1.
Akulturacja - ogół zjawisk powstałych w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu (zderzenie kultur- stosunki kulturowe, które zawiązują się między dwiema kulturami na skutek ich zetknięcia się w sposób bezpośredni lub pośredni. Do takich interakcji dochodzi w obszarach stykowych pogranicza dwóch kultur bądź na skutek migracji przedstawicieli danej kultury. Zderzenie dwóch odmiennych kultur może wywołać tzw. szok kulturowy. Sprzeczności wartości reprezentowanych przez obie grupy może doprowadzić do konfliktu między nimi.) dwóch grup kulturowych, prowadzący do zmian wzorów kulturowych jednej, drugiej lub obu kultur. Końcowym efektem tego procesu może być unifikacja wzorów kulturowych obu grup, bądź przejęcie wzorów jednej grupy przez drugą. Przez akulturację rozumie się szczególnie proces rozwiązywania problemów związanych ze znalezieniem się w kulturze odmiennej od tej, w której nastąpiła pierwotna kulturalizacja
Obecnie w psychologii powszechnie przyjmuje się cztery możliwe rezultaty procesu akulturacji:
asymilację
integrację,
separację
marginalizację
Szok kulturowy - mniej lub bardziej nagłe, budzące lęk pojawienie się obcej kultury, która niesie ze sobą całkowicie odmienną rzeczywistość kulturową. Termin ten określa ogół stosunków kulturowych i reakcji tych dwóch kultur na skutek takiego zderzenia kultur. Szok kulturowy wywołuje wytworzenie dystansu wobec obcej kultury czy próby odizolowania się. Zjawisko to umożliwia jednak uświadomienie sobie odmienności własnej kultury, a poprzez to zrozumienie obcych wzorów kulturowych
2.
Cechy Kultury - kultura związana jest z człowiekiem. Człowiek jest jej twórcą i przez nią kształtowany. Za jej pomocą wyraża swoje potrzeby emocje i wrażenia. Kultura jest zjawiskiem ponadjednostkowym (społecznym) jest związana z człowiekiem jako istotą prowadzącą społeczny tryb życia. Kształtuje indywidualnie życie ludzi a poszczególne jednostki mogą wnosić do jej skarbnicy poważny wkład lecz istnieje tylko dzięki życiu zbiorowości. Jest sposobem organizacji życia zbiorowego. Kultura jest regularna. Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych oznacza to że kultura nie jest przekazywana na drodze biologicznej za pośrednictwem genów ale w procesie uczenia się.
3.
Cechy zjawisk kulturowych - kultura ma wymiar czasowy charakteryzuje się rozciągłością w czasie. W sensie atrybutywnym jako cecha ludzkości zmieniała się i rozwijała w miarę upływu czasu. W sensie dystrybutywnym- jako zbiór cech określonej zbiorowości rozwija się przeżywa rozkwit i upada.
Kultura ma wymiar przestrzenny zarówno w sensie atrybutywnym jak i dystrybutywnym. Charakteryzuje się rozciągłością w przestrzeni. Kultura jest systemem zarówno w sensie astr. Jak i dystr. Jest zjawiskiem złożonym z elementów tworzących całość. Między jej elementami zachodzi proces integracji.
Kultura jest prawidłowa- trwa i zmienia się według pewnych praw i regularności. Można ją opisywać i szukać zasad jej działania. Kultura jest aparatem adaptacyjnym człowieka- jest pośrednikiem między człowiekiem a środowiskiem przyrodniczym w którym on żyje. Jako cecha ludzkości bywa traktowana jako mechanizm adaptacyjny człowieka
8.
Czynniki socjalizacji:
1. Rodzina - pierwszy z najważniejszych czynników socjalizacji. To pierwszy i najbardziej trwały świat społeczny dla dziecka.
2. Szkoła - jest odpowiedzialna za przekazanie informacji, umiejętności i wartości, które społeczeństwo uważa za ważne dla życia społecznego.
3. Grupa rówieśnicza - składa się z dzieci w tym samym lub zbliżonym wieku i o tym samym statusie społecznym. W grupie rówieśniczej trzeba samemu zapracować na pozycję społeczna-w przeciwieństwie do rodziny, gdzie pozycja ta została nam od razu przyporządkowana. Socjalizacja przebiega tu w sposób nieprzemyślany i nie zaplanowany.
4. Mass media - są zbiorem różnych sposobów komunikowania treści przeznaczonych dla wielu odbiorców - obejmują np. radio, telewizje, filmy, gazety, książki itp.
5. Inne czynniki - czyli instytucje religijne, sąsiedztwo, organizacje rekreacyjne itp.
7.
Czynniki Hominizacji - (uczłowieczenie człowieka).
BIOLOGICZNY:
1.powiększyło się mózgowie(szczególnie kresomózgowie);
2.Zmieniły się proporcje czaszki, skróciła się twarzoczaszka, zwiększeniu uległa część mózgowa;
3.Zmieniła się wielkość i liczba zębów(spowodowana zmianą odżywiania);
4.Pionizacja postawy(zejście z drzew), wykorzystywano już chwytność dłoni, dzięki czemu można było wykorzystać je do pracy, skróciły się kończyny górne, zaginął ogon, przeciwstawny kciuk reszcie palcom.;
5.Lepsze unerwienie mięśni ręki;
6.Zanik pazurów, pojawienie się paznokci;
7.Jedna para sutek;
8.Spłaszczenie klatki piersiowej;
9;Zmniejszenie ilości owłosienia;
10.Zwiększona wys. ciała;
11.Pigmętacja skóry;
12.Zmniejszyła się ilość potomstwa, wydawanego za jednym razem, wydłużył się okres ciąży;
13.Wysklepienie i powiększenie stopy, skróciły się palce;
14.Amortyzacyjna funkcja kręgosłupa.
SPOŁECZNO_KULTUROWE:
1.Wykształcenie mowy, zaczęto się porozumiewać;
2.Wytworzyło się pismo;
3.Produkcja narzędzi, broni, odzieży, biżuterii, domostw;
4.Życie w grupach, społeczeństwach;
5.Podział pracy i obowiązków;
6.Przekazywanie wiedzy i doświadczeń;
7.Opanowanie ognia;
8.Pochówki;
9.Dłuższa opieka nad potomstwem;
10.Magazynowanie,konserwacja,hodowla zwierząt i uprawianie roślin.
RODZINA HOMINIDAE
Wyodrębniła się ze swego pnia wyższych naczelnych w tym samym czasie co rodzina człowiekokształtnych. Proces ten rozpoczął się bardzo dawno, około 14 milionów lat temu.Z rodziny Pongidae dziś żyją co najmniej 4 gatunki: szympans ,goryl, orangutan, gibbon. Rodzina Hominidae wyłoniła się ze słabo brachiacyjnych lub prebrachiacyjnych małp - Dryopithecinae.W trakcie rozwoju rodziny Hominidae dokonał się proces hominizacji (uczłowieczenia).Polegał on na wyodrębnianiu się, natężaniu, zaostrzaniu i kolejnym rozkwicie cech typowo ludzkich. Aby móc uzyskać jakiekolwiek informacje na temat możliwości powstania kultury i jej rozwoju, należałoby prześledzić uważnie rozwój cech anatomicznych, a także behawioralnych. Najłatwiej prześledzić rozwój cech anatomicznych, gdyż o tym niejako informują nas zachowane szczątki kopalne, zaś prześledzenie ich behawioralu jest niezwykle trudne. Opiera się na analogiach zachowań wyższych naczelnych.
RAMAPITHECUS- hipotetyczny najwcześniejszy rodzaj Hominidae
Istnieją przesłanki, że zmiany środowiska, które się dokonały 14 milionów lat temu (ocieplanie się i zmniejszenie wilgotności klimatu) prowadziłu do rozwoju formy Ramapithecus, a następnie Australopitecus. Daleko posunięte zmiany środowiska, mianowicie przekształcenie lasu tropikalnego sawannę spowodowało całą masę zmian i wykształciło nowe cechy adaptacyjne u organizmów. Około 14 lat temu znaleziono szczątki istoty prowadzącej naziemny tryb życia, należącej niewątpliwie do wyższych naczelnych. Miało to miejsce w Pendżabie, Kenii-stąd pochodzą nazwy Ramapithecus i Kenyapithecus. Kształt szczęki u Ramipthecusa jest V-kształtny, a nie U-kształtny. Miał silną żuchwę, zdolną do ruchu pionowego i trącego poziomego, umożliwiającego miażdżenie twardych nasion. Mógł od czasu do czasu przyjmować pionową postawę ciała, ale głównie poruszał się na czterech nogach. Jego okazjonalny pionowy chód mógł przypominać poruszanie się małp człekokształtnych na tylnich nogach.
AUSRTALOPITHECUS (AUSTRALOPITEK)
Należy do rodziny Hominidae. Został odkryty przez Raymonda Darta w latach dwudziestych. Nazwa Australopithecus oznacza-małpa południowa. Żył w środowisku sawannowym , na dużych obszarach Afryki Pd, Wsch. i środkowej. Dopiero odkrycia Lewisa Leakeya potwierdziły przypuszczenia Darta, że jest to wczesna forma człowiekowata. Jeśli określenie „małpolud” stosuje się do jakiejś istoty z przeszłości , to jest nią właśnie Australopitek. Jego ciało od pasa w dół przypomina człowieka, natomiast od pasa w górę- ciało małpy. Budowa tułowia, miednicy oraz długiej kości uda świadczy o tym, że często on przyjmował postawę pionową. Przypuszcza się ,że dwunożny chód Australopiteka był dość chwiejny, nogi były szeroko rozstawione, cała zaś sylwetka pochylona do przodu. Szczęka była masywna ,co dawało możliwość ruchu poziomego trącego- a zatem w jego pożywieniu przeważał twardy pokarm roślinny. Profil czaszki był pionowy, a część twarzowa nieco krótsza niż u małp. Prymitywnego wyglądu nadawały mu silnie rozwinięte wały nadoczodołowe. Otwór potyliczny był bardziej przesunięty do przodu niż u małp, co pozwalało dłużej utrzymywać postawę pionową. Dłoń Australopiteka nie była bardziej chwytna od dłoni małp człekokształtnych, a pojemność mózgoczaszki nie przekraczała pojemności czaszki dzisiejszego szympansa, była mniejsza od czaszki goryla. Miał ok. 120-130 cm wzrostu,ważył ok. 40 kg.
HOMO HABILIS
W gorącej strefie klimatycznej, w Afryce w okresie od 1.9-1.7 miliona lat temu żyła istota człowiekowata, której klasyfikacja po dziś dzień jest przedmiotem nieustannych sporów. Homo habilis żył na podobnym obszarze co Australopithecus africanus, z której to formy biologicznej najprawdopodobniej się rozwinął. Miał stosunkowo drobną budowę ciała i niski wzrost(120-125 cm).U Homo habilisa palce nóg nie były chwytne: paluchem mógł poruszać tylko w płaszczyźnie pionowej, podobnie jak człowiek współczesny. Stopa była podwójnie wysklepiona, co pozwalało na długotrwałe utrzymywanie pionowej pozycji ciała i kroczenie do chodu człowieka współczesnego. Kciuk jego był bardziej przeciwstawny niż u Australopiteków. Mózg miał wielkość 660 cm3. Liczba neuronów osiągnęła u tej formy około4,5 miliarda; współczesny człowiek ma ich 5 miliardów. Homo habilis był wszystkożerny. Polował na mniejsze zwierzęta, resztkę pokarmu stanowiła padlina. Homo habilis jest dziś tez kojarzony z forma dawniej określana jako wczesny Homo erectus, czyli człowiek wyprostowany z Jawy.
Jeśli zas chodzi o jakiekolwiek narzędzia - to dość nieregularnie roztłuczone otoczaki z ostrymi krawędziami. Nie można się w nich jednak dopatrzeć jakiegoś stałego wzoru czy typu, z tego też powodu John Napier podważał ich klasyfikacje jako przejawów kultury.
HOMO ERECTUS
Zwany też Pithecahthropusem. Nazwę zawdzięcza swemu odkrywcy, Eugenie Dubois. Jest bez wahania zaliczany do rodzaju Homo, co znaczy człowiek. Żył w okresie od ok. miliona do 200 tyś lat temu. Posiadał już wszystkie podstawowe cechy typowo ludzkie: całkowicie spionizowaną postawę, poruszał się wyłącznie na dwóch nogach,
miał całkowicie przeciwstawny kciuk umożliwiający chwyt precyzyjny, duży mózg, którego górna granica pojemności poważnie przekraczała dolną granicę pojemności mózgu człowieka współczesnego, tworzył wiele typów narzędzi, miał złożony sposób komunikowania się w gromadzie. Żył na olbrzymich obszarach Starego Świata-Afryce, Azji, Europie, umiejąc sobie radzić w rozmaitych klimatach: od tropikalnego do umiarkowanego. Był wyższy i masywniejszy od swoich poprzedników. Jego wzrost wahał się od 165-175 cm, waga ciała mogła przekraczać 70 kg. Czaszka była gruba i masywna, żuchwa ciężka wyposażona w diastemę. Czoło było bardziej pochylone niż u Australopiteka i miał też większe wały nadoczodołowe. Szerokość czaszki była większa niż jej wysokość, podtrzymywałay ją mocno rozwinięte mięsnie szyi i karku. Zewnętrzne cechy Homo Erectusa wskazywały by na formę co najmniej tak prymitywną jak Australopitek-nic bardziej mylnego, bowiem cechy typowo ludzkie miał on rozwinięte prawie w takim samym stopniu jak człowiek współczesny. Pojemność mózgoczaszki - od 750-1250 cm3. Żył w gromadach kilkudziesięcioosobowych i zbiorowo polował na duże zwierzęta. Zamieszkiwał jaskinie, budował schrony od wiatru i deszczu na kamiennych podstawach. Homo Erectus znał ogień. Na podstawie rozległych badań archeologicznych formą Homo Erectus wiąże się powszechnie 2 przemysły szelski(abwilski) i aszelski, które składają się na okres w dziejach kultury ludzkiej określany jako dolny paleolit, czyli najwcześniejszy okres starszej epoki kamienia ( czasem nazywanej tez epoka kamienia łupanego).Te 2 przemysły reprezentują 2 podstawowe techniki obróbki kamienia ( technika rdzeniow i technika obłupkowa).
HOMO SAPIENS - Człowiek rozumny
Dziś do gatunku Homo Sapiens, obok człowieka żyjącego współcześnie (homo sapiens sapiens) zalicza się również formy znacznie wcześniejsze: człowieka ze Swanscombe, i Neandertalu. Wszystkie te formy maja prawdopodobnie ścisły związek z człowiekiem współczesnym, choć zaliczenie ich do jednego gatunku ma charakter umowny. Człowiek neandertalski pojawił się na kuli ziemskiej 350 tyś lat temu. Rozwinął się pewnie z jakiejś ostatniej formy Homo Erectusa. Znamy dwie formy Neandertalczyka-wcześniejszą i poźniejszą. Miał wygląd prymitywny, szczególnie silnie rozwinięte wały nadoczodołowe. Pojemność jego czaszki była jednak równa lub nieomal równa pojemności czaszki współczesnego człowieka.(ok. 1500cm3) Wczesny neandertalczyk zamieszkiwał szeroki obszar Starego Świata, dobrze radził sobie nawet z chłodnym klimatem. Natomiast neandertalczyk klasyczny zamieszkiwał mniejszy obszar Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki Pn. Był masywnie zbudowany, wzrost od 165-175. Miał nogi krótsze niż człowiek współczesny, a u jego formy znajdujemy klasyczne wygięcie kości udowej. Dotrwały do naszych czasów dowody jego bogatego życia społecznego a także wytwory jego kultury. Z neandertalczykiem związany jest przemysł mustierski. Do tej kultury należy wile zróżnicowanych, wykonanych według starych wzorów narzędzi. Po raz pierwszy w kulturze stworzonej przez Neandertalczyka wystąpiła wyspecjalizowana broń myśliwska. Nowym surowcem do wyrabiania narzędzi stały się kości. Pojawiły się też intencjonalne pochówki zmarłych( co świadczy o kulturze kulturze i życiu społecznym i o rozwinięty wyobrażeniach na temat śmierci).
HOMO SAPIENS SAPIENS (Człowiek współczesny)
Najwcześniejsze szczątki podgatunku homo sapiens sapiens są datowane na okres od 40 do 35 tyś lat temu. Tworzył on kulturę górnego paleolitu. Wyróżnia go: wąski nos, szerokie i wysokie czoło, duży mózg, stosunkowo małe łuki brwiowe i niskie oczodoły. Skrócenie się szczęki, zmniejszenie się funkcji miażdżąco-trącej,pieczenie mięs i rozdrabnianie z pomocą narzędzi. Odtąd przeobrażenia kultury ludzkiej dokonywały się już za sprawą mechanizmów kulturowych, kulturowych nie pod wpływem przemian biologicznych czy ewolucyjnych.
12.
Dyfuzja kulturowa - służy do opisu i konceptualizacji zmian zachodzących w kulturze. Słowo dyfuzja oznacza przestrzenne rozchodzenie się lub przenoszenie się elementów kultury (cech, instytucji, wzorów, wątków, tematów) w drodze zapożyczania. Jest dziś pojmowane jako zjawisko oczywiste wynikające z faktu uczenia się kultury i przekazywania jej na drodze pozabiologicznej
13.
Ewolucja kulturowa - pojecie to pojawiło się w związku z badaniem zmiany kulturowej a więc zmiany obyczajów, przekonań, sposobów postępowania, gustów. Zmiana ewolucyjna jest zawsze kierunkowana, prowadzi do bardziej lub mniej określonego celu, polega na ciągłej kumulacji, wzroście dorobku form kulturowych. Jest to proces od woli ludzkiej niezależny rozgrywa się zgodnie z wewnętrznymi prawami kultury.
14.
Ewolucjonizm kulturowy - pozytywistyczny kierunek i teoria powstałe w drugiej połowie XIX w. W naukach społecznych i filozofii uznające ewolucję kulturową i ewolucję społeczną za procesy decydujące o transformacji społeczeństw i kultury. Przyjmując założenia o jedności świata i jedności natury ludzkiej, wszechobecności dynamiki i postępu, który wyznacza kierunek ewolucji o globalnym charakterze zmian oraz istnieniu jednego punktu wyjścia dla wszystkich społeczeństw, ewolucjoniści w duchu naturalizmu i ahistoryzmu stosując przede wszystkim metodę porównawczą starali się odtworzyć dzieje rozwoju ludzkości oraz kultury a także określić rządzące nim prawa. Twórcy kierunku to Spencer, Morgan, Tylor
.
22.
Krąg kulturowy - (krąg cywilizacyjny) zbiór kultur spokrewnionych ze sobą genetycznie i historycznie lub wykazujących wspólnotę zasadniczych cech. O kręgach kulturowych mówimy zazwyczaj w odniesieniu do kultur mających pewne ramy terytorialne.
31.
Pojęcie socjalizacji - Człowiek przychodzi na świat jako organizm biologiczny, zostaje „wchłonięty” przez społeczeństwo i pod wpływem jego kultury ulega socjalizacji; staje się istotą społeczna.
Proces socjalizacji jest pierwszym mechanizmem wpływu kultury na życie społeczne.
Gdy człowiek przychodzi na świat to od pierwszej chwili narodzin znajduje się pod wpływem istniejących przedmiotów, poglądów, wierzeń, ustalonych sposobów wychowania niemowląt, z czego wnioskujemy, że kultura jest dla człowieka światem zastanym, do którego musi wejść ucząc się wielu rzeczy i przez wiele lat. Jego popędy, organizm, skłonności naturalne zostają od razu ujęte w karby nakazów, wzorów ustalonych w grupie, w której się urodził.
Czyli socjalizacja to nic innego, jak część całkowitego wpływu środowiska, która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania się według przyjętych wzorów, uczy ją rozumienia kultury, czyni ją zdolną do utrzymania się w społeczeństwie i wykonywania określonych ról społecznych. Wpaja ona także aspiracje, czyli dążenia do tego, aby osiągnąć pewne rzeczy czy cechy pożądane, naśladować bohaterów, osiągnąć zamożność, dążyć do uznania.
W toku socjalizacji jednostka przyswaja sobie wiedzę i umiejętność grania ról społecznych tzn. umiejętność bycia kolegą, uczniem, synem czy przyjacielem. Uczy się spełniać swoim zachowaniem oczekiwania innych i przystosować swoje postępowania do postępowań innych. Prowadzi ona do konformizmu, czyli dążenia, aby zachowanie jednostki było zgodne z tym, czego grupa od niej oczekuje. Stopień konformizmu może być różny i socjalizacja nie może zapobiec rozwijaniu się osobowości buntowniczych, odrzucających takie czy inne elementy danej kultury, obyczajów czy organizacji społeczeństwa.
Rozróżniamy dwa rodzaje socjalizacji:
1. Socjalizacja pierwotna - człowiek oddziałuje na nią w dzieciństwie i dzięki niej staje się członkiem społeczeństwa. Pod wpływem interakcji ze swoimi opiekunami uczy się języka, gestów, wzorów zachowań, wartościowania, oceniania itp.
Socjalizacja ta przebiega w atmosferze nasyconej uczuciami.
2. Socjalizacja wtórna - socjalizacja pierwotna ma ogromny wpływ na socjalizację wtórną.
W socjalizacji wtórnej dziecko dochodzi do odkrycia istnienia ogólnospołecznych reguł.
47.
Wartościami są te przedmioty lub stany rzeczy, które jednostkom i grupom zapewniają równowagę psychiczną, dają zadowolenie, dążenie do nich lub ich osiągniecie daje poczucie dobrze spełnionego obowiązku, lub te, które są niezbędne dla utrzymania wewnętrznej spójności grupy, jej siły i jej znaczenia wśród innych grup.
Istnieją różne wartości i jednostki lub grupy mogą im przypisywać większa lub mniejsza wagę, każdej grupie istnieje uznana hierarchia wartości. Dążenie do wartości wpływa na stosunki miedzy jednostkami, ponieważ jednostki tez się ocenia z punktu widzenia ich przydatności, jaka mają mieć w dążeniu do osiągnięcia pewnych wartości. Wartością jest także doskonałość w wykonywaniu czynności Np wyżej ceni się dobrego nauczyciela, dlatego, że może on więcej nauczyć. Wartości są, więc regulatorami ludzkich dążeń i postępowania, pozwalają na ocenę cudzego postępowania, służą jako podstawa oceny społecznej przydatności członków grupy, a więc wpływają także na hierarchię społeczna i na zasady współżycia społecznego.
W procesie socjalizacji niektóre wartości zostają zinternalizowane, tzn. tak przyswojone przez jednostki, że dążenie do nich staje się czymś naturalnym; fakt, że niektóre czynniki i wartości kontrolujące zachowanie jednostki zostają niejako „wbudowane” w jej osobowość jest ważnym faktem ciągłości życia społecznego.
10.
- długi okres dzieciństwa
-