Temat 1: Obraz siebie

Rozwija się stopniowo, na jego rozwój wpływają doznania i przeżycia pozytywne i negatywne. Człowiek interpretuje życie przez pryzmat doświadczeń z pierwszych lat życia. Decydują one o nastawieniu do życia; w późniejszym okresie działają w sposób niewiadomy.

W skład tego obrazu wchodzi:

1. Potrzeba psychiczna

2.Obraz własnego ciała, płci

3.Własne umiejętności i zdolności

4.Co mi się należy od innych?

5.Co mamy, co posiadamy?

W obrazie siebie wyróżniamy:

- obraz realny(właściwości, jakie aktualnie posiadamy)

- obraz idealny(właściwości, jakie chcielibyśmy mieć)

- obraz powinnościowy,(jacy powinniśmy być)

Cechy dojrzałego obrazu siebie ( pozytywnego);

a) Akceptacja siebie, oznacza przede wszystkim akceptację różnych uczuć i emocji, które tłumimy, nie uznajemy za swoje, których się wstydzimy. Akceptacja siebie oznacza pogodzenie się z tym, że odczuwamy uczucia gniewu, złości, nienawiści, różnego rodzaju zabronione pragnienia.

b) Stawianie przed sobą realnych celi, które są możliwe do osiągnięcia.

c) Nie posiada nienawiści do innych ludzi

d) Combs i Snygg uważają że najważniejsze w dojrzałej osobowości jest to , aby O.S. człowieka był pozytywny, aby człowiek wierzył, że jest zdolny do walki z życiem i traktował siebie jako osobę, która jest równie wartościowa jak inni

e) Powinien uważać się za normalnego i nie dopatrywać się w swoim postępowaniu i zachowaniu czegoś dziwacznego.

f) Akceptacja siebie takim jakim się jest.

Cechy człowieka o negatywnym obrazie siebie:

a) często odczuwa smutek

b) zanadto zamartwia się o przyszłość

c) mówi, że wszystko robi źle

d) nic nie daje mu pełnego zadowolenia

e) wcześnie się budzi rano i nie może zasnąć

f) martwi się swoim zdrowiem

Właściwości neurotycznego obrazu siebie:

• wiążą się z nienawiścią i pogardą wobec siebie i objawiają się tak:

- stawianie sobie zbyt wysokich wymagań (Charakterystyczną cechą stawianych sobie zbyt wysokich wymagań jest to, że człowiek nie może im nigdy sprostać, że ich realizacja staje się niemożliwa i w związku z tym człowiek taki przeżywa niechęć i nienawiść do siebie)

- potrzeba osiągania perfekcji (wyraża się chęcią bycia doskonałym pod każdym względem)

- nadmierna ambicja

- oskarżanie siebie (Oskarżanie siebie za nie wypełnianie stawianych sobie wymagań, za brak odwagi, zręczności, opanowania, siły woli)

- umyślne wystawianie siebie na frustrację

- autodestrukcyjne impulsy i czyny (niszczenie własnego ciała, sił psychicznych i pozycji społecznej)

Z obrazem siebie łączy się samoocena- określenie wartości własnej osoby, stopień, w jakim ktoś akceptuje siebie i określa się jako zasługujący na pochwałę.

Metody, którymi ludzie się posługują, aby ocenić ogólną wartość siebie:

1. Poznawcza- człowiek sumuje wiedzę o silnych i słabych str., wynik formułuje w ogólną ocenę siebie.

2. Afektywna- koncentruje się na zasadzie przeżyć i emocji; są one pozytywne i negatywne.

Wyróżnia się 3 rodzaje samoocen;

- Samoocena negatywna

- Samoocena zawyżona

- Samoocena adekwatna

Ad 1

Z samooceną zaniżoną mamy do czynienia, gdy jednostka przypisuje sobie niższe możliwości niż posiada rzeczywiście, a więc nie docenia swych możliwości. Niska samoocena powoduje obniżenie poziomu oczekiwań, co do efektów dalszej działalności. Jednostka oczekuje niskich wyników, toteż, gdy staje przed większymi wymaganiami obawia się niepowodzeń i konieczności dalszego obniżenia samooceny.

Ad 2

Samoocena zawyżona polega na przypisywaniu sobie wyższych możliwości, niż się faktycznie posiada. Występuje ona wówczas, gdy człowiek przecenia swe możliwości i bezkrytycznie podejmuje się zadań narażając się przez to na zawód i przykre uczucia. Nie osiągając tego, co zakładał stara się pomniejszyć swoją winę.

Ad 3

Następstwem samooceny adekwatnej ( trafnej) jest podejmowanie zadań odpowiadających możliwościom

Co pozwala na uniknięcie niepowodzeń i chroni przed przykrymi doznaniami emocjonalnymi, marnowaniem wysiłku. Takie jednostki lepiej dają sobie radę z sytuacjami trudnymi niż osoby o samoocenie zaniżonej lub zawyżonej.

Światopogląd- są to zbiory przekonań, które objaśniają porządek całego świata oraz dostarczają wzorca godziwego życia.

Różnorodne sposoby obrony poczucia własnej wartości:

* proces autoafirmacji - ludzie dowiadują się o swoich niskich kompetencjach w jakiejś sferze, starają się wykazać, że są kompetentni w innej dziedzinie.

* dokonywanie porównań z innymi ludźmi- ludzie,których samoocena jest zagrożona szczególnie chętnie porównują się, ale z gorszymi od siebie. Konstatacja, że jesteśmy lepsi od innych, jest źródłem pocieszenia i przychylnego myślenia o sobie.

* unikanie takich zadań, - których wynik może być diagnostyczny dla rzeczywistego poziomu ich kompetencji, bo może okazać się, że wcale nie jesteśmy wyjątkowo mądrzy

* podejmowanie takich zadań, których wynik zawsze może być zinterpretowany z korzyścią dla własnej samooceny- mało diagnostyczne są, np. porażki w zadaniach zbyt trudnych, stąd zadań takich nie trzeba unikać, bo doznane w nich niepowodzenie nie wskazuje na niski zasób umiejętności

* blamaże o charakterze towarzyskim, - jeśli robimy coś źle, ale równie źle jak inni, to nie jest to b. Obciążające dla naszej samooceny. Nasze zachowania, które wyróżniają nas z otoczenia są podstawą do oceniania, jacy jesteśmy. Zachowania i ich wyniki, które są charakterystyczne dla prawie wszystkich, wskazują raczej na cechy sytuacji, w jakich się znaleźliśmy

* obronne interpretacje wszystkich wyników - źródeł sukcesu upatrują ludzie głównie we własnych zdolnościach, natomiast źródeł porażek w braku szczęścia, tendencyjnych działaniach innych osób ukierunkowanych na odebranie im zasłużonego zwycięstwa. Czasem też przyznają, że źródła porażki tkwią w nich samych, ale poszukiwać ich należy nie w braku zdolności, ale w braku wystarczającego wysiłku włożonego w przygotowanie się do zadania.

* przyznawanie się do jakichkolwiek związków z ludźmi sławnymi, odnoszącymi sukcesy - czerpiąc z tego tytułu dumę i satysfakcję. Wykorzystując fakt, że sami decydują o tym, z kim będą porównywać własne kompetencje i umiejętności podtrzymują wiarę, że są lepsi od innych

* pozytywna autoprezentacja, - czyli ukazywanie siebie w korzystnym świetle podczas kontaktów z innymi ludźmi do wywierania pozytywnego wrażenia. Z kolei świadomość człowieka, że inni myślą o nim b. Pozytywnie poprawia mu samopoczucie i podnosi samoocenę

* rywalizacja z innymi - człowiek preferujący tę formę, dokonuje czynów i wyczynów, które go wyróżniają z otoczenia i wskazują na jego wybitność i niepowtarzalność, zyskują uznanie społeczne. Wybierając tę formę, człowiek konstruuje rolę porównań społecznych i umieszcza na niej siebie oraz osoby z własnego otoczenia. Im wyżej znajduje się na tej skali w zestawieniu z innymi, tym bardziej dowartościowuje siebie, tworzy bardziej pozytywny O.S. Ambitne działania ekonomiczne, edukacyjne, artystyczne, czy naukowe, które kończą się sukcesem i zyskują aprobatę otoczenia pozwalają poprawić pozycję na tej skali. W formie tej ważne znaczenie odgrywa ROZGŁOS I SŁAWA na skalę lokalną lub międzynarodową. Sławne są gwiazdy filmowe, wybitni uczeni, politycy, ale także nauczyciele i lekarze pracujący w lokalnym środowisku.

Temat 2: Płeć a zachowania społeczne

Płeć może być:

a) biologiczna- charakterystyka kobiet i mężczyzn zdeterminowana wyglądem narządów.

b) psychologiczna- stopień w jakim przejawiają się cechy tradycyjnie kobiece/męskie.

Role związane z płocią- oznaczają zespół społecznych oczekiwań kierowanych wobec kobiet i odrębnych wobec mężczyzn.

Według stereotypu, czym charakteryzuje się mężczyzna?

- agresywny, niezależny, niepoddaje się emocjom, otwarty na eksploatacje świata, umysł mat.

Według stereotypu, czym charakteryzuje się kobieta?

- emocjonalnie wrażliwa, zaburzona, współczująca, pasywna, zamknięta na poznawanie świata, umysł literacki i sztuka.

Stereotypy- związane z płcią, obejmują uogólnione i uproszczone wyobrażenia oraz związane z nimi oczekiwania odnośnie sposobu myślenia, odczuwania, zachowania kobiet bądź mężczyzn.

Typy płci według Sandry Bem:

* męski- wysoka męskość

* kobiecy- wysoka kobiecość

* androgeniczny- jest to wysoka męskość i kobiecość

* nieokreślony- niska męskość i kobiecość

Techniki wabienia płci przeciwnej

a) taktyki męskie

- prezentacja statusu społecznego i zasobów finansowych

- otwarte okazywanie zaangażowania uczuciowego

- okazywanie zrozumienia i współczucia, wsparcie

- udają delikatność, popisywanie się tężyzną fizyczną

- poszukują kobiet urody i młodości

b) taktyki kobiece

- dbałość o wygląd zewnętrzny

- okazywanie wierności

- sygnalizowanie dostępności sexualnej

- szukają silnych, wysokich, zaradnych mężczyzn

Seksizm- przekonanie świadome bądź nie, że druga płeć jest gorsza.

Feminizm- ruch na rzecz kobiet.

Różne typologie:

- feminizm liberalny (zniesienie wszelkich form dyskryminacji kobiet, został stworzony przez kobiety z klasy średniej o wyższym wykształceniu)

- feminizm socjalistyczny (zakładał, że dyskryminacja kobiet jest faktem społ., który zniknie wraz z podziałem społeczeństwa na klasy)

- feminizm radykalny (głosił hasło rewolucji feministycznej, jako metody wyzwolenia się z ucisku i wyzysku)

- feminizm kulturowy (protest żeńskiej elity kulturalnej naszego świata wobec maskulinizacji języka, nauki, kultury)

- feminizm siły (to walka na polu społecznym, politycznym, ekonomicznym o pełną indywidualną społeczno-ekonomiczną równość kobiet)

Temat 3: Wywieranie wpływu na innych - AUTOPREZENTACJA

To świadoma kontrola i kształtowanie własnego wizerunku publicznego w taki sposób, aby odebrano nas zgodnie z naszymi potrzebami i celami.

Taktyki autoprezentacji:

* obronne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na ochronę zagrożonej tożsamości lub poczucia własnej wartości, należą do nich:

- samoutrudnianie- rzucanie kłód pod własne nogi. Angażowanie się w działania, które obniżają szansę sukcesu a jednocześnie zwalniają z osobistej odpowiedzialności za poniesioną porażkę a w dodatku nasilają osobistą chwałe w przypadku sukcesu.

- suplikacja- prezentowanie własnej bezradności w nadziei uzyskania pomocy od innych dzięki odwołaniu się do normy odpowiedzialności społecznej, która nakazuje pomagać słabszemu.

- wymówki- zaprzeczanie intencji wyrządzania szkody i przekonywanie, że nie miało się kontroli nad przebiegiem zadania, zachowania, które wyrządziło szkodę.

- usprawiedliwienia- to akceptacja własnej odpowiedzialności z argumentacją, że czyn jest małoszkodliwy, albo dotyczy czegoś innego niż szkoda.

- przeprosiny- to akceptowanie własnej odpowiedzialności za szkodę, okazanie żalu, kompensowanie szkody ofierze.

* asertywne taktyki autoprezentacji (to zachowania ukierunkowane na zbudowanie, pozyskanie, utrwalenie jakiejś nowej tożsamości naszej osoby)

- ingracjacja- oznacza tendencję do wykorzystania dla własnej korzyści kontaktu z drugą osobą zwłaszcza pod jakimś względem znaczącą.

- zastraszanie- polega na prezentacji groźnego wizerunku dla zaprezentowania swoich znacznych możliwości. Jest skuteczna jedynie wobec osób słabszych.

- moralizowanie

- autopromocja przez skojarzenie- kąpanie się w cudzej chwale i unikanie pechowców. Przyznawanie się do jakichkolwiek związków z ludźmi sławnymi mając z tego dumę i satysfakcję.

- autopromocja kompetencji- przedstawianie własnych osiągnięć jako większych niż w rzeczywistości, podkreślanie trudności pokonanych przeszkód.

Wyróżniamy 3 cele, jakim mogą służyć zabiegi ingracjacyjne:

a) uzyskanie czegoś od partnera

b) zabezpieczenie się przed zagrożeniem ze strony partnera

c) podniesienie własnej wartości

Najczęściej stosowanymi technikami ingracjacyjnymi są:

1. Konformizm

2. Podnoszenie wartości partnera

3. Prezentacja samego siebie

Ad. 1 Konformizm W zachowaniach o charakterze ingracjacji konformizm przybiera najczęściej formę komunikowania zgodności z normami, wzorami, opiniami, czy zachowaniami partnera. Klasa tych zachowań obejmuje wiele różnych form. Począwszy od przytakiwania wyrażanym przez partnera opiniom, poprzez przyjmowanie z góry stanowisk czy sądów antycypowanych u drugiej osoby, aż po bardziej kompleksowe formy identyfikacji są kształtem jej zachowań. Technika konformizmu jest techniką kosztowną. Imitacja zachowań przy opinii często niezgodnych z akceptowanymi może wywołać dysonans poznawczy lub obniżenie samooceny. Równocześnie prezentacja zgodności z twierdzeniami partnera nie zawsze wypada wiarygodnie. O wiarygodności tych zabiegów decydują takie czynniki, jak: szybkość zmiany poglądów, liczba twierdzeń, których ta zmienność dotyczy i forma wyrażania konformizmu. Zbyt gwałtowna i globalna zmiana przekonań i nadmiernie bezpośrednia forma rezygnacji z nich mogą nasunąć podejrzenia, co do ich fałszywości wywołując nieufność, a nawet wrogość partnera i przekreślając tym samym skuteczność zabiegu. Stąd też bardziej efektywny będzie konformizm opóźniony, a także połączenie tego zabiegu z niezgodnością na nieznaczącym dla partnera obszarze, czyli wobec mniej istotnych spraw. Można też oczekiwać większej skuteczności konformizmu antypacyjnego bądź postkonformizmu, oznacza to, że większa efektywność w podnoszeniu atrakcyjności w oczach partnera przypisuje się wyrażaniu zgodności w zakresie, których potrzebuje on poparcia i utwierdzenia. Sugeruje się także pewien okres pozornej stabilności własnych sądów poprzedzającej zaprezentowanie zgodności z partnerem, zgodności będącej wynikiem dłuższego procesu przeobrażeń i przemyśleń.

Ad.2 Podnoszenie wartości partnera polega na komunikowaniu pozytywnej oceny partnera, stosowane jest zarówno w sposób bezpośredni jak i pośredni. Efektywność tego zabiegu opiera się na założeniu o dużej atrakcyjności osób, które myślą o nas pozytywnie, gdy się jest poprzez inną osobę lubianym, szanowanym, czy poważanym powoduje to niemal automatycznie wzrost tendencji do lubienia tej osoby. Atrakcyjność pozytywnie widzącego nas partnera rośnie, gdy ocena jest prezentowana personalnie, tzn. w bezpośrednich kontaktach. Efektywność tej techniki zależy od kontekstu, w którym jest stosowana. Pozytywna ocena partnera nie powinna być ani zbyt wyszukana, ani nazbyt przejrzysta w swej intencji, bądź też jawnie fałszywa, tzn. przypisująca właściwości, których nieobecność jest jaskrawo widoczna. Może to wywołać jego zakłopotanie i zagrożenie i w konsekwencji spadek, a nie wzrost atrakcyjności ingracjatora. Wskazane jest, aby pozytywna ocena dotyczyła właściwości pożądanych bądź oczekiwanych przez partnera, a także, aby formowane oceny były wyrazem głębokiej osobistej wiary ingracjatora. Ponadto ludzie lubią, by podnoszenie ich wartości dotyczyło ich słabości. Ryzyko takich posunięć jest jednak duże i wynika z nieznajomości słabych i mocnych stron partnera i jego globalnej samooceny.

Ad. 3 Prezentacja samego siebie polega na takim przedstawieniu swoich zasobów, aby partner spostrzegał kontakt z ingracjatorem jako dla siebie korzystny. Techniką taką może być autoreklama, czyli autoprezentacja pozytywna, czyli przedstawienie swoich zasobów jako maksymalnych, a siebie jako osobę zdolną do dużego inwestowania na rzecz partnera. Może też być autodepresjacja, czyli sięgnięcie partnera wobec zasady pomóc słabszemu.

Skuteczność którejkolwiek techniki autoprezentacji zależy od oczekiwań partnera oraz od pozycji, jakie zajmują obcy uczestnicy interakcji. Tam gdzie u partnera dominuje potrzeba władzy, dominacji czy osiągnięć skuteczniejsza jest autodepresjacja. Jeżeli partner zdaje się potrzebować opieki czy pomocy podkreślenie własnych możliwości, umiejętności, uzdolnień, zaradności podniesie atrakcyjność naszej osoby. Podobnie przy ewidentnie wyższej pozycji statusu ingracjatora, bardziej efektywne jest unikanie podkreślania tej różnicy, a nawet próby jej pozornej libracji. W sytuacji odwrotnej, gdy status partnera jest wyższy różnica ta może być z powodzeniem eksponowana.

Każdy z tych celów promuje określone techniki:

- uzyskanie czegokolwiek od partnera odbywa się za pomocą podnoszenia jego wartości jako osoby dysponującej pożądanymi walorami, dobrami, możliwościami, których udostępnienie związane jest z niewielkimi kosztami dawcy, natomiast ma dużą wartość dla biorcy.

- dążenie do zabezpieczenia się przed zagrożeniem ze strony partnera pociąga autodepresjację. Przypisywanie partnerowi władzy łączy się z oczekiwaniem, że normy współżycia społecznego każą mu w zamian ochraniać osobę zależną i podporządkowaną.

- dążenie do podniesienia własnego znaczenia powoduje z reguły próby wywarcia pozytywnego wrażenia na partnerze, poszukiwaniu u niego aprobaty, szacunku, uznania na drodze pozytywnej autoprezentacji.

Temat 4: Prawidłowości spostrzegania innych ludzi

Ludzie są nam potrzebni, chcemy, więc rozumieć i przewidywać, czyli posiadać kontrolę poznawczą oraz wpływać na ich zachowanie, czyli mieć kontrolę behawioralną.

Potrzebie kontroli służą procesy spostrzegania i oceniania innych ludzi. Należą do nich:

I stereotypy

II ukryte teorie osobowości

III cechy opisowe i oceniające

IV etykietowanie

V samo spełniające się proroctwa

VI pierwsze wrażenie

I stereotypy

Człowiek spostrzega i ocenia świat na skróty, czyli na podstawie niewielu dostępnych obserwacji buduje pełny obraz innych ludzi. Służą temu stereotypy. Stanowią one uproszczony opis grup ludzi wyróżniających się pewną widoczną cechą, np. przynależnością rasową lub zawodową. Owo uproszczenie polega na tym, że z racji przynależności jednostki do danej grupy nie dostrzegamy jej cech indywidualnych, a także przeceniamy różnice między grupą, do której ona należy a innymi ludźmi. Zatem przekonanie o prawdziwości tego opisu zwykle jest podzielone przez pewną część społeczeństwa, które wywiera presję na swoich członków, aby przyjęli stereotypy jako własne. Może być też rozpowszechniane przez środki masowego przekazu. Jeśli w opisie określonych grup ludzi zawarte są głównie informacje oceniające o zabarwieniu negatywnym, wówczas takie stereotypy są źródłem uprzedzeń. Powodują one, że albo unikamy kontaktu z osobami przynależącymi do danej grupy, albo niezależnie od stanu faktycznego przypisujemy każdej osobie z tej grupy cechy negatywne. Taki stosunek do ludzi z reguły jest dla nich krzywdzący, bo uniemożliwia rzeczywiste poznanie indywidualnych właściwości człowieka, niezależnych od jego przynależności społecznej. Stereotypy są najbardziej niebezpieczne, gdy dana osoba nie dostosowuje swych przekonań do napływających nowych informacji; osoba myśląca stereotypowo dogmatycznie trzyma się swych przekonań, niezależnie od tego ile sprzecznych informacji jej dostarczymy. Obok stereotypów negatywnych są stereotypy pozytywne bazujące na informacjach pozytywnych, np. stereotyp aktora lub Amerykanina wśród Polaków. Przedstawiciele tych grup imponują wielu ludziom. Stereotypy pozytywne powodują chęć zbliżenia się lub zdobycia informacji na temat idoli. Wszelkie nowinki z życia aktorów bywają przyjmowane z bezkrytycznym uwielbieniem. W dłuższym okresie czasu ulegają różnym przekształceniom, czasem po prostu znikają. Trudno jednak wyobrazić sobie ludzi nieposiadających stereotypów. Stanowią one ważne uzupełnienie naszego indywidualnego doświadczenia, dzięki czemu mamy poczucie orientacji w świecie, w którym nie możemy lub nie chcemy bezpośrednio uczestniczyć. Stereotypy są też wygodne, bo chronią nas przed nadmiernym zaangażowaniem się w sprawy innych ludzi.

II ukryte teorie osobowości

Podobną do stereotypów rolę odgrywają ukryte teorie osobowości, czyli nasze indywidualne przekonanie o współwystępowaniu pewnych cech, np. określonych cech fiz. z psych. bądź psych. między sobą. Określenie, że są to cechy ukryte oznacza, że przekonania te nie są uświadamiane przez jednostkę. W ukrytych teoriach osobowości podobnie jak w stereotypach myślimy na skróty, nie staramy się poznać bliżej danej osoby, ale na podstawie pojedynczych, dostrzeżonych właściwości sami generujemy dalsze cechy, które dana osoba rzekomo posiada. Dzięki ukrytym teoriom osobowości szybko osiągamy przekonanie, że znamy drugą osobę i możemy przewidywać jej zachowanie. To pozwala nam planować własne zachowanie wobec nowo poznanych ludzi i mieć nadzieję na ich skuteczność.

III cechy opisowe i oceniające

Spostrzeganie ludzi wiąże się z ich ocenianiem. W zasadzie nie jest możliwe odróżnienie cech opisowych od oceniających, gdyż nawet o szacowaniu tak wymiernych fizycznie cech, jak wysokość człowieka zwykle zawarta jest pewna ocena. Potrzeba oceniania, czyli wartościowania jest potrzebą uniwersalną, jednak liczba kategorii, którą posługujemy się w ocenie może być bardzo różna. Niektórzy ludzie o tzw. globalnym stylu percepcji mają skłonność do dostrzegania i oceniania ludzi zaledwie w kategoriach: czarnej i białej. Skłonność do jednoznacznego oceniania ludzi sprzyja powstawaniu tzw. halo efektów. Polegają one na tym, że na podstawie spostrzeżeń ważnej cechy o określonym znaku pozytywnym lub negatywnym jesteśmy skłonni przypisać danej osobie dalsze cechy o tym samym znaku.

Istnieją 2 halo efekty:

• Pozytywny inaczej anielski bądź aureoli

• Negatywny zwany szatańskim

Jeżeli dla kogoś bardzo ważną i pozytywną cechą jest religijność to spostrzeżenie tej cechy u innej osoby może spowodować wystąpienie halo efektu anielskiego polegającego na przypisywaniu danej osobie wielu innych pozytywnych cech, jak: kulturę, wrażliwość, inteligencję. Natomiast ta sama osoba, jeśli stwierdzi, że ktoś jest niereligijny to może przypisać tej osobie dalsze negatywne cechy: egoizm, rozwiązłość. Taki uproszczony sposób widzenia świata wprawdzie jest nieprawdziwy, ale daje poczucie bezpieczeństwa, iluzję życia uporządkowanych w świecie wartości. Ludziom fizycznie atrakcyjnym łatwiej jest wpływać na innych ze względu na istnienie efektu aureoli. Polega on na tym, że cecha człowieka w postaci urody, uroku osobistego, pięknej budowy ciała opromienienie swym blaskiem inne jego cechy i decyduje o sposobie widzenia go przez innych. Atrakcyjność fizyczna może stanowić źródło takiej aureoli, bo mamy automatyczną skłonność do przypisywania ludziom ładnym różnych niekoniecznie przez nich posiadanych pozytywnych cech: talentu, uczciwości; osobom takim łatwiej uzyskać pomoc od innych, łatwiej też im przekonać rozmówcę do swych racji, jeśli są kobietami szybciej i częściej wychodzą za mąż. Jako dzieci w szkole uzyskują lepsze stopnie, a przez nauczycieli są uznawane za mądrzejsze, grzeczniejsze i rokujące większe nadzieje na przyszłość. Studentki spostrzegane przez profesorów otrzymują lepsze oceny. Być może chodzi o to, że kiedy kontaktujemy się z osobami, które spostrzegamy jako bardzo atrakcyjne fizycznie niż my, to mamy wrażenie, że przynajmniej część ich aureoli może opromienić nas i nasz obraz siebie. Znając i utrzymując kontakty z kimś, kto jest uważany za osobę piękną możemy przynajmniej w swoich oczach stać się osobą atrakcyjną. Posiadając do niej dostęp i kontaktując się z nią możemy ten kontakt umożliwić innym, otrzymując coś w zamian. Znając taką osobę możemy mieć wrażenie, że przynależymy do kręgu osób atrakcyjnych, co wpływa na poprawę obrazu siebie, a to wpływa na nastrój, co może poprawić aktywność, a w ostatecznym rezultacie prowadzić do uzyskiwania własnych sukcesów i osiągnięć. Nie chcąc stracić przychylności tej atrakcyjnej osoby dostosowujemy do jej wymagań nasze sądy, postawy i zachowania. Istnieje też niebezpieczeństwo, że jeśli jest ona manipulatorem to może wykorzystać to do własnych celów, niekorzystnych dla nas. Atrakcyjność fizyczna wywiera najsilniejszy wpływ na umiejętności społ., oznacza to, że osoby atrakcyjne są śmielsze i skuteczniejsze w kontaktach społecznych i seksualnych, łatwiej je nawiązują i lepiej potrafią dbać o ich sprawny przebieg, co ma źródło w większej pozytywności doświadczeń społ. Wiele badań pokazuje, że w ponad połowie przypadków decyzje o zatrudnieniu kogoś dyrektorzy podejmują zanim kandydat otworzy usta. Przeprowadzone badania na grupie nieznających się mężczyzn i kobiet pokazało, że po 1 rundzie 89% badanych, którzy chcieli się umówić powtórnie z partnerami podjęli tę decyzję ze względu na atrakcyjność fizyczną. Kiedy ludzie nie znają się, osoby uznane za fiz. nieatrakcyjne, zazwyczaj nie stanowią pożądanych partnerów. Badanie pokazuje, że mężczyźni odrzucają kobiety, którym wg nich brakuje urody, zdrowia, właściwego usposobienia. Atrakcyjność ma też ciemną stronę - ludzie atrakcyjni oceniani są jako bardziej próżni, zarozumiali, niewierni swym partnerom.

IV etykietowanie

W poczuciu kontroli nad otoczeniem, czyli rozumieniu i wpływaniu na ludzkie zachowanie, służy też powszechnie występująca skłonność do etykietowania ludzi, czyli interpretacji pojedynczych zachowań za pomocą względnie trwałych cech. Na właściwość tą zwrócili uwagę badacze zajmujący się atrybucjami przyczynowymi, czyli interpretacją przyczyn ludzkich zachowań. Odkryli i opisali podst. błąd atrybucyjny polegający na odmiennej interpretacji przyczyn tych samych zachowań z perspektywy osoby działającej, (czyli aktora) i obserwującej, (czyli obserwatora) zwłaszcza, jeśli zachowania mają charakter negatywny.

V samo spełniające się proroctwo

Swoim aktywnym zachowaniem możemy pomagać rzeczywistości, aby stała się taką, jaką oczekujemy. Zjawisko to nosi nazwę samo spełniającego się proroctwa albo samo spełniającej się przepowiedni. Faktycznie nic samo się nie spełnia, choć w świadomości ludzi ulegających temu zjawisku tak właśnie się dzieje. Samo spełniające się proroctwa mogą dotyczyć zarówno własnej osoby, jak i innych. W pułapkę samo spełniających się proroctw możemy wpaść w sytuacji konfliktu z inną osobą, kiedy znajdujemy się pod wpływem silnych emocji. Wówczas może zdarzyć się, że:

I - uczucia drugiej osoby wobec nas są wyłącznie negatywne (wrogie).

II - podejmujemy wówczas działania obronne albo atakujemy ją zanim ona nas zaatakuje albo zrywamy z nią kontakty.

Po III - nasze zachowanie zwiększa niechęć i zmniejsza uczucia pozyt. tej osoby wobec nas.

Po IV - nasze początkowo fałszywe założenie potwierdza się. Samo spełniające się przepowiednie stanowią część relacji między ludźmi. Jeżeli oczekuje się, że inni będą zachowywać się w określony sposób, istnieją duże szanse, że za pomocą subtelnych komunikatów przekaże się swe oczekiwania i zwiększy się prawdopodobieństwo wystąpienia zachowania, które przewiduje się.

VI pierwsze wrażenie

Czyli I ocena nowo poznanej osoby. Pierwsze informacje o nowej osobie działają na tzw. czysty umysł, gdy osoba spostrzegająca nie posiada żadnej wiedzy na temat osoby spostrzeganej. Z racji świeżości I wrażenie jest często bardziej wnikliwe i bogate w informacje, a niżeli spostrzeżenia dokonywane podczas kolejnych spotkań z daną osobą. Istnieje jednak ryzyko, że jeśli I wrażenie jest błędne to błąd taki trudno jest skorygować, gdyż buduje ono względnie trwałe nastawienie.

Temat 5: Deformacje procesu atrybucji.

Atrybucje dokonywane przez ludzi zawierają błędy z powodu obserwowania zachowań człowieka jeden raz i to w określonej sytuacji. Z tego powodu nie mamy informacji na temat tego jakiego rodzaju presje społeczne wywierają wpływ na określone zachowania ani tego jak inni ludzie zachowują się w tej sytuacji. Problem ten znany jest pod nazwą deformacji procesu atrybucji, z których najważniejsze są:

1. Podstawowy błąd atrybucji

2. Różnica perspektywy aktora i obserwatora

3. Egocentryzm atrybucyjny

4. Efekt fałszywej powszechności

5. Aprobata społeczna

6. Potwierdzenie istniejących przekonań

Ad.1 Polega na skłonności do przypisywania przyczyn cudzych zachowań czynnikom wewnętrznym, czyli związanych z osobowością wykonawcy jako odpowiedzialnego za zachowanie przy jednoczesnym niedocenianiu roli czynników sytuacyjnych tych zachowań.

Ad. 2 Polega na tym, że cudze zachowanie wyjaśniamy czynnikami wewnętrznymi a zachowanie własne zewnętrznymi.

Ad. 3 Polega na przecenianiu własnego wkładu w jakiś wynik osiągany wspólnie z innymi osobami.

Ad. 4 Polegający na przecenianiu stopnia rozpowszechnienia własnych poglądów, zachowań i preferencji a niedocenianiu częstości zachowań i przekonań alternatywnych.

Ad. 5 Mamy tendencję do przywiązywania nadmiernej wagi do zachowań społecznie niepożądanych. Jeśli ktoś brzydko pachnie to żadna inna pozytywna cecha nie jest w stanie skompensować naszego wrażenia.

Ad. 6 Oznacza, że staramy się umacniać w naszych poglądach a niżeli szukać sposobów podważania ich.

Temat 6: Kultura a sposób dokonywania atrybucji

Choć ludzie żyjący w różnych kulturach dokonują atrybucji wnioskując o cechach innych ludzi to sposoby wnioskowania są nieco różne. W kulturach kolektywistycznych większy nacisk kładzie się na czynności zewnętrzne a w kulturach indywidualistycznych ( zachodnich ) większy nacisk kładzie się na osobistą odpowiedzialność. Dbałość o zachowanie dobrego imienia grupy powoduje nie akceptowanie cech jego członków np. nieudaczności.

Kulturowe różnice w spostrzeganiu i ocenianiu innych wyrażają się w rodzaju informacji, które traktowane są jako ważniejsze i mnie j ważne. Informacja o tym że dany człowiek jest miły jest ważniejsze dla mieszkańców Hong - Kongu niż Australii. Informacja ta jest wskazówka czy można liczyć na rozwinięcie z nią harmonicznych relacji, w których istnienie jest ważniejsze w kulturach niezachodnich. W tych kulturach zachowania wyjaśniane są przez sytuacje zewnętrzne. Przywiązuje się uwagę do czynników wewnętrznych, akceptując te, które będą sprzyjać harmonii grupowej a nie celom osobistym jednostki

Spełniające się proroctwa:

Swoim aktywnym zachowaniem możemy pomagać rzeczywistości aby stałą się taką jakiej oczekujemy.Faktycznie samo nic się nie spełnia, chociaż w świadomości ludzi ulegających tej teorii tak własnie się dzieje. Samospełniające się proroctwa mogą dotyczyć własnej osoby jak i innych

ETAPY:

1. obserwator formułuje jakąś hipoteze na obserwowanej osobie

2. traktuje tą osobę odpowiednio do swoich oczekiwania

3. osoba ta zaczyna reagować na to odpowiednim zachowaniem

4. potwierdza hipotezę obserwatora

w pułapkę łatwo można wpaść w kontaktach z drugą osobą kiedy znajdziemy się pod wpływem silnych emocji wówczas może się zdażyć, że zakładamy ze uczucia drugiej osoby są wrogie. Podejmujemy wówczas dzialania obronne lub atakujemy je zanim one zaatakuja. Nasze zachowanie zwieksza niechęć i zmniejsza uczucia pozytywne tej osoby wobec nas w rezultacie czego nasze początkowe, fałszywe złożenia potwierdzają się.

Temat 7:Psychologia przemocy małżeńskiej.

W związkach gdzie kobiety są maltretowane występuje specyficzny cykl przemocy składający się z 3 cyklicznych faz:

1)faza narastania napięcia i agresywności sprawcy,

2)faza gwałtownej przemocy z mało istotnych powodów dochodzi do ataku agresji. Kob. raniona jest fizycznie oraz psychicznie.

3)faza nazywana miodowego miesiąca, gdy partner wyładował złość i zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, co zrobił nagle staje się inna osobą i stara się znaleźć jakieś usprawiedliwienie.

Faza 3 jest przemieniającym się okresem i przemienia się w fazę 1 i wszystko jest od początku. Następny cykl jest bardziej gwałtowny a prezerwy i ulgi są krótsze.

Ofiary przemocy domowej doświadczają lęku, przygnębienia oraz urazów psychicznych. Próbują się także bronić, w celu powstrzymania męża, kobiety posługują się 7 strategiami:

1. bite kob. Próbują rozmawiać ze sprawcami tego, co zrobili starają się wzbudzić w nich poczucie winy.

2. Uzyskiwanie od sprawcy poprawy i oczekiwania od niego odwołania się do tego, co pomyślą dzieci i sąsiedzi.

3. Straszenie sprawców jest częstym sposobem postępowania ofiar. Powiadomienie policji i innych organów.

4. Ukrywanie się przed sprawcą, ucieczka z domu, zamykanie się w innym pomieszczeniu, przynosi to nadzieję uniknięcie pobicia.

5. Pasywna obrona, polega na próbach osłonięcia własnego ciała, dłońmi lub sprzętem domowym. Zwiększa agresywność u sprawcy.

6. Unikanie starając się schodzić z oczu sprawcy, gdy przeczuwają, że nadchodzi fala agresji.

7. Walka obronna stosuje ja wiele kobiet, kopią gryzą itp.

Kob. Płacą dużą cenę za stosowanie tej strategii i doprowadza to do zniszczenia własnej podmiotowości. Pod wpływem powtarzania się aktu przemocy w efekcie małej skuteczności radzenia sobie z urazami, krzywdzona osoba przystosowuje się do roli ofiary i przestaje się bronić i myśli o sobie i o swoim życiu tak, że bycie ofiarą jest jej przeznaczone. Staje się wówczas nietolerancyjna dla własnych słabości i odmawia sobie podstawowych praw ludzkich i przestaje oczekiwać poprawy swojej sytuacji.

Temat 8:Przemoc seksualna wobec dzieci

• Rytualna przemoc seksualna np w sektach

• Dewiacyjne zachowania seksualne (pedofilia, ekshibicjonizm)

• Relacje kazirodcze

• Poza seksualne motywowane zachowania agresywne ( porywanie no. Córek wroga)

• Obyczajowo akceptowane zachowania seksualne wobec dzieci

Klitoridektomia - w kulturze Islamu wycinanie łechtaczek dziewczynka.

Definicja przemocy wg Światowej Organizacji Zdrowia: nadużywanie dziecka dla uzyskania przyjemności seksualnej przez osoby dorosłe i starsze

Następstwa są poważniejsze, gdy:

• Przemoc seksualna była, wielokrotna lub miało miejsce wyk. Systematyczne

• Sprawcą była osoba z najbliższej rodziny

• Doszło do uszkodzeń ciała dziecka

• Dziecko nie ma poczucia bezpieczeństwa w rodzinie

• Dziecko ma cechy nerwicowe, jest bardzo wrażliwe

• Dziecko ma świadomość, że jest wykorzystywane przez sprawce

• Sprawca jest cyniczny, brutalny, agresywny, stosuje formy przemocy

• Dziecko jest podejrzewane o świadomy współudział w zdarzeniu przemocy seksualnej wobec siebie Np. poddaje się podnieceniom

• Dziecko jest wielokrotnie przesłuchiwane, staje przed sądem w obecności wielu obcych ludzi

• Dziecko nie uzyskało pomocy psychologicznej wkrótce po zdarzeniu

Bezpośrednie konsekwencje przemocy seksualnej:

• Krwawienie z narządów rodnych

• Urazy zewnętrzne narządów płciowych np zaczerwienienie naskórka, bolesności

• Urazy pochwy lub odbytu

• Choroby przenoszone drogą płciową

• Przerwanie błony dziewiczej

• Ciąża

• Lęki nocne, koszmary senne

• Prostytucja

• Poczucie winy, niska samoocena

Odległe dolegliwości somatyczne:

• Anoreksja, bulimia

• Bezsenność

• Zaburzenia miesiączkowania

• Bóle miednicy i głowy

• Zaburzenia poznawcze, emocjonalne, lęki, poczucie winy, depresje, próby samobójcze

• Zaburzenia seksualne- zaburzenia pożądania, brak orgazmu, biseksualizm, pedofilia, prostytucja, gwałt na innych, sadyzm, zaburzenia nerwicowe

Temat 9:Wpływ przemocy domowej na zdrowie, psych. dzieci.

Skutki: (krótkoterminowe lub długoterminowe) zależą od wieku dziecka oraz od stadium rozwojowego.

Sprawca może bezpośrednio wpływać na opiekę sprawowana poprzez ofiarę nad dzieckiem. Przemoc może uniemożliwiać więzi do obojga rodziców, co powoduje późniejsze trudności do budowania związków. Przemoc hamuje albo zakłóca osiąganie tych celów, wówczas tworzy się nieprawidłowa wizja modelu życia rodzinnego oraz pełnienie ról męskich i kobiecych.

Temat 10:Wpływ przemocy domowej na młodzież.

Rozwój poczucia odrębności i tożsamości. Gdy borykamy się z problemem maltretowania matki wówczas nie mają pozytywnego modelu do opanowania zasad wzajemności w zdrowym dorosłym związku, nie potrafi szukać nie siłowych rozwiązań problemu, utożsamia się ze sprawcą przemocy i traktuje go jako silną osobę i naśladuje go.

Negatywne skutki procesu rozwojowego dziecka można zaobserwować w postaci różnych objawów: (lęk, zaburzenia łaknienia i snu, nadmierne potrzeby uczuć, destrukcyjne ataki furii)

Długo trwałe skutki przewijają się w życiu dorosłym. W szczególności chłopcy odczuwają to w dorosłym związku też będą sprawcami. Jeśli będzie troskliwa i wspierający opiekun można osłabić negatywne skutki.

Temat 11:Psychologiczne aspekty samobójstw

W każdym z nas są ukryte tendencja samodestrukcyjne. Niektórzy ujawniają większą podatność na działania autodestrukcyjne.

1. Myśli samobójcze ma każdy człowiek. Dla niektórych osób mogą Stanowic koło ratunkowe, bo mogą pomóc wytrwać w trudnej sytuacji, osłabić niepokój

2. Tendencje samobójcze przybierają kształt już dokładnych planów

3. Próby samobójcze - targnięcie się na własne życie

Można wyróżnić 3 typy samobójstw:

• Prawdziwe - samobójstwa, w których jest wyraźne i jasne deklarowanie chęci pozbawienia się życia

• Parasamobójstwo (rzekome) nie ma wyraźnej świadomej motywacji pozbawienia się życia. Cechą charakterystyczna jest ambiwalencjalny stosunek do życia. Śmierć nie jest głównym celem samobójstwa, ale wybiera się takie zachowanie, które dopuszcza śmierć

• Demonstratywne - nie ma tendencji umierania ani zrobienia sobie krzywdy. Możliwość śmierci budzi lęk.

Dominacją samobójstwa może być:

*akt samobójczy jako forma wołania o pomoc - chęć zwrócenia na siebie uwagi

*jest formą agresji skierowanej przeciwko osobie, z która pozostaje się w konflikcie

*chęć wzbudzenia poczucia winy w kimś, kto jest odpowiedzialny za dany ból

*forma ukarania kogoś

*forma protestu przeciwko komuś lub czemuś

*forma szantażu

*może być instrumentem za pomocą, którego chce się coś wygrać

*może być formą rozpaczy, bezsilności, depresji

4. Dokonane samobójstwa - u osób, które dokonały samobójstwa i zostały odratowane to w ciągu 2-3 lat można liczyć się z kolejną próbą pozbawienia się życia

5. Samobójstwo altruistyczne, - kiedy śmierć wybiera się dla społecznie aprobowanego celu Np. kamikadze

Do samobójstwa dochodzi się różnymi drogami:

1. Osoby chore psychicznie z zaburzeniami osobowości, uzależnieni od alkoholu. Podatność na samobójstwo ma charakter stały, ale wiele osób umiera z przyczyn…

2. Samob. Zostaje popełnione po pewnym czasie myślenia o nim. Niezwykła podatność pojawia się u niektórych w pewnym okresie życia. Plany samob. Mogą być wyzwolone przez doświadczenia życiowe np utrata pracy, śmierć współmałżonka

3. Samob. nie było poprzedzone planami pozbawiania się zycia. Pragnienie pozbawienia się życia przyszło nagle, impuls żeby się zabić jest nieodparty

Samobójstwo nie jest przypadkową reakcją na stres. Rozwój takiego rozwiązania problemów życiowych dokonuje się stopniowo i skrycie.

Nie jest związane z obniżeniem nastroju. Niektórzy popełniają samobójstwo w fazie zachwytu ich czyn spełnia magiczną rolę i jest traktowany jako przejście do chwały Np. amerykańska poetka Sylwia Platt

Temat 12: Wpływ samobójstw na innych ludzi.

Ofiara ocalenia - śmierć samobójcza kogoś bliskiego.

Samobójstwo osoby bliskiej jest przeżyciem traumatycznym dla tej osoby i wyróżniamy 16 reakcji przeżyć:

1)reakcja osłupienia - pojawia się po śmierci kogoś bliskiego. To osłupienie w pierwszych dniach chroni człow. przed całkowita rozpaczą.

2)reakcja uczucia honoru- związana jest z uświadomieniem, że ktoś bliski doświadczył takiej rozpaczy, że popełnił samobójstwo.

3)reakcja niepokoju o bezpieczeństwo własne i rodziny - bliscy odczuwają lęk, że w ich rodzinie samobij. się powtórzy.

4)reakcja poczucia winy - jest szczególnie dotkliwa u opłakujących samobij.

5)reakcja gniewu - kieruje się przeciwko samobij. Często trudno odczuwać gniew wobec osoby zmarłej, rozwiązanie przychodzi poprze zrozumienie bólu samobój.

6)reakcja zmiany nastroju - często nastrój podwyższa się na myśl, że sprawca nieszczęścia nie żyje.

7)reakcja myśli o samobójstwie - są charakterystyczne dla bliskich osób samobójcy. Prawie wszyscy wieżą, że samobij. pozwoliłby im uciec od bólu, jaki zadał im bliski samobij.

8)reakcja poszukiwania przyczyny samobójstwa - u osób związanych emocjonalnie z samobij. silnie jest poszukiwanie przyczyny i dociekanie, przez co skazani są na niepowodzenie. Nigdy nie pogodzą się z tym, że mogą nigdy nie poznać przyczyny samobójstwa.

9)reakcja poczucia odrzucenia i zdrady - bliscy mogą uważać, że niebyli kochanie przez samobij. i nie byli oni dla niego dostatecznie ważni. Niektórzy myślą, że śmiercią chciał się zemścić na bliskich.

10)reakcja poczucia wstydu i zażenowania z powodu śmierci - wstyd zawsze towarzyszy rodzinie samobij. - śmierć w rodzinie wyciska specyficzne piętno na członkach rodziny. Bojąc się reakcji negatywnej społ. Podają, że bliski zmarł na skutek choroby lub uległ wypadkowi.

11)reakcja kryzysu religijnego - samobójstwo kogoś kochanego może doprowadzić do zagubienia wiary zwątpienia istnienie Boga, bo doszło do takiej tragedii. Natomiast dla innych może być źródłem dodatkowego niepokoju, może pojawić się lęk przed karą i potępieniem zmarłego.

12)reakcja utraty zaufania - bliscy czują się opuszczeni, którzy utracili współmałżonka. Samobójstwo zniszczy zdolność do ufania innym.

13)reakcja uczucia ulgi - często rozpacz bliskich pomieszana jest z uczuciem ulgi sprawiających problemy lub złym stanem zdrowia.

14)reakcja ujawnienia sekretów - śmierć samobójcza w rodzinie powoduje, że na światło dzienne mogą wyjść sekretne tajemnice.

15)reakcja idealizowania zmarłego - wiąże się z zapomnieniem konfliktów, przykrych doświadczeń. Powoduje, to, że na długo po zmarłym pozostaje pamięć.

16)reakcja rytuału pogrzebowego - rodzina może starać się uniknąć urządzenia tradycyjnego pogrzebu z większą liczbą ludzi, jest to też sposób na uniknięcie wstydu. Rytuały związane z pogrzebem przynoszą pewną ulgę.

13

---