NASIENNICTWO ĆWICZENIA

ĆW. 1

OZNACZANIE CZYSTOŚCI NASION MARCHWI

Wyprodukowana partia materiału siewnego musi być poddana kwalifikacji ostatecznej (laboratoryjnej) wykonywanej w specjalistycznych laboratoriach nasiennych w oparciu o „ Międzynarodowe Przepisy Oceny Nasion” produkowaną przez organizację ISTA

Obowiązkowe badania laboratoryjne materiału siewnego:

• Oznaczanie czystości nasion

• Oznaczanie zdolności kiełkowania

Wyniki analiz porównywane są z wartościami zamieszczonymi w tabeli „Wymagania jakościowe dla nasion roślin warzywnych”, która znajduje się w Dzienniku Ustaw.

Do obrotu handlowego mogą być dopuszczone tylko te nasiona, które spełniają wymagania jakościowe.

Międzynarodowe Przepisy Oceny Nasion

Oznaczanie czystości nasion

• Jest to pierwsza analiza wykonywana w laboratorium nasiennym.

• Polega na określeniu procentowego udziału nasion czystych i różnych grup zanieczyszczeń w danej partii nasion.

• Badanie czystości wykonywane jest na jednej próbce analitycznej (jej waga zależy od wielkości nasion) lub na dwóch równoległych podpróbkach o masie równej przynajmniej połowie próbki analitycznej

• Badana próbka rozdzielana jest na 3 grupy

• I Nasiona czyste

• II Zanieczyszczenia

• III Nasiona innych roślin

• Następnie zawartość poszczególnych składników określa się w procentach - wagowo.

Nasiona czyste

• Nasiona dojrzałe, nieuszkodzone, zdrowe badanego materiału

• Nasiona drobne, pomarszczone, niedojrzałe, porośnięte danego gatunku

• Nasiona uszkodzone, połamane - gdy większe od połowy pierwotnej wielkości nasienia badanego gatunku

Zanieczyszczenia

• Części nasion i struktury nasionopodobne

• Części nasion mniejsze od połowy pierwotnej wielkości

• Nasiona pozbawione okrywy nasiennej (kapustowate, bobowate)

• Plewki, płone kwiatki (zboża)

• Kłębki mniejsze od 2,5 cm (buraki)

• Nasiona chwastów bez zarodka

• Zanieczyszczenia inne

• Ziemia, piasek, kamyki

• Części roślin (liście, łodygi)

• Twory grzybowe (śnieć, sporysz)

• Cysty nicieni, larwy owadów

• Inne (nie będące nasionami)

Nasiona innych roślin

• Wszystkie inne nasiona

• Nasiona roślin uprawnych (obcych)

• Nasiona chwastów

• Konieczna identyfikacja

• Nasiona czystych innych odmian

• Nasiona czystych innych gatunków

Wnioski

• Zawartość procentowa nasion czystych (średnia dwóch powtórzeń)

• Zawartość procentowa nasion innych roślin uprawowych i chwastów (średnia dwóch powtórzeń)

• Zgodność wyników z wymogami jakościowymi według których dla marchwi:

• Nasiona czyste - nie mniej niż 95%

• Nasiona obce - nie więcej niż 1%

TABELA ROBOCZA OCENA CZYSTOŚCI NASION
		I II POWTÓRZENIA (g)		I II POWTÓRZENIA(%)				ŚREDNIA
NASIONA CZYSTE	1,986		1,978		79,44	79,12	79%
ZANIECZYSZCZENIA	0,404		0,419		16,16	16,76	16,5%
NASIONA INNYCH GATUNKÓW	0,110		0,103		4,4	4,12	4%

Wniosek

Czystość analityczna badanej próbki nasion marchwi wynosi 79%, co jest niezgodne z wymaganiami jakościowymi, według których minimum czystości powinna wynosić nie mniej niż 95%.

Zawartość nasion obcych w badanej próbce nasion marchwi wynosi 4%, co jest niezgodne z wymaganiami jakościowymi, według których maksymalna zawartość nasion obcych nie powinna być wyższa niż 1%.

ZAKŁADANIE TESTÓW KIEŁKOWANIA GROCHU I CEBULI METODĄ ZWYKŁĄ

Za początek kiełkowania uważa się moment ułożenia nasion na podłożu (przy zapewnieniu optymalnych warunków wzrostu)

Pierwszym objawem kiełkowania jest ukazanie się korzenia pierwotnego, który szybko wydłuża się i zwykle pokryty jest włośnikami

Dalsze elementy budowy rozwijają się zależnie od sposobu kiełkowania badanego gatunku.

Parametry kiełkowania nasion:

• Energia kiełkowania - to % nasion normalnie skiełkowanych w ciągu krótkiego czasu - indywidualnie ustalonego dla poszczególnych gatunków

• Zdolność kiełkowania - to % nasion normalnie skiełkowanych w ciągu długiego czasu ustalonego dla poszczególnych gatunków tak aby wszystkie żywe nasiona wykiełkowały.

Warunki oznaczania energii i zdolności kiełkowania:

• Podłoże

• TP - na bibule

• BP - między bibułą

• PP - harmonijki z bibuły

• S - w piasku

• TS - na piasku

• Temperatura

• Zmienna (16h / 8h)

• stała

• Oświetlenie

• Kiełkowanie tylko na świetle

• Kiełkowanie tylko w ciemności

• Wpływ światła obojętny na kiełkowanie

• Czas kiełkowania - ilość dni, po których obliczamy:

• Energię kiełkowania - liczenie pierwsze

• Zdolność kiełkowania - liczenie końcowe

• Dodatkowe wskazówki i zalecenia dla przełamywania spoczynku (zabiegi specjalne pobudzające proces kiełkowania np. chłodzenie nasion, moczenie nasion w wodze)

• Woda - wilgotne powietrze

Warunki kiełkowania

Allium cepa - cebula zwyczajna

• Podłoże - TP, BP, S

• Temperatura - 20 ºC lub 15ºC

• Światło - obojętne

• Energia kiełkowania - 6 dni

• Zdolność kiełkowania - 12 dni

• Zabiegi specjalne - chłodzenie nasion

• Liczba badanych nasion - 400 (4 powtórzenia po100 nasion)

Pisum sativum - groch zwyczajny

• Podłoże - BP, P

• Temperatura - 20ºC

• Światło - obojętne

• Energia kiełkowania - 5 dni

• Zdolność kiełkowania - 8 dni

• Zabiegi specjalne - brak

• Liczba badanych nasion - 400 (8 powtórzeń po 50 nasion)

ĆW. 2

OCENA ZDOLNOŚCI KIEŁKOWANIA NASION CEBULI I GROCHU

Sposoby kiełkowania:

• Epigeiczne

• Szybki wzrost łodyżki podliścieniowej (hypokotyl)

• Liścienie wynoszone są ponad powierzchnię podłoża

• Przykłady:

• Jednoliścienne - cebulowe

• Dwuliścienne - ogórek, rzodkiew, marchew, burak, kapusta, dynia

• Hypogeiczne

• Szybki wzrost łodyżki nadliścieniowej (epikotyl)

• Liścienie pozostają pod powierzchnią podłoża

• Przykłady:

• Jednoliścienne - zboża, trawy

• Dwuliścienne - groch, wyka, bób

Grupy wydzielone przy ocenie zdolności kiełkowania

• I - siewki normalne (nasiona kiełkują normalnie)

• II - siewki nienormalne (nasiona kiełkują nienormalnie)

• III - nasiona zdrowe (twarde lub napęczniane ale nie kiełkują)

• IV - nasiona martwe (gnijące, pęczniejące)

Siewki normalne

• Dają kiełki (siewki) o prawidłowej budowie wszystkich podstawowych organów rośliny i wykazują zdolność do dalszego rozwoju w normalną roślinę w optymalnych warunkach.

TYPY SIEWEK NORMALNYCH

NIEUSZKODZONE

• Dobrze rozwinięty system korzeniowy o oś pędu

• Specyficzna liczba liścieni

• Liście pierwotne

• Pączek szczytowy lub wierzchołek pędu

Z INFEKCJĄ WTÓRNĄ

• Odpowiadające punktom 1 i 2 ale są zainfekowane przez bakterie lub grzyby z innego źródła niż własne nasienie

Z MAŁYMI WADAMI

• Harmonijny rozwój lecz uszkodzenia:

• Korzenia głównego

• Łodyżki podliścieniowej, nadliścieniowej, liścieni (nie sięgające tkanek przewodzących)

Siewki nienormalne wykazują:

• Uszkodzenia

• Deformacje

• Ubytki

• Nieprawidłową budowę

• Uniemożliwiony rozwój

Allium cepa - cebula zwyczajna

Normalne:

• Korzenie pierwotne dobrze rozwinięte

• Hypokotyl dobrze rozwinięty, nieuszkodzony z pakiem szczytowym

• Liścień ze skierowanym „kolankiem”

Nienormalne:

• Brak korzenia głównego, rozszczepiony od wierzchołka, szklisty lub zgniły

• Liścień krótki, gruby, połamany

• Siewka zdeformowana, przełamana

Pisum sativum - groch zwyczajny

Normalne:

• System korzeniowy dobrze rozwinięty (brak bocznych korzeni)

• Łodyżka podliścieniowa bardzo krótka

• Liścienie dwa, zdrowe, dobrze rozwinięte, nie uszkodzone

• Łodyżka nadliścieniowa z pączkiem szczytowym

Nienormalne:

• Brak korzenia głównego lub dobrze rozwiniętego - obecne korzenie boczne

• Korzeń główny krótki

• Brak łodyżki nadliścieniowej lub bez pączka szczytowego

• Brak liścieni lub zgniłe

• Zgniła tkanka lub plamy na tkankach w obrębie pączka szczytowego, liścieni i łodyżki podliścieniowej

Wnioski:

Cebula miała małą zdolność kiełkowania 54,25%.

Groch, biorąc pod uwagę warunki kiełkowania, zdolność jest całkiem przyzwoita 70%.

METODY BIOCHEMICZNE OZNACZANIA ŻYWOTNOŚCI NASION FASOLI

Metody biochemiczne oznaczania żywotności nasion stosowane:

• Dla nasion niedojrzałych fizjologicznie

• Dla nasion gdy zdolność kiełkowania oznacza się po długim czasie, a wynik potrzebny

• Dla nasion drzew i krzewów

• Dla nasion, które po ocenie metodą zwykłą pozostają zdrowe, nie kiełkujące

Rodzaje metod biochemicznych:

• Tetrazolinowa

• Kwaśniej fuksyny

• Indygokarminowa

W metodach tych wykorzystuje się reakcje barwne tkanek (żywych lub martwych)

Metoda Tetrazolinowa:

Barwnik przenika do tkanek nasion i tylko w żywych barwi na czerwono.

Ocena -> 400 nasion

• Moczenie w wodzie -> 22 h, 20ºC

• Zlanie

• Barwienie -> 16h, 30ºC, 1% roztwór

• Zlanie

• Płukanie

• Zdjęcie okrywy

• Ocena w oparciu o wielkość i rozmieszczenie plonu

Żywe zarodki:

• Całkowicie zabarwione

• Częściowo zabarwione:

• Białe plamy na liścieniach i korzonku o wielkości do ½ długości

Martwe zarodki:

• Całkowicie białe

• Częściowo białe:

• Białe plamy o wielkości powyżej ½ powierzchni liścieni i długości korzonka

Metoda Indygokarminowa:

Do oznaczenia nieżywotnych nasion (bobowate, selerowate, drzewa), barwienie na kolor niebieski.

Ocena -> 400 nasion

• Moczenie w wodzie -> 16 - 18h

• Zlanie

• Barwienie -> 3 - 4h, 30ºC, 0,2% roztwór

• Zlanie

• Płukanie

• Zdjęcie okrywy nasiennej

• Ocena prowadzona tak jak w metodzie tetrazolinowej, tylko na odwrót

CW. 3

USZLACHETNIANIE NASION (POPRAWA JAKOŚCI NASION)

Metody uszlachetniania nasion:

• Agrotechniczne

• nawożenie nasienników

• zagęszczanie nasienników

• ochrona plantacji

• termin zbioru

• stosowanie regulatorów wzrostu

• opryskiwanie klejami

• Technologiczne

• Suszenie

• Czyszczenie

• Frakcjonowanie

• Zaprawianie

• Inkrustacja (powlekanie)

• Otoczkowanie

• Drażetkowanie

• Taśmy i maty z nasionami

• Fizjologiczne

• Podkiełkowanie (hydropriming, osmopriming, podkiełkowanie z użyciem substancji stałych)

• Kiełkowanie - kiełek przebija okrywę nasienną

Nasiona, które kupujemy w sklepach nasiennych przeważnie są uszlachetniane jedynie metodami agrotechnicznymi, ale coraz częściej można kupić również nasiona poddane dodatkowym obróbkom technologicznym i fizjologicznym.

Najczęstszą formą poprawy jakości materiału siewnego są zabiegi technologiczne.

Zaprawianie nasion

• Nasiona są pokrywane środkami ochrony roślin, chroniących plantację od samego początku wegetacji.

• Ilość substancji aktywnych trafiających do środowiska w postaci zapraw nasiennych jest wielokrotnie mniejsza od ilości stosowanych podczas oprysków.

• Nasiona zaprawiane nie zmieniają swojego kształtu oraz masy.

• Zawsze bezpośrednio na okrywę nasienną kładzie się warstwę fungicydową.

Sposoby zaprawiania nasion:

• Suche

• Dokładne pokrycie suchych nasion warstwą zaprawy nasiennej

• Zabieg przeprowadza się w specjalnych zaprawiarkach (małe ilości nasion w słoikach)

• Półsuche

• Wymieszanie nasion z małą ilością płynnego fungicydu

• Zabieg wykonywany jest w hermetycznych zaprawiarkach

• Po zabiegu - suszenie nasion w cienkiej warstwie

• Mokre

• Zanurzenie nasion w roztworze fungicydu

• Suszenie nasion w cienkiej warstwie

• Czas zaprawiania i stężenie fungicydu - według zaleceń podanych na opakowaniu

Precyzyjne zaprawianie nasion jest

• najtańszą

• najskuteczniejszą

• najmniej uciążliwą

dla środowiska forma ochrony plantacji

Dla efektywności działania zapraw ważna jest precyzja nałożenia preparatu na nasionach.

Dotyczy to dawki oraz równomierności dystrybucji środka na nasionach.

Zawartość substancji aktywnych na nasionach bada się laboratoryjnie metodą HPLC.

Inkrustacja nasion

Warstwa materiału jest większa niż przy zaprawianiu.

• Pokrywanie nasion cienkimi warstwami:

• Fungicydów

• Insektycydów

• Błonką

• Nasiona zachowują swój kształt (rowki zostają wypełnione, nasiona wygładzone)

• Masa nasion wzrasta 1 - 4 krotnie

• Nasiona inkrustowane przeznaczone są do siewu siewnikami pneumatycznymi

Otoczkowanie nasion

• Polega na pokryciu nasion grubą warstwą substancji otoczkującej, której skład zwykle jest opatentowany

ale są to najczęściej:

• Substancje ułatwiające dostęp wody do nasion

• Pestycydy zabezpieczające rośliny

• Substancje odżywcze - makro i mikroelementy

• Pożądane mikroorganizmy

• Nasiona doprowadzane są najczęściej do kształtu kulistego

Otoczkowanie to proces obejmujący:

• Nałożenie na nasiona mas otoczkujących

• Wykalibrowanie produktu końcowego

• Wysuszenie otoczek

Kształt nasion otoczkowanych jest kulisty a rozmiar zostaje powiększony kilkakrotnie lub wielokrotnie.

Nasiona taśmowane:

• Taśmowanie nasion polega na umieszczaniu nasion na wąskich taśmach o dobrych właściwościach hydrofilowych i stopniowej rozpuszczalności w glebie np. papier

• Nasiona ułożone są losowo lub regularnie

• Taśmy zapewniają dużą precyzję wysiewu.

---