1. CECHY RACHUNKOWOŚCI BANKÓW I UBEZPIECZYCIELI WYNIKAJĄCE Z PRZEDMIOTU ICH DZIAŁALNOŚCI

*masowość transakcji (składki ubezp, przelewy, karty płatnicze)

*długoterminowość transakcji (szczególnie ubezpieczeniowych- zwykle na rok)

*różne terminy transakcji (ubezpieczenia- terminy ekspiracji umów, banki- terminy wymagalności depozytów i terminy zapadalności kredytów)

*mnogość klientów w ujęciu indywidualnym

*prowadzenie transakcji i ewidencji w walucie krajowej i obcej

*działalność bankowa i ubezpieczeniowa ma charakter usługowy i należy do dziedzin o najmniejszej kapitałochłonności, stąd w kosztach ogólnych dominują koszty osobowe a najmniejszy udział stanowią koszty amortyzacji)

*podstawowa działalność tych jednostek nie jest na ogół obciążona podatkami, a jednostki te są obciążone podatkiem dochodowym od osób prawnych

Podstawowa część rachunkowości jest związana z przedmiotem działalności banków i ubezp. Pozostałe elementy zaliczają się do rachunkowości ogólnej

2. NADRZĘDNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI
*wiernego i rzetelnego obrazu (zgodne z rzeczywistością przedstawienie sytuacji finansowej i majątkowej)

*ciągłości (stosowanie w kolejnych latach tego samego sposobu grupowania operacji na kontach, sposobu wyceny akt i pas, ustalania wyniku fin i sporządzania sprawozdań)

*kontynuacji (określa przyjęte zasady i metody prowadzenia rachunkowości realizowane przy dalszym prowadzeniu działalności bez postawienia jednostek w stan likwidacji lub upadłości)

*podstawy memoriałowej (polega na ujęciu w księgach rachunkowych ogółu przych i kosztów danego okresu, czyli w momencie ich wystąpienia, niezależnie od terminu zapłaty)

*współmierności (zaliczenie przychodów i kosztów danego okresu, nawet gdyby koszty nie zostały poniesione a przychody nie zostały uzyskane. Koszty i przych niedotyczące danego okresu podlegają rozliczeniu w kasie, w tym celu stosuje się konta rozliczeń m/o kosztów i przych)

*ostrożnej wyceny (dotyczy zarówno akt i pas, jak i rachunku zysków i strat, celem tej zasady jest ograniczenie dowolnej wyceny składników majątkowych, rzetelne odzwierciedlenie uzyskanych przych i poniesionych kosztów i przeniesienie związanego z prowadzoną działalnością ryzyka)

*istotności (wyodrębnienie w rachunkowości tych operacji oraz akt i pas, które są ważne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej dla wyniku finansowego oraz rentowności)

3. SEKTOROWY PODZIAŁ GOSPODARKI W RACHUNKOWOŚCI BANKOWEJ

I Finansowy (obejmuje wszystkie jednostki pośrednictwa finansowego: BC, wszystkie pozostałe banki, ubezpieczyciele, fundusze emeryt, pozostałe jednostki, takie jak firmy leasingowe i factoringowe, giełdy, inne jednostki o charakterze finansowym)

II Niefinansowy (obejmuje jednostki i osoby fiz, których główną działalnością jest: produkcja, obrót i świadczenie usług niefinansowych oraz konsumpcja. Należą do nich: przedsiębiorstwa, rolnicy indywidualni, os prywatne, inne instytucje działające na rzecz gospodarstw domowych, np. związki zawodowe, partie polityczne i samorządowe, stowarzyszenia, fundacje)

III Instytucje rządowe i samorządowe (obejmują organy władzy publicznej i podlegle im jednostki organizacyjne: instytucje szczebla centralnego finansowane z budżetu państwa, instytucje samorządowe (samorządy gminne, powiatowe, wojewódzkie), fundusz ubezp społ)

4. PODZIAŁ KONT BANKOWYCH ZWIĄZANY ZE SPRAWOZDANIEM BANKOWYM

*Bilansowe (obejmują konta aktywów, odzwierciedlają środki i zmiany w ich stanie a ich saldo jest zawsze po stronie Wn. Konta pasywów odzwierciedlają źródła pochodzenia środków, saldo po str Ma, konta akt-pasywne mogą mieć saldo po str Wn lub Ma, a salda tych kont składają się na bilans)

*Wynikowe (konta przychodów i kosztów, ich salda tworzą rachunek zysków i strat)

*Pozabilansowe (rejestrowane są tu zobowiązania od momentu prawnego ich powstania, a nie od momentu wystąpienia zadłużenia)

5. PODZIAŁ OPERACJI Z PUNKTU WPŁYWU NA BILANS BANKU

*przyjmowanie depozytów ( zwiększenie A i P banku) lub ich wypłata (zmniejszenie A i P banku)

*zagospodarowanie środków płynnych w aktywnych produktach bankowych (udzielenie kredytu, zakup pap. wart., co powoduje zmiany struktury A)

*poniesienie kosztów, głównie odsetek i prowizji oraz kosztów ogólnych (zmniejszenie środków pieniężnych w banku lub zwiększenie zobowiązań)

*uzyskiwanie przychodów głównie z tyt odsetek prowizji i opłat (zwiększenie sr pien banku lub stanu należności bankowych)

*utworzenie rezerw na przewidywane straty i ich rozwiązanie lub wykorzystanie

*powstanie zobowiązań pozabilansowych zarówno otrzymywanych jak i udzielanych (np. gwarancja bankowa, niewykorzystany limit kredytowy)

6. PODSTAWOWE KATEGORIE OPERACJI BANKOWYCH STANOWIĄCE PRZEDMIOT EWIDENCJI

Wszystkie operacje z bankach z punktu widzenia ewidencji bankowej można podzielić na 6 grup:

1. Przyjmowanie depozytów, co powoduje zwiększenie aktywów i pasywów bilansu banku lub ich wypłata, co powoduje zmniejszenie A i P banku

2. Zagospodarowanie środków płynnych w aktywnych produktach bankowych, np. udzielenie kredytu, zakup papierów wart., co powoduje zmiany struktury aktywów

3. Poniesienie kosztów, odsetek i prowizji oraz kosztów ogólnych, co powoduje zmniejszenie środków pieniężnych w banku lub zwiększenie zobowiązań

4. Uzyskanie przychodów głównie z tytułu odsetek, prowizji i opłat, co powoduje zwiększenie środków pieniężnych banku lub stanu należności bankowych

5. Utworzenie zabezpieczeń (rezerw) na przewidywane straty i ich rozwiązanie lub wykorzystanie

6. Powstanie zobowiązań pozabilansowych, zarówno otrzymanych, jak i udzielonych (gwarancja bankowa, niewykorzystany limit bankowy)

7. PODSTAWOWE OPERACJE Z KLIENTAMI BANKÓW

Podstawowa działalność banku to operacje z klientami, które wiążą się ze środkami pieniężnymi zaangażowanymi przez klientów lub bank i odsetkami oraz rezerwami celowymi, które aktualizują wartość aktywów banku.

8. DEPOZYTY BANKOWE I ICH EWIDENCJA

Główną pozycją zobowiązań bankowych są depozyty lokowane przez podmioty niefinansowe, finansowe i jednostki budżetowe w zamian za wynagrodzenie (odsetki):

* na czas nieokreślony (wkłady a vista)

* na czas określony (terminowe)

Depozyt bankowy - kwota pieniędzy lub innych wartości powierzona na przechowanie bankowi. Banki gromadzą powierzone im środki, aby lokować je w udzielanych kredytach. Depozyty są na ogół najpewniejszym i najmniej kosztownym źródłem finansowania aktywów banku, ewidencjonowane są w zespołach 1,2,3. Są to konta jednolicie numerowane i nazwane „Depozyty terminowe i zablokowane” Konta depozytów funkcjonują jako konta pasywne (z wyjątkiem rachunków bieżących które mogą w skutek udzielonych kredytów w rachunku bieżącym posiadać także saldo debetowe). Konta rachunków terminowych są kontami zobowiązaniowymi, ich salda wykazywane są w pasywach bilansu banku i stanowią kapitał obcy. Po upływie terminu depozytu, odsetki:

- powiększają depozyt, gdy podlegają kapitalizacji,

- są przekazywane na rachunek bieżący klienta,

- mogą podlegać wypłacie w kasie,

- mogą podlegać wypłacie łącznie z kwotą depozytu

Banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:

1. rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze,

2. rachunki lokat terminowych (w tym zablokowane),

3. rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo rozliczeniowe oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych.

9. NALEŻNOŚCI BANKÓW I ICH EWIDENCJA

Należności kredytowe to aktywa banku zwane wierzytelnościami. Podst. rodzajem należn. banku są kredyty i dla tych należności prowadzi się konta rachunków kredytowych w różnych walutach, na różne terminy, odrębne konta kapitałowe i konta odsetek.

Typowe operacje kredytowe są dokonywane na koncie „Kredyty” : Wn- ewidencjonowane jest wykorzystanie kredytu; Ma- spłata kredytu. Wykorzystanie kredytu może nastąpić gotówkowo, wówczas następuje korespondencja z kontem „Kasa” (Ma), bądź bezgotówkowo- ewidencja po Ma dotyczącego rachunku bieżącego bądź „Rozrachunki międzybankowe”, w przypadku przelewu do innego banku. Splata kredytu może nastąpić podobnie, a ewidencja prowadzona jest po przeciwnych stronach tych kont.

Odsetki: Wn- naliczanie odsetek w korespondencji z przychodami banki z tytułu odsetek (Ma); Ma- spłata odsetek przez klientów, która może nastąpić w koresp. z rachunkiem bieżącym klienta w postaci przelewu bądź wpłaty do kasy banku (Wn). Saldo Wn oznacza stan odsetek od należności kredytowych banku.

10. PRZEDMIOT EWIDENCJI UBEZPIECZYCIELI ZWIĄZANY Z PODSTAWOWĄ ICH DZIAŁALNOŚCIĄ:

1.ewidencja umów ubezpieczenia

2.składki ubezpieczenia

3.ewidencja rozliczeń z pośrednikami

4.ewidencja zdarzeń i wypadków oraz zobowiązań z tytułu odszkodowań

5.ewidencja umów reasekuracji i szczegółowe operacje wynikające z tych umów

6.rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

7.ewidencja lokat kapitałowych

8.ewidencja przychodów i kosztów

11. SKŁADKA UBEZPIECZENIOWA I JEJ EWIDENCJA:

Składkę ubezpieczeniową płaci każdy ubezpieczający. Zasada tzw. składki przypisanej czyli składki należnej w okresie sprawozdawczym.

W przypadku ubezpieczeń na życie składkę przypisaną stanowią kwoty składek należne w okresie sprawozdawczym niezależnie czy te kwoty opłacono.

W przypadku ubezpieczeń osobowo majątkowych przypisaną składkę stanowią składki należne za cały okres odpowiedzialności po ile w umowie została określona długość okresu odpowiedzialności bądź kwoty należne w okresie sprawozdawczym jeżeli taka długość okresu nie została określona. Podstawowym kontem dla klientów zakładów jest ,,Rozrachunki z ubezpieczającymi” na tym koncie po stronie Wn ewidencjonuje się przypisaną składkę ubezpieczenia, a po stronie Ma ewidencjonuje się wpływy na poczet składek.

12. ODSZKODOWANIA I ICH EWIDENCJA

Ewidencja odszkodowań i świadczeń ubezpieczeń. Najważniejszym rodzajem wydatki ponoszone przez zakłady ubezp. Są odszkodowania i świadczenia, które wyznaczane są w procesie zwanym likwidacją szkód i wypadków co przeprowadzają likwidatorzy szkód.

Ewidencja odszkodowań obejmuje:

1.prowadzenie rejestru szkód

2.ewidencjonowanie w księgach rachunkowych odszkodowań wypłaconych

3.ewidencję uzyskanych wpływów z tytułu zwrotu wypłaconych odszkodowań, sprzedaży, pozostałości, odzysku po szkodach.

Ewidencja odszkodowań

WN odszkodowania i świadczenia wypłacone

MA kasa lub rachunek bankowy

Ewidencja likwidacji szkód

WN koszty likwidacji

MA inne rozrachunki

13. ISTOTA REZERW TECHNICZNO- UBEZPIECZENIOWYCH I ICH RODZAJE

Rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe- stanowią zobowiązania zakładów ubezpieczeń wynikających bezpośrednio z działalności ubezpieczeniowej. Rezerwy powinny być tak ustalone, aby ich wysokość zabezpieczała pełne pokrycie wszelkich bieżących i przyszłych zobowiązań wynikających z zawartych umów.

Rodzaje rezerw techniczno-ubezpieczeniowych:

1.rezerwa składek- tworzy się ją indywidualnie dla każdej umowy jako składkę przypisaną na następne okresy sprawozdawcze

2.rezerwa na pokrycie ryzyka niewygasłego- koresponduje z rezerwą składek, tworzy się ją jako uzupełnienie rezerwy składek i przeznacza się na pokrycie przyszłych szkód, świadczeń, kosztów wynikających z umów

3.rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia- tworzy się ją w wysokości odpowiadającej ostatecznej wartości przyszłych wypłat odszkodowań i kosztów likwidacji

4.rezerwa na wyrównanie szkodowości- tworzy się ją w wysokości mającej zapewnić wyrównanie przyszłych wahań współczynnika szkodowości

5.rezerwa ubezpieczeń na życie- tworzy się ją w wysokości ustalonej metodą akturialną z zachowaniem zasady ostrożności

6.rezerwy na premie i rabaty- tworzy się je przy uwzględnieniu wszystkich przewidzianych form kwot wynikających z zawartych umów ubezpieczenia.

14. LOKATY DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ

Środki rezerw techniczno-ubezpieczeniowych oraz kapitały i fundusze własne zakładów ubezpieczeń są lokowane w rzeczowych lub finansowych składnikach majątku.

Czynniki decydujące o sposobie lokowania środków:

-stopień bezpieczeństwa i rentowności

-stopień płynności

Wszystkie rodzaje lokat są limitowane w granicach od 3% do 40% wartości rezerw techniczno- ubezpieczeniowych.

Środki rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i kapitałów zakładów ubezpieczeń są inwestowane w:

-nieruchomości

-akcje i udziały

- dłużne papiery wartościowe

- terminowe lokaty bankowe

Podstawowym celem działalności lokacyjnej jest maksymalizacja zysków przy odpowiednim stopniu płynności i bezpieczeństwa. Przychody i koszty działalności lokacyjnej są ujmowane przy ubezpieczeniach na życie w technicznym rachunku zysków i strat. Lokaty w chwili nabycia ewidencjonowane są wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia, a następnie dokonuje się ich rewaloryzacji w określonych terminach do wartości godziwej.

15. PRZYCHODY I KOSZTY UBEZPIECZYCIELI

W rachunkowości zakładów ubezpieczeń wyróżnia się 2 grupy przychodów i kosztów:

1. Przychody i koszty techniczne- stanowią wszelkie przychody i wpływy oraz koszty i wydatki określone w umowach ubezpieczenia, bądź w przepisach prawa dotyczących działalności ubezpieczeniowej. Ujmowane są one w technicznym rachunku ubezpieczeń na zycie oraz ubezpieczeń majątkowych i osobowych, a ostateczne wyniki wchodzą do ogólnego rachunku zysków i strat zakładu ubezpieczeń. Głównym przychodem technicznym są składki należne od ubezpieczających. Składka przeznaczona jest na pokrycie ryzyka ubezpieczeniowego- część jako dodatek bezpieczeństwa w razie niedoszacowania ryzyka, na pokrycie kosztów, zysk. Drugim ważnym składnikiem przychodów są przychody z tytułu działalności lokacyjnej. Koszty techniczne obejmują: k. akwizycji, wypłacone odszkodowania i świadczenia, k. likwidacji szkód, zmiany stanu rezerw techniczno- ubezpieczeniowych.

2. Przychody i koszty ogólne (nietechniczne)- dotyczą działalności pozaubezpieczeniowej oraz pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.

16. ISTOTA REZERW CELOWYCH W BANKACH I ICH FUNKCJE

Rezerwy celowe w bankach związane są z ryzykiem kredytowym. Rezerwy zabezpieczają przed jego skutkami a nie przed samym ryzykiem.

Rezerwy celowe spełniają 4 funkcje:

a) finansowa- służy na pokrycie strat związanych z ryzykiem kredytowym

b) kosztowa- stanowią koszt uzyskania przychodów akceptowanych przez władze podatkowe

c) instrument zatrzymania zysku po stronie akcjonariuszy odpisy przeprowadzane są przez rachunek strat i zysków stąd całość ryzyka pozostaje po stronie akcjonariuszy banków a nie jest przeznaczona przez deponentów

d) miernika realnej wartości portfela kredytowego- kwota rezerw odjęta od wartość brutto portfela kredytowego, daje realną przybliżona wartość kredytów

17. PODSTAWA TWORZENIA REZERW CELOWYCH W POLSCE

Stosownie do rozporządzenia MF, przy ekspozycjach kredytowych stanowiących podstawę do utworzenia rezerw celowych, należy uwzględnić wartość przyjętych zabezpieczeń kredytów, a tym samym zmniejszyć wysokość utworzonych rezerw.

W oparciu o ustaloną podstawę tworzy się rezerwy w następującej wysokości:

- normalne- 1,5% wyłącznie od należności z tytułu pożyczek i kredytów detalicznych

- pod obserwacją- 1,5%

- wątpliwe- 50%

- stracone- 100%

Rezerwy w bankach mogą być tworzone w innej wysokości za zgoda KNF, jak tez banki mogą dokonywać klasyfikacji należności w inny sposób, niż wynikający z rozporządzenia.

18. KRYTERIA KLASYFIKACJI EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH

Podstawowymi kryteriami do ustalenia poziomu rezerw jest:

1. Ekspozycja kredytowa

2. Podmiotowo- przedmiotowa klasyfikacja należności kredytowych dokonują klasyfikacji przy uwzględnieniu 2 kryteriów

3. Kategorie ryzyka należności kredytowych

4. Wartość przyjętych zabezpieczeń

Ekspozycja kredytowa to należności bilansowe z tytułu kredytów, pożyczek i innych wierzytelności oraz zobowiązania pozabilansowe z wyłączeniem odsetek i prowizji.

Podmiotowo- przedmiotowa klasyfikacja należności kredytowych- banki zobowiązane zostały do dokonywania klasyfikacji, co najmniej raz na koniec m-ca w danym kwartale. Banki dokonują klasyfikacji przy uwzględnieniu 2 kryteriów:

- terminowość spłaty kredytu

- sytuacja ekonomiczno- finansowa dłużnika

Kryterium terminowości określa liczbę m-cy opóźnienia w spłacie kredytu w stosunku do terminu umownego.

Kryterium oceny sytuacji ek-fin dłużnika powinno uwzględniać mierniki jakościowe i ilościowe dłużnika. Do mierników ilościowych zalicza się: wskaźniki efektywności działania (rentowności, sprzedaży, zyskowności kapitału), wsk. płynności, lokacji majątku obrotowego i zobowiązań, struktury bilansu (np. zadłużenia, możliwości obsługi długu), współczynnik wypłacalności, margines bezpieczeństwa ubezpieczyciela. Do mierników jakościowych należą: jakość zarządzania, stopień zależności od rynku, stopień zależności od zamówień rządowych, od dostawców, odbiorców, od innych podmiotów. Oprócz tych mierników mogą być wykorzystywanie oceny agencji ratingowych. Oba te kryteria są od siebie niezależne, co oznacza, że wystąpienie któregokolwiek z nich decyduje o obowiązku zakwalifikowania całej należności do określonej klasy ryzyka.

19. KATEGORIE EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH I WYSOKOŚĆ REZERW

Bank dokonuje klasyfikacji ekspozycji kredytowych do następujących kategorii:

- normalna

- pod obserwacją

- zagrożone: poniżej standardu, wątpliwe, stracone

Klasyfikacji nie dokonuje się w należnościach z tyt. kredytów i pożyczek detalicznych, przyznawanych gospodarstwom domowym na konsumpcję oprócz kredytów mieszkaniowych. W przypadku tych należności uwzględnia się tylko jedno kryterium- terminowość. Ekspozycje dzieli się na 2 kategorie:

- normalne- należności, w przypadku gdzie opóźnienie w spłacie nie przekracza 6 m-cy

- stracone- należności z opóźnieniem spłaty powyżej 6 m-cy oraz należności dłużników, przeciwko którym jest postepowanie egzekucyjne lub sadowe oraz dłużników, których miejsce pobytu jest nieznane

20. ISTOTA I ELEMENTY SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

Elementy sprawozdań finansowych:

-bilans

-rachunek zysków i strat

-rachunek przepływów pieniężnych

-zestawienie zmian w kapitale własnym

-informacje dodatkowe

Celem sprawozdań finansowych jest dostarczenie informacji o sytuacji majątkowej i finansowej (bilans), o wyniku finansowym (rachunek zysków i strat), o zmianie w sytuacji finansowej (rachunek przepływów pieniężnych, zmiany w kapitale własnym).

21. AKTYWA BANKU- ISTOTA I STRUKTURA

A banku to składniki majątku finansowego i rzeczowego. Prezentacja aktywów rozpoczyna się od najbardziej płynnych A, czyli w formie pieniądza BC, a kończy się na rzeczowych środkach trwałych. A banku przedstawiają majątek banku z punktu widzenia zaangażowania majątku w działalność banku. Bilans unaocznia wielkość dokonanych operacji aktywnych- zwiększają aktywa banku.

1.Kasa i operacje z bankiem centralnym- ta grupa obejmuje środki pieniężne w kasach, skarbcach, rachunkach bankowych

2.Dłużne papiery wartościowe- uprawnione do redyskontowania w banku centralnym- obejmuje skupione przez banki weksle uprawnione do redyskontowania ich w BC

3.Należności od sektora finansowego- wszelkie należności od wszystkich podmiotów sektora finansowego z wyłączeniem NBP

4.Należności od sektora niefinansowego- wszelkie należności z tytułu kredytów, pożyczek pomniejszających o utworzone rezerwy celowe, a powiększone o odsetki naliczone i niezapadłe od gospodarstw domowych.

5.Należności od sektora budżetowego- należności od wszystkich instytucji, których gospodarka oparta jest na środkach budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Grupę 3,4,5 dzieli się na należności w rachunku bieżącym i należności terminowe.

6.Należności z tyt. zakupionych papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu-obejmuje wartość nabytych papierów wartościowych z otrzymanym przez bank przyrzeczeniem odkupu

7-12 Dłużne papiery wartościowe oraz udziały i akcje- ujmuje się różne papiery wartościowe nabyte przez bank, a także udziały lub akcje w jednostkach zależnych, współzależnych i innych.

13-15 Wartości niematerialne, rzeczowe aktywa i inne

16 Rozliczenia międzyokresowe

22. PASYWA BANKU-ISTOTA I STRUKTURA

P banku przedstawiają majątek banku z punktu widzenia źródeł jego pochodzenia. Bilans unaocznia wielkość dokonanych operacji pasywnych- zwiększają pasywa banku.

1.Zobowiązania wobec BC

2.Zobowiązania wobec sektora finansowego- kwota depozytów terminowych i płatnych na każde żądanie od podmiotów finansowych

3.Zobowiązania wobec sektora niefinansowego:

-rachunki oszczędnościowe (dotyczą osób prawnych)

-pozostałe (dotyczące przedsiębiorstw)

To środki zgromadzone w formie depozytów od podstawowej grupy klientów banku.

4.Zobowiązania wobec sektora budżetowego- środki przyjęte w formie depozytów od jednostek budżetowych

Grupy 2-4 dzieli się na zobowiązania w rachunku bieżącym i zobowiązania terminowe

5-6 Zobowiązania z tytułu sprzedanych papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu i zobowiązania z tyt. emisji papierów wartościowych- są to wszelkie zobow. z tyt. wyeliminowanych papierów dłużnych i z tyt. których bank musi odkupić papiery wartościowe

7.Inne zobowiązania z tyt. instrumentów finansowych- zobowiązania ujmowane wg wartości godziwej instrumentów pochodnych

8.Fundusze specjalne- Fundusz specjalny głównie

9-10 Koszty i przychody rozliczane w czasie i rezerwy np. odsetki od należności zagrożonych, w pozycji rezerwy- rezerwy z tyt. podatku

11.Zobowiązania podporządkowane- wykazuje się zobow. banku, których okres wymagalności wynosi powyżej 5 lat i za zgodą organu nadzoru mogą być zaliczone do funduszu o charakterze uzupełniającym

12-17Kapitały i fundusze- kapitały podstawowe, zapasowe, fundusz ogólnego ryzyka, z aktualnej wyceny i inne fundusze

18-19 Zysk(strata) z lat ubiegłych i roku bieżącego

23. ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE BANKÓW- ISTOTA I RODZAJE

Pozabilansowo rejestrowane są szczególnego rodzaju A i P, które są czynnikiem przyszłych korzyści lub strat banku, ale nie mające właściwych cech A i P rejestrowanych w bilansie. Są to więc transakcje, w które bank nie angażuje swojego kapitału w momencie zawarcia transakcji, a polegają one na gotowości banku do wyłożenia kapitału w przyszłości. Tworzą ryzyko bankowe, za co bank pobiera prowizje od tych transakcji.

Zobowiązania pozabilansowe obejmują w szczególności:

*zobow o charakterze finansowym (dotyczy to wszystkich rodzajów przyznanych, ale nie wykorzystanych kredytów)

*zobow o charakterze gwarancyjnym (udzielone przez banki gwarancje i poręczenia)

*zobow z tyt operacji walutowych (wynikające z zakupu lub sprzedaży walut od momentu podjęcia operacji do dnia wpływu lub wydania dewiz)

*zobow z tyt obrotu papierami wart (dotyczy okresu od podjęcia decyzji do dnia otrzymania lub wydania papierów wart)

*zobow z tyt operacji instrumentami finansowymi, które mają charakter zabezpieczający lub spekulacyjny

Zgodnie z UoR banki są zobligowane do ujmowania w SF oprócz bilansu, także pozycji pozabilansowych, a są to w szczególności:

*zobow warunkowe z podziałem na udzielone i otrzymane, w tym finansowe i gwarancyjne

*zobow związane z realizacją kupna/sprzedaży

*pozostałe zobowiązania

24. PODSTAWOWE PRZYCHODY BANKÓW

Przychody odsetkowe bank uzyskuje od kredytów, lokat założonych w innych bankach i w BC

Różnica miedzy odsetkami otrzymanymi i zapłaconymi stanowi wynik z odsetek i jest głównym źródłem zysku banku

Dochody pozaodsetkowe: otrzymywane w formie opłat i prowizji i z tyt świadczenia usług bilansowych i pozabilansowych. Do nowych źródeł pozaodsetkowych należą: usługi maklerskie, obsługa i gwarantowanie papierów wart, usługi na rynku nieruchomości, sprzedaż produktów ubezpieczeniowych, usługi instrumentami pochodnymi, sekurytyzacja.

Dochody banków stanowią wynik z działalności bankowej. Wynik ten charakteryzuje zdolność banku do generowania zysku i jest przeznaczony na pokrycie kosztów działania, tworzenia rezerw celowych a po skorygowaniu o operacje nadzwyczajne stanowi zysk lub stratę banku.

25. PODSTAWOWE KOSZTY BANKÓW

Koszty odsetkowe bank ponosi jako odsetki od depozytów klientów, depozytów międzybankowych, zobowiązania wobec BC, zobowiązania z tyt emisji bankowych papierów wart.

Koszty działania to koszty związane z prowadzoną działalnością bankową, takie jak: koszty osobowe, rzeczowe oraz pozostałe dotyczące podatków i opłat.

Istotną pozycję kosztów w bankach stanowią odpisy na rezerwy celowe tworzone z tyt występowania ekspozycji kredytowych w grupie należności zagrożonych.

26. ZYSK JAKO PODSTAWOWY CEL DZIAŁANIA POŚREDNIKÓW FINANSOWYCH

Zysk netto w bankach podlega podziałowi na część przeznaczoną na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy oraz inne cele. Wielkość wypłacanej dywidendy wpływa na rynkową wycenę kapitału akcyjnego banku i na dostęp do finansowania w postaci nowej emisji akcji.

27. WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI ROA I ROE

Zasadniczym kryterium oceny ekonomicznej efektywności banku jest ich rentowność. W ocenie efektywności banków wykorzystywane są 2 wskaźniki:

*ROA (wskaźnik stopy zwrotu z aktywów, czyli relacja wyniku finansowego do A, wyrażony w %. Wskaźnik ten informuje o wykorzystanie zasobów w procesie kreowania zysku, jego wzrost następuje w przypadku lepszego wykorzystania A, co świadczy o zdolności kadry kierowniczej w zarzadzaniu aktywami)

*ROE (relacja zysku do kapitału własnego, wyrażony w %, informuje on o efektywności wykorzystania kapitału własnego akcjonariuszy. Powinien być co najmniej wyższy o kilka punktów, niż poziom inflacji w danym kraju, aby zapewnić odpowiedni zwrot akcjonariuszom i umożliwić odtworzenie bazy kapitałowej w ujęciu realnym)

28. PODSTAWOWE SKLADNIKI AKTYWÓW I PASYWÓW UBEZPIECZYCIELI

Aktywa:

1. wartości niematerialne i prawne

2.lokaty

-nieruchomości

-w jednostkach powiązanych w postaci udziałów i pożyczek

-o charakterze finansowym, obejmujące różne pap. wart., lokaty terminowe i należności od cedentów

3.aktywa netto ubezpieczeń na życie (gdy ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający)

4. należności

-z tyt ubezpieczeń bezpośrednich

-od pośredników finansowych z tyt asekuracji

-inne

5. inne składniki A

-rzeczowe

-środki pieniężne

6. rozliczenia m/o

Dominują tu lokaty kapitałowe

Pasywa:
1. kapitał własny (podstawowy, zapasowy, z aktualizacji wyceny, rezerwowy, zysk)

2. zobowiązania podporządkowane

3. rezerwy techniczno- ubezpieczeniowe

4. udział reasekuratorów w rezerwch t-u

5. oszacowane regresy i odzyski

6. pozostałe rezerwy

-świadczenia wobec pracowników

-świadczenia odroczonego podatki dochodowego

7-8. zobow z tyt reasekuratorow i wszelkiego rodzaju fundusze specjalne

9. rozliczenia m/o

Najważniejsze są tu rezerwy t-u i kapitały własne.

27. ISTOTA I FUNKCJE KAPITAŁÓW WŁASNYCH

Wyróżnia się sześć funkcji kapitału własnego banku.

• funkcja założycielska - dla uzyskania zgody na założenie banku należy dysponować kapitałem własnym (min. 5 mln ECU).

• funkcja finansująca - finansuje sferę techniczno - organizacyjną. Funkcja ta jest szczególnie ważna na etapie tworzenia banku, gdy z kapitału własnego nabywa się budynki i wyposażenie niezbędne do rozpoczęcie działalności.

• funkcja gwarancyjna - gwarantuje wywiązanie się przez bank z jego zobowiązań. Część funduszu własnego jest zaangażowana w środki trwałe, a część stanowi fundusz rezerwowy.

• funkcja czynnika ograniczającego rozmiary działalności bankowej. Przepisy prawa bankowego wprowadzają szereg norm, w których konstrukcji znajdują się fundusze własne. Współczynnik wypłacalności jest to relacja funduszy własnych banku do aktywów i pozycji pozabilansowych. Sam fakt udzielenia poręczeń lub gwarancji nie powoduje zaangażowania środków bankowych. Współczynnik wypłacalności nie może być niższy niż 8%. Przy danych funduszach własnych bank jest ograniczony kwotą, do jakiej granicy może udzielać kredytów, poręczeń, pożyczek i gwarancji.

• funkcja podstawy oceny i podziału zysku i strat. Przedsiębiorstwo bankowe może być własnością różnych podmiotów. Powstaje wówczas problem, w jaki sposób podzielić zysk wypracowany przez bank. W przypadku straty, kapitał własny jest miernikiem podziału straty między bankami.

• funkcja reprezentacyjna - udziela informacji o banku. Informuje, jaki jest kapitał własny, jak się zmieniał w ostatnich latach.

Gromadzenie i powiększanie kapitału własnego banku jest formą wewnętrznego finansowania jego potrzeb. Dokonuje się w drodze samofinansowania, podwyższania udziałów kapitałowych przez dotychczasowych akcjonariuszy bądź przyjmowania nowych akcjonariuszy.

30. WYMOGI KAPITAŁOWE BANKÓW

       odnoszą się do funduszy własnych banku, kapitału założycielskiego, relacji wkładów pieniężnych do wkładów nie pieniężnych

       wielkość funduszy własnych powinna być dostosowana do rodzaju czynności bankowych przewidzianych do wykonania, rozmiaru zamierzonej działalności

       wnoszony przez założycieli banku kapitał założycielski nie może być niższy od równowartości w złotych 5 mln €.

       Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie wkładów niepieniężnych np. nieruchomości z tym, ze w formie pieniężnej nie może być niższy od kwoty 5 mln €, a wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie może przekraczać 15% kapitału założycielskiego

       W przypadku banków spółdzielczych, których założyciele wyrazili zamiar zawarcia umowy zrzeszenia, kapitał nie może być niższy od równowartości w złotych 1 mln €.

       Kapitał założycielski banku wnoszony w formie pieniężnej musi być wpłacony przez założycieli w walucie polskiej na rachunek bankowy w banku krajowym, otwarty w celu dokonania wpłat na kapitał założycielski banku

       Pokrycie pełnej kwoty kapitału założycielskiego banku w formie spółki akcyjnej oraz banku spółdzielczego powinno być dokonane przed wpisaniem banku do właściwego rejestru

       Kapitał założycielski nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu albo ze źródeł nieudokumentowanych

       Wyposażenie banku w odpowiedni pod względem ilościowym i jakościowym kapitał własny ma decydujący wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa działalności banku i powierzonych mu środków, czego szczególnym wyrazem jest fakt powiązania licznych norm ostrożnościowych bezpośrednio z funduszami własnymi banku.

       Poziom funduszy własnych stanowi również de facto o możliwościach rozwoju banków im wyższy tym mniejsze są ograniczenia w prowadzonej przez banki działalności

31. WSPÓŁCZYNNIK WYPLACALNOŚCI BANKÓW

Wypłacalność banków jest określona, jako NUK (nowa umowa kapitałowa) i składa się z 3 filarów obowiązujących od 2007r:

*minimalne wymogi kapitałowe wynikające z tytułu ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego. Ponadto określenie współczynnika adekwatności kapitałowej jest relacją kapitałów własnych banku do A ważonych ryzykiem kredytowym oraz iloczynu wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego i operacji przez 12,5

*proces analizy nadzorczej obejmuje ocenę, jakości dokonywanych przez bank potrzeb kap w relacji do ryzyka i podejmowanie interwencji, jeśli jest niezbędna

*dyscyplina rynkowa, tzw. publiczna jawność info dotyczy charakteru, struktury i cech kapitału, czyli dostarcza uczestnikom rynku informacji do absorpcji strat finansowych

32. SYSTEM MARGINESU WYPŁACALNOŚCI STOSOWANY W OCENIE UBEZPIECZYCIELI

Margines wypłacalności, rozumiany, jako ustalony przepisami prawa a obliczony wg określonych parametrów najniższy poziom posiadanych środków własnych, zaliczamy do kapitału gwarancyjnego, który świadczy o wypłacalności zakładów ubezpieczeń. Margines dzielimy na:

*opłaconą cześć kapitału akcyjnego

*kapitał zapasowy

*kapitał rezerwowy (aktualizacja wyceny majątku trwałego)

*niepodzielony zysk z lat ubiegłych i bieżących po potraceniu dywidendy

---