MIĘDZYNARODOWE OŚRODKI I CENTRA TURYSTYCZNO - HOTELARSKIE
- WYKŁAD 2, 14.11.2010 -

Zwyczajowe miejsca święte miejsce związane z oczyszczającym kultem rzek:

Gangotri
Haridwar
Sagara
Waranasi
Allahabad

Waranasi, miasto między rzeczkami Varuną i Asi, w XVIII i XIX wieku nazywane Banaras, Benares, a przez hindusów — Kaśi, światło jest jednym z najstarszych siedlisk ludzkich, zamieszkałych nieprzerwanie od trzech-czterech tysięcy lat. Jest poświęcone Śiwie w podzięce za udział w stworzeniu rzeki Gangi. Ortodoksyjny hindus pragnie umrzeć nad Gangą i zostać spalonym na Manikarnika ghat, gdzie łączą się trzy poziomy — boski, ziemski i demoniczny. Spalenie w tak świętym miejscu pozwala żywić nadzieję na lepszą inkarnację w przyszłości.

Gath - są to schody w hinduizmie prowadzące do świętych rzek.

Od zawsze istniały tu wielkie ośrodki duchowe. Varanasi jest położone nad świętą rzeką Ganges (Ganga). Ludzie przybywają tu z najdalszych stron Indii, żeby dokonać religijnej kąpieli, a marzeniem każdego Hindusa jest to, żeby po śmierci jego ciało zostało spalone właśnie tu, a prochy wrzucone do Gangesu.

Cały brzeg rzeki zabudowany jest hinduskimi świątyniami z różnych okresów, ale zarówno starsze, jak i młodsze jednakowo obsuwają się do rzeki. Kilka z nich zanurzona jest nawet do połowy w wodzie. W Waranasi przebywa nieustannie tłum pielgrzym ów, którzy chcą dokonać rytualnych ablucji właśnie w tym miejscu i umrzeć.

Allahabad - miasto w północno-środkowych Indiach, w stanie Uttar Pradesh, gdzie łączą się dwie święte rzeki hinduizmu: Ganga i Jamuna. Jedno z czterech miast, w których obchodzi się święto kumbhamela, obchodzi się je co 12 lat. Święto to przyciąga ok 1 miliona pielgrzymów.

Jest ośrodkiem religijnym, wyznawców hinduizmu gdzie raz do roku odbywają się rytualne ablucje. W miejscu świętym dla Hindusów - przy połączeniu Jamuny i Gangesu - znajdują się schody (Tribeni Ghat), gdzie tysiące pielgrzymów dokonują rytualnych kąpieli podczas corocznego Festiwalu Kąpieli (Magh Mela).

PIELGRZYMKOWE CENTRA TAOIZMU

Wg założeń taoizm świata składa się z pięciu podstawowych elementów (żywiołów): ogień, woda, ziemia, drzewo, metal.

Drugim głównym założeniem taoizmu jest podział i złożoność świata z dwu przeciwstawnych, ale dopełniających się elementów yin i yang.

Głównym przedstawicielem taoizmu był myśliciel III wieku p.n.e. Lao Tsy. Jego główne postulaty to: porządek życia, któremu nie należy się przeciwstawiać, pochwała skromności i umiłowanie pokoju. Jednak podstawowym źródłem religii taoistycznej była kombinacja starochińskiej mitologii, wierzeń ludowych i w pływów buddyzmu. W odróżnieniu od systemu Lao-tsego religia taoistyczna stworzyła szereg bóstw, zbiory dzieł literackich rytuały i ceremonie.

Święte góry chińskie to określenie, które odnosi się do dwóch grup gór, jednej związanej z taoizmem , a drugiej związanej z buddyzmem. Góry były i są ośrodkiem kultu religijnego i miejscem licznych pielgrzymek.

Pięć wielkich gór taoizmu

Taoistyczne pięć wielkich gór ulokowane jest zgodnie z chińskimi zasadami stron świata, gdzie centrum również wyznacza kierunek:
- wschód - Taishan w prowincji Szantung, 1545 m
- zachód - Hua Shan w prowincji Shaanxi, 1997 m
- południe - Nan Hengshan w prowincji Hunan, 1290 m
- północ - Bei Hengshan w prowincji Shanxi, 2017 m
- centrum - Songshan w prowincji Henan, 1494 m

Zgodnie z mitologią chińską, święte góry pochodzą z głowy oraz kończyn Pan Gu, pradawnego herosa chińskiego i stworzyciela świata, pierwszego człowieka narodzonego z 5 żywiołów. Z jego ciała zostało stworzone niebo, ziemia i wszystkie ziemskie stworzenia.

PIELGRZYMKOWE CENTRA SHINTOIZMU

Shintoizm jest religią, która narodziła się i powstała w Japonii. Jest głęboko zakorzenioną w historii starożytnej i mitologii kraju. Słowo Shinto można przetłumaczyć jako "Droga Bogów".

Podstawą religii Shinto są Kami (bogowie = siły duchowe czuwające nad domowym ogniskiem i zapewniają szczęcie całej okolicy), które kryją się w drzewach, górach, morzu i wietrze. Może być także Kami konkretnej rzeki lub też każdego, dowolnego przedmiotu. Starożytni oddawali cześć tym siłom i żyli w harmonii z naturą.

W miarę rozwoju shintoizmu, kami poszerzyły się o przodków, bohaterów i ludzi obdarzonych szacunkiem. Główną rolę przejęli najważniejsi bogowie panteonu japońskiego: Amaterasu - bogini słońca i Susanoo - bóg burzy.

Początkowo cześć kami oddawano pod gołym niebem. Później zaczęto budować świątynie. W niektórych domach są "półeczki bogów" - ołtarze, na których stawia się ofiary dla bóstw.

Dogmatem shintoizmu było boskie pochodzenie rodziny cesarskiej. W XIX wieku shintoizm został podniesiony do rangi religii państwowej i był nią jeszcze w okresie II wojny światowej. Dopiero po zakończeniu II wojny światowej ogłoszono w Japonii, iż cesarz nie jest bogiem.

Najbardziej znanym i związanym z japońską religią jest góra Fudzi (Fuji-san, lub Fudżi-jama) jest wulkanem i najwyższym szczytem w Japonii ( 3776 m. n. p.m). Położona jest na wyspie Honsiu, na południowy zachód od Tokio.

Góra Fudżi (po japońsku Fudżijama) jest cudem natury i miejscem świętym, czczonym przez buddystów, którzy uważają ją za wrota do innego świata. Krater znany jest pod nazwą Naiin (Świątynia).

Fudżi jest też świętą górą dla wyznawców shintō - jako żeńskie bóstwo Konohana-no-sakuyahime-no-mikoto. Zbudowano na niej trzy bramy torii i dwie świątynie. Do 1868 obowiązywał zakaz wstępu na górę dla kobiet.

Amaterasu - naczelne bóstwo panteonu shintoistycznego.
Tylko w bardzo nielicznych wypadkach można podać wygląd bóstwa shintoistycznego na podstawie opisu w „świętych księgach” Kojiki i Nihongi. Na ogół bóstwa shintoistyczne mają bliżej nie sprecyzowany wygląd, a jeżeli pojawiają się w malarstwie czy rzeźbie, to są to indywidualne wyobrażenia poszczególnych artystów.

Chramy (świątynie) shintoistyczne w zasadzie unikają przedstawień plastycznych.

PIELGRZYMKOWE CENTRA BUDDYZMU

Buddyzm zaliczany jest do 5 największych religii świata.

Budda urodził się przed około 2560 laty w północnych Indiach. Po sześciu latach poszukiwań rozpoznał w głębokiej medytacji naturę umysłu. W ten sposób stał się Buddą - „Przebudzonym” lub „Oświeconym”. Jego nauka sprawiająca, że stajemy się samodzielni, nieustraszeni i pełni radości, jest główną religią w wielu azjatyckich krajach.
Od lat siedemdziesiątych głęboki pogląd buddyzmu i jego liczne metody inspirują przyciągają coraz więcej ludzi na Zachodzie.

- Pierwsza Szlachetna Prawda o Cierpieniu mówi, o tym, że istnieje cierpienie;
- Druga Szlachetna Prawda o Przyczynie Cierpienia mówi, że przyczyną cierpienia jest pragnienie;
- Trzecia Szlachetna Prawda o Ustaniu Cierpienia - mówi ona o tym, że ustanie cierpienia to całkowite zaniknięcie i ustanie, wyrzeczenie się, zaniechanie, wyzwolenie, puszczenie pragnienia.

- Czwarta Szlachetna Prawda o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia mówi o tym, że drogą do ustania cierpienia jest Szlachetna Ośmiostopniowa Ścieżka - właściwy pogląd, właściwe postanowienie, właściwa mowa, właściwie działanie, właściwy żywot, właściwie dążenie, właściwie skupienie, właściwa medytacja.

Pierwsze święte miejsca powstały zaraz po śmierci Buddy, gdy popioły jego podzielono na osiem części i rozdano przybyłym poselstwom, które zaniosły je do swoich krajów i tam wzniesiono kopce, które z biegiem czasu przekształciły się w stupy (świątynie buddyjskie), najpierw ziemne jak możemy oglądać dzisiaj w Patanie nieopodal Kathmandu. Podobnie zaczęły powstawać czajtie pierwotnie związane z miejscami pobytu Buddy, a więc było to drzewo pipalowe , zwane drzewem bodhi, pod którym medytował Gautama lub kamień, na którym siedział czy też gaj Lumbini, będący świadkiem narodzin Oświeconego, albo Park Jeleni, gdzie wygłoszone zostało pierwsze kazanie.

Cztery święte góry buddyzmu
Buddystyczne cztery święte góry to:

- Wutaisan położona w prowincji Shanxi, 3058m
- Emeishan, w prowincji Syczuan, 3099m
- Jiudruashan, w prowincji Anhui, 1311m
- Putushan, w prowincji Zhejiang, 281m

Lumbini jest jednym z czterech najbardziej świętych i najważniejszych miejsc buddyzmu. Według tradycji urodził się tu książe Siddhurtha Gautama, który stał się potem Buddą

(Przebudzonym, Oświeconym). Lumbini leży w północnej części subkontynentu indyjskiego w Nepalu. Nazwa Lumbini pochodzi od babi Buddy.

Bodhgaja - najważniejsze miejsce pielgrzymkowe buddystów z całego świata, gdyż tutaj Siddhartha Gautama doznał oświecenie, po dziewięciu tygodniach medytacji i stąd zaczął się zwycięski pochód buddyzmu.

Największą atrakcję stanowi świątynia Mahabodhi , której powstanie wiąże się z królem Asioką . Król ten rozkazał ją zbudować na cześć Buddy. Świątynia ta stanowi centrum współczesnego buddyzmu.

W jej sąsiedztwie znajduje się kilkanaście klasztorów należących do społeczności buddyjskich ze wszystkich krajów, w których mieszkają buddyści. Tuż obok świątyni rośnie drzewo bodhi (pipalowe), ale nie jest to już to samo, pod którym siedział Gautama, jednakże pochodzi ono od niego, gdyż w czasach Asioki pobrano z tamtego prawdziwego drzewa szczep i przewieziono go na Cejlon, gdzie został zasadzony, a następnie, gdy zabrakło drzewa w Bodhgaji, przywieziono szczep z Cejlonu z powrotem i posadzono tutaj. Inną pamiątką po Buddzie jest wadżrasana , czyli kamień z czerwonego piaskowca, nazywany też tronem, gdyż na nim rzekomo miał medytować Gautama i osiągnąć stan oświecenia. Ślady stóp Buddy odtworzono w jego posadzce w postaci szeregu kwiatów lotosu.

Sarath jest trzecim świętym miejscem buddyzmu, miastem które słynie z tego iż w tym miejscu Budda wygłosił swe pierwsze kazanie do pięciu ascetów, nazwane później symbolicznie dharmaczakraprawartana ( puszczenie w ruch koła praw). Położone jest około 10 km od najświętszego hinduskiego miasta Waranasi i stanowi największe centrum buddyjskie w Indiach. Miejsce, gdzie wygłoszone zostało pierwsze kazanie, dawniej zwane było Parkiem Jelenim. W miejscu tym dwa wieki później król Asioka postawił swoją kolumnę (lat ), upamiętniającą to zdarzenie oraz wystawił stupę Dharmaradżika , która niestety nie przetrwała do dziś, ale wykopaliska wykazały, że pod ziemią kryją się pozostałości budowli z II w. przed Chr

Obecna stupa znana jako Dhamekh ma 34 metry wysokości i pochodzi prawdopodobnie z epoki dynastii Guptów , na co wskazują zdobiące ją ornamenty. Stoi ona podobno dokładnie w tym samym miejscu, gdzie Budda wygłosił swe pierwsze kazanie. Z kolumny aktualnie pozostały jedynie szczątki, ale zachował się wspaniały kapitel z rzeźbami czterech lwów i kołem dharmy, które znalazło się w obecnej fladze Republiki Indii, natomiast sam kapitel stał się godłem państwowym. Innym słynnym zabytkiem znajdującym się w muzeum archeologicznym w Sarnath jest płaskorzeźba Buddy z rękami ułożonymi w geście dharmaczakraprawartana mudra.

Kusinagar . Spotyka się również formę Kusinagara lub Kusinara (pali). Należy ono do czterech świętych miejsc buddyzmu ze względu na fakt, że tutaj osiągnął parinirwanę Budda. Obecnie znajduje w indyjskim stanie Uttar Pradeś niedaleko miasta Gorakhpur , ale w czasach Gautamy było stolicą państwa Mallów. W czasie najazdu Białych Hunów w V w. uległo

znacznym zniszczeniom. Do dziś pozostały szczątki wielkiej stupy Ramabhar , zawierającej popioły Buddy i postawionej zaraz po jego śmierci. Jest to miejsce buddyjskich pielgrzymek.

Obecnie Kushinagar jest miejscem pielgrzymek, często odwiedzanym też przez zagranicznych turystów. W okolicach ruin klasztorów i stup powstało wiele świątyń zbudowanych przez buddystów z Chin, Sri Lanki, Tajlandii i Japonii.

Oprócz czterech świętych miejsc związanych z życiem Buddy w Indiach istnieje wiele miejscowości, które przyciągają do siebie licznych pielgrzymów buddyjskich z całego świata.
Należą do nich między innymi Sanczi, Adżanta i Ellora.

Sańczi położone jest w stanie Madhja Pradeś , około 50 km od Bhopalu , stolicy tego stanu. Znajdują się tutaj trzy wielkie stupy, pochodzące być może z epoki Maurjów oraz kilka świątyń i klasztorów. Największa jest stupa nr 1 o średnicy 40m i o wysokości 13m, otoczona balustradą (wedika ), w której znajdują się cztery bramy (torana ), słynne ze swych rzeźb, przedstawiających sceny z Dżatak . Obok portalu południowego stoją resztki kolumny Asioki, na której wyryty został edykt Kauśambi . Kapitel jej wieńczy rzeźba lwów z kołem dharmy, która to rzeźba stanowi dzisiaj godło Indii. Między balustradą, a kopułą stupy (anda ) znajduje się taras (pradakszinapatha ) służący do obchodzenia stupy w kierunku zgodnym z kierunkiem ruchu wskazówek zegara.

Na szczycie kopuły umieszczano maszt (jaszti ), na nim parasol (stupa 3.) lub trzy parasole (stupa 1.); niestety na stupie drugiej parasol (czhatra ) się nie zachował. Wokół masztu budowano kwadratowy ganek (harmika ). Każdy z elementów stupy posiada własną treść symboliczną, i tak np. maszt oznacza oś świata (axis mundis), kopuła symbolizuje kosmos, parasol władzę królewską, obchodzenie stupy ruch słońca, portale kierunki świata.

Adżanta i Ellora . W stanie Maharasztra znajdują się dwa wielkie skupiska grot, dawne miejsca zamieszkania mnichów buddyjskich, tzw. wihara, jak również świątynie, zwane czajtia. Nie są one jakimś szczególnym wyjątkiem w Indiach, gdyż możemy takie jaskinie spotkać także w innych miejscach, ale te z Adżanty i Ellory przekraczają wszelkie wyobrażenia, zwłaszcza pod względem ich liczby i artyzmu ich malowideł, rzeźb i form architektonicznych. Wykute zostały one w skałach w okresie od II w. przed Chr. do VII w. po Chr. w Adżancie i od VII do IX wieku w Ellorze, przy czym w tej pierwszej są dziełem wyłącznie mnichów buddyjskich, podczas gdy w Ellorze te najpóźniejsze z IX w. są poświęcone bogom hinduistycznym.

Lhasa jest najważniejszym ośrodkiem buddyzmu lamaistycznego na świecie, chociaż od opuszczenia go przez Dalaj Lamę XIV w roku 1959 polityczne jego znaczenie nieco się zmniejszyło. Na jej terenie znajdują się zabytki jak pałac zimowy dalaj lamów Potala, uważany za jeden z cudów świata oraz świątynia Dżokhang i Norbulinka , letnia rezydencja władców Tybetu.

Nazwa Potala pochodzi od siedziby „pana świata” Lokeśwary, który przez buddystów utożsamiany jest z Awalokiteśwara, natomiast przez hinduistów brany jest za inną postać Siwy. Pełna nazwa rezydencji brzmi „Potala - pała drugiego sternika”.

Potala jest warownym pałacem dalajlamy, duchownego i politycznego przywódcy Tybetu. Obecnie pałac został przekształcony w muzeum.

Wysokość budowli wynosi 117 m. i posiada 13 kondygnacji. Składa się z trzech części: środkowego budynku, koloru czerwonego i dwóch białych, stojących po bokach. Wykonany jest z drewna, ziemi i kamienia, przy czym w celu wzmocnienia jego murów wlano między nie roztopioną miedź.

W Potali znajduje się 1000 pomieszczeń i 10 000 kapliczek, zawierających 200 000 posągów i figur. W czerwonym pałacu mieszczą się sale zgromadzeń, świątynie, kapliczki i siedem mauzoleów, w których leżą szczątki dalaj lamów od piątego do trzynastego z wyjątkiem tylko szóstego. W tej części znajduja się także komnaty dalaj lamy i jego pierwszego doradcy, w białym pałacu ulokowane są pomieszczenia innych dostojników. Sam czorten kryjący prochy Dalaj Lamy V jest wysoki na 20m i pokrywa go 3700kg złota, stupa zaś mieszcząca szczątki Dalaj Lamy XIII również pokrywa jest złotą folią i drogocennymi kamieniami. Magazyny Potali kryją niezliczone ilości starych ksiąg i zwojów oraz zabytkowej, starej broni.

U podnóża pałacu powstało osiedle mieszkalne dla mnichów zwane Sho, w którym mieszczą się również biura i oficyny drukarskie. Obecnie wzgórze pałacowe stało się celem pielgrzymek buddystów nie tylko z Tybetu, ale także z całego świata.

Borobudur - Miejsce to słynne na cały świat położone jest na wyspie Jawie, około 40 km od Yogyakarty . Znajduje się tam budowla buddyjska wzniesiona na początku IX wieku za panowania dynastii Sejlandry . Ma ona kształt piramidy, na której szczycie ustawiona została stupa o średnicy 11 m i wysokości około 15 m. Cały monument składa się z dwóch tarasów i trzech stopni, na których stoją, zawierające posągi Buddy, 72 stupy. Na czterech galeriach znajduje się ponadto kilkaset jeszcze mniejszych stup.

Na ścianach galerii umieszczonych zostało 1460 posągów i 1212 płaskorzeźb, których całkowita długość wynosi pięć i pół kilometra. Oprócz tego znajdujemy na galeriach portale, zbiorniki wodne i nisze, które mieszczą około 500 posągów Buddy i bodhisattwów. Bok podstawy piramidy liczy 123 m, natomiast wznosi się ona na wysokość 40 m. Stopnie prowadzące do najwyższej stupy symbolizują ośmiostopniową ścieżkę wiodącą do wyzwolenia. Płaskorzeźby przedstawiają sceny z życia Buddy, jego rodziny i bodhisattwów.

Nazwa Borobudur prawdopodobnie pochodzi od słów „wihara w Budur”, przy czym wihara znaczy klasztor a Budur nazwę miejscowości. Później wihara zamieniono na „byhara”, a następnie skrócono na „bara” i tak powstało ostatecznie „ boro budur”.

PIELGRZYMKOWE CENTRA JUDAIZMU

Biblia Hebrajska składa się z:
- Tory
- Talmudu
(Miszna + Gemara + Midrasz = Talmud)

Miszna jest kompilacją opinii i zasad dawnych mędrców i uczonych z których podstawą dla rozmyślań są Święte Teksty.
Gemara - jest komentarzem do Miszny stworzonym przez amoraitów (czyli egzegetów) Gemara pokrywa się właściwie znaczeniowo z Talmudem i często jest traktowana jako Talmud właściwy. Zebrano dwa zbiory Gemary:
- w Babilonii, ukończony w IV lub V wieku n.e.
- w Palestynie, który jest znany jako Talmud Jerozolimski, skończony około sto lat wcześniej.

Oba zbiory są niepełne, komentują jedynie niewiele więcej niż połowie rozpraw zawartych w Misznie.

Midrasz jest interpretacją Biblii głownie Tory. Kompletowany przez ponad tysiąc lat od roku 1040 zawiera przede wszystkim materiał anegdotyczny i alegoryczny zaczynający się często jako kazanie lub mowa religijna, zainspirowany fragmentem pisma świętego.

Chasydyzm - „chasid - pobożny”.
Izrael Ben Elizera (zwany „Baal Szem Tow” czyli „Pan Dobrego Imienia”) (ur. 1700-zm. 1760 r.n.e)
Down Ber z Międyrzecza („Wielka Magid”) (ur. 1703- zm. 1772 r.n.e)
Nachman z Bacławia (ur. 1772-zm. 1811 r.n.e)

Najważniejsze miejsca święte judaizmu to:

- Jerozolima (Izrael) - miasto i dawna stolica państwa Dawida i Salomona. Zawiera ruiny świątyni-ściana zachodnia - tzw. ściana płaczu.
- Hebron (Izrael) - miasto, miejsce pobytu Abrahama, Izaaka i Jakuba, gdzie zostali pochowani w grocie Makpela.
- Synaj (Egipt) - góra , miejsce spotkania Mojżesza z Bogiem, miejsce w którym Mojżesz otrzymał tablicę z przykazaniami.
- Safed (Izrael) - miasto, od XVI w.n.e centrum studiów kabalistycznych, synagogi upamiętniające działalność kabalistów.
- Leżajsk (Polska) miasto, grób cadyka Elimelecha (ur 1717-zm 1787 r.n.e) jednego z przywódców ruchu chasydzkiego.

Jerozolima - Ściana Płaczu zwana też Murem Zachodnim - jedyna zachowana do dnia dzisiejszego pozostałość Świątynia Jerozolimska. Obecnie jest to Najświętsze miejsce Judaizm. Zachowane Murmury (ściana zachodnia) są fragmentem drugiej świątyni wybudowanej na Wzgórzu Moria .

Świątynia po pierwszym zniszczeniu została odbudowana przed Heroda, a zniszczona przez Rzymian. Nazwa pochodzi od żydowskiego święta opłakiwania zburzenia świątyni przez Rzymian, obchodzonego corocznie w sierpniu.

Wierni zgodnie z tradycją wkładają między kamienie ściany karteczki z prośbami do Boga.

Hebr Hebron jest to obecnie palestyńskie miasto położone na południu Zachodniego Brzegu. Położone ok. 36 km na południe od Jerozolimy.

W 1997 roku na mocy tzw, umowy hebrońskiej miasto zostało podzielone na dwie części: H1 o wielkości 18 km kw., zamieszkana przez większą część hebrończyków i kontrolowaną całkowicie przez Palestyńczyków, oraz H2 o powierzchni około 4,5 km kw. pod kontrolą izraelską. W H2 leżą izraelskie osiedla.

Najważniejszą rolę w Hebronie pełni religia, gdyż miasto jest ważnym ośrodkiem kultu religijnego Muzułmanów i Żydów. Hebron jest nierozerwalnie związany z tradycją biblijna jako miejsce pobytu Abrahama, Izaaka i Jakuba. W mieście jest ponad 40 meczetów, ale najważniejszym miejscem kultu jest grób patriarchy Abrahama.

Jest to masywna, przypominająca twierdzę budowla, z przełomu XIII i XIV wieku. Jest to jedno z najbardziej czczonych miejsc przez współczesnych Żydów. Została ona wzniesiona dokładnie nad Grotą Makpela, którą Abraham zakupił na miejsce swego pochówku i gdzie pochowano również innych patriarchów (Abraham i Sara, Izaak i Rebeka, Jakub i Lea). Sama pieczara jest od XIV wieku zamknięta.

Ważność tego miejsca wynika z faktu, że to właśnie z Abrahamem zawarł przymierze Bóg, obiecując mu i jego potomkom na własność ziemię kananejską.

Już Herod Wielki wzniósł okalający mur, a później Muzułmanie wznieśli meczet Ibrahima (hebr. Abrahama), gdyż uważają go za przyjaciela Allacha Miłosiernego. Obok znajduje się również kościół wzniesiony przez Krzyżowców, związany tradycją biblijną jako miejsce pobytu Abrahama, Izaaka i Jakuba.

Obecnie z powodu nieustającej fali przemocy, odwiedzanie i modlenie się w Grocie Patriarchów jest mocno utrudnione. Przed wejściem znajdują się posterunki izraelskiej policji, która może przeprowadzić kontrolę dokumentów i bagaży. Należy we wszystkim podporządkować się zaleceniom służb bezpieczeństwa.

Synaj, Góra Mojżesza - góra w Egipcie, w południowej części Półwyspu Synaj, w muhafazie Południowy Synaj. Wysokość 2285 m n.p.m. Jest to poszarpany nagi masyw z szaroczerwonego granitu

Tradycyjnie utożsamiana z biblijną górą Horeb i Synaj, gdzie, według Starego Testamentu, Bóg Jahwe przekazał Mojżeszowi kamienne tablice z dziesięciorgiem przykazań i zawarł przymierze z narodem izraelskim.

W pobliżu góry Synaj (Horebu) Mojżeszowi ukazał się anioł Boga Jahwe w płonącym krzewie i polecił mu wyprowadzić Izraelitów niewolonych w Egipcie (Wj 3:1-10; Dz 7:30).

Prawdopodobnie mniej więcej rok później do góry tej przybył wyzwolony już naród (Wj 19:2), obozował na równinie Wadi er-Raha u podnóża góry. Mojżesz wszedł wówczas na szczyt. Ponieważ już przy płonącym krzewie usłyszał: "oddacie cześć Bogu na tej górze", zapewne spodziewał się kolejnych wskazówek od Jahwe (Wj 3:12; 19:3).

Po stuleciach do "Bożej góry Horeb", czyli Synaju — przybył prorok Eliasz, uciekając przed królową Izebel (1Kl 19:8).

Zgodnie z lokalną tradycją beduińską, to na Górze Synaj Bóg dał swoje prawa Izraelowi. Jednakże wczesnochrześcijańska tradycja lokalizowała to wydarzenie na pobliskiej Górze Sirbal. To u jej podnóża w IV w. powstał Klasztor Świętej Katarzyny, który w VI w. przeniesiono pod Górę Świętej Katarzyny. Oparto się bowiem o informacje przekazane przez Józefa Flawiusza, jakoby Góra Świętej Katarzyny była najwyższym szczytem na Synaju. Chrześcijanie zaczęli identyfikować biblijną Górę Horeb z Górą Synaj (Jabal Mūsá) dopiero począwszy od XV wieku.

Istnieją dwa szlaki turystyczne prowadzące na górę Synaj:

- Dłuższy, łatwiejszy szlak, z którego korzysta zdecydowana większość turystów wchodząc na szczyt, prowadzi krętą tzw. Wielbłądzią Ścieżką lub Ścieżką Paschy, zaczynającą się około 50m za murami klasztoru, trasę można pokonać w ciągu 2-3 godzin (2/3 trasy również na wielbłądzie) , po drodze zlokalizowane są prowadzone przez miejscowych Beduinów budki z przekąskami. Za rozpadliną pod samym szczytem łączy się z drugą trasą, z tego miejsca pozostaje 750 stopni do szczytu. Na szczycie znajduje się murowana kamienna kapliczka koło jaskini, na której według Biblii Bóg kazał ukryć się Mojżeszowi i która służyła mu za schronienie w czasie jego 40-dniowego pobytu na górze (Wj 33:22, 28). Kapliczka ta zbudowana została w 1934 roku na miejscu wcześniejszej, która powstała w V w. pozostaje tam mały kościół sięga piątego wieku. Istnieje także bardzo mały meczet.

- Krótsza (trudniejsza przy wchodzeniu, dlatego większość turystów nią schodzi ze szczytu) to Ścieżka Mojżesza lub Schody Pokuty. Składa się 3750 stopni, jak głosi legenda, wykutych w skale w VI w, przez mnicha jako pokutę za zbrodnię, której miał się dopuścić. W ciągu 1,5 godziny można zejść nimi do klasztoru. Szlak biegnie przez nieckę z 500 letnim (inne źródła mówią 1000-letnim) cyprysem, jest to małe zagłębienie w połowie ponad trzykilometrowej grani Synaju. Nazwana jest Równią Cyprysów (inne nazwy to Kotlina Eliasza; Basen Eliasza; Płaskowyż Eliasza lub Amfiteatr Siedemdziesięciu Mędrców), w której zatrzymują się pielgrzymi, jest tu również stara studnia, z której Beduini czerpią wodę. Znajduje się tam Brama Eliasza, a 450 stopni niżej Brama Wiary, pod którą w XIX w. pielgrzymi błagali o darowanie im grzechów, zanim przepuszczono ich dalej.

Według tradycji w tym miejscu prorok Eliasz usłyszał głos Boga (1K1 19:9-18) i ukrywał się w pobliskiej grocie przed królową Izebel. Jedna z kapliczek poświęcona jest temu prorokowi, druga natomiast innemu prorokowi, Elizeuszowi. Miejsce kojarzone jest również z osobami towarzyszącymi Mojżeszowi w wejściu na górę, gdzie mieli pozostać i czekać na niego, gdy zejdzie ze szczytu. Zejście tym szlakiem wiedzie przez miejsca o interesującym krajobrazie widokowymi na Klasztor św. Katarzyny, przy którym kończy się trasa.

Co roku przez szczyt przewija się prawie 100 000 osób. Najwięcej nocno-poranne wspinaczki na Górę Synaj, by podziwiać wschód słońca, organizują biura turystyczne w oddalonym o około 100 km kurorcie Szarm El-Szejk, a przewodnikami są miejscowi Beduini z osady Al.-Milga.

W pobliskim klasztorze św. Katarzyny - u stóp góry, można przenocować w tzw. Domu Gościnnym, prowadzonym przez mnichów, oraz pożywić się w niewielkim punkcie gastronomicznym. Beduini z drużyny piłkarskiej pobliskiej Świętej Katarzyny, w ramach treningu dwa razy dziennie wbiegają na Synaj.

Ohel Elimelecha w Leżajsku - ohel cadyka Elimelecha znajdujący się na cmentarzu żydowskim w Leżajsku, przy ulicy Górnej.

Pierwszy drewniany, kryty gontem ohel powstał w XIX wieku.
Wiąże się z nim historia mówiąca o tym, iż W 1940 roku hitlerowcy zburzyli go i rozkopali grób cadyka, z nadzieją że znajdą drogocenne przedmioty. Według podań podczas rozkopywania grobu cadyk spojrzał na prześladowców smutnymi oczami, poprzez co wystraszeni uciekli i dalej nie niszczyli grobu, jak i całego cmentarza. Szczątki cadyka leżały kilka dni pod jednym z drzew. Wkrótce zostały ponownie pochowane w białym ręczniku przez Feliksa Wagnera i kilku innych Żydów.

Po zakończeniu wojny, w latach 60. XX wieku ohel został odbudowany z inicjatywy Borucha Safira i ówczesnego burmistrza Leżajska Kazimierza Gduli. Przez długi czas rabin Friedman z Wiednia, absolwent Krakowskiej Szkoły Rabinackiej zbierał pieniądze wśród amerykańskich Żydów na ten cel.

Ohel składa się z trzech części: centralnej z nową macewą cadyka, otoczonego kutą kratą i dwóch pomieszczeń, jednym dla mężczyzn, drugim dla kobiet. Do dnia dzisiejszego zachowała się oryginalna macewa cadyka Elimelecha z 1776 roku.

W marcu 2008 roku ohel cadyka został sprofanowany i pokryty antysemickimi napisami, co zdarzyło się po raz pierwszy w powojennej historii Leżajska.
Ohel jest obecnie najliczniej i najchętniej odwiedzanym grobem cadyka w Polsce, a nawet i Europie.

PIELGRZYMKOWE CENTRA ABORYGENÓW

Uluru, Oolora (znana także pod nazwą ang. Ayers Rock oraz The Rock) - formacja skalna w centralnej części Australii, Terytorium Północne. Znajduje się w parku narodowym Uluru-Kata Tjuta, niedaleko miasteczka Yulara, 400 km na południowy zachód od Alice Springs (Zobacz w Google Earth). Ma ponad 300 m wysokości i 8 km obwodu. Przez wiele lat Uluru było uznawane za największy monolit świata.

Uluru po raz pierwszy zostało opisane przez podróżnika Ernesta Gilesa w 1872 jako "zadziwiający kamyk"

Największą atrakcję dla turystów stanowi obserwatorium skały. Uluru o zachodzie słońca lub o wschodzie słońca kiedy z minuty na minutę zmienia ona swój kolor w zależności od oświetlenia. Turyści gromadzą się na miejscach widokowych gdzie przez parę godzin piknikują. Do dobrego tonu należy otwarcie butelki szampana w momencie gdy słońce zachodzi i przestaje oświetlać skałę.
Większość turystów przylatuje samolotami na położone w pobliżu skały lotnisko, ogląda Uluru o zachodzie i wschodzie słońca. W pobliżu jest też kompleks hoteli i kempingów oraz restauracji.

Dla Anangu Ululu jest świętym miejscem i woleliby oni aby turyści nie wchodzili na górę. Nie istnieje oficjalny zakaz, ale przebywając pod górą aborygeni często starają się przekonywać turystów aby oni respektowali ich zwyczaje. Zakazane jest natomiast fotografowanie niektórych fragmentów skały.

Uluru jest świętym miejsciem dla aborygenów, w jaskiniach u podnóża skały znajduje się wiele malowideł ściennych . Nazwa "Ayers Rock"została nadana przez europejskich osadników na cześć premiera Australii Południowej sir Henry'ego Ayersa. Tradycyjną, aborygeńską nazwą jest "Uluru" i od lat 80. XX w. jest to oficjalna nazwa tej skały, choć wiele osób nadal nazywa ją Ayers Rock.

W 1985 rząd Australii oddał prawo własności Uluru miejscowym aborygenom, plemieniu Anangu, które oddało ją rządowi w 99-letnią dzierżawę. W miejscu tym utworzono mający 1325 km² park narodowy (ang. Uluru - Kata Tjuta National Park). Wjazd dla turystów na teren parku jest płatny (25 dolarów australijskich za osobę - stan na 2009).

Park jest corocznie odwiedzany przez setki tysięcy turystów.

Dla pragnących wejść na szczyt góry, zainstalowano poręcz z łańcucha, ale samo podejście jest bardzo strome i wiele osób rezygnuje z wejścia już w drodze. Prawie każdego roku na Uluru ginie kilka osób w trakcie wchodzenia na nią, najczęściej na skutek poślizgnięcia lub na atak serca. W okresie trwania australijskiego lata, w godzinach od 10 do 16, ze względu na wysokie temperatury, wchodzenie na skałę jest zabronione.

PIELGRZYMKOWE CENTRA CHRZEŚCIJAŃSTWA

Asyż jest to włoskie miasto i gmina położone na południowy wschód od Perugii, w regionie Umbria w prowincji Perugia. Wiemy, że w starożytności istniała na tym terenie wielka osada etruska.

Pod koniec XII wieku Asyż zdobył niepodległość i w 1184 roku ustanowiono w nim samorząd miejski. Miasto brało udział w licznych zatargach z Państwem Kościelnym do, którego zostało włączone w 1367 roku. Dopiero w 1860 Asyż został włączony w skład Zjednoczonego Królestwa Włoch.

26 września 1977 roku silne trzęsienie ziemi spowodowało zawalenie się części sklepienia Bazyliki św. Franciszka. Zginęło czterech zakonników (jeden z nich był Polakiem). Dzisiaj Bazylika jest odrestaurowana, ale fragmentów fresków sklepienia nie udało się odtworzyć.

Asyż jest najbardziej znany jako miejsce narodzin świętego Franciszka i świętej Klary.

Zabytki Asyżu:
- Bazylika św. Franciszka (wpisana na Listę światowego Dziedzictwa UNESCO)
- Katedra św. Rufina - budowę tego romańskiego kościoła rozpoczęto w 1140 r. pod kierunkiem Jano z Gubio. W kościele zachowana jest chrzcielnica, w której został ochrzczony św. Franciszek (w tym okresie była to jedyna chrzcielnica w Asyżu). Przed głównym ołtarzem pochowany jest św. Rufin.
- Plac Ratuszowy - już w starożytności istniało w tym miejscu forum. Z tego okresu pochodzi świątynia Minerwy, którą adaptowano na kościół Matki Boskiej z Lourdes. Z starożytnej świątyni pozostała jedynie fasada.
- Ruiny zamku Rocca Magiore. Nie zamieszkany od 1538,
- Bazylika Matki Bożej Anielskiej,
- Kościół św. Damiana - początki istnienia kościoła datowane są na VI - VII wiek. Jego odbudową zajmował się św. Franciszek, który umieścił w zbudowanym w pobliżu klasztorze św. Klarę i pierwsze siostry klaryski. W kościele zachowały się stalle z XIII w. oraz XIV-wieczne freski.

Pustelnia Grota św. Franciszka Jest to niewielki budynek konwentu i kościółek.Jest to niewielki budynek konwentu i kościółek. Jest to miejsce podarowane przez benedyktynów św. Franciszkowi, w którym często przebywał w grocie położonej poniżej kościoła. W Grocie św. Franciszka zachowało się jego kamienne łoże, w drugiej części (Grota została podzielona po śmierci Franciszka na dwie części) umieszczony jest krzyż pochodzący z XV w.. Obok płynącego w pobliżu strumyka rośnie dąb nazywany "Drzewem Ptaków", siadały bowiem na nim ptaki, z którymi rozmawiał św. Franciszek.

Rivotoro - znajdujący się tu kościół został zbudowany w miejscu powstania pierwszego zakonu założonego przez św. Franciszka, który zamieszkał wraz z swoimi uczniami w niewielkich chatach nad strumieniem. Św. Franciszek przebywał w Rivotorto w latach 1209-1211. Tu też napisał pierwszą regułę zakonu. Pierwszy kościół postawiony w XVII wieku uległ całkowitemu zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi w 1854. Został on odbudowany w stylu neogotyckim. Jego wnętrza kryją w sobie ubogie chatki.

Fátima miasto w Portugalii, leżące w centrum kraju. Sanktuarium w Fatimie jest celem wielu pielgrzymek katolickich i ośrodkiem kultu maryjnego.

W 1917 troje pasterzy z Fatimy - Francisco i Jacinta Marto oraz Lucia dos Santos - ogłosiło, że objawiła im się Matka Boska i przekazała trzy tajemnice fatimskie. Kościół katolicki uznał te objawienia za nie będące w sprzeczności z doktryną. Za cud uznał je w 1930.

Już od roku 1927 przybywały do Fatimy zbiorowe pielgrzymki z innych krajów. W latach 1928 - 1953 w miejscu objawień wzniesiono bazylikę Matki Bożej Różańcowej, tam też jest pochowana trójka pastuszków. W 1967 ponad milion pielgrzymów z całego świata uczestniczyło we mszy świętej celebrowanej przez papieża Pawła VI. Każdego roku do Fatimy przybywa ponad 5 milionów pątników ze wszystkich kontynentów.

Papież Jan Paweł II beatyfikował Franciszka i Hiacyntę 13 maja 2000 roku.

La Salette górska wioska we francuskich Alpach, w pobliżu Grenoble. Miejscowość ta jest znana głównie z powodu objawienia Matki Boskiej z 1846 roku.
Matka Boża ukazała się jeden jedyny raz dnia 19 września 1846 roku dwojgu pastuszkom: 15-letniej Melanii Calvat i 11-letniemu Maksyminowi Giraud na górze wznoszącej się nad La Salette, w Alpach wysokich we Francji.
Według relacji dzieci była to kobieta o niezwykłej piękności siedząca wewnątrz jasnej kuli. Początkowo miała zakrytą dłońmi twarz, a łokcie oparła na kolanach i płakała. Na jej piersiach widniał krzyż z Jezusem Chrystusem z zawieszonymi na nim narzędziami męki: młotkiem i obcęgami. Z krzyża promieniowała niezwykła jasność otaczająca Maryję, Piękną Panią, jak ją nazywały dzieci.

Na miejscu objawienia (ok. 1750 m n.p.m.) wytrysnęło źródło. Płynie ono od dnia objawienia bez przerwy, aż do dnia dzisiejszego.
Po 19 września 1846 roku Melania, a później Maksymin, któremu pomagał nawrócony ojciec, ustawili krzyże, aby zaznaczyć miejsce objawienia. Na wiosnę pielgrzymi ustawili 14 tradycyjnych stacji drogi krzyżowej, wytyczając drogę, którą przeszła Piękna Pani po zakończeniu rozmowy z dziećmi.

Orędzie:
Objawienie Maryi ma na celu obudzić wiernych, zburzyć obojętność, pewność siebie i doprowadzić do oparcia życia na Jezusie Chrystusie. Słowa Orędzia obnażają nieposłuszeństwo wobec Boga, lekceważenie Kościoła i sakramentów, zapraszają do odnowy modlitwy i świadectwa wobec innych ludzi.

Lewocza jest to miasto położone we wschodniej Słowacji, w historycznym regionie Spisz.
Lewocza obfituje w zabytki. W całości jest zachowane jej stare miasto na planie nieregularnego owalu, otoczone murami obronnymi. Zwraca uwagę dobrze zachowana siatka ulic z wielkim, prostokątnym rynkiem.

Warte zwiedzenia:
- Gotycki kościół farny p.w. świętego Jakuba w centrum rynku.
- Ratusz, pierwotnie gotycki, wybudowany w końcu XV w.
- Pręgierz przy ratuszu - kuta "klatka hańby" z 1600 r.
- Kościół ewangelicki w południowej części rynku, klasycystyczny.
- Znaczne fragmenty murów obronnych z XIV - XVIII, liczących pierwotnie ok. 2 km długości (w dużej części restaurowane lub rekonstruowane), z sześcioma basztami i trzema bramami: Koszycką, Menhardską i Polską.

Pielgrzymka do Lewoczy:
Na wzgórzu 2 km na północ od Lewoczy położone jest sanktuarium maryjne Mariánska hora - najpopularniejszy cel pielgrzymek słowackich katolików. 3 lipca 1995 Jan Paweł II celebrował tam mszę dla 650 tysięcy wiernych.

Loreto jest to miejscowość i gmina we Włoszech.
Loreto jest ośrodkiem pielgrzymkowym, miejscem kultu maryjnego.

Najważniejszym miejscem jest Święty Domek, który przechowuje nazaretański dom Maryi. Prawdopodobnie został on przeniesiony z Nazaretu przez grecką rodzinę Angeli, która chciała w ten sposób uchronić go przed zniszczeniem.

Plac Madonny otoczony jest pięknym pałacem z XVII wieku. Bazylika zbudowana jest w stylu późnogotyckim, na planie krzyża łacińskiego, w nawach bocznych znajduje się 12 kaplic.
Na Cmentarzu Polskim w Loreto, w 1080 grobach spoczywają polscy żołnierze polegli w czasie II wojny światowej. Cmentarz wznosi się trzema tarasami w górę do stóp bazyliki loretańskiej.

Lourdes to miasto i gmina w południowo-zachodniej Francji, u podnóża Pirenejów.
Największy we Francji i jeden z największych na świecie ośrodek kultu maryjnego i cel pielgrzymek, odwiedzany rocznie przez 6 mln osób z całego świata ( w okresie od marca do października).

Według nauki Kościoła rzymsko-katolickiego 11 lutego 1858 r. przy jaskini Massabielle 14-letniej Bernadecie Soubirous objawiła się Matka Boża. W roku 1874 w tym miejscu wzniesiono statuę Madonny z Lourdes, potem neogotycką bazylikę. Sama Bernadette Soubirous wstąpiła w 1866 roku do klasztoru Nevers, a w 1933 r. została kanonizowana.

Ze względu na wyjątkowo nasilony ruch turystyczny - pielgrzymkowy Lourdes ma bardzo rozwiniętą infrastrukturę turystyczną (kilkadziesiąt tysięcy miejsc noclegowych)

W mieście jest wiele zabytków, m.in. zamek z XIV wieku, dwupoziomowy kościół z drugiej połowy XIX wieku, neobizantyjski kościół Różańcowy z końca XIX wieku, podziemna bazylika Św. Piusa X.

Mariazell jest miastem w środkowej Austrii.
Mariazell jest znanym kurortem sportów zimowych.
Od roku 1157 przez benedyktyńskie opactwo św. Lamberta na tym terenie prowadzone było osadnictwo klasztorne.

W roku 2007 miasto świętowało 850-lecie lokacji.

Sanktuarium znajdujące się tutaj jest jednym z najsłynniejszych i najstarszych ośrodków kultu maryjnego w Europie Środkowej.

Papież Jan Paweł II odwiedził Bazylikę w Mariazell 13 września 1983 r., natomiast Benedykt XVI 8 września 2007 roku.

Medziugorie jest to miejscowość w Bośni i Hercegowinie.

W całości zamieszkana przez Chorwatów.

Medziugorie to znane i odwiedzane miejsce pielgrzymkowe w Europie. Jest ośrodkiem odnowy życia religinego. W centrum miejscowości znajduje się kościół pw. św. Jakuba. W Medziugorie istnieje ponadto dom duszpasterstwa osób uzależnionych.

Mieszczą się tutaj także domy różnych wspólnot: Wspólnoty Błogosławieństw, Oazy Pokoju i innych.

W pobliżu miejscowości znajdują się dwa wzgórza - Wzgórze Objawień (Podbrdo), miejsce pierwszych objawień, oraz Wzgórze Krzyża (Kriżevac). Zbocza wzgórz są kamieniste, porośnięte niską roślinnością. W miejscach objawień ustawiono krzyże. Wokół, w rozpadlinach skalnych stoją liczne mniejsze krzyże, do których przymocowane są obrazki lub kawałki papieru z obietnicami, prośbami pielgrzymów, różańce i kwiaty.

Montserral mieści klasztor benedyktyński, położony w masywie górskim Montserral w Katalonii.

Usytuowany jest na osobliwych formacjach skalnych.

W 1808 wojska napoleońskie zniszczyły oryginalny XII wieczny klasztor, zaś obecny kościół pochodzi z 1874 roku.

Montserrat to główny ośrodek religijny regionu Katalonii i jeden z ważniejszych ośrodków pielgrzymkowych, głównie za sprawą Czarnej Madonny, zwanej La Moreneta.

Legenda głosi, że wyrzeźbił ją św. Łukasz, a do Barcelony przywiózł św. Piotr. Ukrywana przed Maurami miała zostać cudownie odnaleziona w jednej z grot masywu Montserrat w IX wieku.

Montserrat jest czynnym klasztorem benedyktyńskim, udostępnionym do zwiedzania. W Montserrat działa również chór chłopięcy z Eskalonii, a w muzeum znajdują się dzieła takich hiszpańskich malarzy jak El Greco czy Pablo Picasso.

Do klasztoru prowadzą cztery oznakowane szlaki, wiodących przez park górski, który znajduje się pod ochroną. Jedna z tras prowadzi do Santa Cova (pol. Święta Jaskinia), w której prawdopodobnie znaleziona została La Moreneta.

Padwana jest to miasto w północno-wschodnich Włoszech.
Warte zwiedzenia są:
- romańsko - gotycko - bizantyjska bazylika św. Antoniego (1232 - 1307),
- Katedra i Baptysterium (XI - XII w),
- Bazylika Santa Giustina (XV w.),
- Palazzo del Bo (historyczna siedziba uniwersytetu),
- Kaplica z freskami Giotta (XVI w)
- Palace: Casa de Ezzelino (XII w.), Logia del Consiglio (XV -XVI w.), Palazzo Della Regione (XIII w.), Palazzo del Capitanio.
- Oratorio di San Giorgio,
- Scuola del Santo z freskami Tycjana,
- najstarszy na świecie ogród botaniczny (1545)

Santiago de Compostela, miasto w północno-zachodniej Hiszpanii.

Od średniowiecza znany ośrodek kultu i cel pielgrzymek. Do Santiago de Compostela, które było w tamtym czasie jednym z trzech głównych celów średniowiecznego pątnictwa (obok Rzymu oraz Ziemi Świętej), wyruszali ludzie wszystkich stanów.

Na szlakach do Composteli, zwanych Drogą św. Jakuba, znajdują się liczne schroniska, prowadzone głównie przez bractwa pątnicze św. Jakuba Apostoła. Przed katedrą w Santiago de Compostela kupić można pamiątkę, talizman i znak rozpoznawczy celu podróży - muszlę pielgrzymią, symbol św. Jakuba. Pierwotnie, po muszlę taką udawano się na pobliskie wybrzeże, skąd była zabierana jako dowód i pamiątka pielgrzymki. Obecnie muszla taka stanowi raczej znak rozpoznawczy pielgrzymów w drodze do Santiago.

Ostra Brama w Wilnie jest to brama miejsca na Starym Mieście w Wilnie, gotycka, wzniesiona w latach 1503-1522; wraz z przylegającym do niej fragmentem muru obronnego stanowi jedyną pozostałość dawnych fortyfikacji miejskich;

od strony wewnętrznej bramy znajduje się kaplica Ostrobramska z obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej Królowej Korony Polskiej ( Matki Boskiej Miłosierdzia), wzniesiona w 1829 roku

Obraz Matki Bożej Miłosiernej - Ostrobramskiej umieszony został na bramie na początku XVII w.

Słynący łaskami wizerunek Madonny namalowany został na deskach dębowych techniką temperową na podkładzie klejowo-kredowym.

Obraz posiada wymiary 200 x 165 cm. Jest umieszczony na ścianie zewnętrznej patrząc od strony miasta.

Na przeciwległej ścianie znajduje się duże okno, z którego widać starówkę.

Wg. legendy posiada rysy Barbary Radziwiłłówny.

Obecnie postać Maryi zakrywa błyszcząca złotem sukienka. Widoczna jest tylko wyrazista twarz i skrzyżowane na piersiach dłonie. Pod metalową sukienką Ostrobramska Pani ubrana jest w czerwoną tunikę z podwiniętymi rękawami. Szyja okryta jest szalem, a głowa białą chustą. Całą postać Maryi okrywa zielonkawo-błękitny płaszcz luźno zarzucony na głowę i ramiona. Tło obrazu posiada odcień brązu.

Wizerunek Matki Miłosiernej zasłonięty został srebrną, złoconą sukienką około 1671 r. Srebrzysty półksiężyc znajdujący się w dolnej części obrazu jest wotum z 1849r. Na cała kompozycję wizerunku Pani Ostrobramskiej składają się dwie korony (nałożona jedna na drugą). Korony są ze złoconego srebra, jedna barokowa dla Królowej Niebios, druga rokokowa dla Królowej Polski.

Obraz Panny Świętej z Ostrej Bramy uroczyście był koronowany w dniu 2 lipca 1927 roku przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego w obecności Józefa Piłsudskiego i Ignacego Mościckiego .(Do koronacji użyto nowe sporządzone ze złota korony. Korony te zaginęły w czasie II wojny światowej.)

Obraz ten znajduje się w specjalnie wybudowanej kaplicy, znajdującej się w górnej części bramy. Pierwotnie powstaje kaplica drewniana wzniesiona przez oo. karmelitów w 1671 r., a w 1722r. murowaną. W latach 1829-30 dokonano restauracji kaplicy, a także w latach 1927 - 1932 oraz w 1993 r przed wizytą Jana Pawła II.

Poza Europą:

Betlejem to dosłownie „dom chleba”; miasto położone w środkowej Palestynie.
Położone jest w Juddei, na obszarze Zachodniego Brzegu Jordanu, 8km na południe od Jerozolimy, na wysokości 756-777 m.n.p.m

Aglomeracja Betlejem obejmuje jeszcze miasta Beit Jala i Beit Sahour. Według Ewangelii wg. św. Mateusza i Łukasza Betlejem jest miejscem narodzenia Jezusa Chrystusa i Dawida.

Główne zabytki Betlejem to:
- Bazylika Narodzenia Pańskiego,
- Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej,
- Kościół Groty Mlecznej,
- liczne klasztory i kościoły,
- Studnia Dawida.

Nazaret jest największym miastem i stolicą administracyjną Dystryktu Północnego w Izraelu.
Miasto jest położone w naturalnej niecce położonej na wysokości 320 m.n.p.m. na stokach wzgórz pięciu wzgórz, które od północy ograniczają Dolinę Ezdrelon.

Leży 25 km od Morza Galilejskiego i 9 km na zachód od Góry Tabor. Jego stale rozwijająca się ku wschodowi dzielnica żydowska zamieszkana przez emigrantów nosi nazwę Nazaret Illit (tzn. górna).
Nazaret jest nieformalną stolicą izraelskich Arabów, którzy stanowią zdecydowaną większość w mieście.

W Ewangeliach Nazaret zostało przedstawione jako miejsce dorastania Jezusa Chrystusa, w związku z czym stało się miejscem pielgrzymek chrześcijan.

Lalibela - miasto w Etiopii, jest świętym miejscem ortodoksyjnego kościoła etiopskiego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan, nie tylko z Afryki. Słynie z dwunastu wykutych w litej skale monumentalnych kościołów, zbudowanych za panowania cesarza Lalibeli (1185-1225)

Według niesprawdzonych opowieści w budowie kościołów w Lalibeli pomagać mieli templariusze, jednak nie jest to prawda. Kościoły są własnym dziełem Etiopczyków. Legenda mówi, iż przy budowaniu kościołów ludziom pomagali aniołowie, dlatego też budowa wszystkich kościołów trwała tylko 21 lat.

Za panowania cesarza Lalibeli miasto nazywało się Roha. Lalibela znaczy natomiast "pszczoły uznały jego władzę". Wiąże się z tym legenda, zgodnie z którą po narodzinach cesarza otoczył go rój pszczół, co jego matka uznała za znak i zapowiedź, że będzie w przyszłości królem królów Etiopii, dlatego też nadała mu to imię.

Kościoły wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.

Abu Mena to ruiny starożytnego miasta położonego na zachód od Delty Nilu w pobliżu Aleksandrii.

Stanowisko zostało w 1979 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2001 roku obiekt został uznany za zagrożony, gdyż wilgotnienie gleby grozi zawaleniu się zabudowania.

Impulsem do rozwoju miasta był ruch pielgrzymkowy do grobu św. Menasa, który zmarł w 296 roku.

Nad grobem świętego wzniesiono okazały kościół na użytek pielgrzymów wybudowano ulice, sklepy, bazyliki i termy.

Miasto zostało porzucone w XI wieku. W połowie XX wielu w Abu Mena został założony klasztor koptyjski, będący dziś ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa w Egipcie.

---