawność dwóch klas społecznych: właścicieli środków produkcji i pracowników pozbawionych własności.

133. Stratyfikacja społeczna wg Marksa:

- najważniejszym kontekstem życia społecznego jest praca

- klasę społeczną kształtuje jednolity stosunek do dużej grupy ludzi, do środków produkcji, wspólnota źródeł dochodów i wspólnota interesów. Termin ten odnosi się do zbiorów ludzi wyróżnionych ze względu na odrębność sytuacji ekonomicznej i interesów grupowych.

- zespół ludzi, który pod względem ekonomicznych odpowiada kryterium klasy społ. staje się nią dopiero wtedy, gdy połączy ich świadomość wspólnych interesów i więź psychiczna.

- fakt posiadania dóbr kapitałowych dzieli społeczeństwo na dwa wielkie segmenty, tych, którzy są ich właścicielami, i tych, którzy takiej własności są pozbawieni, czyli klasa właścicieli i klasa pracownicza

(Klasa właścicieli dysponuje miejscami pracy, na których zatrudnia najemnych pracowników. Ponieważ ma monopol na miejsca pracy, może pracownikom dyktować warunki zatrudnienia. Pracownicy najemni dysponują tylko własną siłą roboczą; umiejętnościami, zdolnościami, wiedzą, siłą fizyczną. Aby zdobyć środki do życia dla siebie czy swoich rodzin, muszą ją sprzedać jak towar, czyli zatrudnić się w zamian za płacę roboczą. Obie klasy są powiązane skomplikowanymi i ambiwalentnymi relacjami.)

134.

KLASA W SOBIE: klasa społeczna w początkowym momencie krystalizacji, gdy duży segment społeczeństwa posiada obiektywnie wspólne interesy ekonomiczne, nie jest jednak tego świadomy.

KLASA DLA SIEBIE: klasa społeczna w końcowym momencie krystalizacji, gdy obok wspólnoty interesów ekonomicznych dysponuje rozwiniętą świadomością klasową i formami organizacyjnymi pozwalającymi na prowadzenie walki klasowej.

135. „Baza i nadbudowa”

Siły wytwórcze i uwarunkowane nimi stosunki produkcji stanowią bazę każdej formacji. Baza ta decyduje o kształcie nadbudowy, to jest o ustroju prawno-politycznym i charakterze kultury symbolicznej każdej formacji.

(Myśl tę Marks sformułował dobitnie i lapidarnie: „Całokształt [...] stosunków produkcji stanowi ekonomiczną strukturę społeczeństwa, realną podstawę, na której wznosi się nadbudowa prawna i polityczna i której odpowiadają określone formy świadomości społecznej. Sposób produkcji życia materialnego warunkuje społeczny, polityczny i duchowy proces życia w ogóle. Nie świadomość ludzi określa ich byt, lecz przeciwnie, ich byt społeczny określa ich świadomość")

136.

Alienacja - poczucie wyobcowania ze społeczeństwa, według Marksa, człowiek z natury twórczy pod wpływem tego, iż staje się on częścią maszyny zatraca swoją wolność i możliwości twórcze, poprzez co izoluje się od rzeczywistości społecznej.

137. etyka pracy i jej założenia wg. Baumana - definicja znajduje się w dodatkowej kserówce od Pana magistra

138. Typy pracowników w społeczeństwie ponowoczesnym.

1. „manipulatorzy symbolami” - wynalazcy, twórcy reklam, promotorzy i handlarze idei.

2. edukatorzy wszystkich obszarów i poziomów - są czynni w reprodukcji dającej się zatrudnić siły roboczej

3. ludzie wynajęci do „usług osobistych” (rozległy kontyngent sprzedawców produktów i „propagatorów pragnienia”, by je nabyć)

4. „pracownicy rutynowi” - pracownicy okazjonalni i „niestabilni”, których zatrudnienie nie jest konieczne i których łatwo zastąpić, słabo związani ze swoimi zawodami i miejscami pracy

Przeczytać o tych podziałach można w tekście Baumana „Etyka pracy i nowi ubodzy” na stronie 119.

139. UNDERCLASS

PODKLASA (underclass) - termin stosowany w odniesieniu do części społeczeństwa znajdującej się na samym dole drabiny społecznej

• grupa zmarginalizowana, wykluczona z życia reszty społeczeństwa

• często nieuprzywilejowane grupy mniejszościowe

• złe położenie tej grupy pod wieloma względami:

• gorsze warunki życia

• bezrobocie

• bezdomność, brak stałego miejsca zamieszkania

• uzależnienie od pomocy społecznej

---