UOKiK

Kompetencje Prezesa UOKiK

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji państwowej. Odpowiada bezpośrednio przed Prezesem Rady Ministrów. Powoływany jest przez niego spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego. Do kompetencji Prezesa UOKiK należy kształtowanie polityki antymonopolowej oraz polityki ochrony konsumentów.

 

Podstawowym instrumentem Prezesa Urzędu w zakresie ochrony konkurencji jest prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję - nadużywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień (karteli). Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem kary pieniężnej. Prezesowi UOKiK przysługuje również prawo kontroli koncentracji, w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku łączenia się przedsiębiorców powstanie podmiot dominujący na rynku.

 

Od 2004 roku Prezes UOKiK opiniuje projekty pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej, która jest jedynym organem władnym podejmować decyzje w sprawach zgodności wsparcia ze Wspólnym Rynkiem. Na podstawie sprawozdań podmiotów udzielających pomocy oraz jej beneficjentów Prezes Urzędu przygotowuje raporty roczne o wsparciu państwa - przede wszystkim jego skuteczności i efektywności, a także wpływie na konkurencję.

 

Do kompetencji Prezesa Urzędu należy również prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań, a także, na podstawie ustawy z 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożeniem kary pieniężnej. Ochronie słabszych uczestników rynku służą również działania zmierzające do wyeliminowania z obrotu prawnego niedozwolonych postanowień umownych - to znaczy kształtujących interesy konsumentów w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Podstawowym narzędziem są kontrole wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców.

 

Ochronie zdrowia i życia konsumentów służą postępowania w sprawach ogólnego bezpieczeństwa. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać między innymi wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie oraz, zgodnie z nowelizacją ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów z 12 stycznia 2007 roku, nałożyć karę pieniężną w wysokości do 100 tyś. zł. Zapewnieniu, że w obrocie znajdują się wyłącznie produkty bezpieczne i spełniające zasadnicze wymagania - określone w aktach prawnych wprowadzających do prawa polskiego tzw. dyrektywy nowego podejścia - służy system nadzoru rynku monitorowany przez Prezesa Urzędu. UOKiK jest odpowiedzialny również za zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych.

Praktyki ograniczające konkurencję

Zgodnie z ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest podejmowanie działań ograniczających konkurencję polegających na:

 

1. zawieraniu niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję (art. 6 ust. 1), w szczególności polegających na:

 

• ustalaniu - bezpośrednio lub pośrednio - cen,

• ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu,

• podziale rynków zbytu lub zakupu,

• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji,

• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy,

• ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem,

• uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i organizatora przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny;

 

2. nadużywaniu pozycji dominującej na rynku (art. 9 ust. 1), w szczególności polegającym na:

 

• bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen - nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich,

• ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego,

• przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji,

• narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszących przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści.

 

W przypadkach innych praktyk niż porozumienia ograniczające konkurencję bądź nadużywanie pozycji dominującej przedsiębiorcy uważający, że konkurent narusza ich interesy, mogą dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2003 Nr 153, poz. 1503 ze zm.).

Kontrola koncentracji

Kontrola koncentracji przedsiębiorców - w drodze połączenia, przejęcia kontroli, nabycia zorganizowanej części mienia - ma na celu przeciwdziałanie nadmiernej ich konsolidacji i uzyskiwania na rynku pozycji dominującej, powodującej istotne ograniczenie konkurencji.

 

Wstępną kontrolą Prezesa UOKiK objęte są jedynie te łączenia, które wywierają skutki na terytorium Polski. Zamiar koncentracji podlega obowiązkowi zgłoszenia, jeżeli łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 mld euro lub łączny obrót na terytorium Polski przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 mln euro.

 

Ustawa z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje sytuacje, w których - ze względu na potencjalnie niewielki wpływ planowanej koncentracji na rynek - obowiązek zgłoszenia jest wyłączony. Dotyczy to między innymi przypadków, gdy obrót przedsiębiorcy, nad którym przejmowana jest kontrola nie przekroczył na terytorium Polski w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 mln euro bądź łączenie dotyczy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej.

 

Prezes UOKiK wydaje zgodę na dokonanie koncentracji, jeżeli w jej wyniku konkurencja na rynku nie zostanie istotnie ograniczona (w szczególności przez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy), w przeciwnym wypadku - decyduje o zakazie łączenia. Dopuszczalne jest również zezwolenie na koncentrację pod pewnymi warunkami (na przykład odsprzedaż części majątku). Ustawa pozwala ponadto na wydanie zgody na łączenie prowadzące do ograniczenia konkurencji, jeżeli przyczyni się ono do rozwoju ekonomicznego lub postępu technicznego albo może wywrzeć pozytywny wpływ na gospodarkę narodową.

 

W przypadku dokonania koncentracji bez zgody Prezesa UOKiK, może on podjąć działania zmierzające do przywrócenia stanu efektywnej konkurencji - na przykład przez nakazanie podziału przedsiębiorcy bądź odsprzedaży części udziałów, a także nałożyć na podmioty biorące w niej udział karę finansową w wysokości do 10 proc. ubiegłorocznego przychodu.

Programy pomocowe i pomoc indywidualna

Programy pomocowe są aktami normatywnymi (np. ustawami albo rozporządzeniami), które zawierają podstawy prawne przyznawania określonego wsparcia przedsiębiorcom i jednocześnie określają zasady oraz warunki udzielania tego wsparcia m.in.:

• krąg beneficjentów;

• formę wsparcia (dotacja, rozłożenie na raty płatności podatku, gwarancja, poręczenie, itp.);

• przeznaczenie (np. na szkolenia, badania i rozwój, ochronę środowiska, zwiększanie zatrudnienia, restrukturyzację);

• organy udzielające;

• maksymalną wielkość wsparcia;

• czas trwania programu.

 

Należy podkreślić, iż co do zasady w programie pomocowym nie są wskazani konkretni przedsiębiorcy, którzy otrzymają pomoc - program stanowi akt o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, na którego podstawie będzie udzielana pomoc indywidualnym przedsiębiorcom (będą wydawane indywidualne decyzje lub zawierane umowy).

Zanim program pomocowy zacznie obowiązywać, musi zostać zaakceptowany przez Komisję Europejską (chyba że jest to program pomocy de minimis lub program w ramach wyłączeń grupowych, które nie wymagają akceptacji Komisji). W tym celu musi najpierw zostać notyfikowany (zgłoszony Komisji). Decyzję o notyfikacji programu podejmuje Rada Ministrów, po zapoznaniu się z opinią Prezesa UOKiK na temat zgodności programu z zasadami wspólnego rynku. Po wyrażeniu przez Radę Ministrów zgody na notyfikację, Prezes UOKiK dokonuje wymaganego zgłoszenia.

Należy pamiętać, iż pomoc udzielana indywidualnym przedsiębiorcom na podstawie zaakceptowanego przez Komisję Europejską programu pomocowego nie podlega już odrębnej notyfikacji, chyba że Komisja zażąda tego w decyzji akceptującej program. Komisja czyni tak niezbyt często, zazwyczaj w odniesieniu do przypadków, które uważa za wymagające dodatkowej weryfikacji, np. gdy wielkość pomocy jest bardzo wysoka lub też występują inne szczególne okoliczności udzielenia pomocy.

Duże projekty inwestycyjne
"Mechanizm przejrzystości" przewiduje konieczność poinformowania Komisji Europejskiej o udzieleniu pomocy, w ramach istniejącego programu pomocowego, na duży projekt inwestycyjny niepodlegający obowiązkowi notyfikacji. Chodzi o projekt, w przypadku którego całkowita wartość pomocy ze wszystkich źródeł nie przekracza 75 % maksymalnej kwoty pomocy, którą można byłoby uzyskać w danym regionie na inwestycję o wydatkach kwalifikowanych w wysokości 100 mln EUR, przy zastosowaniu standarowego pułapu pomocy określonego w mapie pomocy regionalnej (kwotowe limity wskazane zostały w pkt 64 Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007-2013). Pomoc publiczna udzielana na duży projekt inwestycyjny nie podlegający notyfikacji jest wykazywana KE na standardowym formularzu, który Państwo Członkowskie musi przesłać Komisji w ciągu 20 dni roboczych od dnia udzielenia pomocy przez właściwy organ.

Pomocą indywidualną jest pomoc udzielana poza programami pomocowymi to znaczy na podstawie aktu normatywnego, który nie został zaakceptowany przez Komisję Europejską jako program pomocowy. Pomocą indywidualną jest także pomoc udzielana wprawdzie na podstawie zaakceptowanego programu pomocowego, ale w stosunku do której Komisja zażądała odrębnej notyfikacji w decyzji akceptującej program (jak wskazano powyżej). Projekt pomocy indywidualnej (zarówno w pierwszym jak i drugim przypadku) podlega opiniowaniu przez Prezesa UOKiK, a następnie obowiązkowi zgłoszenia Komisji Europejskiej zgodnie z art. 88 TWE (notyfikacji).

Szczególnym rodzajem pomocy indywidualnej jest pomoc indywidualna na restrukturyzację. Jednym z warunków udzielenia takiej pomocy jest opracowanie przez przedsiębiorcę planu restrukturyzacyjnego, który określa działania mające na celu przywrócenie przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku. Restrukturyzacja musi być oparta na realistycznych założeniach i przeprowadzona w możliwie krótkim czasie.

 

Pomoc na restrukturyzację jest zazwyczaj udzielana w pakietach, to znaczy przedsiębiorca jednocześnie uzyskuje wiele różnych instrumentów wsparcia o takim samym przeznaczeniu (naprawa przedsiębiorstwa) - np. umorzenia zadłużenia publicznoprawnego od różnych organów, dotacje na restrukturyzację zatrudnienia, gwarancje spłaty kredytów obrotowych, pożyczki inwestycyjne itp. Dopiero łączne zastosowanie tych instrumentów, których otrzymanie zostało uwzględnione w planie restrukturyzacji, pozwoli na osiągnięcie założonego celu. Z tego względu, prawidłowe dokonanie oceny zgodności każdego instrumentu wymaga analizy wszystkich zaplanowanych działań łącznie (w pakiecie). Dlatego też w odniesieniu do pomocy indywidualnej na restrukturyzację obowiązuje szczególny tryb postępowania - z wnioskiem o wydanie opinii Prezesa UOKiK występuje nie podmiot udzielający pomocy (w odniesieniu do każdego instrumentu oddzielnie), lecz beneficjent pomocy (w odniesieniu do wszystkich instrumentów łącznie). Natomiast w celu zapewnienia, że beneficjent ma rzeczywiście szanse uzyskać wszystkie zaplanowane przez siebie instrumenty (czyli że plan restrukturyzacji jest wiarygodny) musi, wraz z wnioskiem o opinię, przedstawić zaświadczenia od poszczególnych podmiotów udzielających pomocy o możliwości udzielenia każdego instrumentu pomocowego.

Zbiorowe interesy konsumentów

Z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów mamy do czynienia wówczas, gdy bezprawna praktyka przedsiębiorcy dotyka nieograniczonej liczby osób - to znaczy potencjalnie każdy może zostać przez nią poszkodowany. Tak więc zbiorowych interesów konsumentów nie będzie naruszać na przykład błędne naliczenie rozmów na rachunku telefonicznym bądź niejasne sformułowanie w konkretnej umowie - są to sprawy indywidualne. Natomiast z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów będziemy mieli do czynienia w przypadku takiego skonstruowania systemu obsługi klienta, które w praktyce uniemożliwia reklamowanie kwestionowanego rachunku lub stosowanie w umowach ze wszystkimi konsumentami wzorców zawierających niedozwolone postanowienia.

Konsumenci, którzy chcą do UOKiK zgłosić skargę mogącą być podstawą do wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, powinni złożyć ją na piśmie pod adresem Urzędu. Zgodnie z art. 63 par. 2 kodeksu postępowania administracyjnego, zarówno w przypadku skargi, jak i próśb o udzielenie odpowiedzi, wszelkie wystąpienia do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powinny być opatrzone dokładnymi danymi teleadresowymi nadawcy. Zgłoszenia anonimowe nie będą przez Urząd rozpatrywane.

Niedozwolone klauzule - informacje podstawowe

W przypadku wielu dziedzin życia konsumenci nie mają możliwości negocjowania warunków proponowanej umowy. Ich rola sprowadza się do podpisania kontraktu bądź jego odrzucenia w całości. Dotyczy to na przykład umów stosowanych przez banki, operatorów telefonicznych, deweloperów, zakłady ubezpieczeń, biura podróży, dostawców gazu i energii elektrycznej itp. Powoduje to niebezpieczeństwo, że przedsiębiorca w umowie narzuci konsumentowi klauzule, które nie będą dla niego korzystne. Dlatego kodeks cywilny stanowi, że postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy. Przykładem są klauzule stawiające jako warunek odstąpienia od umowy zapłacenie kary lub wyłączające odpowiedzialność przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Podkreślić należy, że zawsze obowiązują zapisy określające główne świadczenia stron - na przykład cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

 

Konsument, który przypuszcza, że umowa, którą oferuje mu przedsiębiorca, zawiera postanowienie niedozwolone, powinien zwrócić przedsiębiorcy uwagę na ten fakt. W przypadku, gdy nie wyraża on zgody na zmianę kwestionowanych punktów kontraktu, najlepiej zmienić kontrahenta. Natomiast, jeśli umowa, którą już podpisaliśmy, zawiera niedozwolone postanowienia to - zgodnie z definicją określoną w kodeksie cywilnym - takie klauzule nie wiążą nas z mocy prawa. Jeżeli przedsiębiorca nie przychyli się do tego stanowiska, należy zwrócić się do sądu powszechnego (rejonowego lub okręgowego) o uznanie danego postanowienia za niewiążące. Na przykład, jeżeli chcemy odstąpić od umowy, a w jej warunkach znajduje się postanowienie wykluczające taką możliwość lub przewidujące rażąco wygórowaną karę, to możemy powołać się na niedozwolony charakter postanowienia umownego i jeżeli przedsiębiorca nie uwzględni naszych racji, dochodzić swych roszczeń sądownie. Może przy tym korzystać z pomocy miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów lub jednej z finansowanych z budżetu Państwa organizacji konsumenckich (Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich).

 

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeprowadza regularne kontrole wzorców stosowanych w umowach z konsumentami przez przedsiębiorców działających w wielu branżach - od szkół językowych i uczelni niepublicznych, przez organizatorów turystyki, zakłady ubezpieczeń i banki aż po telewizje kablowe i dostawców gazu. W ich następstwie skierowanych zostało szereg pozwów do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do Rejestru klauzul niedozwolonych. Od tego momentu ich stosowanie w obrocie z konsumentami staje się zakazane. Warto wspomnieć, że prawo składania pozwów do SOKiK przysługuje również miejskim (powiatowym) rzecznikom konsumentów, a także organizacjom pozarządowym oraz konsumentom.

Misja i wizja UOKiK

Misją Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest podnoszenie dobrobytu konsumentów poprzez ochronę i tworzenie warunków dla funkcjonowania konkurencji. Dzięki tym działaniom wzmocniona zostaje konkurencyjność przedsiębiorstw działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a poprzez to Urząd przyczynia się do rozwoju gospodarczego Polski.

 

Wizją Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest cieszący się powszechnym autorytetem i zaufaniem wśród konsumentów i przedsiębiorców organ ochrony konkurencji i konsumentów, którego praca przyczynia się do sukcesu gospodarczego Polski oraz Unii Europejskiej.

 

Misja i wizja Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów szczegółowo przedstawiona jest w programie rozwoju Urzędu, określającym nadrzędne cele i kierunki działania dla dobra Rzeczypospolitej Polskiej.

Historia Urzędu

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów powstał w 1990 roku jako Urząd Antymonopolowy. Po przełomie politycznym w roku 1989, kiedy gospodarka oparta została na mechanizmach wolnego rynku, 24 lutego 1990 roku uchwalono ustawę o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym. Stanowiła ona ważny element programu reformy rynkowej. Struktura gospodarki, odziedziczona po systemie centralnego planowania, charakteryzowała się bowiem wysokim poziomem monopolizacji, co mogło w istotny sposób ograniczyć powodzenie transformacji gospodarczej. W tej sytuacji szczególne znaczenie miało promowanie konkurencji i przeciwdziałanie antyrynkowym zachowaniom monopolistów. Stąd też na mocy ustawy powołano Urząd Antymonopolowy (UA), który rozpoczął działanie w maju po uchwaleniu statutu przez Radę Ministrów. W tym roku również zaczęły funkcjonować jego pierwsze delegatury.

Jako główne zadanie Urzędu wskazano przeciwdziałanie zawieraniu antykonkurencyjnych porozumień i nadużywaniu pozycji dominującej na rynku oraz kontrolę koncentracji przedsiębiorców. Kompetencje te były wielokrotnie zwiększane. Istotna zmiana miała miejsce w 1996 roku, kiedy po reformie administracji centralnej UA otrzymał swą obecną nazwę - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Rozszerzono przy tym zakres jego działań o ochronę interesów konsumentów. Jednocześnie Prezesowi Urzędu podporządkowano Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej.

W 2000 roku Urząd rozpoczął monitorowanie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom oraz nadzorowanie ogólnego bezpieczeństwa produktów.

Istotne znaczenie w rozwoju systemu ochrony konkurencji miała uchwalona 15 grudnia 2000 roku ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (weszła w życie w kwietniu 2001 roku). Określiła ona zasady funkcjonowania całego systemu ochrony konkurencji i konsumentów, w którym centralne miejsce zajmuje Prezes UOKiK. Jedną z najważniejszych zmian było wprowadzenie kadencyjności jego funkcji oraz obowiązku wyłaniania w drodze konkursu.

W 2002 roku UOKiK podjął działania mające na celu stworzenie systemu nadzoru rynku dla wyrobów podlegających dyrektywom wspólnotowym oraz sytemu monitorowania jakości paliw.

Wstąpienie do Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 roku dla UOKiK oznaczało przede wszystkim zakończenie procesu harmonizacji polskiego prawa antymonopolowego i konsumenckiego z regulacjami unijnymi. Od dnia akcesji Urząd działa w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN).

Prezes UOKiK reprezentuje Polskę w ramach sieci Consumer Protection Cooperation (CPC), do której należą instytucje publiczne odpowiedzialne za ochronę konsumentów w Unii Europejskiej. Została ona utworzona na podstawie przepisów wspólnotowych z 2004 roku. Celem CPC jest współpraca w zakresie zwalczania naruszeń interesów słabszych uczestników rynku o charakterze transgranicznym - a zatem wykraczających zasięgiem poza obszar jednego państwa.

16 lutego 2007 roku uchwalono nową ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. W celu usprawnienia działań podejmowanych przez UOKiK odstąpiono od prowadzenia postępowań na wniosek w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Wprowadzono również możliwość nakładania przez Prezesa UOKiK kar pieniężnych na przedsiębiorców, którzy naruszyli zbiorowe interesy konsumentów.

Przedsiębiorcy ankietowani przez CBOS pozytywnie odnoszą się do działań UOKiK jako instytucji dobrze służącej społeczeństwu. Akceptacja dla inicjatyw podejmowanych przez Urząd jest bardzo wysoka (73 proc.) wśród przedsiębiorców dużych i porównywalna z Kościołem oraz Najwyższą Izbą Kontroli.

Podobnego zdania jest dwie trzecie przedsiębiorców średniej wielkości oraz połowa małych.

Przez większość podmiotów gospodarczych Urząd postrzegany jest jako niezbędny, niezależny i wiarygodny. Najlepiej oceniają go duże przedsiębiorstwa. Aż 97 proc. z nich jest zdania, że działania UOKiK są potrzebne.

Ankietowani przedsiębiorcy zwracają również uwagę na pozycję Urzędu jako instytucji eksperckiej, pozostającej poza bieżącym nurtem polityki. Niezależność UOKiK docenili zarówno duzi, średnie jak i mali gracze rynkowi. Najlepiej ci pierwsi - opinię taką wyraziło aż 86 proc. z nich.

Ocena ta jest szczególnie ważna ze względu na wagę postępowań, które prowadzi Urząd. Formułując zarzuty naruszenia ustawy antymonopolowej, UOKiK definiuje pozycję rynkową przedsiębiorców, ocenia, czy określone zachowanie jest zgodne z prawem, co wpływa na ich wiarygodność gospodarczą, czasem giełdową.

Za wiarygodność Urząd ceniony jest przez wszystkie grupy podmiotów gospodarczych. Najbardziej przedsiębiorcy duzi i średni - odpowiednio 84 proc. i 79 proc. z nich.

UOKiK jest dobrze oceniany również przez konsumentów. Jak wynika z badań społecznych przeprowadzonych przez GfK Polonia, Urząd uważany jest przez nich za instytucję pomocną i potrzebną.

W zakresie edukacji konsumenckiej jest on autorytetem dla 22 proc. słabszych uczestników rynku. Takie stanowisko to prawdopodobnie wynik szeregu kampanii informacyjnych, które Urząd inicjuje od 2001 roku. Jednocześnie jednak, aż jedna trzecia konsumentów jest przekonana, że UOKiK rozpatruje także indywidualne skargi, co świadczy o nieznajomości kompetencji Urzędu.

Program łagodzenia kar

Regulacje pozwalające na odstąpienie od nałożenia sankcji finansowej lub jej obniżenie wobec tego przedsiębiorcy, który podjął współpracę z urzędem antymonopolowym oraz przedstawił dowody na istnienie niedozwolonego porozumienia ograniczającego konkurencję tworzą program łagodzenia kar (leniency). Jest on stosowany w niemal wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej.

 

Przedsiębiorca ubiegający się o objęcie programem może złożyć formalny wniosek (także skrócony i uproszczony) osobiście w siedzibie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie, pracownikowi UOKiK do protokołu, pocztą, faxem, a także emailem na adres:
[e-mail]. W dwóch ostatnich przypadkach niezbędne jest dostarczenie do Urzędu oryginału wniosku w ciągu 3 dni.

Delegatury

Wrocław

Bydgoszcz

Łódz

Lublin

Kraków

Warszawa

Gdańsk

Katowice

Poznań

Gospodarstwo Pomocnicze UOKiK

Gospodarstwo Pomocnicze Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów to komórka utworzona decyzją Prezesa Urzędu z dnia 30 grudnia 1998 r. Podstawowym przedmiotem jej działalności jest sprawowanie zarządu i administrowanie budynkiem Urzędu oraz jego obsługa gospodarczo-techniczna. Zakres działania Gospodarstwa Pomocniczego obejmuje m. in. prowadzenie gospodarki konserwacyjno-remontowej urządzeń i instalacji technicznych budynku, ochrona nieruchomości oraz prowadzenie spraw związanych z bezpieczeństwem BHP i przeciwpożarowym. Gospodarstwo Pomocnicze odpowiada także za utrzymanie budynku Urzędu i jego otoczenia w porządku i czystości. Komórka ta zajmuje się również organizacją i obsługą szkoleń oraz seminariów.

Departament Prawny

Do podstawowych zadań Departamentu Prawnego należy przygotowywanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów oraz reprezentowanie Prezesa UOKiK w postępowaniach sądowych.

Departament prowadzi obsługę prawną Urzędu, przygotowując projekty najważniejszych przepisów z zakresu prawa antymonopolowego i konsumenckiego, opiniuje projekty przygotowywane w departamentach merytorycznych. Ponadto, reprezentuje Prezesa Urzędu w postępowaniach przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (w sprawach odwołań od decyzji), sądem apelacyjnym (w sprawach apelacji od wyroków SOKiK) i Sądem Najwyższym (w sprawach kasacji wniesionych od wyroków sądu apelacyjnego), a także sądami administracyjnymi oraz innymi organami orzekającymi.

Departament Prawny wydaje opinie prawne w zakresie interpretacji przepisów ustawy antymonopolowej oraz innych ustaw, z których wynikają określone zadania i kompetencje Prezesa UOKiK oraz podległej mu Inspekcji Handlowej. Wyjaśnia wątpliwości prawne powstające w trakcie prac różnych komórek organizacyjnych Urzędu.

Ponadto, Departament zajmuje się gromadzeniem orzecznictwa zarówno krajowego, jak i wspólnotowego z zakresu ochrony konkurencji, konsumentów, pomocy publicznej oraz prowadzeniem rejestru odwołań i zażaleń kierowanych do SOKiK, apelacji wnoszonych do sądu apelacyjnego, kasacji wnoszonych do Sądu Najwyższego oraz skarg do sądów administracyjnych.

Departament Prawny analizuje orzecznictwo oraz wybrane zagadnienia z zakresu polskiego i wspólnotowego prawa ochrony konkurencji i konsumentów, redaguje również Dziennik Urzędowy UOKiK.

Departament Ochrony Konkurencji

Działania, które w imieniu Prezesa UOKiK podejmuje Departament Ochrony Konkurencji, mają na celu przeciwdziałanie porozumieniom antykonkurencyjnym oraz praktykom nadużywania dominującej pozycji rynkowej przez przedsiębiorców. DOK odpowiada za prowadzenie postępowań, a także przygotowuje decyzje i postanowienia w tym zakresie. Departament opracowuje stanowisko Prezesa Urzędu w związku z ewentualnymi odwołaniami, zażaleniami i kasacjami, jednocześnie kontroluje wykonanie wydanych decyzji i wyroków.

Pracownicy DOK reprezentują Urząd w pracach legislacyjnych związanych z zagadnieniami polityki konkurencji, przygotowują projekty rządowych programów rozwoju konkurencji i okresowe sprawozdania z ich realizacji. DOK współpracuje z Departamentem Prawnym i Orzecznictwa Europejskiego oraz z Departamentem Analiz Rynku.

Po 1 maja 2004 r., kompetencje Departamentu Ochrony Konkurencji zostały poszerzone o współdziałanie z Komisją Europejską oraz organami ds. konkurencji funkcjonującymi w państwach członkowskich UE w ramach Europejskiej Sieci Konkurencji (European Competition Network). Współpraca ma na celu koordynację działań na szczeblu unijnym i wynika ze zmian przyznających organom krajowym kompetencje w stosowaniu wspólnotowego prawa konkurencji (art. 81 i 82 Traktatu WE).

Departament Kontroli Koncentracji

Głównym zadaniem Departamentu jest monitorowanie poziomu koncentracji na poszczególnych rynkach krajowych oraz prowadzenie postępowań antymonopolowych. DKK przygotowuje i opiniuje również akty prawne, decyzje w sprawach koncentracji lub podziału przedsiębiorców oraz kar pieniężnych.

Departament ściśle współpracuje z organami Unii Europejskiej i krajów członkowskich Unii w zakresie kontroli koncentracji.

Departament Analiz Rynku

Departament Monitorowania Pomocy Publicznej

Departament Polityki Konsumenckiej

Podstawowym zadaniem departamentu jest kształtowanie i realizowanie rządowej polityki konsumenckiej. Główne narzędzie stanowi prowadzenie postępowań administracyjnych w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Departament inicjuje ponadto prace legislacyjne nad tworzeniem i nowelizacją przepisów dotyczących konsumentów.

Do kompetencji Departamentu Polityki Konsumenckiej należy ponadto wytaczanie (w porozumieniu z Departamentem Prawnym i Orzecznictwa Europejskiego) powództw o uznanie postanowień wzorców umownych za niedozwolone. DDK ponadto prowadzi rejestr klauzul.

Departament Polityki Konsumenckiej wspiera jednostki samorządu terytorialnego, krajowe organizacje społeczne i inne instytucje, do zadań których należy ochrona interesów konsumentów oraz inicjuje badania towarów i usług.

Ponadto DDK współdziała aktywnie z KE oraz organami ochrony konsumentów w państwach członkowskich w ramach Europejskiej Sieci Ochrony Konsumentów (Consumer Protection Cooperation).

Departament Nadzoru Rynku

Departament monitoruje poszczególne sektory w celu eliminowania z rynku produktów niebezpiecznych oraz wyrobów konsumenckich niespełniających zasadniczych wymagań.

 

W zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów Departament Nadzoru Rynku zatwierdza plany kontroli i monitoruje ich przebieg oraz poddaje ocenie ich skuteczność. Do jego kompetencji należy prowadzenie postępowań administracyjnych wobec producentów i importerów. Departament ewidencjonuje również produkty niebezpieczne, a także zbiera na ich temat informacje, które przekazuje następnie właściwym organom. Gromadzi ponadto powiadomienia przekazywane przez producentów i dystrybutorów o wprowadzonych na rynek wyrobach niespełniających wymagań bezpieczeństwa.

 

W imieniu Prezesa UOKiK Departament Nadzoru Rynku prowadzi postępowania administracyjne mające na celu ustalenie, czy wyroby oferowane konsumentom są zgodne z zasadniczymi wymaganiami określonymi w aktach prawnych wprowadzających do polskiego prawa tzw. dyrektywy nowego podejścia. Departament monitoruje również działanie systemu kontroli zgodności. W tym celu współpracuje z dziewięcioma organami wyspecjalizowanymi, opiniuje ich plany kontroli i przekazuje informacje o wprowadzanych do obrotu wyrobach niespełniających zasadniczych wymagań. Prowadzi również rejestr takich wyrobów.

Departament Współpracy z Zagranicą i Komunikacji Społecznej

Departament jest odpowiedzialny za kształtowanie oraz realizację polityki informacyjno-edukacyjnej Urzędu oraz współpracę międzynarodową w zakresie ochrony konkurencji i konsumentów. Do jego głównych zadań należy inicjowanie i przeprowadzanie kampanii społecznych, realizacja projektów wydawniczych i promocyjnych, współpraca ze środkami masowego przekazu oraz zarządzanie serwisami internetowymi Urzędu.

W jego kompetencjach leży także współpraca z instytucjami publicznymi oraz organizacjami pozarządowymi reprezentującymi interesy przedsiębiorców i konsumentów w kraju i za granicą.

W dziedzinie współpracy międzynarodowej ważne miejsce w pracach Departamentu zajmują kontakty bilateralne oraz wielostronne. Stale współdziała z instytucjami Unii Europejskiej i organizacjami międzynarodowymi, jak: OECD, WTO, ICPEN czy UNCTAD. Departament zajmuje się także organizacją oraz opracowywaniem programów wizyt zagranicznych delegacji.

Departament zajmuje się również inicjowaniem, koordynowaniem oraz realizowaniem projektów finansowych ze środków UE według procedur wspólnotowych.

DZK przygotowuje stanowiska Prezesa Urzędu oraz koordynuje obieg dokumentów opracowywanych przez inne komórki organizacyjne UOKiK kierowanych na posiedzenia Komitetu Europejskiego Rady Ministrów.

Ponadto, Departament jest koordynatorem systemu Europejskiej Wymiany Dokumentów-Polska, służącego do wypracowywania stanowisk naszego kraju w ramach prac grup roboczych Rady Unii Europejskiej. Jest również odpowiedzialny za tłumaczenia zlecane przez inne komórki organizacyjne. Departament Współpracy z Zagranicą i Komunikacji Społecznej stanowi punkt kontaktowy Technical Assistance Information Exchange Unit (TAIEX) oraz zarządza bazą danych OLISnet, w której przechowywane są dokumenty publikowane przez OECD.

Departament Budżetu i Administracji

Departament Inspekcji Handlowej

Departament Inspekcji Handlowej wykonuje zadania Prezesa UOKiK związane z planowaniem, koordynowaniem oraz analizą wyników kontroli prowadzonych przez Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej w zakresie artykułów żywnościowych, nieżywnościowych, paliw i usług.

Opracowuje zasady i przygotowuje programy kontroli oraz sporządza raporty dotyczące ich wyników, w tym także na potrzeby Rady Ministrów oraz Komisji Europejskiej. Prowadzi bazę danych niezbędnych do podejmowania działań kontrolnych w zakresie jakości paliw ciekłych (wykaz przedsiębiorców, stacji paliw i hurtowni oraz laboratoriów posiadających certyfikaty akredytacyjne na prowadzenie badań paliwa).

Departament opiniuje ponadto kierunki badań prowadzonych przez laboratoria oraz stosowane metody badawcze.

W ramach swoich kompetencji, DIH prowadzi postępowania w sprawach nakładania na przedsiębiorców kar pieniężnych za naruszenie przepisów ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw.

Laboratoria

Laboratoria Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - to jednostki posiadające certyfikaty Polskiego Centrum Akredytacji.

 

Do ich podstawowych zadań należy prowadzanie badań produktów, zlecanych przez Prezesa UOKiK lub Wojewódzkich Inspektorów Inspekcji Handlowej. Badaniom laboratoryjnym poddawane są produkty pobrane w toku kontroli prowadzanych przez IH. Najliczniejszą grupę badanych produktów na rynku konsumenckim stanowią produkty spożywcze, dlatego też większość Laboratoriów specjalizuje się w badaniu żywności. Ponadto, badaniom podlegają również produkty włókiennicze i inne artykuły nieżywnościowe (Specjalistyczne Laboratorium Produktów Włókienniczych i Analizy Instrumentalnej w Łodzi), paliwa i chemia gospodarcza (Specjalistyczne Laboratorium Badania Paliw i Produktów Chemii Gospodarczej w Bydgoszczy) oraz zabawki (Specjalistyczne Laboratorium Badania Zabawek w Lublinie).

 

Ponadto, Laboratoria wprowadzają nowe metody badawcze zgodnie z potrzebami UOKiK i WI IH, przedkładają propozycje zmian opiniowanych projektów aktów prawnych oraz projektów Polskich Norm.

Sekretariat Prezesa UOKiK

Biuro Dyrektora Generalnego

+ info ze strony

---