Kulturoznawstwo - wykład 5
Temat: Mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne.
Literatura
Czerwiński - „Kultura i badanie';
Dyczewski - „Wartości o kulturze polskiej”;
Merton - „Teoria socjologiczna i struktura społeczna”;
Ossowski - „O strukturze społecznej”;
Rodzimski - „Osoba, moralność, kultura”;
Dyczewski - „Kultura polska w procesie przemian”.
Problem ten jest zróżnicowany. Dotychczas zajmowaliśmy się kulturą jaką procesem.
Ważne jest poznanie procesu kultury kiedy człowiek kształtuje siebie i środowisko zewnętrzne.
System społeczny - interesuje nas człowiek w szeregu interakcji. Wpływ kultury na proces społeczny jest zróżnicowany, ale dokonuje się on w różnego rodzaju wymiarach.
Trzy podstawowe struktury procesu społecznego:
socjalizacja;
kreowanie, wzorce osobowe zachowań;
system wartości.
Kultura - rozumiana jako system społecznego komunikowania. Nie istnieje w próżni. Stworzona przez ludzi. Zachodzi w niej proces komunikacji. Bez kultury ludzie nie byliby w stanie się komunikować, nie byliby działaniami. Kultura to formuła oddziaływania ludzi na ludzi. Kultura to wytwór człowieka. Ten proces oddziaływania tworzy system społeczny.
System społeczny jest układem międzyludzkich zależności, hierarchii, działań w zorganizowanej i niezorganizowanej formie.
System społeczny ma cztery podstawowe struktury:
zbiór osób;
więź społeczna;
wartości grupowe;
wewnętrzna organizacja grupy.
Podstawowymi elementami systemu społecznego są ludzi i przedmioty działań. Do niego należą także kultury.
Interesuje nas związek między kulturą a systemami społecznymi. Życie społeczne to ustrukturalizowana wykładnia postać życia społecznego jakie jednostki zajmują i wypływających z nich ról do wykonania. Te role determinują zachowanie jednostki. Jednostka w społeczeństwie, systemie społecznym, grupie społecznej, jest podporządkowana pewnym zasadom. System społeczny jest zorganizowanym zespołem społecznych zależności w które uwikłani są w różny sposób członkowie społeczeństwa. System kulturowy to system zachowujący współgrające relacje, istnieją współzależne uwarunkowania. Między systemem społecznym a systemem kulturowym zachodzą współzależności. Jako pierwszy należy widzieć system społeczny, ale nie ma społeczeństwa bez systemu kulturowego. Nie ma systemu społecznego bez systemu kulturowego. Systemy te są wzajemnie ze sobą uwarunkowane i zależne od siebie. System wzajemnych relacji, system społeczny i system kulturowy, ma różny wymiar. W jego procesie ogromną rolę odgrywa grupa etniczna, która wyłania zdolność świadomości narodowej. Ścieranie się dwóch procesów - mamy do czynienia z działaniem jednego. Istnieje różny wymiar tego procesu.
Grupa etniczna, ma dwojaki zakres. Po pierwsze odnosi się do społeczności pierwotnych, które nie osiągnęły jeszcze świadomości narodowej. Po drugie odnosi się do grup mniejszości narodowych w złożonym społeczeństwie.
Typy systemów społeczno - kulturowych:
jednonarodowy;
wielonarodowy;
pluralistyczny.
Jednorodny - główną rolę w kształtowaniu tego systemu odgrywa grupa etniczna, która ma wymiar podstawowy, państwowotwórczy, np. Izrael, ale także i Polska. Jedna grupa etniczna określa kulturę społeczną i narodową. Tworzenie państwa, jego wymiaru kulturowego jak i prawnego. Wszystko jest tworzone przez jedną grupę. Nie ma miejsca w tej kulturze na nikogo innego.
Wielonarodowy - do tej struktury społeczno - kulturowej wchodzi wiele grup etnicznych, ale jedna z nich jest narodowotwórcza. To ona nadaje ton całemu procesowi społeczno - kulturowemu. Jest to grupa dominująca. Rola innych grup jest dwojaka. Mogą być one całkowicie zdominowane i adaptują się do systemu naczelnej grupy lub funkcjonują we własnym systemie kulturowym. Mniejsze grupy domagają się swoich praw i niezależności.
Pluralistyczny - jest modelem relacji między różnymi grupami etnicznymi. To formuła niespełniona. Jest to tylko model. On zakład możliwość funkcjonowania obok siebie różnych grup etnicznych, które wzajemnie wchodząc w relacje ze sobą szanują swoje prawa, są wobec siebie otwarte i tolerancyjne, wzajemnie szanują prawa człowieka, jego rozwój, wolność i bezpieczeństwo. W systemie tym mogą utrzymywać się różne języki obok jednego - ogólnonarodowego. Istnieje tu różnorodność w literaturze, architekturze i w życiu codziennym. Jest to koncepcja idealistyczna. To ziszczona formuła jednonarodowego i wielonarodowego systemu kulturowo - społecznego. Ten system jest różnorodny. Zależne jest to od tego, jak człowiek funkcjonuje w tym systemie. Interesuje nas jak kultura przenika społeczeństwo.
SOCJALIZACJA
Socjalizacja jest mechanizmem wpływu kultury na życie społeczne. W 1987 roku Gidinks powiedział, że socjologia: „To rozwój natury społecznej lub charakteru, tj. społecznego stanu psychiki u ludzi, które znajdują się we wzajemnych związkach.”
W latach 30. i 40. powiedzenie to zaczęło wchodzić w życie, kiedy zaczęto przyjmować socjalizację, jako proces dzięki któremu, jednostka przez uczestnictwo w grupie rodzinnej,
w grupach rówieśniczych czy społeczności lokalnej staje się sobą. Socjalizacja jest procesem internalizacji, tj. nabywania czy przyjmowania przez jednostkę wartości i norm z nich wynikających, następnie procesem uczenia się, tworzenia wzorców zachowań, a wśród nich także wzorów ról społecznych. Socjalizacja to proces spontaniczny. Zawsze jest jakiś element dominujący, np. lekarz - pacjent, nauczyciel - uczeń, matka - dziecko.
Musimy zauważyć dwa obszary:
proces zachodzący w jednostce;
obszar mieści się w kategorii środków zachodzących w obrębie jednostki, w środowisku społecznym.
Nie ma socjalizacji bez środowiska społecznego. Teza Szczepańskiego - „Elementarne pojęcia socjologii”: „Socjalizacja to ogół procesów nabywania pod wpływem otoczenia społecznego, dyspozycji psychicznych, czyniących jednostkę zdolną do życia w społeczeństwie cywilizowanym.”
Socjalizacja jest kształtowaniem osobowości człowieka i przystosowaniem go do życia w społeczeństwie. Umożliwia mu komunikowanie się dla rozwoju życia. Socjalizacja jest nauką życia. To formuła uczenia. Socjalizacja porusza się w obrębie dwóch sfer - człowiek i środowisko socjalizacji.
Akulturacja - proces zmiany kulturowej, który dokonuje się w wyniku długotrwałych, ciągłych, bezpośrednich kontaktów między grupami społecznymi o różnych kulturach. Współcześnie akulturację rozumiemy jako wszelki proces zmian spowodowanych między kulturowym przepływem treści kulturowych. Współcześnie akulturacja może mieć efekt, dzięki kontaktom pośrednim i bezpośrednim. Następuje wielopokoleniowy proces przenikania kultur. Każdy z nas jest nośnikiem kultury procesu społeczno - kulturowego. Współcześnie akulturacja to nie tylko przenikanie kultur, ale także przenikanie w innego człowieka. Współcześnie inaczej podchodzimy do kulturowości. Zdolność przenikania towarzyszy każdemu człowiekowi. Proces ten może działać w dwie strony - starzy oddziaływają na młodych, ale i także młodzi na starych. Akulturacja jest procesem zdeterminowanym ale i funkcjonalnym (socjalizacja).
Socjalizacja - Występuje w niej element subiektywny i obiektywny.
Do socjalizacji potrzeba minimum dwojga ludzi. Gdy są dwie osoby to już zachodzi między nimi proces socjalizacji, socjalizacja. Obiektywnie podstawowym elementem socjalizacji jest społeczeństwo. Starość jest niezauważalna, bo proces starzenia się jest rozłożony w czasie. Ludzie uczą się być starymi. Proces socjalizacji prowadzi do przygotowania na śmierć. Człowiek uczy się godnie czekać na śmierć. Socjalizacja jest procesem stałym, stałych interakcji między socjalizowanymi a instytucjami socjalizującymi. Proces ten trwa przez całe życie, jest permanentny, ma charakter obiektywny, w którym społeczeństwo przekazuje jednostkom ludzkim swoją kulturę w szerokim wymiarze. W sensie subiektywnym - jak jednostka korzysta z socjalizacji, jak kształtuje swe osobowości.
Socjalizacja jest elementem osobowościowym, rozwija się wraz z człowiekiem, uwzględnia określony porządek, stawia mu czoło, przystosowuje się.
Dwa procesy socjalizacji:
przesocjalizowanie - wpływ społeczeństw totalitarnych na jednostki (np. janczarzy);
niedosocjalizowanie - nieznalezienie się jednostki w jakiejś społeczności (np. narkomania).