WADY POSTAWY U DZIECI

Raport

podsumowujący kampanię informacyjno-edukacyjną

pod hasłem

„POSTAWA TO PODSTAWA,

więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!”,

realizowaną przez Fundację „Promyk Słońca”

ze środków FIO

Wrocław, 2007 r.

Spis treści:

1. Wady postawy jako problem społeczny -

przesłanki do realizacji kampanii informacyjno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki wad postawy i promocji zdrowego stylu życia…………………………………………… str. 3

2. Cele i działania kampanii „POSTAWA TO PODSTAWA, więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!”……………………………………………………………………… str. 4

3. Infolinia dla rodziców……………………………………………………………… str. 5

4. Wady postawy u dzieci -

na podstawie badań i konsultacji lekarskich prowadzonych w Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjnym „Promyk Słońca”…………………………………str. 7

5. Wady postawy - zalecenia i przeciwwskazania…………………………………str. 10

6. Ćwiczenia wspomagające leczenie wad postawy………………………………str. 12

1.

Wady postawy jako problem społeczny -

przesłanki do realizacji kampanii informacyjno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki wad postawy i promocji zdrowego stylu życia

Gwałtowne zmiany środowiska, postęp techniczny i cywilizacyjny znacznie ułatwiają życie współczesnemu człowiekowi. Człowiek dzięki nowoczesnym urządzeniom, postępowi motoryzacyjnemu i podniesieniu poziomu życia stał się wygodny i powoli zapomina o dobroczynnym wpływie ruchu na jego organizm. Dominacja siedzącego trybu życia jest najczęstszą przyczyną pojawiania się u dzieci w wieku rozwojowym wad postawy ciała. Wady te w późniejszym okresie życia stają się przyczyną problemów bólowych kręgosłupa i innych stawów.

W dzisiejszych czasach obserwuje się tendencję do eliminacji prostej aktywności fizycznej i zastępowanie jej wysiłkiem intelektualnym, co powoduje zmniejszanie obciążenia układu ruchu na rzecz zwiększania obciążenia układu nerwowego. Skutkiem tego jest wzrastająca liczba osób niepełnosprawnych fizycznie oraz psychicznie. Zjawisko to powszechnie zaliczane jest do następstw /skutków przemian cywilizacyjnych - i związane jest w ewolucyjnym rytmem przemian /dostosowań gatunkowych.
Charakterystyczną cechą naszych czasów jest zmniejszanie się spontanicznego zapotrzebowania na ruch, na fizyczny wysiłek, które są niezbędne do normalnego funkcjonowania organizmu.

Zdrowe, zgrabne, o pięknej sylwetce dziecko to marzenie wszystkich rodziców. Niestety warunki, w których żyjemy nie sprzyjają samoczynnej realizacji tego celu. Niedostatek ruchu, telewizja, zanieczyszczenie środowiska powodują, że nasze dzieci nie zawsze rosną i rozwijają się prawidłowo.

Podstaw powstawania wad postawy u dzieci doszukać się należy już we wczesnym dzieciństwie. Mała aktywność ruchowa powoduje, że mięśnie są słabsze, a układ krążenia i oddechowy mniej wydolne. Organizm dziecka staje się przez to bardziej podatny na niekorzystne zmiany. Wady postawy w postaci popularnego „ garbienia się „, skrzywień kręgosłupa, płaskostopia powodują nie tylko defekty urody, ale mają wielce niekorzystny wpływ na dalszy rozwój dziecka.

Raporty WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) o stanie zdrowotności obecnej populacji ludzkiej, szczególnie w zakresie wad postawy są alarmujące! Piśmiennictwo naukowe wskazuje na występowanie wad postawy u 80 % dzieci. U 36% -50 % dzieci wady te dotyczą one głównie kręgosłupa, a u 56-60% - kończyn dolnych, głównie stóp. Wady postawy występujące u dzieci to problem zdrowotny i społeczny. Konieczne jest wprowadzanie zdrowotnych programów profilaktyczno-leczniczych i ich sumienna realizacja.

2.

Cele i działania kampanii „POSTAWA TO PODSTAWA, więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!”

Kampania informacyjno-edukacyjna „POSTAWA TO PODSTAWA, więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup”, realizowana ze środków FIO przez Fundację „Promyk Słońca” od października do grudnia 2007 r., adresowana była do rodziców małych dzieci w wieku od 0 do 6 lat. W ramach kampanii prowadzone były działania

- propagujące wiedzę na temat rozwoju ruchowego dziecka w pierwszych latach życia, umożliwiającą wczesne wykrycie nieprawidłowości - schorzeń narządów ruchu - będących przyczyną wad postawy

- edukujące rodziców w zakresie prawidłowej opieki nad dzieckiem ukierunkowanej na profilaktykę wad postawy

- promujące ruch i zdrowy styl życia jako warunek prawidłowego rozwoju dziecka, a w szczególności - prawidłowego rozwoju ruchowego.

Głównym celem kampanii było podniesienie świadomości rodziców w zakresie ochrony zdrowia i możliwości zapobiegania wadom postawy. Założone cele szczegółowe były następujące:

-szerzenie wśród rodziców i opiekunów informacji na temat prawidłowego rozwoju ruchowego dziecka, możliwości wczesnego wykrywania nieprawidłowości i zapobiegania schorzeniom narządów ruchu,

- promocja zdrowego stylu życia mającego wpływ na zdrowie człowieka i prawidłowy rozwój dziecka.

Opracowując projekt kampanii informacyjno-edukacyjnej na rzecz profilaktyki wad postawy i promocji zdrowego stylu życia uznaliśmy, że najskuteczniejszym sposobem osiągnięcia założonych celów, będzie przekaz lekarski oraz dotarcie do rodziców z broszurą informacyjno-edukacyjną zawierającą rzetelne, fachowe, podane w przystępnej formie informacje. Wyszliśmy z założenia, że ważne są diagnostyka i wczesne wykrywanie wad postawy zwiększające szanse na korekcję, a także profilaktyka - świadomość rodziców, że prawidłowa opieka nad dzieckiem w pierwszych latach jego życia mogą uchronić dziecko przed schorzeniami narządów ruchu, wadami postawy. Chcieliśmy uświadomić rodzicom, że aktywność fizyczna i zdrowa dieta to najskuteczniejsze formy wspomagania zdrowia.

W ramach kampanii przeprowadzono następujące działania:

1) Opracowano i opublikowano broszurę informacyjno-edukacyjną dla rodziców na temat rozwoju ruchowego dziecka, profilaktyki wad postawy oraz korzyści wynikających ze zdrowego stylu życia.

2) Uruchomiono infolinię dla rodziców

3) Prowadzono bezpłatne badania i konsultacje lekarskie dla dzieci

4) Zorganizowano imprezę sportowo-rekreacyjną promującą zdrowy styl życia, w tym aktywność fizyczną i zdrową dietę.

3.

Infolinia dla rodziców

W ramach kampanii informacyjno - edukacyjnej „POSTAWA TO PODSTAWA - więc mamo, tato zadbajcie o mój kręgosłup!” uruchomiona została infolinia, która działała 4 razy w tygodniu przez 2 godziny ( we wtorki i środy w godz. 13.00 - 15.00 oraz w poniedziałki i piątki w godz. 18.00- 20.00).

Specjalista rehabilitacji udzielał rodzicom informacji na temat wad postawy i rozwoju ruchowego dziecka. W okresie funkcjonowania infolinii z pytaniami dotyczącymi wad postawy u dzieci zgłosiło się 70 rodziców.

Pytania dotyczyły zagadnień, które podzielić można na następujące grupy:

1. Problemy dotyczące rozwoju dziecka.

Rodzice pytali najczęściej, w jakim wieku dziecko powinno siadać, a kiedy powinno już samodzielnie chodzić itp.

2. Pytania dotyczące wad postawy u dzieci.

Wiele pytań z tej grupy dotyczyło definicji poszczególnych wad postawy, szczególnie skoliozy u dzieci. Często pojawiało się też pytanie o zasadność chodzenia na basen dzieci z wadą postawy.

3. Pytania dotyczące rehabilitacji wad postawy.

Tu często pojawiało się pytanie o skoliozę kręgosłupa. Wiele było również pytań dotyczących rehabilitacji metodą Vojty.

4. Pytania dotyczące warunków uczestnictwa w programie „POSTAWA TO PODSTAWA” i zapisywania się na rehabilitację.

5. Pozostałe pytania dotyczyły m.in. wątpliwości związanych z zakupem i wyborem odpowiedniego obuwia dla dzieci, wkładek ortopedycznych oraz używania chodzików.

4.

Wady postawy u dzieci -

na podstawie badań i konsultacji lekarskich prowadzonych w Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjnym „Promyk Słońca”

W trakcie realizacji kampanii istniała możliwość konsultacji lekarskich. Lekarz rehabilitacji badał dziecko, dzięki czemu rodzice mogli skonsultować ze specjalistą zaobserwowane u dziecka niepokojące objawy dotyczące schorzeń narządu ruchu. Lekarz badał dziecko i udzielał wskazówek na temat dalszego postępowania w kierunku korekcji wykrytej wady.

Na konsultacje do specjalisty zgłoszonych zostało 168 dzieci w wieku od 1 miesiąca do 11 roku życia. Wady postawy wykryto u 128 dzieci.

Najczęściej stwierdzano płaskostopie, nieprawidłowości krzywizn fizjologicznych kręgosłupa, odstające łopatki, stopy płasko-koślawe, okrągłe plecy i wady klatki piersiowej. Stosunkowo rzadko występowały asymetria ułożeniowa, kręcz szyi, szpotawość nóg i kyfoza.

Wada postawy	Liczba dzieci, u których lekarz zdiagnozował daną wadę
płaskostopie	75
skolioza	23
odstające łopatki	26
stopy płasko-koślawe	12
okrągłe plecy	10
hyperlordoza	8
zapadnięta klatka piersiowa	8
wystający brzuch	7
koślawe kolana	7
asymetria złożeniowa	6
kyfoza	4
wewnętrzne ustawienie stóp (nieprawidłowy chód)	4
szpotawość nóg	2
kręcz szyi	1

Wnioski:

Najczęściej pojawiały się wady stóp i skolioza kręgosłupa. Wady postawy stwierdzono u 76 % dzieci, wobec czego działania z zakresu promocji zdrowia oraz wczesne wdrożenie programów rehabilitacyjnych są jak najbardziej uzasadnione i pożądane z punktu widzenia zdrowia przyszłych pokoleń.

5.

Wady postawy - zalecenia i przeciwwskazania

WADY POSTAWY, BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA - SKOLIOZA, ASYMETRIA BARKÓW I ŁOPATEK

ZALECENIA:

1. W ciągu dnia dziecko powinno jak najdłużej przebywać w pozycji leżącej na brzuchu z łokciami wysuniętymi do przodu (odrabianie lekcji, czytanie, oglądanie telewizji itp.)

2. Dzieci powinny spać na twardym materacu z „ jaśkiem „ pod głowa.

3. Noszenie książek do szkoły jak najdłużej w dobrze dopasowanym tornistrze, ewentualnie torbie przewieszonej przez ramię.

4. Najkorzystniejszym sportem jest pływanie stylem klasycznym i na grzbiecie, jazda na rowerze z wysoko uniesioną kierownicą i obniżonym siodełkiem, łyżwy i wrotki.

5. Zaleca się systematyczne wykonywanie ćwiczeń - minimum 1 raz dziennie 20 - 30 min.

6. Dieta wysokobiałkowa z dużą ilością warzyw i owoców.

7. Zalecana jest zabawa na czworakach, umiarkowany bieg.

PRZECIWWSKAZANIA:

1. Uprawianie ćwiczeń z elementami skoków i skłonów bocznych.

2. Długotrwałe stanie oraz siedzenie, dźwiganie ciężarów.

3. Gry sportowe znacznie ograniczyć.

4. Uprawianie dyscyplin sportowych: gimnastyki artystycznej, akrobatycznej.

STOPA PŁASKA I PŁASKO - KOŚLAWA

ZALECENIA:

1. Przestrzeganie codziennej higieny i pielęgnacji stóp, kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli.

2. Chodzenie i bieganie boso po urozmaiconym terenie i podłożu ( trawie i piasku ).

3. Stosowanie odpowiedniego obuwia (o noszeniu wkładek ortopedycznych powinien decydować lekarz).

4. Nie przeciążanie stóp nadmiernym wysiłkiem.

5. Nauka prawidłowego chodu - równoległe stawianie stóp.

6. Jazda na rowerze, pływanie.

PRZECIWWSKAZANIA:

1. Długotrwałe stanie we wszystkich sytuacjach i okolicznościach życiowych.

2. Zeskoki, skoki na twarde podłoże ( skakanie przez skakankę, gumę na betonie, asfalcie).

3. Marsz z dużym obciążeniem, dźwiganie ciężarów.

4. Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp, piętach.

5. Uprawianie dyscyplin sportowych takich jak: piłka nożna, jazda na łyżwach, biegi długie i skoki.

6. Długotrwały wysiłek doprowadzający do przemęczenia mięśni wysklepiających stopę.

KOŚLAWOŚĆ KOLAN

ZALECENIA:

1. Dążymy do odciążenia stawów kolanowych we wszystkich możliwych warunkach.

2. Przestrzeganie codziennej higieny.

3. Częste przyjmowanie pozycji siadu skrzyżnego.

4. Sporty; pływanie, jazda na rowerze.

5. Przeciwdziałamy istniejącemu płaskostopiu.

6. Przy istniejącej nadwadze dziecka - postępowanie w kierunku jej zmniejszenia, nauka prawidłowego chodu.

PRZECIWWSKAZANIA:

1. Długotrwałe stanie.

2. Wyeliminowanie siadu płotkarskiego.

3. Siad klęczny.

4. Marsz na wewnętrznych krawędziach stóp.

5. Uprawianie dyscyplin sportowych: jazda na nartach, łyżwiarstwo.

6.

Ćwiczenia wspomagające leczenie wad postawy

W większości przypadków wadom postawy u dzieci można zapobiec. Można również je skutecznie korygować, czemu sprzyja wczesna diagnoza i prowadzenie systematycznej, zgodnej z zaleceniami specjalisty rehabilitacji. Wzmocnienie odpowiednich grup mięśniowych oraz nauczanie dziecka przyjmowania prawidłowej postawy uchroni je przed wadą, a prawidłowo dobrane ćwiczenia ruchowe są skuteczną formą leczenia.

Każdorazowo ćwiczenia trzeba rozpoczynać od prostych ruchów we wszystkich stawach. Dziecko powinno ćwiczyć w stroju niekrępującym ruchów, boso. Pokój, w którym ćwiczy, powinien być dobrze wywietrzony.

Ćwiczenia przynoszą pożądany skutek, jeżeli:

• przy ćwiczeniach asystować będą rodzice

• ćwiczenia będą wykonywane dokładnie

• ćwiczenia będą wykonywane systematycznie, najlepiej codziennie

• w ciągu dnia będziemy przypominać dziecku o przyjmowaniu prawidłowej postawy, wyprostowanej postawy.

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH I

1. Pw. Stanie, ręce na biodrach kciukami do przodu, brzuch wciągnięty, łopatki i pośladki ściągnięte, woreczek na głowie.

Ruch. Marsz na palcach i na całych stopach z wypychaniem woreczka w górę.

2. Pw. Leżenie tyłem, nogi zgięte, kolana przyciągnięte do klatki piersiowej, ręce w „skrzydełka”

Ruch. Wyprost nóg w kolanach.

3. Pw. Leżenie przodem, dłonie pod brodą, czoło na podłożu, nogi wyprostowane.

Ruch. Unoszenie na przemian wyprostowanych nóg nad podłogę tzw. „nożyce'

4. Pw. Leżenie przodem, ramiona w bok, czoło oparte na podłożu (wałek z kocyka pod brzuchem)

Ruch. Uniesienie tułowia, głowy i ramion w górę, uderzenie dwukrotnie dłońmi o podłoże z boku, przeniesienie ramion bokiem w górę i dwukrotne klaśnięcie dłońmi tuż nad podłożem.

5. Ćwiczenie oddechowe:

Pw. Siad klęczny

Ruch. Wdech nosem z uniesieniem rąk w górę, wydech ustami z przejściem do „ukłonu japońskiego”

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH II

1. Pw. Leżenie tyłem, nogi ugięte w kolanach, ramiona wzdłuż tułowia

Ruch. Przejście do półsiadu i powrót do leżenia - „brzuszki”

2. Pw. Jak wyżej

Ruch. Wznos bioder w górę - wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji wyjściowej

3. Pw. Leżenie przodem, ręce splecione pod brodą, między piętami woreczek

Ruch. Unoszenie nóg nad podłogę - wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji

wyjściowej

4. Pw. Leżenie przodem, ramiona splecione na karku, czoło oparte na podłożu (wałek z kocyka pod brzuchem)

Ruch. Odchylenie łokci w górę - wytrzymać licząc do 5, powrót do pozycji

wyjściowej

5. Ćwiczenie oddechowe:

Pw. Leżenie tyłem, nogi wyprostowane, ręce wyprostowane leżą na podłodze przy

głowie

Ruch. Wdech nosem, a następnie wydech ustami z przyciągnięciem kolan do klatki

piersiowej i chwytem dłońmi za kolana

(w czasie ćwiczenia barki i łopatki nie powinny być odrywane od podłogi)

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH III

1. Pw. Leżenie tyłem z nogami (wyprostowanymi w kolanach) uniesionymi nad podłożem pod kątem prostym i ramionami ułożonymi wzdłuż tułowia.

Ruch. Uniesienie górnej części tułowia nad podłoże i zbliżenie dłoni do stóp

(scyzoryk)

2. Pw. Siad skrzyżny, RR wyprostowane z woreczkiem

Ruch. Przekładanie za plecami woreczka z ręki do ręki (z góry na dół) pamiętając o

prostych plecach.

3. Pw. Leżenie przodem, woreczek trzymana w dłoniach na pośladkach, nogi wyprostowane i złączone

Ruch. Ściągnięcie łopatek i wznos tułowia i głowy w górę

4. Pw. Siad klęczny

Ruch. Wznos ramion z woreczkiem jak najwyżej w górę i przejście do „ukłonu japońskiego”, sięgając i kładąc woreczek jak najdalej w przód.

5. Ćwiczenie oddechowe:

Pw. Leżenie przodem ręce pod brodą. Wdech - podnosimy nogi i górną część ciała, tak by, przez chwilę tylko brzuch dotykał podłoża. Swobodnie opadamy na ziemię, głowę kładziemy na policzku - wydech.

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH I - PŁASKOSTOPIE

1. Pw. Siad prosty, ręce oparte z tyłu o podłoże

Ruch. Naprzemienne maksymalne zgięcie i prostowanie stóp „zmiana biegów”

2. Pw. Siad na krześle, proste plecy

Ruch. Zbieranie z podłogi małych przedmiotów: klocków, kulek z papieru, kredek

3. Pw. Stanie lub siad ugięty skorygowany

Ruch. Chwyt małego przedmiotu palcami stóp i rzut do określonego celu

4. Pw. Leżenie tyłem palcami stóp trzymamy: szarfy, ołówki, chusteczki

Ruch. „rowerek”

5. Chód gąsienicy: przesuwanie się do przodu z silnym podkurczaniem i prostowaniem palców stóp

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH II - PŁASKOSTOPIE

1. Pw. Siad prosty, ręce oparte z tyłu o podłoże

Ruch. Maksymalne zgięcie i prostowanie stóp - jednocześnie

2. Pw. Siad na krześle, proste plecy na podłodze leży kartka papieru i ołówek

Ruch. Chwyt palcami jednej stopy ołówka i rysowanie nim na kartce

(druga stopa przytrzymuje papier)

3. Pw. Siad na krześle

Ruch. Chwyt małego przedmiotu palcami stóp i podawanie go do ręki przeciwnej

(nie należy pochylać pleców w przód)

4. Pw. Leżenie tyłem ręce w „skrzydełka”, nogi ugięte, palce obu stóp trzymają woreczek,

Ruch. Przejście do leżenia przewrotnego, z położeniem woreczka na podłodze za głową

5. Chód na palcach, na zewnętrznych krawędziach stóp (sylwetka skorygowana)

ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH III - PŁASKOSTOPIE

1. Pw. Postawa zasadnicza, ręce wyprostowane splecione za plecami

Ruch. Marsz z podwiniętymi podeszwowo palcami

2. Pw. Siad ugięty podparty, podeszwy stóp skierowane do siebie

Ruch. Klaskanie stopami.

3. Pw. Leżenie tyłem, ręce wzdłuż tułowia, nogi ugięte w kolanach oparte o ścianę

Ruch. „Gąsienica” pionowo w górę po ścianie.

4. Pw. Postawa zasadnicza

Ruch. Wspięcie na palce - pięta - palce

5. PW. Postawa zasadnicza

Ruch. Marsz z ołówkami trzymanymi palcami stóp

15

---