Prawo Karne ćw Bek, Prawo Karne


PRAWO KARNE ĆWICZENIA

dyżur p.3.18, środa 18.30

Dominika Lorek/Bek

Podręcznik Dukiet-Nagórska/A. Marek/Wróbel, Zoll

Harmonogram zajęć:

- ogólne wiadomości o prawie karnym

- zasady prawa karnego

- źródła prawa karnego + obowiązywanie ustawy w czasie, miejscu i co do osób

- 2x elementy definicji przestępstwa, bezprawność, wina, podziały przestępstw

- 3x struktura przestępstwa, czyli ustawowe znamiona czynu zabronionego

- 3x formy stadialne i zjawiskowe przestępstwa

- kolokwium (połowa stycznia) -> pisemne, testowe, w tym kazusy.

- podsumowanie, poprawa, wpisy.

Prawo karne - zespół norm, które chronią dobre społeczne, określa czyny, za które grożą sankcje, jak i same sankcje.

Cechy charakterystyczne:

- dominują normy sankcyjne

- sankcje są szczególnie dotkliwe

- sankcjonują zagadnienia z innej gałęzi prawa. Zasada subsydiarności lub ultima ratio - dopiero kiedy dane dobro zostało szczególnie narażone i nie radzi sobie z tym inne prawo, wchodzi dopiero prawo karne

- reaguje w ostateczności

Kryminalizacja - uznawanie nowych czynów, jak i podtrzymywanie starych czynów za przestępstwo.

Kontrawencjonalizacja - wykroczenie staje się przestępstwem i odwrotnie.

Funkcje prawa karnego:

- ochronna; realizowana jest w 3 płaszczyznach: odwetowej, prewencyjnej i zabezpieczającej.

- gwarancyjna;

- kompensacyjna;

Zasada proporcjonalności:

- gdy kryminalizacja jest konieczna

- czy jest to przydatne

- proporcjonalność sensu stricto: bilans zysków i strat musi być na plus

Zakaz analogii na niekorzyść oskarżonego. Może to oznaczać, że jest dozwolone stosowanie na korzyść oskarżonego, nie przejmując się poszkodowanym. Obecnie występuje tendencja do większych uprawnień pokrzywdzonego, a nie oskarżonego.

Next: źródła prawa.

Tetyczne źródła prawa - źródłem prawa jest ot co stworzył uprawniony organ, a więc np. ustawa tworzona przez sejm w prawidłowej procedurze

Funkcjonalna źródła prawa - źródłem prawa jest to co kształtuje stosunki społeczne. A więc także: umowa, orzeczenie itp. - poza konstytucyjne.

Kompetencje SN:

- sąd powszechny zwraca się z zapytaniem - odpowiedź w drodze uchwały, a jeśli nie ma kontrowersji wydaje postanowienie o odmowie wydania uchwały i podpowiada co zrobić.

- reakcja na skargę kasacyjną w konkretnym postępowaniu karnym.

Next: źródła prawa karnego, obowiązywanie ustawy karnej w czasie, miejscu i co do osoby.

Wyjątki od ustawowej określoności:

- Przepisy blankietowe muszą zawierać sankcję i podstawowe znamiona czynu.

- akty prawa miejscowego: sankcje nie mogą być za surowe, muszą określać znamiona

Przepis =/= norma

Budowa normy prawno-karnej

Z przepisu wywodzimy 2 normy:

- Sankcjonowaną (kierowana do wszystkich, mówi co jest zakazane)

- Sankcjonującą (kierowana do organów państwa, określają co mają zrobić gdy ktoś popełni przestępstwo)

Np. „Kto zabija człowieka podlega karze pozbawienia wolności na czas...”

Sankcjonowana - „Nie zabijaj człowieka”

Sankcjonująca - „Jeżeli ktoś zabije człowieka macie go skazać na...

Z normy sankcjonowanej wywodzi się:

Zakres normowania - hipoteza: klasa zachowań, do której norma ma zachowanie, opis zachowania.

Zakres zastosowania - dyspozycja: kiedy osoba będzie ukarana za to zachowanie. Węższy od normowania.

Tylko gdy zachowanie znajdzie się w obu zakresach stosuje się sankcję.

Kwalifikacja prawna - dopasowanie stanu faktycznego do konkretnego przepisu - subsumcja.

Czas - dotyczy działania lub zaniechania, a nie skutek.

Miejsce - działał, miał przynieść skutek, przyniósł.

Art. 6 - zasada wielomiejscowości lub wszędobylstwa.

Przejęcie wyroku do wykonania - art. 114 §4 - jeżeli Polak zostanie skazany za granicą na podstawie jego czynu, może odbywać karę w polskim więzieniu. Sąd musi dostosować karę obcego kraju do polskiego systemu biorąc pod uwagę:

- wyrok wydany przez sąd państwa obcego,

- kara grożąca za taki czyn w polskim prawie,

- okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą

- wykonana tam kara lub inny środek

Różnice przelicza się na korzyść skazanego, nie ważne czyja ustawa jest korzystniejsza. Jeżeli wyrok zagraniczny mieści się w polskich widełkach to się go utrzymuje. Obniża gdy jest ponad nim - zakaz POGARSZANIA, nie trzeba polepszać.

Prawo intertemporalne - art. 4

zasada: stosowanie nowej ustawy, chyba, że obowiązująca poprzednio jest korzystniejsza.

Obowiązująca poprzednio: od czynu do wyroku, czyli może być kilka kolejnych. Wybieramy tylko jedną i stosujemy w całości. Oceny dokonujemy konkretnie do odpowiedniej sytuacji.

Zmiana po prawomocnym wyroku: zasada powagi rzeczy osądzonej - brak zmian, ale:

WYJATKI:

- zmiana na niższy wymiar - obniża się do najwyższej możliwej

- zmiana na inne skutki (więzienie na grzywnę) - zmiana na grzywnę

- zniesiono czyn zabroniony - przerwanie kary

Jeżeli przynajmniej jedno z nich jest w Polsce stosuje się podstawową zasadę terytorialności chyba że umowa międzynarodowa stanowi inaczej!

Terytorium Polski:

+ terytoria gdzie rozciąga się nasza jurysdykcja karna:

Gdy brak zasady terytorialności:

  1. Zasada narodowości podmiotowej

WYJATĘK:

  1. Zasada narodowości przedmiotowej zwykła

Cudzoziemiec = obywatel obcy i bezpaństwowiec

WYJĄTEK: nie trzeba patrzeć na podwójną karalność, gdy zasada przedmiotowej obostrzona lub represji wszechświatowej.

  1. Zasada narodowości przedmiotowej obostrzona

kryteria spraw:

  1. Zasada narodowości przedmiotowej zastępcza

  1. Zasada represji wszechświatowej

DEFINICJA PRZESTĘPSTWA

Przestępstwo - czyn zabroniony człowieka, opisany i zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy, bezprawny, zawiniony i zagrożony karą.

Przesłanka formalna - zabroniona w ustawie

Przesłanka materialna - społecznie szkodliwy

a) czyn człowieka:

naturalistyczno-kazualna: psychicznie sterowana aktywność woli przejawiająca się na zewnątrz (chory psychicznie to czyn, użycie czyjegoś ciała - popchnięcie nie będzie czynem, czyn pod groźbą jest czynem - wyłącza się za to bezprawność albo winę)

socjologiczna: konieczna jest ocena w kontekście społecznym

finalistyczna: nacisk na celowość

Inne sytuacje wyłączające czyny:

- bezczynność, gdy nic nie jest nakazane

- vis absoluta (siła wyższa), przymus bezwzględny, którego nie możemy powstrzymać (zawał lub kichnięcie za kierownicą i wypadek, odruch)

b) czyn zabroniony

c) społeczna szkodliwość czynu

Kryteria oceny:

d) bezprawny

- cecha czynu: niezgodny z nakazami/zakazami ustawy,

- nieusprawiedliwiony kontratypem.

e) zawiniony

- możemy sprawcy przypisać winę, w kk brak definicji winy, nie wiadomo jaka koncepcja dominuje, ale autorzy wypowiadają się, że normatywna.

- finalna koncepcja czynu odnosi się do psychologicznej - strona podmiotowa czynu.

- wyróżnia się teorię psychologiczną (bierze pod uwagę psychiczne przeżycia sprawcy) i

Czysta normatywna teoria winy:

- Wina - możliwość postawienia sprawcy zarzutu (zarzucalność obiektywna) „zrobiłeś źle, mimo że mogłeś dobrze”.

- Czasem przez okoliczności nie można postawić zarzutu - np. niepoczytalność (okoliczności wyłączające winę)

- Wina nie ma nic wspólnego z psychiką człowieka.

- !!! NIE ma winy umyślnej i nieumyślnej!!!

f) zagrożony karą

czyn -> czyn zabroniony -> przestępstwo

Po pierwsze, od zachowania ludzi odrzucamy zachowania sił przyrody i zwierząt, zostawiając tylko ludzi. Potem zastanawiamy się czy był to czyn zabroniony, czy nie zaszły prawa fizyki, przymus bezwzględny itp. Potem sprawdzamy czy pasuje on do opisu czynu zabronionego, czy nie zachodzi czyn wyłączający bezprawność, winę i czy czyn był społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Na samym końcu dopiero ustala się winę. Istnieją okoliczności wyłączające winę pomimo popełnienia przestępstwa.

Ustawowe znamiona czynu zabronionego - cechy czynu zabronionego. Pełnią funkcję gwarancyjną (przestępstwem jest tylko takie zachowanie, które jest opisane) i informacyjna (każdy obywatel może się zapoznać, żeby wiedzieć czego nie może).

  1. powszechne i indywidualne

indywidualne dzielą się poprzez wskazanie podmiotów:

Znamiona

Podmiotu

Strony podmiotowej

Strony przedmiotowej

Przedmiotu

Kto może się dopuścić czynu przestępstwa (powszechne czy indywidualne)

Stosunek psychiczny sprawcy do czynu (umyślność czy nieumyślność)

-zachowanie sprawcy (czasownik) jako czyn, skutek albo oba - opis przestępstwa. Czy zachodzi związek przyczynowy między czynem, a skutkiem?

-przedmiot wykonawczy, ten na którym sprawca dopuszcza się czynu

(np. skradziona rzecz)

-znamiona modalne: czas, miejsce - zazwyczaj nieważne, okoliczności

- sposób winy - przemocą, podstępem

-jakie dobro prawne atakuje sprawca i jakie dobro chroni norma prawna

(np. mienie)

-wyróżniamy dobra chronione:

ogólnie: porządek prawny

rodzajowe: przez grupę przepisów (rozdziały k.k. np. życie i zdrowie)

indywidualne: konkretna norma

Np. „Kto zabija człowieka

Podmiot powszechny

Umyślność

Znamię czasownikowe: zabija

Skutek: śmierć

Związek przyczynowy

Przedmiot wykonawczy: ciało człowieka

Życie ludzkie

Zbrodnia, a występek - nie krócej niż 3 lata, patrzymy na dolną granicę ustawowego zagrożenia.

Występki - zasada: każdy może popełnić umyślnie, a nieumyślnie gdy tak stanowi ustawa

(wyjątek nieumyślne paserstwo - art. 292)

Skutkowe/bezskutkowe - skutkiem nie może być zachowaniem.

Główny przedmiot ochrony, a dalszy - dla głównego stworzono przepis, a dalszy przy okazji.

Podział przestępstw z admina skopiować

Next: wybrać dowolną typizację z kodeksu karnego (1 paragraf) i określić przedmiot ochrony tego przepisu (indywidualny + rodzajowy), jak więcej to który bliższy, który dalszy, podmiot, strona przedmiotowa (znamię czasownikowe, przedmiot wykonawczy, okoliczności modalne, skutek jeśli ma wystąpić), strona podmiotowa (umyślność, nieumyślność + ew. typy zamiarów), uwzględnić cały podział przestępstw.

Podmiotu

Strony podmiotowej

Strony przedmiotowej

Przedmiotu

Indywidualne

umyślność

- Znamię czasownikowe: zabija
- Skutek: śmierć dziecka

- Przedmiot wykonawczy: ciało dziecka

- znamiona modalne (czas i okoliczności): w okresie porodu, pod wpływem przebiegu porodu

Ogólny: porządek prawny
Rodzajowy: Życie i zdrowie

Indywidualne: Życie dziecka

Z podziału przestępstw: występek, z działania, materialne (skutkowe), umyślne, zamiar bezpośredni, indywidualne niewłaściwe, ścigane z urzędu, naruszające dobro chronione prawnie, modyfikowany uprzywilejowany

Art. 149.

Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Zamiar niby ewentualny - ewentualność tylko co do jednego ze znamion, w orzecznictwie traktuje się jako bezpośredni.

Bezpośredniość można wyrazić w konkretnym przepisie, części ogólnej (np. zbrodnie tylko umyślnie), wnioskując z użytego czasownika - czy niesie on intencjonalność.

Nasz kk nie wskazuje jakiego związku się trzymać.

Główne teorie związków przyczynowych:

- adekwatnego przypisania - Przeciętne zachowanie prowadzi do przeciętnego skutku. Stosuje się w wątkach cywilistycznych prawa karnego np. kompensacja szkód i krzywd.

- ekwiwalencji: patrzy się czy dana przyczyna mogła prowadzić do tego skutku. Powoduje jednak, że bardzo daleka przyczyna mogła powodować skutek. Test warunku sine qua non. (najczęściej w Polsce stosowana)

- relewancji - zachowanie musi być relewantne z punktu widzenia znamiona czasownikowego opisu czyny zabronionego.

- obiektywnego przypisania - nie bada związku przyczynowego, a bezprawność - czy czyn był zgodny z prawem.

4 etapy ekwiwalencji:

- badanie empiryczne

- szkodliwość społeczna

- bezpośredniość

- czy osoba mogła przewidzieć konsekwencje czynu. (bo jeżeli nie mogła to nie jest to czyn zabroniony, bo to tylko nieostrożność)

WSPÓŁDZIAŁANIE

Wyróżniamy:

  1. Formy sprawcze współdziałania (AKCESORYJNOŚĆ)

    1. kierowanie

    2. współsprawstwo

    3. polecenie

  2. Formy niesprawcze współdziałania - (NIEAKCESORYJNOŚĆ)

    1. podżeganie

    2. pomocnictwo

    3. prowokacja

  1. Współsprawstwo

Oznacza działanie wspólnie i w porozumieniu.

Wyróżniamy dwa typy:

Współsprawstwo właściwe =/= Sprawstwo równoległe

Sprawstwo równoległe - to samo miejsce i czas przestępstwa, ale sprawców nie łączy żadne porozumienie - wtedy każdy odpowiada za swoje czyny.

Eksces współsprawstwa - jeżeli ktoś wyłamie się z umówionego schematu i zrobi coś ponadto, to odpowie za to tylko on.

  1. Kierowanie i polecenie

Wywodzą się z podżegania

Kierowanie - X chce, nakłania i kieruje (sprawuje pieczę/decyduje) osobą Y, która dopiero wypełnia znamiona przestępstwa

Polecenie - X poleca Y wykonanie czynu wykorzystując uzależnienie tej osoby od siebie.

Źródła zależności:

Zasada akcesoryjności:

  1. Podżeganie

Podżeganie =/= publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstwa (brak konkretnego adresata, kierowane do wielu)

- czynny żal: odwiedzenie, bądź uniemożliwienie popełnienia przestępstwa

  1. Pomocnictwo

  1. Prowokacja

Odnośnie wszystkich 5: odpowiedzialność indywidualna: umyślność/nieumyślność, małoletni/recydywa, pełna zdolność do poglądu na sprawę/upośledzenie umysłowe.

Art. 21 § 2 k.k.

„Jeżeli okoliczność osobista dotycząca sprawcy, wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła.”

Jeżeli jeden ze sprawców spełnia znamiona przestępstwa kwalifikowanego, to współsprawca jest zagrożony taką samą karą, nawet jeśli nie spełnia tego znamiona pod warunkiem, że wiedział, że tamten je spełnia.

Np.

Żona wójta namawia go do brania łapówek. Wójt jest osobą pełniącą funkcję publiczną, więc za branie łapówek jest zagrożony wyższą karą niż przeciętny Kowalski. Żona, nie będąca osobą pełniącą funkcję publiczną nie byłaby zagrożona wyższą karą. Żona wiedziała jednak, że mąż jest wójtem, czyli pełni funkcję publiczną, a więc jako współsprawca podlega karze jak mąż.

Przepis ten nie dotyczy przestępstw uprzywilejowanych, a jedynie kwalifikowanych - na niekorzyść współsprawcy.

II SEMESTR

- okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną

- jedność i wielość czynów i przestępstw - zbiegi

- system kar

- środki karne i probacyjne

- konferencja „Płeć, a wymiar sprawiedliwości”

- zasady wymiaru kary i środków karnych

- przedawnienie zatarcia skazania, środki zabezpieczające

- odpowiedzialność nieletnich i podmiotów zbiorowych

- wybrane zagadnienia części szczególnej

- kolokwium zaliczeniowe 28 V

- koniec semestru 4 VI

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ

Okoliczności wyłączające byt przestępstwa:

- brak czynu (odruch bezwarunkowy, przymus bezwzględny)

- błąd co do znamion czynu (strzela do człowieka, a myśli, że do zwierzęcia - poniesie odpowiedzialność za nieumyślną odmianę przestępstwa, a jeżeli takiej by nie było w kodeksie, to w ogóle by nie poniósł).

- znikoma szkodliwość społeczna czynu (rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej/grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, waga naruszonych obowiązków, postać zamiaru, motywacja sprawcy, rodzaj i stopień naruszonych reguł ostrożności)

- brak bezprawności

- wyłączające winę: stan wyższej konieczności (art. 26 §2), nieletniość, niepoczytalność (umniejszona - mniejsza wina, brak - brak winy), rozkaz przełożonego, anormalna sytuacja motywacyjna, usprawiedliwiony błąd co do prawa i usprawiedliwiony błąd co do kontratypu)

Okoliczności wyłączające karalność czynu:

- czynny żal

- usprawiedliwione przekroczenie obrony koniecznej.

Obrona konieczna:

- obrona konieczna =/= ochrona własna. Można chronić także dobra osób trzecich, nie tylko życie i zdrowie, ale np. mienie, mir domowy.

- działanie w afekcie - Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. Ale nawet w przypadku przekroczenia, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Wymogi co do zamachu:

- rzeczywisty - faktyczne zagrożenie, odrzuca się urojenia

- bezpośredni - rozpoczyna się kiedy możemy rozpoznać zamiary sprawcy i trwa dopóki nasze dobro jest narażone.

- bezprawny - zachowanie niezgodne z obowiązującymi normami prawa, chodzi tu o bezprawność w szerokim znaczeniu.

- dopuszcza się także zamach przez zaniechanie (przy czym ma być to zaniechania przestępne). Problem z bezpośredniością - początek wtedy kiedy obowiązek się aktualizuje.

Wymogi co do obrony:

- nie ma elementu subsydiarności - jeżeli ktoś nam grozi możemy się bronić, nawet jeśli kiedy mamy inne wyjście np. ucieczka

- konieczna (Dwa aspekty konieczności - techniczny - takie samo, podobne narzędzie (istnieje pewien margines błędu. To że ktoś grozi nam nożem, nie oznacza, że nie możemy bronić się bronią palną. Przekroczenie współmierności - eksces intensywny. Aspekt społeczny - współmierna (Dziadek widzi jak ktoś siedzi na drzewie i kradnie mu jabłka. W aspekcie technicznym powinien do niego strzelić, bo inaczej nie ma jak się bronić, ale nie byłoby to współmierne społecznie))

- aktualna (ochrona przed lub po = eksces ekstensywny)

- wolno się bronić zarówno przed zamachem osoby niepoczytalnej, jak i dziecka.

Stan wyższej konieczności

- niebezpieczeństwo grozi dobru chronionemu prawem, a my w celu jego uchylenia poświęcamy inne dobro.

- Źródło niebezpieczeństwa muszą być rzeczywiste i bezpośrednie: człowiek, zwierzę, okoliczności przyrody.

- bezpośredniość - problem z określeniem, stosuje się różne kryteria: nieuchronność, bliskość czasowa itp.

- konieczny wymóg subsydiarności - kiedy nie dało się inaczej np. wyważenie drzwi w celu ratowania życia podczas pożaru

- wymóg proporcjonalności - relacja między dobrem ratowanym, a poświęconym (wartość większa od poświęcanej)

- Jeżeli mają identyczną wartość życie-życie - wyłączenie zawinienia, nie jest to kontratyp, ale i tak jest bezkarny.

- jeżeli poświęca się większe od ratowanego, ale mała dysproporcja to też jak przy proporcjonalności

- jeżeli rażąca dysproporcja - poniesie odpowiedzialność.

- Życie 1 osoby = życie 1 osoby. Życie 100 osób = życie 1 osoby.

- stosuje się go także do kolizji obowiązków - kiedy sprawca może wypełnić 1 obowiązek kosztem drugiego. Np. 1 lekarz i 5 ciężko rannych w wypadku - lekarz pomaga tylko jednemu, reszta umiera.

Eksperyment i ryzyko nowatorskie

- poznawczy, medyczny, techniczny, ekonomiczny

- spodziewa się znacznej korzyści

- uczestnik musi wyrazić zgodę, należy go poinformować o wszystkim

- uczestnik może odstąpić na każdym etapie

Pomówienie

- jeżeli jest prawdziwe i uczynione niepublicznie - zawsze niekarany.

- jeżeli jest prawdziwe i uczynione publicznie - niekarany jeżeli dotyczy wobec osoby pełniącej funkcję publiczną lub służy to obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Okoliczności wyłączające winę:

  1. Wiek sprawcy (nieletniość)

- nieletni poniżej 17 lat (czyn karalny na gruncie ustawy o nieletnich - NIE jest to odpowiedzialność karna). Nie ma wiedzy życiowej, nie zdaje sobie sprawy ze swojego postępowania.

- może odpowiadać jak dorosły, jeżeli ma ponad 15 lat, czyn z katalogu zamkniętego, stopień dojrzałości, stopień rozwoju sprawcy (na tyle dojrzały, żeby rozumiał za co ponosi odpowiedzialność, decyduje o tym biegły), stosowano przeciwko niemu środki wychowawcze (na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich: odpowiedzialny nadzór rodziców, nadzór kuratora społecznego/zawodowego, umieszczenie w placówce opiekuńczo-wychowawczej) lub odpowiadał za czyny karalne.

- nieletni nie popełnia przestępstwa, ale dopuszcza się czynu zabronionego, nie ponosi winy, nie karzemy go karnie.

- granica może być przesunięta też w drugą stronę - jeżeli popełni występek pomiędzy 17, a 18 rokiem życia - pod tymi samymi warunkami jak wyżej.

  1. Niepoczytalność

- określenie jej następuje metodą mieszaną: psychologiczno-psychiatryczną, czyli źródło i konsekwencja - zawsze po jednym z każdego (obie przesłanki muszą być spełnione łącznie).

- Źródłami są: choroba psychiczna (wskazuje nam medycyna co nią jest, np. rejestr WHO), upośledzenie umysłowe (określa się stopień lekki, średni, ciężki), inne zaburzenia psychiczne (np. syndrom odstawienia - delirka/głód, skrajne huśtawki hormonalne, ale psychopatia nie wyłącza winy!)

- konsekwencje: sprawca nie mógł rozpoznać znaczenia czynu oraz nie mógł pokierować działania.

- nie można rozpoznać znaczenia czynu - nie wie co robi, ale wie, że dopuszcza się czynu, ale nie wie, że to złe (zabija człowieka, bo myśli, że to syn diabła)

- Wyróżniamy: kierowanie czynem poprzez osobę ograniczoną (poniesie się odpowiedzialność, ale można złagodzić karę) lub pełną niepoczytalność (wyłącza winę).

- wobec takich osób stosuje się środki zabezpieczające np. umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym.

  1. Niepoczytalność pod wpływem alkoholu i narkotyków - zawiniona niepoczytalność

- nie stosuje się wyłączenia, jeżeli wprawił się sam (umyślnie) i dobrowolnie, gdy mógł przewidzieć konsekwencje swojego zachowania.

- ponosi się odpowiedzialność karną

- patologiczne upojenie - tylko raz się można na to powołać; gdy po raz pierwszy sięga się po alkohol/narkotyki i organizm przy małej dawce zachowuje się inaczej niż powinien - wyłącza winę. (układ nerwowy źle działa - od razu włącza się agresor. Ale przy zmieszaniu z lekami, a było to w ulotce to nie wyłącza to winy).

- czasem w znamionach przestępstwa stan nietrzeźwości (katastrofa lub zagrożenie w ruchu) - zaostrzenie odpowiedzialności karnej.

- nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

- w przypadku niepoczytalności zawinionej nie jesteśmy w stanie przypisać winy w chwili popełnienia czynu, bo była niepoczytalna. Nie można doszukiwać się winy wcześniej czy później (np. kiedy się odurzała). Poniesie odpowiedzialność za sprawstwo tak czy siak, ale ciężko przypisać winę w sensie prawnym, a jedynie w sensie moralnym.

  1. Błąd

Polega na niezgodności pomiędzy rzeczywistością, a jej wyobrażeniem w umyśle sprawcy. Wyróżnia się 3 typy błędów co do faktów:

- urojenie (w umyśle coś, czego nie ma)

- nieświadomość (w umyślnie nie ma, obiektywnie jest)

- urojenie + nieświadomość (łącznie, widzi x, a istnieje y)

Błądzi się co do znamion lub co do faktów.

Usprawiedliwione błędy co do faktów wyłączają umyślność (np. urojenie zamachu, a był to plastikowy pistolet i obrona konieczna)

  1. Błąd co do bezprawności (co do kontratypu)

  2. Błąd co okoliczności wyłączających winę

  3. Błąd co do typów kwalifikowanych:

  1. Błąd co do znamiona uprzywilejowanego - odpowiedzialność za typ uprzywilejowany

  2. Błąd co znamiona podstawowego lub zaostrzonego - błąd nie musi być usprawiedliwiony, nie popełnia się go umyślnie, a to wyłącza zamiar. 2 konsekwencje: ponosi się odpowiedzialność za typ nieumyślny jeśli istnieje lub nie ponosi się jej w ogóle.

Błąd co do prawa - NIE dotyczy urojenia np. prostytucja, bo w Polsce nie jest przestępstwem -> nie dotyczy takiego, bo nikt w Polsce nie poniesie odpowiedzialności za coś, co nie jest karalne.

Nieświadomość np. obce obywatelstwo usprawiedliwia - obce z Afryki, ale UE niekoniecznie, bo wszędzie podobne rozwiązania.

Usprawiedliwiony błąd wyłącza bezprawność (nie odpowie w ogóle) - np. wójt, który zaufał odpowiedniej firmie, sam nie musi mieć odpowiedniej wiedzy, bo po to ma tą firmę, żeby sprawdziła wszystkie specyficzne przepisy. Nie dotyczy to przedsiębiorców, którzy zajmują się jakąś branżą. Na błąd co do prawa mogą się powołać sprawcy przestępstw mala prohibitio, (wójt), a nie mala per se (zło samo w sobie - zabójstwo).

Różnica praktyczna: w przypadku błędu co do fakt - jeżeli jest opcja by odpowiadał za nieumyślność, będzie odpowiadał. W przypadku błędu co do prawa - nie będzie odpowiadała w ogóle.

Jeden czyn może odpowiadać jednemu typowi czynów zabronionych, a czasem więcej -> taką sytuację nazywamy zbiegiem przepisów ustawy.

Reguły wyłączania wielości - pozwalają na ocenę czy powtórzenie znamion nie jest zbędne. Np. kradzież - kradzież z włamaniem - zniszczenie mienia - naruszenie miru domowego

- konsumpcji (co należy do istoty, na czym przestępstwo polega, czego sprawca się dopuścił i czy nie zawiera innych typizacji w sobie).

- specjalności - przepis szczególny wyłącza przepis ogólny - dot. Typu podstawowego i modyfikowanego

- subsydiarności: ustawowa (ustawodawca wprost mówi co zrobić przy zbiegu - tylko jeden taki przypadek - art. 231p4 kk) oraz milcząca (przestępstwa naruszające dobro- kwalifikacja w oparciu o ustawę, dalej idąca oraz przestępstwa narażające dobro na niebezpieczeństwo - słabsza ochrona.)

Kradzież z włamaniem =/= kradzież z naruszeniem miru domowego

Z włamaniem - zniszczenie zabezpieczenia

Z naruszeniem miru - wejście przez okno

Jeżeli dalej czyn odpowiada to sytuację nazywamy rzeczywistym zbiegiem przepisów. Ustawodawca radzi sobie na 3 sposoby:

- kumulatywny (obecny kodeks karny): w opisie czynu przywołujemy wszystkie typizacje, by opis oddawał wszystko. Wymiar kary wybieramy jeden - najsurowszy (zabójstwo, gwałt, rozbój = zabójstwo). Dodatkowo można orzec przepadek korzyści.

- eliminacyjny (prawo wykroczeń): w opisie czynu przywołujemy tylko jedną typizację - najsurowiej zagrożoną. Wymiar kary najsurowszy.

- idealny: sprawca jednym czynem wypełnia znamion przestępstwa i wykroczenia (jazda pod wpływem alkoholu bez dokumentów). Wtedy toczą się dwa odrębne postępowania, co oznacza 2 kary za 1 czyn. W zależności, która kara jest orzeczona pierwsza, ale zazwyczaj ta łagodniejsza (za wykroczenie) pierwsza, wtedy przy drugiej uwzględnia się tą pierwszą karę.

Dyżur: ciąg przestępstw + czyn ciągły. Środa 17-18 p. 3.18

Referat o pozbawienia wolności + 25 lat + dożywocie, tło historyczne, jak wygląda w innych krajach, jak to wygląda obecnie NA ZA 2 TYGODNIE

Czyn ciągły - z góry powzięty zamiar, kilka różnych zachowań w krótkim odstępie czasu pomiędzy czynami i początkiem, a końcem, jeżeli atakowane dobro prawne potrzebna tożsamość pokrzywdzonego

Ciąg przestępstw - kolejne czyny muszą być już czynami zabronionymi, zawinionymi, kolejne czyny muszą być podobne, o tożsamej kwalifikacji prawnej, popełnione w podobny sposób, krótkie odstępy czasu pomiędzy kolejnymi przestępstwami. Pomiędzy kolejnymi czynami nie może zapaść jakikolwiek wyrok, bo to przerywa ciąg.

Górna granica kary może być zwiększona o połowę.

Wady ciągu przestępstw:

- ekonomika procesowa

- nie oceniamy całości szkodliwości czynu

- typ podstawowy, a kwalifikowany.

- adekwatność kary: 5 kradzieży małej wagi - do 1,5 roku. Ale gdyby zsumować wartość do grozi 5 lat.

Zamiar odnawialny a propos czynu ciągłego: taki sam zamiar zamiar, ale inicjowalny po kolejny znaczeniach. Niedopuszczalny w czynie ciągłym - tam ma być z góry powzięty zamiar wszystkich czynów przed rozpoczęciem czynu.

3 ofiary gwałtu - to nie czyn ciągły, bo brak tożsamości ofiar

Realny zbieg przestępstw - art. 85 i następne.

Pozorny/pomijalny zbieg przestępstw.

Pozorny - przestępstwa wieloczynowe, tak naprawdę mamy wiele czynów, ale tylko jedno przestępstwo.

1.Przestępstwa zbiorcze

-dla dokonania wymagana sekwencja zachowań np. uporczywa niealimentacja (art. 209 „uporczywie”, rozpijanie małoletniego (kilkukrotnie, powtarzalnie)

2. Przestępstwa złożone

- wskazane są minimum 2 zachowania, które osobno stanowią 2 czyny zabronione, ale razem w związku stanowią jeden czyn np. kradzież + groźba = rozbój,

3. Przestępstwa dwuaktowe

- wymagane 2 zachowania różnej jakości, które osobno są legalne np. płatna protekcja.

Jeden czyn

·Jedno przestępstwo

o   "Jedna" kwalifikacja

o   Zbieg

§  Pozorny zbieg przepisów

§  Realny zbieg przepisów

·         Kumulatywna kwalifikacja (11 §2)

· Czyn ciągły (jeden czyn)

Wiele czynów

· Faktyczny zbieg

o   Zwykły

o   Realny

§  Zwykły

§  Ciąg przestępstw

· Pozorny (pomijalny) zbieg przestępstw

o   Wieloczynowe

§  Zbiorcze

§  Dwuaktowe

§  Złożone

Przestępstwa współukarane - istnieje przestępstwo główne i drugie w porównaniu do głównego bardziej błahe. To drugie może występować w formie uprzedniej (przygotowanie) lub następcze (paserstwo). W takim przypadku każe się tylko za jedno przestępstwo - główne. Podstawy prawnej do takiego działania nie ma nigdzie, jest to konstrukcja doktrynalna wykorzystywana przez orzecznictwo.

Pozorny, a pomijalny - znaczenie synonimiczne w doktrynie, ale pozorność to przestępstwa wieloczynowe, a pomijalność ze współukaraniem.

Dlaczego te instytucje są w kodeksie różne.

Czyn ciągły - dotyka rdzenia prawa karnego, bo to czyn jest podstawą do pociągnięcia do odpowiedzialności. Fikcja czynu ciągłego uderza w to założenie. Dopiero potem sprawdza się winę i ustala karę.

Ciąg przestępstw - już jest ustalone, że jest to wiele czynów, a jest to ingerencja w wymiar kary - zwiększenie o połowę maksymalnego wymiaru kary.

Fałszerstwo - max 5 lat

Art. 160 - ciąg przestępstw max 7 lat i 6 miesięcy.

Kara - negatywne konsekwencje wymierzone celowo w związku z negatywnie ocenianym czynem

Kara kryminalna:

Dolegliwość wymierzana sprawcy przestępstwa przez sąd w imieniu państwa.

Funkcje kary: resocjalizacyjna, represyjna, prewencyjna, kompensacyjna

Art. 32 KK zawiera katalog kar + areszt wojskowy w części wojskowej.

Środki karne.

Środki karne pasują do definicji kary kryminalnej, ale nie są nimi. Kiedyś funkcjonowała nazwa kar dodatkowych, ale zrezygnowano z nich, bo mogły być stosowane tylko z główną. Obecnie mogą być stosowane samoistnie (przy zrezygnowaniu z wymierzenia kary). Zniesiono nazwę kary, bo zalicza się tam np. naprawie szkód (obowiązek cywilnoprawny) nie jest karą.

Środki zabezpieczające nie mają odrębnego katalogu. Art. 93 daje ogólny zarys. Też nie jest to kara kryminalna, bo może być stosowana także wobec osób, które nie ponoszą winy - niepoczytalnych.

Środki probacyjne (związane z poddaniem sprawcy próbie) też karą nie są, bo działają na korzyść sprawcy.

Funkcje środków karnych:

Kompensacyjna, represyjna i resocjalizacyjno-wychowawcza.

Podział środków:

- nakazy i zakazy

- dotyczące dób osobistych i praw majątkowych

- jednorazowe i terminowe

Zasady wymierzania środków karnych i kar:

Recydywa - ktoś po odbyciu kary popełnia po raz kolejny przestępstwo (w znaczeniu szerokim nie wymagane jest podobieństwo przestępstw)

Recydywa penitencjarna - po raz drugi trafia do zakładu karnego.

Recydywa ustawowa (z art. 64§1i2):

- zwykła: w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary za umyślne przestępstwo popełnia przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany (5 lat, przestępstwo podobne i umyślne). Konsekwencje: górna granica ustawowego zagrożenia zwiększa się o połowę. Nie dotyczy to zbrodni, bo brakłoby skali. Nawet zwiększając o połowę - maksymalna kara to 15 lat.

- multirecydywa (recydywa wielokrotna) - najpierw musiał odsiedzieć łącznie przynajmniej rok, ale musiał siedzieć przynajmniej dwa lata, po wyjściu w ciągu 5 lat popełnia przestępstwo z katalogu wskazanym w tym art. Konsekwencje: nie można wymierzyć kary poniżej dolnej granicy, górna granica zwiększa się o połowę.

Występek o charakterze chuligańskim - definicja w art. 115 §21

występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Ważne: występek (nie zbrodnia), umyślny, przeciwko dobrom z katalogu, bez powodu lub błahy powód, rażące lekceważenie porządku prawnego.

Konsekwencje: dolna granica zwiększa się o połowę.

Młodociany

ukończył lat 17, a nie ukończył 21 w chwili czynu, a w chwili orzekania w I instancji nie ukończył lat 24.

Jeśli nie miał 18 lat ukończonych nie można go skazać na dożywocie, sąd kieruje się tym, by sprawcę wychować.

Nieletni:

- nie ukończył lat 17 w chwili popełnienia czynu - określenie sprawcy

Może odpowiadać jak dorosły, ale:

- musi mieć ukończone 15 lat

- popełnił jeden z czynów zabronionych (zamknięty katalog)

- osiągnął określony stopień rozwoju intelektualnego

- okoliczności za tym przemawiają

Małoletni:

- zawsze ofiara

- nie ukończył 18 lat - określenie pokrzywdzonego

- czasem używa się określenia „małoletni poniżej lat 15”

Kwalifikacja prawna, środki karne i wymiar kary

Art. 177 §2

Podstawa nadzwyczajnego złagodzenia kary - art. 60 §2 i §4 2) - grzywna lub ograniczenie

58§2 - nie stosuje się grzywny

Art. 34 §1 - ograniczenie wolności 1miesiąc-12 miesięcy

Art. 42 - można fakultatywnie orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych

Wyrok: 6 miesięcy ograniczenia wolności: 20 godzin miesięcznie, brak zakazu prowadzenia.

Grupa B

Występek chuligański

Definicja: Art. 115 §21 - występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Art. 57a §1 - kara nie niższa, niż dolna granica zwiększona o połowę, nie większa niż 15 lat

Art. 57a §2 - dodatkowo obowiązek naprawienia szkody, obowiązek zadośćuczynienia

za doznaną krzywdę lub nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, a kiedy nie da się go ustalić, to nawiązka na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej

Art. 58 §4 - nie można zamienić kary pozbawienia wolności, na karę grzywny lub ograniczenia wolności

Art. 59 §2 - nie można odstąpić od wymierzenia kary

Art. 69 §4 - nie można zawiesić kary ograniczenia wolności lub grzywny

Art. 69 §4 - można warunkowo zawiesić karę pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach

Grupa A

Multirecydywa

Definicja: Art. 64 §2 - sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia

Art. 64 §2 - kara powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia do górnej granicy zwiększonej o połowę. Zwiększenie nie dotyczy zbrodni.

Art. 69§3 - brak możliwości warunkowego zawieszenia wykonywania kary poza szczególnymi wypadkami

Art. 70 §2 - okres próby młodocianego wynosi 3-5 lat

Art. 73 §2 - dozór kuratora

Art. 78 §3 - warunkowe zwolnienie po odbyciu ¾ kary

Art. 80 §2 - okres próby nie może być niższy niż 3 lata.

Art. 60 §4 - nie można stosować nadzwyczajnego złagodzenia kary nawet na wniosek prokuratora

Przedawnienie i zatarcie.

1 osoba wybiera dowolny typ przestępstwa.

2 osoba ustala jakie jest przedawnienie karalności

2 osoba proponuje karę za to przestępstwo

1 osoba ustala kiedy się zatrze.

Np. Zamach. art. 118a §1 pkt 3) - przedawnienie po 20 latach, kara - 15 lat pozbawienia wolności, zatarcie - 10 lat. (podstawy: art. 101 §1 pkt 2) oraz 107 §1.

Zatarcie skazania

Art. 106 „Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych”

Art. 108 „Jeżeli sprawcę skazano na dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem okresy wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań”

Po upływie odpowiedniego czasu wynikającego z postępowania karnego:

sprawca ma „czystą kartotekę”, pod warunkiem, że nie popełnił w tym czasie kolejnego przestępstwa (recydywa).

PRZEDAWNIENIE

Przedawnienie karalności =/= przedawnienie wykonania kary

Przedawnienie karalności - sprawca czynu nie może ponieść konsekwencji swojego zachowania, bo minęło zbyt dużo czasu od jego popełnienia.

Przedawnienie wykonywania kary - sprawca został osądzony prawomocnym wyrokiem, ale nie może odbyć kary, bo minęło zbyt dużo czasu od wyroku.

Terminy przedawnienia karalności (nie potrzebne na zaliczenie, potrzeba na egzamin)

Terminy zbrodni liczy się od daty wystąpienia skutku opisanego w przepisie - np. zabójstwo.

W przypadku kilku przestępstw przeciwko wolności seksualnej (gwałt, stręczycielstwo, pornografia, kazirodztwo itp.) przeciwko małoletnim - przedawnienie nie może nastąpić przed okresem 5 lat od uzyskania przez niego pełnoletności, czyli przed 23 urodzinami.

Jeżeli wszczęto postępowanie przed sądem:

Terminy przedawnienia wykonywania kary(nie potrzebne na zaliczenie, potrzeba na egzamin)

Przedawnienie (oba) nie biegnie

Nie stosuje się przedawnienia (obu) wobec:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PRAWO KARNE ćw 2 semestr, Prawo Karne
Pr.karne ćw.semIII;IV, Prawo, Prawo karne
Wybrane zagadnienia prawa karnego, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Si
prawo karne cw i wyklady skrypt, I MIEJSCE
Zasady prawa, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz
do kolokwium u sitarz, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz
garki notatki na 07.11, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz
wina, Płytka IPSIR 2009, Semestr I, Prawo karne, Prawo Karne CW Olga Sitarz
Prawo karne 1
DYD 9 PRAWO KARNE Folie
Prawo karne i prawo wykroczeń
PRAWO KARNE wykad 1, Prawo Karne
4. budowa k.k.- do wyslania, Prawo karne
material, Prawo Karne(10)
STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI, prawo karne

więcej podobnych podstron