Diagnoza ma grecki rodowód( diagnosis- rozpoznanie) termin związany był pierwotnie z medycyną. W medycynie pierwotnie oznaczało rozpoznanie stanu zdrowia człowieka.

W pedagogice obowiązuje pojęcie tradycyjne wg S. Ziemski.

Teoretyczne ujęcie diagnozy rozwiniętej, w skład której wchodzą djagn. częściowe

Diagnoza to rozpoznanie istoty uwarunkowań badanego zjawiska , jego cech, czyli objawów w oparciu o znajomość prawidłowości

Jest to rozpoznanie zjawiska przez zaliczenie go do danego typu lub gatunku zjawisk przez przyczynowe, celowościowe jego wyjaśnianie, określenie fazy obecnej i przewidywanie jego dalszego rozwoju.

Procedura diagnozy rozwiniętej zawiera 5 aspektów cząstkowych:

1.aspekt identyfikacyjny(przyporządkowujący)o charakterze klasyfikacji albo typologii. Na tym etapie mówimy z czym mamy doczynienia , co to jest.

2. Genetyczny(kauzalny) przyczynowy , etiologiczny, szukamy uwarunkowań powstania zjawiska , odpowiada na pytanie: jak doszło do powstania zjawiska?

3. Celowościowy (znaczenia) odp. Na pytanie: Jakie znaczenie mają występujące objawy dla interesującego nas zjawiska?

4.Diagnoza fazy- na jakim etapie jest zjawisko, które nas interesuje

5. Diagnoza prognostyczna- prognoza co będzie się działo dalej, jak będzie się dalej rozwijać to zjawisko.

Źródła diagnozy: wiedza, doświadczenie, intuicja , wola

Etapy rozbudowanej diagnozy:

1. Opis i wyjaśnienie zjawiska

2. Jego ocena- porównanie tego co jest z tym co powinno być

3. Konkluzja- stwierdzenie co trzeba zrobić żeby utrzymać lub zmienić to co jest

Typy djagnoz wg. A. Kamińskiego

1. Diagnoza indywidualnego przypadku

2. D. grupy

3. D. środowiska

Cechy diagnozy( objawy)

-własność, właściwość, cech, stan, sytuacja- służą charakterystyce różnych zjawisk

WŁASNOŚĆ- można coś posiadać( mieć np. zeszyt), lub można coś mieć (np. jakąś cechę osobowości)

WŁAŚCIWOŚĆ- coś co kogoś z pośród innych wyróżnia, jest to cecha wyróżniająca

CECHA ZJAWISKA- to ot, że dane zjawisko jest pod danym względem takie jakie jest

STAN ZJAWISKA- to ogół cech tego zjawiska w określonym czasie, kiedy te cech nie zmieniają się

SYTUŁACJA ZJAWISKA- stany ogółu zjawisk oddziaływujących, lub mogących oddziaływać na dane zjawisko to sytuacja tego zjawiska

Rodzaje objawów- Klasyfikacja wg. Ziemskiego( 12 par cech)

1. cechy stałe i niestałe

Stałe- to te cechy , które przysługują rodzajom, gatunkom zjawisk. Na ich podstawie łatwo można dokonać rozpoznania. Jedną lub wiele cech stałych nazywamy współczynnikiem różnicującym

Cechy niestałe- należą do różnych gatunkowo rodzajów zjawisk. Nie można dokonać rozpoznania

2. Cechy ewoluujące i przypadkowe- są to cechy niestałe

Ewoluujące- zmieniają się na podstawie jakiejś prawidłowości. Jest to zasada, reguła , która coś określa

Przypadkowe- cechy które zmieniają się w sposób przypadkowy

3. Cechy statyczne i dynamiczne

Statyczne- cechy które się nie zmieniają

Dynamiczne- cechy niestałe mogą się zmieniać, pojawiać się i znikać, mogą mieć charakter przypadkowy lub ewoluujący. Mogą nabrać charakter cech statycznych

4. Cechy typowe i nietypowe

Na podstawie cech typowych wyróżniamy typy zjawisk. Typ zjawisk określa się na podstawie ilości i nasilenia cech.

Tzw. Czyste typy zjawisk występują tylko w teoretycy, w praktyce nie ma zjawisk czystych

Cechy nietypowe- są przeciwieństwem, służą do różnych typów zjawisk, nie służą typologicznemu rozpoznaniu.

5. Cechy istotne i nieistotne

Istotne- opisują, wyjaśniają, prognozują zjawisko. Wyjaśniają istotę zjawiska.

Nieistotne- nie służą wyjaśnianiu gatunkowego istoty zjawisk

6. Cechy podstawowe i pochodne

Podstawowe- są to cechy istotne

Pochodne- wynikają z cech podstawowych, są ich konsekwencją

7. Znamienne i niezamienne

Znamienne- specyficzne- największa wartość diagnostyczna, oddaje istotę zjawiska, już jedna cecha pozwala opisać zjawisko

Niezamienne( niespecyficzne)- przeciwieństwo, nie można na ich podstawie dokonać rozpoznania

8. Genetyczne i aktualne- ze względu na czas ich występowania

Aktualne- opisują zjawisko tu i teraz

Genetyczne- wyjaśniają jak do stanu aktualnego doszło

9. Strukturalne ( budowy) i funkcjonalne (funkcje)

10. Całościowe i lokalne- ze względu na stosunek całości do części i części do całości

Całościowe- opis całego zjawiska

Lokalne- opis poszczególnych części zjawiska

11. Naturalne i wywołane

Naturalne- istnieją w naturalnych warunkach istnienia zjawisk

Wywołane- są tworzone sztucznie, wywołane

12. Podmiotowe i przedmiotowe

Przedmiotowe - widać, da się je zaobserwować, informujemy o nich

Podmiotowe- nie podlegają bezpośredniej obserwacji, każdy je indywidualnie odczuwa

Diagnoza człowieka zawsze powinna opierać się na cechach przedmiotowych i podmiotowych.

BŁĘDY DJAGNOSTYCZNE

Stanowisko S. Ziemskiego, który błędy omawia wg. Źródeł ich powstawania:

Błędy

1. Obserwacja:

• Niespostrzeganie istniejących cech

• Niewywoływanie przez diagnozę objawów

• Spostrzeganie cech w zmienionej postaci( ilościowej i jakościowej)

• Spostrzeganie objawów które nie istnieją

Błędy rozumowania

• Błąd niezupełnej eliminacji - wnioskujemy z niedostatecznej ilości przesłanek

• Błąd fałszywej przyczyny

• Błędy atrybucji:

1. W znaczeniu wąskim- przypisywanie zjawiskom cech których nie posiadają

2. W znaczeniu szerokim- odmawianie zjawiskom cech które posiadają

• Błędy schematyczności- wynikają z powierzchowności, przypadkowości rozpoznania

• Błędy pomieszania walorów cech

3.Błędy techniczne

• Źródłem tych błędów są urządzenia których używamy podczas badania

Edward Mazurkiewicz

- uważa , że problemy związane są z technikami i metodami, których używamy w badaniu:- nie istnieją gotowe;

- zwraca też uwagę na właściwości badacza:

a) subiektywizm badacza

b) skrajny empiryzm

c) postawa etyczna badacza

d) kultura pedagogiczna badacza

Ad. a)

Obserwacja z zewnątrz nie uczestnicząca przynosi subiektywny stosunek badacza;

Subiektywizm powoduje:

• Nawykowe oceny, opinie uprzedzenia

Z subiektywizmem łączy się profesjonalny styl myślenia i oceniania- polega na przecenianiu ocen fachowych a niedocenianie opinii obserwatorów naturalnych

Najlepsza obserwacja to obserwacja uczestnicząca

Ad. b)

Polega na stawianiu diagnoz na podstawie samych faktów empirycznych. Na to narażeni są badacze, którzy używają rozbudowanych narzędzi badawczych;

Ad. c)

1. błędna interpretacja tego co składa się na tajemnicę zawodową,

2. wywoływanie stanów stresowych i zmęczenia u badanych,

3. żądanie informacji w sytuacjach gdy badany ma poczucie zagrożenia bo nie wie jaki jest cel badania albo nie rozumie celu i sensu badania

4. przeprowadzenie badania w sytuacji , gdy badany jest zmuszony do badania

• jawny przymus

• pozorna swoboda poddania się badaniu

• stosowanie wywiadu ukrytego w sytuacjach , które tego nie wymagają,

• stosowanie zasady pozornej anonimowości:

• zapewniamy badanych, że nie będziemy znać ich danych, a je tak naprawdę znamy,

• stosujemy takie techniki, które pozwolą na ujawnienie danych bez pozwolenia na ujawnienie tych danych,

• Stosowanie kwestionariuszy ankiet które mogą wywołać szkodliwe skutki moralne lub zdrowotne

Ad d)

Niedostatki w zakresie kultury pedagogicznej polegają na:

• Nie utożsamiać diagnozy pedagogicznej z lekarską, czyli widzieć całościowo człowieka, a nie tylko jedn zaburzenie; nie koncentrować się tylko na tym co negatywne ale również na tym co pozytywne;

• Korzystanie ze wzorów badań, których głównym celem jest zaspokojenie ciekawości- tak nie może być;

• Pośpiech w zbieraniu informacji.

Klasyfikacja błędów diagnostycznych, które wynikają z nastawień badacza, które kreują pewien schemat badawczy ( stereotyp)

1. Błędy postawy- dominacje badacza w procesie poznania, badacz przeprowadza badania wg. Własnego schematu nie uwzględnia punktu widzenia badanego; brak elastyczności;

2. Błąd maski- badacz zasłania się swoją rolą, nie wczuwa się, nie ma empatii, nie ma obserwacji od zewnątrz i od wewnątrz;

3. Błąd sędziego-związany z wartościowaniem, etykietowanie badanego; zamykanie go w określonych kryteriach;

4. Błąd skupiania się na negatywnych stronach badanego bez uwzględnienia pozytywnych;

5. Błąd skupiania się na skutkach- nie uwzględnianie kontekstu sytuacyjnego

6. Błąd redukcji źródeł wiedzy- kiedy nie wykorzystujemy jednocześnie wiedzy zimnej- naukowej, i wiedzy gorącej- doświadczenie;

Błędy wynikające z wadliwych postaw diagnosty do badanej rzeczywistości:

• Nawyk oceniania od- do- standaryzacja problemu, etykietowanie;

• Nadmierna odpowiedzialność- diagnosta słucha nie po to żeby zrozumieć, ale po to żeby leczyć;

• Tendencja do dominacji- badacz może czuć się zagrożony jako specjalista;

• Nastawienie lękowe- lęk przed niepowodzeniem, porażką, bezradność, niemożność rozwiązania problemu

• Postawa znudzenia- badacz uważa że wszystko wie, niczym nie można go zaskoczyć;

• Postawa zimnego naukowca- badacz diagnozowanego traktuje jako materiał do badania;

• Postawa obojętnego usługowca- każde zaburzenie ocenia negatywnie, nastawianie jest na naprawianie osób zaburzonych, negatywna ocena;

• Postawa psychoterapeuty- narzuca własną wizję i sposoby rozwiązywania problemu , ale tylko niektórzy mogą otrzymać tę łaskę

• Postawa indywidualnego społecznika- ma własny plan organizacji życia badanego, własne kryteria;

• Postawa społecznika kolektywnego- organizowanie instytucjonalnych warunków badania;

• Postawa artysty- artysta szuka w życiu badanych faktów, które go interesują;

• Postawa moralisty- realizuje swoje własne nadwartościowe idee np. Walka z alkoholizmem; nie interesują go problemy badacza tylko jego idee

Diagnozowanie krzywdzenia dzieci w rodzinie

Krzywdzenie- ( nadużycie, zaniedbanie, maltretowanie). Wyróżniamy 5 grup definicji:

1. Def. Uniwersalne

- zachowania, które przynoszą krzywdę psychiczną, fizyczną i społeczną dziecka

- każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój dziecka;

2. Def. Systemowo- kulturowe- te definicje w których mówi się o nieprzypadkowości zachowań, które przynoszą dziecku krzywdę.

Przez przemoc dziecka należy rozumieć wszelkie nieprzypadkowe działania wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji a godzące w rozwój zdrowia dziecka;

3.Def. operacyjne( funkcjonalne)- pokazanie różnych form przemocy:

Zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna

Zaniedbanie:

- fizyczne

• Nie dożywione dziecko, brudne, nieuczesane, wygląd zewnętrzny;

• Brak odpowiedniego nadzoru i opieki, które zagrażają dziecka bezpieczeństwo;

• Brak opieki medycznej;

• Wyrzucanie dziecka z domu albo nie przyjmowanie dziecka kiedy wróci z ucieczki

- edukacyjne

• Rodzice zaniedbują obowiązek szkolny dziecka;

• Pozwolenie na wagarowanie;

• Usprawiedliwianie nieobecności bez powodu;

• Brak dbałości o zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych

- emocjonalne

• Brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych;

• Brak wsparcia emocjonalnego;

• Nie zwracanie na dziecko uwagi

• Akty przemocy między dorosłymi w obecności dziecka;

- wychowawcze

• Zezwalanie na używki,

• Przyzwolenie na zachowania anty społeczne,

• Brak dbałości o zapewnienie dziecku pomocy psychologicznej,

Przemoc fizyczna:

- czynna

• Obejmuje wszystkie formy bicia,

• Szarpanie, kopanie, przypalanie, ciągnięcie za włosy,….., aż od morderstwa;

• Zespół Munchnausena- matka truje dziecko, podaje mu substancje toksyczne a potem dobrze się nim opiekuje;

- bierna- jest na granicy przemocy psychologicznej: zastraszanie, ograniczanie snu, uniemożliwienie jedzenia, korzystania z urządzeń sanitarnych;

Przemoc emocjonalna

- wystąpienie ze wszystkimi innymi formami krzywdzenia. Jest to tzw. Przemoc inteligentna:

• Odrzucenie dziecka- odmawianie mu prawa do godności;

• Izolowanie dziecka- zabiera się możliwość rozwoju społecznego

• Terroryzowanie dziecka- zastraszanie, ośmieszanie, szantażowanie;

• Ignorowanie dziecka- dorosły pozbawia dziecko emocji, stymulacji przez co rozwój jest opóźniony

• Korupcje- zgoda na antyspołeczne zachowania

• Niszczenie własności dziecka, sprawianie krzywdy zwierzątku które dziecko lubi

• Nadopiekuńczość- brak samodzielności dziecka;

Jest to tzw. Przemoc w białych rękawiczkach.

Może być wynikiem alkoholizmu rodziców, cierpią też dzieci perfekcjonistów, dzieci rodziców, którzy pokazują dzieciom, że bycie rodzicem to poświęcenie.

Przemoc seksualna

-ekshibicjonizm, fetyszyzm, fotografowanie dzieci

- akty związane z fizycznym kontaktem dorosłego z dzieckiem

• Akty z fizycznym kontaktem( gwałty)

• Akty bez fizycznego kontaktu

4.Def. Formalno- prawne- przemoc omawiana w najwęższym zakresie

Przemoc omawiana jest w formie przestępstwa- umyślne postępowanie, które uznane jest za znęcanie, okrucieństwo, dręczenie w sensie subiektywnym i społecznym i powoduje u dziecka ofiary nasilenie bólu fizycznego i moralnego.

5.Def. prywatne wg. E. Jarosz

Pole zniewolenia- W. Theiss

Pole zniewolenia:

1. Wymiar społeczny:

- ogólne warunki społeczne

- elementy struktury społecznej

- czynniki sytuacyjne

- indywidualne cechy jednostek

- niepowtarzalne syt. Życiowe

2. Wymiar indywidualny:

- czynniki warunkujące trwanie, pozostawanie przy życiu

- wartości i ideały, które stymulują do życia

Wyróżnia 3 sfery:

• Sfera zagrożenia - 1

• Sfera dewastacji - 2

• Sfera wartości - 3

1 -------- 2------ 3

1. SFERA ZAGOŻENIA

1. Są zewnętrzne czynniki ryzyka wystąpienia przemocy

2. Jeśli dziecko- ofiara przemocy to zagrożenie odczuwa

2. SFERA DEWASTACJI:

Skutki ( objawy) w sferze psychicznej, fizycznej, społecznej

Objawy: zapominanie, zaprzeczanie

3. SFERA WARTOŚCI

Dotyczy wyboru wartości, które decydują o tym jak działamy

Ma dwa punkty ( segmenty):

• Punkt klęski- śmierć, cierpienie, zagrożenie tożsamości, bierność przez aprobatę, powielanie działalności agresora

• Punkt zwycięstwa

- przeciwstawianie się przemocy

- pomoc i ratunek ze strony dorosłych

• Punkt milczenia ( wyuczonego)- straszenie powoduje, że dzieci milczą bo się boją, wstydzą

SFERA ZAGROŻENIA

• CZYNNIKI TKWIĄCE W RODZICACH

- doświadczenie przemocy własnej

- pewne cechy osobowości( niektóre typy tak mają)

- wysoki poziom agresji i niski poziom kontroli emocji

- problemy psychologiczne np. depresje

- choroby psychiczne

- niski poziom intelektualny

- niedojrzałość emocjonalna

- młody wiek rodziców

- niska akceptacja

- nierealne oczekiwania wobec dziecka

- problemy uzależnieniowe

- niesprawność fizyczna

- wyznawane wartości osobiste dopuszczające przemoc

• CZYNNIKI TKWIĄCE W DZIECKU

- wiek

- płeć ,,niechciana”

*fizycznie- chłopcy

*seksualnie- dziewczynki

- pewne cechy dziecka

- dzieci niechciane

- dzieci traktowane jak o jedno za dużo

- dzieci nadwrażliwe i problemowe

- dzieci o niskiej wadze

- dzieci zdolne, bystre

- dzieci sprawiające problemy wychowawcze

- wcześniactwo

- dziecko chore, upośledzone umysłowo

• CZYNNIKI TKWIĄCE W RODZINACH (czynniki makrospołeczne, wyzwalające)

- stres społeczno- ekonomiczny

- zaburzone relacje małżeńskie

- zaburzona struktura rodzinna

- macocha lub ojczym

- istotna zmiana w funkcjonowaniu rodziny(rozwód, śmierć)

- pozycja społeczna rodziny

- brak możliwości odpoczynku od dziecka

- brak wsparcia ze strony partnera

- izolacja społeczna rodziny

- nieumiejętność otrzymania wsparcia

- zamieszkanie w niebezpiecznej dzielnicy

• CZYNNIKI TKWIĄCE W RELACJACH RODZICA I DZIECKA

- zaburzenia wczesnych stosunków interpersonalnych

- zaburzenia komunikacji między rodzicem a dzieckiem

- niewłaściwe interakcje

Czynniki makrosystemowe- społeczne wzorce, normy dopuszczające przemoc, postawy rodziców wobec dzieci, nasycone przemocą media

Czynniki wyzwalające- same w sobie nie tworzą zagrożenia

BŁĘDY WYCHOWAWCZE ZA GÓRYCKĄ

Błąd wychowawczy- popełniany jest w procesie wychowania, brak świadomości wychowawcy, że jego działania przynoszą negatywne skutki.

WYCHOAWCA ---- WYCHOWANEK

Zaburzone/ zerwanie- występuje błąd wychowawczy

Skutki błędów wychowawczych ze względu na czas występowania:

I Sfera - * w zależności ona szkodliwość skutków(zaburzenie/ zerwanie interakcji

Doraźna - negatywny obraz zdarzenia

• Generalizacja zaburzeń zachowania

II Sfera- generalizacja oceny negatywnego zdarzenia

III Sfera - niekorzystne dla rozwoju doświadczenia

IV Sfera - zaburzenia w osobowości

Zmiany w osobowości

CZYNNIKI POWODUJĄCE BŁĘDY WYCHOWAWCZE ( wychowawcy)

1. Cechy osobowości.

2. Postawy wychowawcze, prywatne koncepcje wychowania

3. Czynniki sytuacyjne.

CZYNNIKI POWODUJĄCE BŁĘDY WYCHOWAWCZE (wychowanek)

1.Skrypt wychowawcy pożądanego:

- autorytet rzeczowy- ile nauczyciel wie, umie, jakie ma kompetencje wychowawcze

- autorytet moralny

- autorytet społeczny

2. Samoocena

3. Umiejscowienie kontroli otoczenia

-wewnątrz sterowny

- zewnątrz sterowny

4. Zdolność do decentracji interpersonalnej.

- empatia

- syntonia

BŁĘDY WYCHOWAWCZE:

3-2 biegunowe kryteria błędów:

Nadmierny żar emocjonalny ---- - odrzucenie lód emocjonalny

Nadmierna koncentracja na dziecku -----nadmierna koncentracja na sobie

Nadmierna koncentracja na zdaniu dziecka ---- niedocenianie zdania dziecka




I. Rygoryzm- formułuje polecenia, sprawdza drobiazgowo , wykonać zgodnie z jego instrukcją, kara za niezgodne zadania z poleceniami;

II. Agresja- atak słowny, fizyczny, symboliczny, obrażanie, poniżanie, ośmieszanie, bicie, szarpanie

III. Hamowanie aktywności- przerywanie aktywności dziecka, zakazywanie aktywności, włączanie w aktywność dziecka, które przeszkadza

IV. Objętość- nie nawiązuje kontaktów z własnej woli, brak zainteresowania, nie reaguje na próby nawiązania kontaktu przez dziecko, pozostaje bierny wobec prób dziecka

V. Eksponowanie siebie- mówi o swoich problemach, uczniom demonstruje najczęściej swoje złe nastroje, nauczyciel eksponuje siebie, obraża się, przeciwstawia swoje walory wobec dziecka, domaga się specjalnych względów, jego prawa się liczą, abstrahuje dzieci swoimi sprawami, koncentruje się na swoich walorach

VI. Uległość- spełnianie zachcianek dziecka, rezygnacja z wymagań, lub obniżanie ich

VII. Zastępowanie

Wykonuje zadania za dziecko, pozbawia dziecko pokonywania trudności, z troski o dziecko proponuje zastępstwo

VIII. Idealizacja dziecka- wychowawca podkreśla walory dziecka, afektacja dziecka- przesadnie narzucające się wnikanie w to co dziecko robi, zachwycanie i nadmierna akceptacja dziecka, przecenianie dziecka

IX. Niekonsekwencji- niejednolita linia działania

DJAGNOZOWANIE SZKOŁY JAKO ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO

Obszary badawcze( zazębiające się):

1. Diagnozowanie środowiska wychowawczego szkoły

2. Diagnozowanie ucznia w rolach szkolnych

Ad. 1.

1. Zmienne- wskaźniki

1. Wskaźniki formalno- organizacyjne- regulacje prawne na bazie których szkoła funkcjonuje

2. Typ szkoły

3. programy dydaktyczne i wychowawcze- od ogólnych po te realizowane przez konkretnych nauczycieli

4. System oceniania i promocji

5. Organizacja systemu nauczania

1. Baza szkoły i warunki materialne

1. Budynek- gdzie jest położony

2. Wyposażenie klas, warunki higieniczne szkoły

3. Wsparcie ekonomiczne szkoły

1. Stan opieki nad uczniami

1. Opieka nad uczniami pochodzącymi z ubogich rodzin

2. Zaopatrzenie w podręczniki

3. Organizowanie dożywienia

4. Opieka nad uczniem ze specjalnymi problemami w nauce jak i nad uczniami zdolnymi

5. W szkole powinien być psycholog, pedagog

6. Zespoły kompensacyjno- wyrównawcze

7. Współpraca szkoły z rodzicami , ze środowiskiem rodzinnym

8. Pomoc medyczna

1. Środowisko nauczycieli

1. Kim oni są (jeśli chodzi o specjalności), jaki mają starz

2. Jak realizują proces opiekuńczo- wychowawczy- czy są twórczy w działaniu

3. Jakie postawy prezentują, jaki system wartości, aspiracji mają

1. Środowisko uczniów

1. Grupy rówieśnicze

2. Poziom zdolności, umiejętności intelektualnych i społecznych

3. Subkultury uczniowskie

4. Zjawiska przemocy, agresji

5. Plany, aspiracje, oczekiwania, systemy wartości, opinie postawy wobec różnych zjawisk życia społecznego uczniów

1. Sfera kultury i aktywności środowiska szkoły

1. Tradycja szkoły

2. To jak organizuje pracę pozalekcyjną

3. Jak współpracuje z różnymi instytucjami zwłaszcza kulturowymi

4. Jakie osiągnięcia maja uczniowie

Ad.2.

1. Rola ucznia

1. Poziom dojrzałości szkolnej

2. Powodzenia szkolne i ich zakres

3. Niepowodzenia- jeśli je ma to jakie i z jakiego powodu

4. Dydaktyczne relacje z nauczycielem i z kolegami z klasy

5. Frekwencja szkolna

6. Motywacja chodzenia do szkoły

7. Plany i aspiracje edukacyjne

8. Sprawność fizyczna i psychiczna

2. Obszar roli kolegi

1. Jak dziecko funkcjonuje w grupie, czy umie nawiązać kontakty, jakie ma kompetencje, pozycję w klasie ( formalna i nieformalna)

2. Uczestnictwo w grupach subkulturach

3. Obszar społeczności szkolnej

1. Relacje które wiążą się ze współpracownikami szkoły

2. Czy przestrzega dyscypliny, zasad funkcjonowania szkoły

DJAGNOZA ŚRODOWISKA RODZINNEGO

1. Współpraca ze szkołą, z nauczycielami




ĆWICZENIA

Def. Diagnozy- diagnoza oznacza zebranie w odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji, oceny a następnie określenia badanego złożonego stanu rzeczy, co odróżnia diagnozę od prostego zbierania informacji ich przetwarzania ( Mazurkiewicz)

Podstawowe dyspozycje diagnosty to:

- wiedza merytoryczna- dotyczy wiedzy o procesie myślenia, pamięci, mechanicznych funkcji jednostek

- zdolność do jej wykorzystania- a więc umiejętność logicznego myślenia pozwalającego twórczo zestawiac ze sobą różne informacje

- podstawowa umiejętność obserwowania i prowadzenia rozmowy co wiąże się ze zdolnością do pozyskiwania potrzebnych informacji

- określone sprawności techniczne czyli umiejętność właściwego doboru technik do problemu

1. Techniki nawiązania kontaktu

1. Pierwsze wrażenie ( halo efekt)- bardzo ważne, ale nie może być ostatnie

2. Zachowanie prawidłowego dystansu psychologicznego między partnerami relacji diagnostycznej

Diagnosta powinien być partnerem, a nie osobą zaznaczającą swoją wyższość

3. Na początek należy zadawać pytania mniej formalne i nie zagrażające osobie, nie powinny być zbyt okcesowe , zawierać oceny, diagnosta nie powinien okazywać nadmiernej pozytywnej ekspresji w stosunku do badanego

1. Technika podtrzymywania kontaktu- służy, żeby badany nie miał oporu współpracy z diagnostą

1. Paradoksalną techniką jest milczenie, które występuje dla szacunku dla przykrych doświadczeń badanego

OPÓR JAKO PRZEJAW ZABURZEŃ W KONTAKCIE DJAGNOSTYCZNYM

1. Sygnały oporu:

- przedłużające się milczenie

- zmiana tematu rozmowy- obrona przed zagrożeniem

- intelektualizacja- polega na tym że badany obronnie opowiada jak powinno być a nie jak jest

- racjonalizacja- badany usprawiedliwia przeżywane emocje często abstrakcyjnymi argumentami

- bezosobowa forma przedstawiania swoich doświadczeń- nie mówi że to on tylko mówi np. było bite, pite

- zmniejszenie głębokości i konkretności wypowiedi- ogólnikowość

- zmiana sposobu myślenia- zmiana tonu głosu, intonacja

- zapominanie pytania

- pustka w głowie

- objawy somatyczne- pocenie, drżenie rąk, płacz

- czynny atak- (słowny)

- świadomw kłamstwo

- otwarta odmowa- badany odmawia odpowiedzi na pytania

2. Źródła oporu

1. wewnętrzne

- lęk( przed odkryciem)

- wstyd( stereotyp- że o pewnych tematach się nie mówi, wstyd o to, co się zrobiło

- poczucie winy- wtedy, gdy badany zdaje sobie sprawę że jest się nielojalnym wobec swoich bliskich

b) zewnętrzne- to wadliwe zachowania diagnosty np.:

- zbyt szybkie przejście do pytań zagrażających

- formalizm traktowania

- nie stwarzanie poczucia bezpieczeństwa badanemu

- wyłapywanie słuszności w wypowiedziach badanego

- naukowy specjalistyczny język

3. Techniki radzenia sobie z oporem

- milczenie- to metoda zmniejszenia napięć

- zmiana lub przeformowanie pytania

- podawanie komunikatów o spostrzeganiu trudności osoby badanej

- parafraza- badany przedstawia nam problem a my go skracamy w kilku zdaniach dając do zrozumienia, że rozumiemy to co powiedział

- udzielanie dodatkowych informacji badanemu- diagnosta uświadamia mu że to co przeżywa jest czymś naturalnym

- prośba o konkretyzacje wypowiedzi

- rozmowa na temat tu i teraz

ZDOLNOŚĆ I KOMPETENCJE WYZNACZAJĄCE PROFESJONALIZM DJAGNOSTY

- podążanie za klijetem

- empatyczne reagowanie- komunikowanie że rozumie się osobę badaną

- niezaborcza życzliwość- dawanie symptomów że się rozumie osobę badaną

- konkretność

BŁĘDY I WADLIWE NASTAWIENIE DJAGNOSTY

- patrz wykłady

Błędne postawy diagnosty wobec badanego

- patrz wykłady

DJAGNOZA PEDAGOGICZNA W UJĘCIU J. KORCZAKA

Pracę pedagogiczną i twórczość Korczaka charakteryzuje stałe przenikanie się lekarza- którym był z wykształcenia i postawy, pedagoga którym był z zamiłowania i praktyki.

J. Korczak zwracał uwagę na rolę rozpoznawania i wnioskowania w pracy pedagogicznej. Wg. Niego pedagogika musi wypracować diagnostykę opartą na rozumieniu objawów.

,, Nie ma objawów bez znaczenia.

Czym gorączka, kaszel, wymioty dla lekarza tym uśmiech, łza, rumieniec dla wychowawcy”.

Korczak dzięki temu, że był lekarzem oparł diagnostykę pedagogiczną na ścisłej merytorycznej obserwacji. Odwoływał się także do wywiadu, naturalnego eksperymentu, a także wiedzy naukowej, ale jej sądy weryfikował przez doświadczenie.

,, Dzięki teorii wiem, dzięki praktyce czuję”

Twierdził, że wyniki obserwacji trzeba dokumentować. Swoje spostrzeżenia i wnioski zapisywał w notatniku, dzienniku wychowawcy, kompletował także inne dokumenty: rysunki dzieci, zapiski, korespondencje. Stworzył plan obserwacji dziecka, uważał jednak, że nawet najlepsze arkusze ograniczają badacza, a dopiero dystans dzo wszelkich schematów zapewnia samodzielność i twórczość badawczą.

Środowisko rodzinne w ujęciu systemowym.

RODZINA to podstawowy rodzaj grupy społecznej utworzony przez mężczyznę i kobietę powiązanych małżeństwem, mieszkających razem, prowadzących wspólne gospodarstwo domowe i wspólne uczestniczenie w realizowaniu celów związanych z prokreacją i wychowaniem dzieci.

FUNKCJE RODZINY WG. H. ZIEMSKIEJ

Można je rozważać z dwóch punktów:

1. Zadań spełnianych przez rodzinę na rzecz społeczeństwa

2. Zadań rodziny wobec swoich członków

Ad 1.

Rodzina jest jedyną grupą społeczną rozszerzającą się dzięki funkcji biologicznym jest to funkcja:

1. f. prokreacyjna

2. f. produkcyjna- dostarcza społeczeństwu pracowników

3. f. usługowo- opiekuńcza- zapewnia wszystkim codzienne usługi oraz opiekę tym członkom rodziny, którzy nie są w pełni samodzielni

4. f. socjalizująca- rodzina wprowadza w społeczeństwo nowych obywateli, przekazuje im język, podstawowe wzory zachowania obowiązujące w danym społeczeństwie, zwyczaje, obyczaje, wprowadza ich w świat wartości moralnych i kultury

5. f. psycho- higieniczna- która zapewnia członkom rodziny poczucie stabilizacji, bezpieczeństwo, równowagę psychiczną a także warunki do rozwoju osobowości

Ad.2.

Zadania polegające głównie na zaspokojenie potrzeb biologicznych ( seksualnie), ekonomicznych ( materialnie), bytowych, opiekuńczych, psycho- społeczne emocjonalne (miłości, przynależności, zrozumienia, wymiany uczuć, uznania i szacunku).

KWESTIONARJUSZ DLA RODZICÓW M. ZIEMSKIEJ

- skala górowania

- bezradność

- koncentracja

- dystans

Wyniki każdej ze skal traktuje się odrębnie.

Kwestionariusz M. Ziemskiej jest jedną ale nie jedyną metodą ( formą) badania postaw rodzicielskich.

KWESTIONARJUSZ POSTAW WYCHOWAWCZYCH E. LITTMANNA

- zawiera 53 pytania

- składa się z następujących skal:

a) autorytaryzm

b) łagodność- przewrażliwienie

c) styl nadopiekuńczo- lękowy

d) styl kontrolujący zachowania dziecka

e) niekontrolowana stymulacja

f) dystans emocjonalny

g) rygoryzm- surowość

h) wychowanie za pomocą środków materialnych

i) gotowość do karania fizycznego

DJAGNOZA ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO RODZINY

Rodzina jest powszechnie traktowana jako podstawowy obszar wpływów oddziaływujących na rozwój i funkcjonowanie dziecka. Przedewszyskim w rodzinie dziecko uczy się podstawowych umiejętności życiowych, kształtuje swoją osobowość, nabiera przekonań o świecie,o wartościach i zasadach życia. Tu formuje się jego tożsamość i wzorzec zachowań. Jednakże w rodzinie tkwią też źródła zaburzeń emocjonalnych, zachowań, trudności szkolnych, czy życiowych dysfunkcji.

Diagnoza rodziny TO OSĄD sposobu i poziomu wypełniania przez rodzinę pewnych funkcji- głównie opiekuńczych, socjalnych i wychowawczych.

CECHY DJAGNOSTYCZNE RODZINY

- układ ról i pozycji w rodzinie

- podział władzy, autorytetów

- więzi i relacje pomiędzy członkami

- rytm i organizacja życia

- normy i standardy zachowań

- sposoby kontroli norm i wymagań

- wzory porozumiewania się

- tradycje , obrzędowość, symbolika

- warunki materialno- bytowe

-związki rodziny z innymi strukturami społecznymi

TYPY RODZIN WG.

J. PIEKARSKI

- środowisko wzorcowe

- środowisko przeciętne

- środowisko niekorzystne wychowawczo

-

AMBROZIK

- rodziny naturalne

- rodziny zdezorganizowane

- rodziny zdemoralizowane

S. KAWULA

- rodziny wzorcowe

- rodziny normalne

- rodziny jeszcze wydolne

- rodziny niewydolne wychowawczo

- rodziny patologiczne

Funkcjonalna rodzina to taka, która troszczy się o zaspokojenie podstawowych potrzeb swoich bezbronnych dzieci, a gdy dziecko dorasta uczy jak ono może te potrzeby samodzielnie zaspokoić.

Dysfunkcjonalna rodzina- to taka, która nie potrafi wykonywać swoich obowiązków wobec dzieci i innych członków rodziny, pomyślne rozwiązywanie problemów i sytuacji kryzysowych.

Dysfunkcjonalny dom staje się źródłem przykrości, podłożem napięć, negatywnych emocji, frustracji.

Dysfunkcjonalni rodzice nie reagują w sposób prawidłowy na bezbronność, niedoskonałość, zależność, niedojrzałość.

KATEGORIE RODZIN DYSFUNKCYJNYCH

- rodziny z problemem alkoholowym

- rodziny z przemocą fizyczną i psychiczną

- rodzina zdezintegrowana ( rozwód, separacja , śmierć współmałżonka)

PRZYCZYNY DYSFUNKCJI:

- patologiczne zachowania się rodziców i opiekunów

- rozbite małżeństwa

- bieda, ubóstwo

- wyjazdy rodziców za granicę

- przestępczość

- uzależnienia

- kult pieniądza

- konflikty i zakłócenia

- kryzysy losowe i sytuacyjne

- permanentny brak czasu dla dzieci i dla siebie

- doświadczenie krzywdy na skutek konfliktów i kłótni a także chorób i upośledzenia

SYTUŁACJE DZIECI W RODZINACH DYSFUNKCYJNYCH

- jest bardzo trudna, dysfunkcyjna rodzina implikuje niepowodzenia szkolne i utrudnia funkcjonowanie dziecka w roli ucznia. Rodzina dysfunkcyjna jest źródłem osamotnienia dziecka, osamotnienie dziecka jest wynikiem i konsekwencją różnych sytuacji i warunków zewnętrznych wobec których dziecko jest bezradne

OBRAZ DZIECKA OSAMOTNIONEGO

- przeżywa długotrwałe stany lękowe, uczucie strachu

- często płacze ale nie skarży się

- czuje się nie kochane, odrzucone

- zamyka się w sobie

- Zyje w świecie swoich spraw i przeżyć

- towarzyszy uczucie wstydu wobec kolegów, nauczycieli

- zdarza się że reaguje buntem, stara się zwrócić na siebie uwagę

---