2

Horm rdzenia nadnerczy:`substancja rdzenia wytwarza głównie adrenalinę i w niewielkiej ilości noradrenalinę. Adrenalina odgrywa rolę sympatykotropowego hormonu emocjonalnego i wywiera wpływ na przemianę węglowodanową-jako antagonista insuliny. W dużych dawkach zwęża tętniczki, naczynia włosowate, drobne żyły. Działa na m. serc., pobudza ukł. bodźcowo-przewodzący, wzmaga siłę skurczów serca i znacznie choć krótkotrwale podwyższa RR krwi.

Horm.płciowe męskie-Androgeny-wydzielane są przez komórki śródmiąższowe jądra oraz przez część kory nadnerczy. Nadają one osobnikom męskim anatomiczne i psychiczne cechy płciowe, powodują rozrost narządów płciowych, pojawienie się drugorzędnych cech płciowych i popędu płciowego. Pobudzają wytwarzanie się plemników w jądrach. U kobiet- wystąpienie cech męskich(muskulinizacja-pojawienie się zarostu, zmiana barwy i wysokości głosu, zahamowanie jajeczkowania czego następstwem jest bezpłodność. Androgeny wzmagają syntezę białek i hamują ich rozpad(dz.anabolicznie) powodują m.in. rozrost i pomnażanie włókien mm. Szkieletowych Głównie androgenem jest wytwarzany przez jądra testosteron. Działania niepożądane - przejściowa bezpłodność, zaburzone miesiączkowanie, trądzik, bóle głowy, upośledzone funkcji wątroby.

Horm.płc.zenskie-Estrogeny- hormon o budowie sterydowej. Wytwarzane głównie przez otoczkę pęcherzyka Graffa i przez ciałko żółte. W czasie ciąży estrogeny są również wytwarzane przez łożysko. W niewielkich ilościach powstają także w korze nadnerczy. Do głównych naturalnych estrogenów należą: estradiol(najbardziej biologicznie aktywny), estron, estriol. Nadają osobnikom żeńskim anatomiczne i psychiczne cechy płciowe powodują rozrost narządów płciowych i pojawienie się drugorzędnych cech płciowych wzmożenie popędu płciowego, pobudzenie rozwoju pęcherzyka jajnikowego, jajeczkowanie i miesiączkę. Działanie niepożądane-u mężczyzn-zanik cech płciowych męskich, feminizacja, zanik jąder i prącia, przerost gruczołów sutowych, zanik(osłabienie) owłosienia na twarzy, zanik popędu płciowego- u kobiet krwawienia międzymiesiączkowe, otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia sercowo naczyniowe, zaburzenia czynności wątroby. Zastosowanie:- zaburz. miesiaczkowanie- w I-szej fazie cyklu(dawki względnie małe), niektóre postacie nawykowego poronienia, w preparatach antykoncepcyjnych razem z gestagenami, w celu zahamamowania laktacji, w bólach sutka u niekarmiących kobiet po porodzie, zaburzenia klimateryczne lub po kastracji(dawki względnie duze, stopniowo malejące), p/nowotworowo-(rak gruczołu krokowowego- u mężczyzn, rak sutka u kobiet młodych) dawki b.duże do kilkudziesięciu miligramów dziennie. Miejscowo(plasterki) - w zaniku i zaburzeniach zewnętrznych narządów płciowych z menopauzą P/wkazania.- zakrzepowe zapalenie żył, ciąża, nowotwór narządów rodnych, niewydolność wątroby, niewiadomego pochodzenia krwawienia z dróg rodnych, żółtaczka cholestetyczna. Preparaty-oestridiolum benzoicum, estradiol depot, estraderm(plastry),stilbestrolum, fostrolin

3

BARIERY USTROJOWE- (bariery błonowe)- regulują procesy przenikania leku do tkanek i narządów.Najważniejsze bariery to: 1)bar. krew~mózg 2)krew~płyn mózg.-rdz .3)płyn mózg.-rdz.~mózg 4)krew~ciecz oka 5)krew~łożysko. Zjawisko przenikania lekówprzez bar. naczyniowo-mózgową zachodzi w oparciu o ogólne zasady fizykochem.dotyczące błon komórkowych.Ogólnie można stwierdzić, że związki małocząsteczkowe niezwiązane z białkami, niezjonizowane i rozpuszczalne w tłuszczach posiadają zdolność łatwiejszego pokonywania bariery krew~mózg niż związki wielkocząsteczkowe, związane z białkiem, zjonizowane i rozpuszczalne w wodzie.W procesie przenikania przez barierę krew~mózg przekracza błony kom. śródbłonka od strony światła nacz. krwion. i następnie przenika przez kom.i przekracza błonę od str.komórki.Nietóre leki, aby przekroczyć barierę krew~mózg wymagają układu transportującego. Znaczny wzrost przepuszczalności bariery krew~mózg obserwuje się w st. zap. opon mózg.

Bariera krew~ciecz oka-bariera ta utrudnia wnikanie związków zjonizowanych, związanych z białkami, rozpuszczalnych w wodzie.

Bariera krew~łożysko- jest łatwo przepuszczalna dla szeregu leków i innych związków. Potwierdza obecność w org. płodu niemal każdego leku podanego kobiecie ciężarnej.Przez barierę łożyskową przenikać mogą także elem. morfotyczne krwi, makrocząsteczki(np. p/ciała).Zjawisko łatwego pokonywania bariery łożyskowej przez substancje chem.,w tym leki zmusza do niezwykle ostroznego i monitorowanego stosowania farmaceutyków,w celu wykluczenia ewentualnego ich działania embriotoksycznego teratogennego

TRANSPORT LEKÓW PRZEZ BŁONY BIOLOGICZNE-1)DYFUZJA BIERNA- jest to sposób transportu leków polegający przenikaniu przez bł. biologiczne zgodnie z gradientem stężeń, od stęż. wyższego do niższego, proces ten nie zużytkowuje energii,o jego szybkości decyduje gł.wielkość cząstek przenikającej substancji, stopień jonizacji oraz rozpuszczalność w lipidach.2)DYFUZJA UŁATWIONA-inna forma dyfuzji biernej odbywa się również na zasadzie różnicy gradientów stężeń jednak z wykorzystaniem przenośników błonowych (białek błonowych), nie wymaga nakładu energii.3)TRANSPORT CZYNNY-inaczej określony mianem aktywnego, przebiega wbrew gradientowi stężeń(od stęż. niższ.do wyższ.)i wymaga zużytkowania energii zmagazynowanej w wysokoenergetycznych związków fosforanowych(ATP).4)PINOCYTOZA-specjalna forma transportu przez błony biologiczne, polega na wnikaniu kuleczek cieczy w postaci wodniczki do błony. Przypomina proces fagocytozy drobnoustrojów przeprowadzany przez makrofagi

REDYSTRYBUCJA LEKÓW-Wycofanie leków z kompartymentów do których przeniknął on w pierwszej kolejności i wyrównywaniu stężeń w stosunku do kompartymentów , w których przenika powoli. Zjawisko redystrybucji można omówić na przykładzie działania barbiturantów. Posiadają one zdolność łatwego przenikania przez barierę krew - mózg czego następstwem jest szybkie wystąpienie stanu równowagi stężeń osocze - mózg - płyn mózgowo rdzeniowy i szybkie działanie nasenne. Stan wyrównania stężeń w osoczu, tk. mm. i tłuszczowej obwodowej następuje powoli i dla mm. wynosi 30' , a dla tkanki tłuszczowej kilka godzin ze względu na dużą masę mm. w stosunku do osocza stężeń leku w tym ostatnim szybko zmniejsza się i zaczyna się ustalać nowa równowaga osocze - płyn mózgowo - rdzeniowy - mózg. Stężenie leku w mózgu szybko zmniejsza się i działanie nasenne ustępuje, a lek metabolizowany jest i wydalany.

5

Leki przeciwhistaminowe 1.Mechanizm działania leków polega na blokowaniu receptorów histaminoalergicznych ( antagonizm konsumpcyjny z histaminą o farmako receptor histaminergiczny) - uwalnia z komórki histaminę ( w wyniku reakcji alergen przeciwciało) nie wyzwala charakterystycznych reakcji , mimo że jej poziom we krwi jest podwyższony. 2.Środki p - histaminowe ( H - ) nie reagują chemicznie z histaminą i nie inaktywują jej, nie hamują tworzenia się przeciwciaał ani reakcji alergenu z przeciwciałem W komórce org. występują 3 typy receptorów histaminowych: H1 - rozmieszczone na mm. gładkich oskrzeli i jelit, w kom. śródbłonka naczyń i w gruczołach błony śluzowej nosa. H2 - występują w kom. okładzinowych żołądka i limfocytach- supresorowych. H3 - rozmieszczone są w obwodowym i ośrodkowym ukł. nerwowym. W zależności od typu receptora histaminergicznego na który działa lek odróżniamy: 1. leki p - histaminowe - anty H1 2.leki p/his-anty H2 3. leki p/his- anty H3

Właściwości p- alergiczne wywierają tylko leki blokujące receptor histaminowy H1.

Wśród leków p- histaminowych anty - H1 wyróżniamy 2 generacje: 1.generacja - charakteryzuje się małą swoistością działania ( blokuje również inne receptory) i niekiedy działają one silnie psychodepresyjnie. Do leków tej grupy należy większość klasycznych leków p - histaminowych jak np. chloropiramina, klemastyna, tenalidyna, dimenhydrynat, antazolina, prometazyna, chlorfeminamina i inne.! Leków p - histaminowych I generacji nie należy stosować - z inhibitorami MAO i środkami hamującymi OUN np. barbiturantami.

2.generacja - swoją budową przypomina histaminę. - cechują się znaczną wybiórczością działania na receptor H1. - nie wywołują suchości w ustach, zaparcia ani zatrzymania moczu.

- mają małą litofilność i słabo przenikają przez barierę krew,- mózg - są pozbawione działania depresyjnego na OUN ( lub działania na niego bardzo miernie) i nie wchodzą w interakcje z barbiturantami czy etanolem. - dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, a max., stężenie we krwi osiągają po 1-2 godzinach. Silnie wiążą się z białkami osocza.

Należą do nich:- cetryzyna- astenizol- loratydyna- ebostyna- lewokabastyna

4

Czynniki wpływające na działanie leku: -właściwości fizykochemiczne, wiek, płeć, droga podania, stan fizjologiczny, czynniki środowiskowe, interakcje.

Stała eliminacji i biologiczny okres półtrwania

Biologiczny okres półtrwania - czas w którym dowolnie wybrane stężenie danego leku we krwi zmniejszy się do połowy pierwotnej wartości.

Zależą od dawki , właściwości osobniczych i podawania innych leków.

Rytmy biologiczne dzielą się w zależności od czasu trwania:

- trwające krócej niż 20 h

- trwające krócej niż 20 - 28 h

- trwające ponad 28h

Biorąc pod uwagę działania leków najważniejszym rytmem dla prawidłowej terapii chorych jest rytmika dobowa narządów i układu naszego organizmu czyli rytmy dobowe. Z licznych obserwacji wynika że liczne biorytmy trwają 22 - 24h. Halberg zaproponował więc pojedynczy rytm okołodobowy.

Czynność rytmów biologicznych kierowana jest przez endogenny zegar biologiczny. Istnieje koncepcja że być może umiejscowiony jest w komórce na tym poziomie na którym dochodzi do syntezy kw. nukleinowych i białka kontrolowany hormonalnie na poziomie poszczególnych kom. narz. i układów.

W chwili obecnej w centrum uwagi znajduje się melatonina, wydzielana przez szyszynkę, gdzie prawdopodobnie zlokalizowany jest zegar biologiczny.

Rytmika czynności wszystkich narządów i układu organizmu ludzkiego musi wywierać istotny wpływ na losy podanych leków i prowadzić w zależności od pory dnia do zwiększenia lub zmniejszenia ich aktywności farmakologicznej, a nawet toksycznej.

Wiele może być przyczyn różnic w działaniu leków obserwowanych w ciągu doby i w zasadzie można się ich doszukać na każdym etapie losów leku w organizmie. Mogą one m. in. zależeć od właściwości fizykochemicznych leku.

Czynnikami odpowiedzialnymi za odmienne efekty farmakologiczne leków podanych o różnych porach dnia są m. in.:

1. zmienna wrażliwość receptorów na działanie leków warunkowane procesami metabolicznymi lub zmianami czynności błon biologicznych.

2. Okołodobowe rytmy zmiany w biodostępności leku wywołane szybkością absorpcji leku, jego biotransformacji i eliminacji ( chronokinetyka)

Ad. a) Komórki tkanek lub narządów mogą być w pewnych porach dnia wrażliwe na działanie danego leku, w innych zaś mogą nie reagować mimo dostatecznie wysokiego stężenia w płynach ustrojowych . Zjawisko to nazywamy - CHRONESTEZJĄ

Np. w godzinach wieczornych i nocą występuje u dzieci niski próg bólu i najważniejsza wrażliwość na bodźce bólowe, a w godzinach popołudniowych próg ten jest wysoki, wrażliwość na ból mniejsza, a działanie leków przeciwbólowych najsilniejsze i najdłuższe. Receptory ukl. cholinergicznego wykazują wiekszą wrażliwość na środki pobudzające nocą niż w dzień , a receptory układu adrenergicznego są bardziej wrażliwe na działanie leku podczas dnia.

Ad. b) Chronodostepność biologiczna leku - ułamek lub procent dawki podanego doustnie lub pozanaczyniowo leku, który dotarł do krwiobiegu oraz z szybkości z jaką procent występuje w różnych porach doby.

Chronodostępność leku uwarunkowana jest wieloma toczącymi się w ustroju biorytmów:

- rytm wydzielania śliny i soków żołądkowych

- rytm czynności ruchowych przewodu pokarmowego

- rytmika dobowa wchłaniania jelitowego, która zależy od aktywności enzymów trawiennych i przepływu krwi przez naczynia jelitowe.

Biodostępność leków podanych drogą doustną jest większa w dzień niż wieczorem i w nocy

Aktywność metaboliczna wątroby też ma swój dobowy rytm.

Największą aktywność można stwierdzić w godz. popołudniowych a najmniejszą w nocy. Jest to ważne w przypadku leków podlegających efektowi I przejścia. Np. lidokaina , propranolo, werapamil, imopramina, nitrogliceryna, hydrokortyzon na skutek któregoduża część lekujest metabolizowana jeszcze przed wniknięciem leku do ogólnego krwiobiegu wymaga to zwiększenia dawki.

Wydalanie moczu również ma swój dobowy rytm . Największa obj. Wydalanego moczu w godz. popołudniowych. Istotna jest wartość pH, które jest wysokie w dzień a niskie w nocy . Może to wywierać istotny wpływ na wydalanie leków kwaśnych i zasadowych.

Rytmiczne zmiany w procesie wchłaniania dystrybucji metab. Wydalania leku powodują , że występują w związku z tym dobowe zmiany stężenia leku mając na uwadze , że występuje rytmika wrażliwości receptorów na lek należy stwierdzić ,że max stężenie leku we krwi nie musi pokrywać się ze szczytem wrażliwościkom. na leki. Występują też dobowe wahania uzyskiwanego efektu farmakologicznego. - CHRONERGIA

Nie zawsze efekt farmakologiczny koreluje z podaną dawką , lecz raczej ze stężeniem we krwi, szczególnie w pobliżu receptora.

Chronopatologia - zajmuje się zagadnieniami jaki wpływ na ostateczny efekt farmakologiczny działania leków ma sama choroba pacjenta ( np. napady astmy oskrzelowej występują najczęściej w nocy wskutek zwiększonej aktywności układu cholinergicznego niskich stężeń epinefryny i kortyzolu, a wysokich histaminy i obniżenia poj. życiowej płuc.

Dużo chorób ukł. krążenia wykazuje rytmikę dobową.

We wczesnych godz. porannych najczęściej epizody niedokrwienia wieńcowego i zawałów (wzrost stężenia amin katecholanowych , wzrost częstości pracy serca).

Nasilenie częstości występowania objawów chorobowych w różnych porach doby kieruje celowość podawania leków w tych okresach doby.

1

Obwodowy układ autonomiczny:

Elementy układu współczulnego i przywspółczulnego składają się z 2 neuronów: I neuron przewodzi pobudzanie z OUN do zwoju autonomicznego, gdzie przekazuje je na neuron następny, który unerwia organ docelowy - efektor. Opierając się na położeniu w stosunku do zwoju określa się neurony jako włókna przedzwojowe i zazwojowe.

Wpływ pobudzania układu współczulnego i przywspółczulnego na narządy wegetatywne:

Narząd Efekt do pobudzania Ukł. przywspółcz.

współczulnego

serce

- Częstość skurczu • wzrost • obniżenie

-Siła skurczu • wzrost • obniżenie

-mm.oskrzeli • rozkurcz • skurcz

-gruczoły ślinowe • wydzielanie gęstej śliny • silne wydzielanie

rzadkiej śliny naczynia krwionośne

• wieńcowe • rozszerzenie • rozszerzenie

• skóry • zwężenie • rozszerzenie

• płuc • zwężenie • rozszerzenie

• mózgu • lekkie zwężenie • rozszerzenie

• mm. • rozszerzenie • rozszerzenie

szkieletowych

• trzewne • zwężenie • rozszerzenie

Układ pokarmowy

•perystaltyka • osłabienie • nasilenie

• zwieracze • skurcz • rozkurcz

• pęcherzyk żółciowy • rozkurcz • rozkurcz

Pęcherz moczowy

• zwieracz • skurcz • rozkurcz

• wypieracz • rozkurcz • skurcz

• źrenice • rozszerzenie • zmniejszenie

Zwoje współczulne leżą w zasadzie daleko od narządów albo wchodzą w skład pnia współczulnego ( zwoje przykręgowe). Zwoje przywspółczulne natomiast znajdują się w pobliżu unerwionego narządu lub w nim samym ( zwoje śródścienne). Z tego powodu współczulne włókna przedzwojowe są krótsze , a zazwojowe dłuższe podczas gdy przywspółczulne przedzwojowe są bardzo długie, a zazwojowe są bardzo krótkie. Ach jest mediatorem uwolnionym przez zakończenia wszystkich autonomicznych (współczulnych i przywspółczulnych) włókien przedzwojowych oraz przez zakończenia przywspółczulne włókien zazwojowych. Z tego powodu wszystkie autonomiczne włókna przedzwojowe oraz włókna przywspółczulne zazwojowe są nazywane cholinergicznymi.

W zakończenia zazwojowych włókien współczulnych uwolniona jest noradrenalina dlatego włókna te określa się jako adrenergiczne.

Adrenalina jest drugim neuromediatorem ukł.współczulnego lecz nie jest wydzielana przez zakończenia włókien zazwojowych ( z wyjątkiem żaby) lecz jest uwalniana przez rdzeń nadnerczy ( do którego dochodzą współczulne włókna przedzwojowe) i komórki chromochłonne występujące poza obrębem tego gruczołu np. w warstwie mm. ścian naczyń krwionośnych lub mm. sercowym.

W ukł. współczulnym wyróżniamy następujące receptory :

- cholinergiczne nikotynowe (Nn)- znajdują się w zwojach ukł. cholinergicznego ale również i adrenergicznego a ponadto w OUN.

- receptory cholinergiczne muskarynowe (M) występują w kom. efektorowychsynaps cholinergicznych większości tkanek i narządów tj.

M1 - występują w komórce niektórych gruchołów wydzielanych głównie żołądkaoraz zwojach ukł. autonomicznego. Receptory te jednak znajdują się przede wszystkim w OUN i biorą udział w procesach pamięci i uczenia się.

M2 - są rozmieszczane w układzie bodźco - przewodzącym serca i mm. sercowego.

M3 - występują na kom.

W układzie współczulnym w synapsach obwodowych zakończeń współczulnych tj. w kom. eżektorowych występują dwojakiego rodzaju receptory: alfa i beta zarówno noradrenalina i adrenalina pobudzająca oba typy jak i podtypy tych receptorów.

Receptory alfa - adrenergiczne dzielimy na:

Alfa1 - adrenergiczne - są pobudzane przez endogenne aminy ………………………

Najważniejszym efektem pobudzenia tych receptorów jest skurcz naczyń krwionośnych i zwiększenie oporu obwodowego naczyń.

Alfa2 - adrenergiczne

Najważniejszym efektem farmakologicznym pobudzenia tych receptorów jest spadek ciśnienia krwi w wyniku rozszerzenia naczyn.

Receptory beta1 są zlokalizowane w sercu

Beta 2 w kom. mm. gładkich oskrzeli, macicy i naczyń krwionośnych, szczególnie liczne w mm. szkieletowych.

Beta 3 - w tk. tłuszczowej, ich pobudzenie powoduje aktywację procesu liolizy.

6

Środki mogą ulegać: Uwolnieniu - rozpadowe postaci leku, rozpuszczeniu substancji czynnej i jej dyfuzji przenikanie przez błony biologiczne (decyd. Rozpuszczalność, wielkość cząsteczek, pH środowiska o szybkim wchłanianiu) Dystrybucja ( rozmieszczenie) - przenikanie leków i ich metabolitów przez błony biologiczne na zasadzie transportu biernego i aktywnego. O przebiegu dystrybucji decyduje: - szybkość przepływu krwi przez tkanki i narządy - szybkość transportu przez określone błony biologiczne - wiązanie z białkami krwi i tkanek

RECEPTORY-To struktura białkowa znajdująca się w błonie komórkowej ( receptor błonowy) , cytoplazmie ( receptor cytoplazmatyczny) lub w jądrze kom. ( receptor jądrowy).

Posiada zdolność odbierania specyficznego sygnału chemicznego, którego nośnikiem jest właściwy przekaźnik ( np. hormon).

Regulacja między receptorem a właściwym dla niego przekaźnikiem inicjuje stan pobudzenia receptoru, który zapoczątkowuje kaskadę wew. kom. , reakcji biochemicznej , które mają za zadanie przenoszenie informacji dostarczonej przez przekaźnik ( sygnału chemicznego)na struktury wew. kom. i za pośrednictwem których możliwe jest wywołanie końcowego efektu biologicznego.

Biorąc pod uwagę budowę molekularną receptorów i rodzaj przewodzenia sygnałów, można wyróżnić 5 typy receptorów:1. Receptory jonotropowe - związane z kanałem, to grupa receptorów błonowych związanych w sposób bezpośredni z kanałem jonowym oraz takich , na które działają szybkie neuroprzekaźniki np. rec. nikotynowy cholinergiczny , rec. GABA i rec. glutaminowy. Receptory tego typu kontrolują najszybsze reakcje synaptyczne w układzie nerwowym. Powodują one czasową zmianę przepuszczalności błon postsynaptycznych kom. nerwowych dla poszczególnych jonów np. Ach lub glutaminian powodują zwiększenie przepuszczalności błon dla Na i K , co prowadzi do powstania prądu do wnętrza komórek i jej depolaryzacji. 2. Receptory sprzężone z białkiem G inaczej receptory metabotropowe. Jest to typ receptorów błonowych, które związane są z wew. kom. systemem eżektorowym przez białko G. Receptorami takimi są np.: receptor dla szeregu hormonów i wolno działających przekaźników - receptory adrenergiczne, dopaminowe, serotoninowe, opioidowe dla wielu peptydów, puryn, także receptory odbierające bodźce zapachowe.3. Receptory związane z kinazą to receptory błonowe. Należą do nich : receptory dla insuliny, szeregu cytokin i czynników wzrostowych.4. Receptory regulujące transkrypcję genów inaczej receptory jądrowe. Część z tych receptorów zlokalizowana jest w cytozolu. Wśród tego typu receptorach znajdują się receptory dla hormonów steroidowych, hormonów tarczycy, kw. retinolowego, Wit. D i innych.5. Receptory egzocytarne - Rola ich polega na wiązaniu się z ligandem ,, zamknięciu” go w sobie, utworzeniu pęcherzyka , którego zawartość ulega wylaniu do światła kom. Uważa się iż tego typu struktury receptorowe służą głównie do transportu substancji do komórek , niż do przekazywania sygnału np. receptor transportujący cholesterol.

Typy biotransformacji:

Proces I fazy ( niesyntetyczne) - utlenianie , redukcja hydroliza, dehalogenacja

Proces II fazy (syntetyczne) - proces sprzęgania leku przygotowanego przez proces
Metabolizm ( biotransformacja) Zachodzi głównie w mikrosomach wątroby, które zawierają ukł. enzymatyczne. Aktywność tych układów zależy od: - temperatury ciała - wieku - płci - stanu patologicznego ustroju - podawania innych leków, które mogą indukować lub inhibować system enzymatyczny

BIOTRANSFORMACJA -inaczej przemiany metaboliczne,które polegają na modyfikacjach chem.leku prowadzących najczęściej do utraty lub zmniejsz.aktywności biolog.wprowadzonego leku.Leki po wchłonięciu podlegają procesom biotransformacji.Celem przemian biotransformacyjnych jest odpowiednia transformacja(przekształcenie)związków umożliwiająca wydalenie ich z ustroju.

W procesach biotransformacji(metabolizmu)wyróżnia się:1)reakcje I-szej fazy-zalicza się do nich:utlenianie,redukcję,hydrolizę,dealkilację i inne. Zdecydowana większość reakcji I-szej fazy przebiega z udziałem zespołów enzymów określających jako ukł. oksydaz o mieszanej funkcji.Z ich udziałem kalikowane są przede wszystkim reakcje utleniania związków egzogennych i związków endogennych(obejmujące:hydroksylację pierścieni,aromatycznych alkilowych łańcuchów bocznych,oksydacyjną deaminację,N-,O-, i SS-dealkilację)I-sza faza biotransformacji, może prowadzić do powstawania metabolitów o działaniu silniejszym niż związek wyjściowy lub form pozbawionych aktywności farmakologicznej, które podlegają eliminacji(wydaleniu)z org.2)reakcje II-giej fazy-zalicza się w nich procesy syntezy[sprzęganie](acetylację,alkilację,sprzęganie z aminokwasami,kw. siarkowym,glukuronowym,inaktywację cyjanków).Reakcjom II-giej fazy określanym inaczej jako reakcje sprzęgania, podlegają najczęściej metabolity leków powstałych jako produkty przebiegu reakcji I-szej fazy, dużo rzadziej reakcje te dotyczą leków(zw.chem),które nie uległy wcześniejszej biotransformacji.

REDYSTRYBUCJA LEKÓW Wycofanie leków z kompartymentów do których przeniknął on w pierwszej kolejności i wyrównywaniu stężeń w stosunku do kompartymentów , w których przenika powoli. Zjawisko redystrybucji można omówić na przykładzie działania barbiturantów. Posiadają one zdolność łatwego przenikania przez barierę krew - mózg czego następstwem jest szybkie wystąpienie stanu równowagi stężeń osocze - mózg - płyn mózgowo rdzeniowy i szybkie działanie nasenne. Stan wyrównania stężeń w osoczu, tk. mm. i tłuszczowej obwodowej następuje powoli i dla mm. wynosi 30' , a dla tkanki tłuszczowej kilka godzin ze względu na dużą masę mm. w stosunku do osocza stężeń leku w tym ostatnim szybko zmniejsza się i zaczyna się ustalać nowa równowaga osocze - płyn mózgowo - rdzeniowy - mózg. Stężenie leku w mózgu szybko zmniejsza się i działanie nasenne ustępuje , a lek metabolizowany jest i wydalany.

NEUROPRZEKAŹNIKIEM uwalnianym w zakończeniach wszystkich włókien przedzwojowych ukł.autonom. jest acetylocholina,będąca też neuroprzekaźnikiem w zazwojowych zakończeniach przywspółczulnych.W zakończeniach pozazwojowych ukł.współczulnego neuroprzekaźnikiem jest noradrenalina,uwalniana przez większość włókien pozazwojowych ukł.współczuln.oraz kom.nerwowe w OUN. Ulega ona rozkładowi przez katecholotlenometylotransferazę(COMT)do 3-metoksy pochodnych lub przez oksydazę monoaminową(MAO). Połączenie neuroprzekaźników z receptorami jest krótkotrwałe,zostająone następnie rozłożone przez swoiste enzymy,a częściowo wchłonięte zwrotnie przez bł. presynaptyczną.

7

LEKI ZNIECZULAJĄCE M-COWO-działaja porażająco na zakończenia bólowe i nn. czuciowe.Mechanizm działania polega na blokowaniu przepuszczalności bł.kom.nerw. dla Na+, co powoduje stabilizację potencjału spoczynkowego włókna np.kokaina,lidokaina,fanokaina-do znieczuleń powierzch. W dermatologii w postaci maści i kremów.

Jonoforeza

Leki stosowane w jonoforezie

2% r-r chlorku sodu (-)

Działanie zmiękczające, przeciwbakteryjne, na blizny

2% r-r jodku potasu (-)

Działanie zmiękczające,przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, na blizny, zrosty, zaćmę, zapalenie krtani

Hialuronidaza (+)

0,5-1% r-r w 1% r-rze Nowokainy działanie rozluźniające, zmiękczające tk. Łączną, zwiększa dyfuzję w tkance, stos. Na blizny, obrzęki, po skręceniach stawów

2-5% r-r kwasu octowego (+)

Działanie rozpuszczania złogów wapnia, warstwy rogowej naskórka, zapalenia okołostawowe, nadmierne rogowacenie rąk i stóp

2% r-r chlorku wapnia (+)

Działanie przeciwzapalne, odczulające, resorbcyjne, uszczelniające naczynia, przyśpiesza regenerację tk. Nerwowej. Stany zapalne, porazenia n.twarzowego, nerwica wegetatywna, zespół Sudecka

2% r-r siarczanu manganu (+)

Działanie przeciwskurczowe, przeciwbólowe, rozszerzające naczynia krwionośne,przy kurczu łydek, drętwieniu rąk, zawroty głowy, odmrożenia

Siarka (-) żel, wody mineralne

Działanie keratolityczne, keratoplastyczne (odnowa,regeneracja naskórka), dział.rozszezające naczynia krwionośne.wskaz: RZS, choroby zwyrodnieniowe, choroba niedokrwienna kończyn, łuszczyca , trądzik.

2% r-r sody oczyszczonej (+)

Działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze, zmiękczające, łojotok, tradzik.

Witamina C (+)

Uszczelnia naczynia krwionośne zmniejsza melanogenezę, bierze udział w produkcji kolagenu, wskaz: przebarwienia skóry, tradzik rózowaty, profilaktyka procesów starzenia skóry.

Biostymina (+)

Działanie wzmacniające, pobudzające przemianę materii, paradontoza, postępujące wady wzroku, niezyt błon sluzowych nosa, profilaktyka starzenia skóry

Borowina (-) papka, pasta, plastryDziałanie ściągające, przeciwzapalne, ch. Reynauda, zmiany zwyrodnieniowe w stawach, przewlekły niezyt krtani, stany zapalne pochwy, czyraki, skóra zwiotczała

Kofeina (-)Działanie przeciwobrzękowe, stymulacja krążenia miejscowego, cellulit, obrzęki

Leki przeciwzapalne przeciwreumatyczne przeciwbólowe- 1-2% r-r salicylanu sodu (-)- Naproxen (-)- Voltaren (-)- HydroCortisonum (-)- Ibuprofen (-)- Forapin maść (+)- Dolo Visano S maść (-)- Mobilat (-)- Indometacin w postaci 1% Ammuno Gel (-)

Leki rozszerzające naczynia- r-r chlorowodorku histaminy w stęż. 1:10000 lub 1% maści (+)-0,2- 0,5 r-r acetylocholiny (+)- 1% r-r Pridazolu (+)- Forapin maść (+)

Leki miejscowo znieczulające- 1% r-r lidokainy z dodatkiem 0,0025% Epinefryny (+)-Novocaine (+)-Xylocaine (+)

Leki rozmiękczające tkankę bliznowatą- 1%jodek potasu (-) -Hialuronidaza (+)-Contratubex comp. (+)

Leki hamujące krzepnięcie krwi-heparyna (-)-hirudyna np.: Exhirudin maść (-)

Leki stosowane w chorobach oczu- acetylocholina 0,1% (+)-wit. C 5%- adrenalina 0.01 (+) - aloes z ampułki (-)-penicylina 5000-10000j/1ml H2O (-)

---