1.Akulturacja - ogół zjawisk powstałych w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu (zderzenie kultur) dwóch grup kulturowych, prowadzący do zmian wzorów kulturowych jednej, drugiej lub obu kultur. Końcowym efektem tego procesu może być unifikacja wzorów kulturowych obu grup, bądź przejęcie wzorów jednej grupy przez drugą. Przez akulturację rozumie się szczególnie proces rozwiązywania problemów związanych ze znalezieniem się w kulturze odmiennej od tej, w której nastąpiła pierwotna kulturalizacja Obecnie w psychologii powszechnie przyjmuje się cztery możliwe rezultaty procesu akulturacji: asymilację integrację, separację marginalizację.
2.Cechy kultury. Istotne cechy kultury i płaszczyzny zjawisk kulturowych
Kultura związana jest z człowiekiem. Jest zjawiskiem społecznym i powtarzalnym (naukowiec, który nie ujawni swego wynalazku szerszemu gronu, nie włączy go tym samym do elementów kultury, lecz po jakimś czasie zrobić to może inny uczony, który niezależnie od niego doszedł do tych samych wniosków). Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych (czyli przekazywanych nie za pośrednictwem genów, lecz na drodze wychowania i uczenia się).
Kultura ma charakter czasowy i przestrzenny. Kultura jest systemem, a więc każda pojedyncza kultura ma własną wewnętrzną logikę. Kultura jest też mechanizmem adaptacyjnym człowieka, jest pośrednikiem między człowiekiem, a środowiskiem, które ten zamieszkuje.
3.Cechy zjawisk kulturowych
Płaszczyzny zjawisk kulturowych
materialna - każde zjawisko kulturowe ma jakiś wymiar materialny,
behawioralna - zjawiska kulturalne są związane nierozerwalnie z zachowaniami motorycznymi (zewnętrznymi, czyli czynnościami związanymi z tworzeniem i odbiorem dzieła kulturowego lub wewnętrznymi, czyli przeżyciami, odczuciami, bądź wypowiedziami),
psychologiczna - dla niektórych badaczy ważne są: wartościowanie, oceny, postawy, motywy i znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom materialnym i zachowaniom,
aksjonormatywna - można też wyróżnić w kulturze normy i wartości.
7.Czynniki hominizacji
1. W teorii ewolucji termin ten oznacza proces powstania gatunku człowiek rozumny Homo sapiens. Do jego najważniejszych cech hominizjacji zaliczamy:
spionizowanie postawy ciała,
dwunożny chód,
trzykrotne powiększenie objętości mózgu,
wykształcenie mowy,
umiejętność wytwarzania narzędzi i posługiwania się nimi oraz podział pracy.
2. W filozofii chrześcijańskiej terminem tym określa się proces "dojrzewania do pełni człowieczeństwa" w sensie duchowym.
8.Czynniki socjalizacji
Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko rozpoczyna życie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).
Na drodze socjalizacji człowiek uczy się podstaw interakcji społecznych, poznaje społeczne normy postępowania, wartości, nabywa umiejętność posługiwania się przedmiotami i kształtuje swoją osobowość.
Wyróżniono trzy mechanizmy socjalizacji:
wzmacnianie - wynagradzanie i karanie,
naśladowanie - przejmowanie wzorców,
przekaz symboliczny - pouczenia słowne i pisemne
9.Definicje kultury
Różnorodność pojmowania kultury
Pierwotnie termin cultura wiązał się z uprawą roli, bądź hodowlą zwierząt i oznaczał przekształcanie naturalnego stanu zjawisk przyrody w stan bardziej użyteczny i przydatny człowiekowi. Także obecnie w języku agronomii używa się wyrażeń takich jak: kultura rolna, kultura bakterii, bądź monokultura, co wiąże się bezpośrednio z pierwotnym znaczeniem tego słowa.
Po raz pierwszy w nowym znaczeniu termin ten został użyty przez Cycerona, który w dziele Disputationes Tusculanae użył sformułowania cultura animi (dosłownie: uprawa umysłu) w celu określenia pierwszej w literaturze koncepcji filozofii:
"Czymże bez ciebie bylibyśmy nie tylko my, ale czym byłoby w ogóle ludzkie życie? Tyś pozakładała miasta, ty rozproszonych ludzi powołałaś do życia społecznego, ty zespoliłaś ich między sobą najpierw przez wspólne osiedla, później przez małżeństwa, a wreszcie przez wspólnotę mowy i pisma. Tyś wynalazczynią praw, nauczycielką dobrych obyczajów i ładu."
Od tego czasu termin "kultura" zaczęto wiązać z czynnościami ludzkimi mającymi na celu doskonalenie, pielęgnowanie czy kształcenie.
Po raz pierwszy nowoczesne zastosowanie pojęcia kultury pojawiło się w 1688 roku, użyte przez Samuela Pufendorfa w pracy De iure naturae et gentium, gdzie zamieścił on słowa takie jak: cultura czy cultura animi na oznaczenie wszelkich wynalazków wprowadzonych przez człowieka (takich jak instytucje społeczne, ubranie, język, moralność kierowaną przez rozum i obyczaje).
W ciągu wieków słowo to było coraz częściej używane przez filozofów, a potem także uczonych zajmujących się naukami społecznymi. Rezultatem tego procesu stała się jego wieloznaczność.
Zasadnicze różnice pojawiają się, po przyjrzeniu się co oznacza termin "kultura" dla reprezentantów różnych nauk:
dla antropologa - "sfera przedmiotów materialnych, zachowań ludzkich, a także instytucje, działalność gospodarczą, zabawę, język i religię",
dla psychologa - "zbiór, do którego wchodzą przede wszystkim zachowania jednostki, jej myśli, uczucia i reakcje; kultura przejawia się poprzez zbiór reguł i motywów postępowania, form ekspresji, nakazów i zakazów, ocen i sądów" (np. kultura indywidualistyczna, kultura kolektywistyczna).
11.Dyfuzja i jej rola w budowaniu kultury
Dyfuzja jest to przestrzenne bądź strukturalne przenoszenie się lub rozchodzenie elementów kultury. Dyfuzję rozumie się jako element uczenia się kultury i przekazywania jej na drodze pozabiologicznej. Zjawisko to prowadzi do zapożyczeń kulturowych, a w konsekwencji do zwiększenia podobieństw między kulturami.
12. Dyfuzja kulturowa - proces przenikania elementów jednej kultury do innej, poprzez mechanizm zapożyczania, np. wyrażeń językowych, zwyczajów, w wyniku czego zmieniać może się system wartości tej pierwszej. Możliwa jest m.in. dzięki bezpośredniemu kontaktowi, migracjom, mediom czy wymianie hadlowej. W ujęciu dyfuzjonistów kultura kształtuje się przede wszystkim poprzez przenikanie się elementów kulturowych społeczeństw żyjących w bezpośredniej styczności.
Etapy:
przedstawienie nowego elementu
przyjęcie go przez społeczeństwo
zespolenie z własną kulturą
Warunki przyjęcia:
użyteczność
zgodność z istniejącą kulturą
prestiż społeczeństwa przekazującego
prestiż jednostki przekazującej
Łatwe do przekazania są techniki życia codziennego, nie są natomiast przekazywane skojarzenia i reakcje podświadome. W wyniku nadmiernej dyfuzji może dojść do akulturacji.
Rodzaje dyfuzji:
bezpośrednia - zachodzi gdy elementy kultury dawców są bezpośrednio przekazywane biorcom
pośrednia -odbywa się za pomocą reprezentantów trzeciej kultury
zamierzona - efekt motywacji żywiołowych
niezamierzona - wynik presji kultury przekazującej
prosta - przekazany zostaje wyrwany samodzielny element
przekazany zostaje kompleks elementów
połączona - kompleks zjawisk funkcjonalnie powiązanych
bodźcowa - niefunkcjonalnie połączony zbiór elementów
13. ewolucja kulturowa, seria procesów zmian kulturowych, w wyniku których zjawiska kulturowe przekształcają się, zwiększając stopniowo swą złożoność, funkcjonalność i efektywność, co prowadzi do coraz wyższego poziomu cywilizacyjnego zaawansowania i wzrostu możliwości adaptacyjnych człowieka.
14. EWOLUCJONIZM KULTUROWY pozytywistyczny kierunek i teoria powstałe w drugiej połowie XIX w. W naukach społecznych i filozofii uznające ewolucję kulturową i ewolucję społeczną za procesy decydujące o transformacji społeczeństw i kultury. Przyjmując założenia o jedności świata i jedności natury ludzkiej, wszechobecności dynamiki i postępu, który wyznacza kierunek ewolucji o globalnym charakterze zmian oraz istnieniu jednego punktu wyjścia dla wszystkich społeczeństw, ewolucjoniści w duchu naturalizmu i ahistoryzmu stosując przede wszystkim metodę porównawczą starali się odtworzyć dzieje rozwoju ludzkości oraz kultury a także określić rządzące nim prawa. Twórcy kierunku to Spencer, Morgan, Tyrol
15.Geneza i rozwój kultury , sposób życia i realizacja wzorców.
Wzór kulturowy określa, jak jednostka powinna reagować na sytuacje uważane za ważne dla niej samej i dla grupy, do której należy, aby zachowywać się zgodnie z jej oczekiwaniami i nie popaść w konflikt z innymi członkami grupy. Wzór kulturowy jest więc mniej lub bardziej ustalonym sposobem zachowywania się i myślenia w danej zbiorowości. W jego skład wchodzą też wytwory kultury materialnej.
Wzór kulturowy można rozumieć dwojako, a mianowicie:
jako znamienny dla zbiorowości X układ cech kulturowych
jako mniej bądź bardziej ustalony w danej zbiorowości sposób myślenia bądź zachowania
Wzory kulturowe można rozpatrywać w dwóch aspektach:
normatywnym (normy, wedle których ktoś powinien postępować),
behawioralnym (wedle realizacji tej normy w konkretnym zachowaniu członków danej zbiorowości).
Różnorodność kultur
Mimo, że kultura jest atrybutem człowieka i co za tym idzie wszystkich społeczności tworzonych przez gatunek homo sapiens nie jest ona jednolita i w różnych okresach historycznych, jak również w różnych obszarach geograficznych wytwory ludzkie, systemy norm i wartości były i są od siebie odbiegające w dużym stopniu. Przedstawiciele nauk społecznych starają się klasyfikować pewne typy kultur czy też opisywać szczególne przypadki istniejących obecnie lub w przeszłości, nadając im nazwy specyficzne ze względu na miejsce, czas bądź ogólny typ opisywanej kultury.
16.globalizacja
Globalizacja - Pojęcie „globalizacja” pojawiło się po raz pierwszy w Niemczech w 1953 roku w gazecie "Frankfurter Allgemeine Zeitung"[potrzebne źródło]. Jak podkreślają świadkowie, w ciągu nocy termin ten, mimo swej nieokreśloności, uróśł do rangi najbardziej palącego zagadnienia[potrzebne źródło]. Po raz kolejny pojęcia "globalizacja" użyto w The Economist w roku 1959[potrzebne źródło]. Wyrażone ono zostało w kontekście ekonomicznym, a konkretniej chodziło o „wzrost zglobalizowanej ilości importowych samochodów”. Już dwa lata później pojęcie to znalazło się w słowniku Webstera (Webster's Dictionary) w 1961 roku[potrzebne źródło]; wcześniej używany był termin "globalny" o ekologicznych i społeczno-ekonomicznych konotacjach.
Globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.
17.hominizacja
:
1. W teorii ewolucji termin ten oznacza proces powstania gatunku człowiek rozumny Homo sapiens. Do jego najważniejszych cech hominizjacji zaliczamy:
spionizowanie postawy ciała,
dwunożny chód,
trzykrotne powiększenie objętości mózgu,
wykształcenie mowy,
umiejętność wytwarzania narzędzi i posługiwania się nimi oraz podział pracy.
2. W filozofii chrześcijańskiej terminem tym określa się proces "dojrzewania do pełni człowieczeństwa" w sensie duchowym.
18. Proces socjalizacji
Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko rozpoczyna życie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).
Na drodze socjalizacji człowiek uczy się podstaw interakcji społecznych, poznaje społeczne normy postępowania, wartości, nabywa umiejętność posługiwania się przedmiotami i kształtuje swoją osobowość.
Wyróżniono trzy mechanizmy socjalizacji:
wzmacnianie - wynagradzanie i karanie,
naśladowanie - przejmowanie wzorców,
przekaz symboliczny - pouczenia słowne i pisemne
20.System społeczny i kulturowy
System społeczny oznacza całokształt wzorców, funkcji i społecznie akceptowanych sposobów zachowania, obowiązujących w danym społeczeństwie czy też w danej grupie ludzkiej.
21.etnocentryzm
Etnocentryzm - stawianie własnego narodu lub grupy etnicznej w centrum zainteresowania i wywyższanie go ponad inne. Działania takie mogą doprowadzić do nacjonalizmu czy izolacjonizmu. Pogląd ten manifestuje się w działalności jednostek czy organizacji, które koncentrują się wokół własnego narodu i zwracaniem uwagi na interesy jedynie własnej grupy etnicznej.
Wyrazem etnocentryzmu jest nauczanie szkolne nastawione wyłącznie na problematykę własnego państwa, nierzadko własnego narodu, z pominięciem innych narodów czy też prowadzenie polityki międzynarodowej zgodnie tylko z własnymi interesami narodowymi. Z drugiej strony zdrowy etnocentryzm wynika z powinności wobec własnego narodu i państwa, może być rozumiany jako postawa patriotyczna.
Przejawem etnocentryzmu jest stosowanie określania położenia innych krajów ze swojego punktu widzenia np. dla Polaków Irak to Bliski Wschód, ale dla Hindusów to raczej Bliski Zachód. Jaskrawym przykładem etnocentryzmu są Chiny czyli dla Chińczyków "Państwo Środka" (por. sinocentryzm).
Etnocentryzm jest to afirmacyjny stosunek do własnej kultury, jednocześnie deprecjonujący inne