ogólna uprawa zestawy, Notatki Rolnictwo, III Rok

ZESTAW I

1. teoria toksynotwórcza.

Mówi o tym że w glebie namnażają się toksyny które charakteryzują się działaniem bakteriobójczym, grzybobójczym, mutagennym i inhibicyjnym w stosunku do siewek roślin.

Źródła pochodzenia toksyn:

a) mykotoksyny- produkowane są przez grzyby Aspergillus, Fusarium, Penicilium, Trichoderma, Alternaria. Są bardzo konkurencyjne giną tzw. mikroorganizmy saprofityczne a na ich miejsce namnażają się grzyby toksynotwórcze. Są bardzo szkodliwe ich ujemny mechanizm polega na hamowaniu syntezy kwasów DNA i RNA, blokują informacje genetyczne, zakłócają procesy wzrostowo- rozwojowe roślin;

b) fitotoksyny- powstają w procesie rozkładu resztek pożniwnych danego gatunku w trakcie tego rozkładu związki są toksyczne lub działają inhibicyjnie na młode siewki tego gatunku rośliny uprawnej. Najbardziej fitotoksyczne są kwasy fenoksyoctowe. Zakłócają procesy pobierania składników pokarmowych, nitryfikację azotu. Zakłócają procesy wzrostowo- rozwojowe i podziały mitotyczne, biosyntezę białek. Hamują zdolność kiełkowania roślin, wzrost siewek, wzrost systemu korzeniowego.

2. chwasty wskaźnikowe.

Wyróżniamy wskaźniki:

- luźnych piasków, ubogich w próchnicę: przetacznik, chłopek drobny,

- gleb piaszczystych i słabogliniastych: sporek polny, szczaw polny, czerwiec roczny, mak piaskowy,

- gleb ciężkich: szczaw kędzierzawy, mlecz kolczasty, komosa biała,

- czarnych ziem i mad próchnicznych: maruna bezwonna, bodziszek drobny,

- gleb obojętnych i zasadowych: przetacznik lśniący, czyściec roczny,

- gleb obojętnych lub słabo kwaśnych: mlecz polny, mak polny,

- stanowisk kwaśnych: szczaw polny, skrzyp polny,

- azotolubne: przytulia czepna, gwiazdnica pospolita, komosa biała,

- wskazujące brak azotu: czerw2iec roczny, sporek polny,

- stanowisk wilgotnych: podbiał pospolity, rdest kolankowaty,

- stanowisk suchych: iglica pospolita.

3. uprawki ugniatające i kruszące.

Wałowanie- ma zagęszczać określone warstwy roli uprzednio spulchnione innymi narzędziami. Stosuje się najczęściej do poprawy stosunków wodnych w wierzchniej warstwie roli, poza tym cząstki gleby są dociskane do nasion i łatwiej czerpią wodę z gleby. Za pomocą wałowania niszczymy skorupę nie rozrywając jej lecz wtłaczając lub łamiąc gładką lub kolczastą powierzchnią. Wały dzielimy na: ugniatające i wyrównujące, kruszące, działające wgłębnie. Wały ugniatające wykonują dobrze tylko ugniatanie wierzchniej warstwy roli, działanie kruszące jest niewielkie. Wały kruszące zbudowane są z krążków poruszających się niezależnie. Bryły kruszone są przez ucisk ale też przez obracające się krążki. Wały zębate silniej kruszą bryły oraz łamią skorupę dzięki zębom. Wały kombinowane kruszą i rozdrabniają nawet twarde bryły mało ugniatają. Wały kolczaste nadają się do łamania grubej i twardej skorupy i do rozdrabniania dopiero twardniejących brył. Spulchniacz obrotowy stosuje się do doprowadzenia roli po orce na glebie zwięzłej i średniozwięzłej lub zdarniowanej. Wały wgłębne (wał Campbela) spulchniają wierzchnią warstwę gleby a głębiej likwidują większe przestwory.

ZESTAW II

1. siedlisko.

Siedlisko to zespół naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych występujących na danym obszarze wpływających na rośliny bezpośrednio i pośrednio.

Typy siedlisk w środowisku lądowym: grądowe (uprawne- żyzne zasobne w CaCO3 najbardziej produktywne tereny rolne), łęgowe (w dolinach rzecznych- odpowiednie pod trwałe użytki zielone zasobne w CaCO3 1-15% próchnicy), borowe (leśne- gleby bielicowe, ubogie w CaCO3, 1-2% próchnicy kwaśnej), bagienne (procesy torfotwórcze, rolniczo bezwartościowe, zasobne w N ubogie w K2O).

Czynniki kształtujące warunki siedliska: klimatyczne (światło, temp, opady i osady, powietrze, wiatry), glebowe (fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby), topograficzne (rzeźba tereny, w.n.p.m.), biotyczne (obecność, wpływ zwierząt i roślin), antropogeniczne (wpływ człowieka na rośliny i inne czynniki siedliska).

2. dyspersja fazy stałej.

Dyspersja to stopień rozdrobnienia fazy stałej gleby. Mała dyspersja to: mała pojemność wodna, dobra przepuszczalność, małe wzajemne przyciąganie się cząsteczek jednej substancji (kohezja), niska zawartość składników pokarmowych, dobre fizyczne ale złe chemiczne właściwości. Są to gleby ciepłe, łatwe do uprawy, przewiewne, gleby lżejsze. Duża dyspersja to: duża pojemność wodna, zła przepuszczalność, duża kohezja, wysoka zawartość substancji pokarmowych, złe fizyczne ale dobre chemiczne właściwości. Są to gleby zimne, trudne do uprawy, nieprzewiewne, gleby cięższe.

3. czy można uprawiać lucernę w 4-polówce.

Lucerny w czteropolówce nie można uprawiać ponieważ licząc ze wzoru (4-1)/3=1 wychodzi liczba całkowita. Według tabeli rotacji również nie można uprawiać ponieważ nie ma pola wypadającego.

ZESTAW III

1. punktowa ocena klimatu metodą krzywonosa.

Elementy: I nasłonecznienie (skala -2 do 2); II temperatura (skala -2 do 2); III opady; IV wilgotność powietrza; V długość okresu wegetacji.

Klasy bonitacji klimatycznej: I bardzo dobre warunki więcej niż 3 pkt. (krakowski, opolskie 5,5; rzeszowski 4,5; wrocławski 3); II dobre warunki od 1 do 3 ptk. (poznańskie 2,5; kieleckie 1,5; zielonogórskie 1); III średnie warunki od -1 do 1 ptk. (łódzkie 0; lubuskie, szczecińskie 0,5); IV niesprzyjające warunki od -1 do -5 ptk. (warszawskie -2; olsztyńskie -0,3; bydgoskie -3,5; gdańskie -3,5); V trudne warunki mniej niż -5 ptk. (białostockie -7).

2. mechaniczne zwalczanie chwastów w ziemniakach.

I. od posadzenia do wschodów 3-4 krotne obredlanie łącznie z bronowaniem broną chwastownik. Bronę chwastownik można używać przed pierwszym obredleniem jeżeli zabieg nie spowoduje odkrycia sadzeniaków.

II. od wschodów do zwarcia rzędów 2-3 krotne obsypywanie (między pierwszym a drugim można pielić).

III. przed zbiorem- niszczenie łęcin z chwastami z zachwaszczenia wtórnego.

3. metody wprowadzania roślin wieloletnich w płodozmian.

Metody pól całkowitych- stosuje się gdy udział rośliny wieloletniej jest całkowitą wielokrotnością wielkości pola płodozmianu.

Metoda prawidłowej rotacji- stosuje się gdy udział rośliny wieloletniej jest 1-2(n) krotnością wielkości pola płodozmianu.

Metoda pola wypadającego- stosuje się przy uprawie rośliny wieloletniej użytkowanej dłużej niż rok przy jej udziale równym wielkości pola płodozmianu.

Metody pól dzielonych- stosuje się gdy udział roślin wieloletnich nie jest równy całkowitej wielkości lub całkowitej wielokrotności pola płodozmianu.

1. wprowadzenie jednego gatunku rośliny wieloletniej.

% udział rośliny wieloletniej w płodozmianie/ liczba lat użytkowania.

2. wprowadzenie dwóch gatunków o różnym czasie użytkowania tj. o jednorocznym i wieloletnim.

a) obliczanie rośliny o dłuższym czasie użytkowania. p=(K-L)/t-1. gdzie: p- procentowy udział rośliny użytkowanej dłużej; K- łączny udział roślin wieloletnich; L- wielkość pola płodozmianu %; t- czas użytkowania rośliny o dłuższym okresie użytkowania.

b) obliczenie udziału rośliny o jednorocznym okresie użytkowania. r=L*p.

ZESTAW IV

1. historyczny podział chwastów.

Archeofity- zalicza się tu rośliny występujące na polach od czasów przedhistorycznych i wczesnohistorycznych. Wędrowały one z roślinami uprawnymi. Należą tu perz właściwy, owies głuchy, chaber bławatek, mak polny, gorczyca polna, rdest powojowy, rzodkiew świrzepa.

Epekofity- dostały się na pola w naszych czasach rozprzestrzeniały się dzięki człowiekowi. Należą tu włośnica zielona, jasnota biała, przymiotło kanadyjskie, żółtlica drobnokwiatowa.

Apofity- zaliczamy tu chwasty krajowe które z naturalnych zbiorowisk roślinnych przeniosły się i usiłują zadomowić na polach. Należą tu skrzyp polny, podbiał pospolity, stokłosa bezostna.

Ergazjofigofity- rośliny które człowiek wyodrębnił z naturalnego zbiorowiska lecz na drodze hodowli nie zdążył przystosować do własnych potrzeb. Należą tu tatarka i chrzan.

2. okres wegetacyjny i okres gospodarczy.

Okres wegetacyjny- wzrost i rozwój określonej rośliny. Za kryterium ustalenia okresu wegetacyjnego przyjęto średnią temp dobową co najmniej 5ºC. Średnia taka może jednak być wynikiem albo wyłącznie dodatnich temp albo dodatnich w dzień i spadających poniżej 0ºC w nocy. Trwa 210-215 dni. Na zachodzie wydłuża się kilka tygodni.

Okres gospodarczy- ruszenie ozimin i początek prac polowych. Średnia dobowa temp gleby 2,5ºC na głębokości 10cm. Najwcześniej na zachodzie kraju przed 15 marca, w środkowo- zachodniej części do 20 marca a na północno- wschodniej ok. 1 kwietnia. Kończy się najwcześniej w okolicy Suwałk ok. 15 listopada a najpóźniej na południowym zachodzie między 15 a 30 listopada. Okres z temp gleby powyżej 5ºC jest odpowiednio krótszy i zależnie od rejonu kraju trwa 200-230 dni.

3. ziemniak po zaperzonym życie.

Zespół uprawek przedzimowych:

1. zbiór żyta 6 VIII.

2. podorywka 7 VIII.

3. kultywator (zęby sprężyste) 8 VIII.

4. bronowanie 9 VIII

5. zgrabienie i wywóz perzu 28 VIII.

6. wywóz obornika 1 IX.

7. orka odwrotka + brona 2 IX.

8. ziębla 20 IX.

Zespół uprawek wiosennych:

1. włóka + brona 15 IV

2. kultywator z wałem strunowym

3. sadzenie ziemniaka 25 IV.

ZESTAW V

1. płodozmian 7 polowy zbóż na kompleksie 6 z międzyplonem ozimym.

1. ziemniak średniowczesny mątwikoodporny ++

2. żyto

3. owies

4. ziemniak średniowczesny mątwikoodporny +

5. żyto + gorczyca na zielony nawóz

6. owies

7. żyto

2. biologiczna teoria zmęczenia gleby.

Zakłada że główną przyczyną zmęczenia gleby jest namnażanie się mikroorganizmów szkodliwych wobec roślin, następuje zakłócenie równowagi biologicznej.

Do mikroorganizmów zaliczamy:

- nadmierne namnożenie się chwastów, chorób i szkodników roślin:

* w zbożach ozimych chwasty: miotła zbożowa, chaber bławatek, przytulia czepna, chwasty rumianowate,

* chwasty w zbożach jarych: owies głuchy, rdest powojowy, kolankowaty.

* chwasty w buraku cukrowym: owies głuchy, chwastnica jednostronna,

- choroby (zgorzel siewek w monokulturze 51,6%, w płodozmianie 20,3%; plamistość buraka w monokulturze 44,8%, w płodozmianie 12,5%):

*w zbożach: podstawy źdźbła, zgorzel korzeniowa, łamliwość źdźbła,

* w buraku: plamistość buraka, chwościk buraka, zgorzel siewek buraka,

* w bobiku: czekoladowa plamistość, rdza bobu,

* w lnie: fuzaryjne więdnięcie lnu, rdza lnowa.

- szkodniki:

* mątwik zbożowy (owies, pszenica, jęczmień, żyto),

*mątwik ziemniaczany,

* mątwik burakowy.

Wylnienie- zmęczenie gleby występuje po lnie. Wyburczenie-zmęczenie gleby występuje pod burakiem cukrowym przyczyną jest nadmierny rozwój mątwika. Wykoniczynienie- mątwik koniczyny, rak koniczyny i rozwój bakteriofagów niszczących brodawki korzeniowe. Wyłubinienie- rozwój mątwika, również antraknoza łubinu, fuzaryjne więdnięcie łubinu. Wyziemniaczenie.

3. zespół upraw przedsiewnych (letnio- jesiennych).

Letnich pod rzepak, jęczmień ozimy. Jesiennych pod pszenicę ozimą, żyto.

Cel upraw letnio jesiennych: spulchnienie pola, doprowadzenie roli do ostatecznej sprawności, przygotowanie wierzchniej warstwy gleby pod siew (wyrównanie pola i zapewnienie najlepszych warunków do równomiernego umieszczenia nasion na jednakowej głębokości, a tym samym i równomiernych wschodów), wymieszanie nawozów mineralnych i organicznych z glebą, poprawa gospodarki wodnej, zniszczenie chwastów.

Podstawowym zabiegiem jest orka siewna która powinna być wykonywana na 2-4 tygodni przed siewem. Jest to okres wydobrzenia pola. Termin jej wykonania zależy od wielu czynników i sytuacji agrotechniczno- siedliskowych jak: termin zejścia przedplonu, wykonanie lub niewykonanie zespołu upraw pożniwnych, terminu siewu ozimin, wymagań roślin co do odleżenia gleby (żyto ozime, rzepak ozimy- wymagające, jęczmień- średnio, pszenica ozima- najmniej reaguje na opóźnienie orki siewnej), typu gleby (gleby lżejsze- należy ją wykonać wcześniej bo wolniej osiadają, gleby zwięźlejsze później, 2 tygodnie szybciej osiadają).

Gleby lżejsze:

1. orka + wał Campela + brona średnia

2. przerwa 2-3 tygodnie

3. bronowanie broną średnią

Gleby zwięźlejsze:

1. orka + wał kruszący + brona średnia

2. wał kruszący (brona talerzowa, brona rotacyjna)

3. przerwa 3-4 tygodnie

4. brona ciężka (brona rotacyjna + kultywator + brona średnia).

ZESTAW VI

1. uprawa roli Jeana.

Jean całkowicie odrzucił pług. Uważał że płytką uprawę można wykonać tylko kultywatorami. Skonstruował kultywator który spulchniał glebę do 20cm. Według Jeana aby skutecznie odchwaścić rolę wystarczyło kilkakrotnie kultywatorować. Potem zalecał stosowanie grubera. Następnie zalecał zmianę zębów ze spiczastych na gęsiostópki (przy 3 kultywatortowaniu). Z gęsiostópkami kultywatorować 3 razy w odstępach 20 dniowych. Ostateczne kultywatorowanie przed zimą. Obornik zalecał rozrzucać na pole przed kultywatorowaniem.

2. podział płodozmianów.

1. płodozmiany polowe- uprawia się głównie rośliny zbożowe, okopowe, przemysłowe i strączkowe na nasiona i inne rośliny towarowe. Uprawia się też wieloletnie rośliny pastewne jako plon główny zbierane na zieloną masę. Rośliny pastewne jednoroczne umieszcza się jako poplony. Wyróżnia się tu płodozmiany: zbożowy ( więcej niż 50% zbóż), okopowy (powyżej 25% powierzchni okopowych), przemysłowy (ponad 25% przemysłowych), mieszany, z polem wypadającym.

2. płodozmiany paszowe- rośliny pastewne uprawiane w plonie głównym zajmują ponad 50% powierzchni, liczba roślin towarowych nieduża. Wyróżniamy tu płodozmiany: pastewne (oprócz dużego udziału roślin pastewnych jest przedłużenie użytkowania mieszanki roślin motylkowatych z trawami), płodozmiany przemienne pastwiskowo- łąkowe (forma pośrednia między płodozmianami pastewnymi a użytkami trwałymi).

3. płodozmiany specjalne- np. płodozmian przeciwerozyjny, nasienny, warzywny. Płodozmiany przeciwerozyjne znajdują zastosowanie na stokach narażonych na procesy zmywne powodowane przez wody powierzchniowe. Płodozmiany nasienne- uprawia się ponad 50% roślin na nasiona przeznaczone do reprodukcji danego gatunku. Płodozmiany warzywne- uprawiane rośliny są pracochłonne, na mniejszych powierzchniach.

3. chemiczne zwalczanie perzu w zespole upraw pożniwnych.

Ogranicza liczbę uprawek, a jednocześnie zapewnia dużą skuteczność zwalczania perzu. Schemat postępowania: bezpośrednio po żniwach wykonuje się głęboką podorywkę przemieszczającą rozłogi perzu bliżej powierzchni roli, po czym od razu opryskuje się herbicydem Antyperz. Po oprysku rolę należy zabronować po czym przez 4-6tygodni nie powinno się nic robić, każde spulchnienie zmniejsza toksyczność herbicydu, na glebach silnie zaperzonych, i ciężkich wykonuje się w połowie września drugą orkę średniej głębokości, opryskuje rolę i ponownie bronuje. Po ok. 2 miesiącach wykonuje się głęboką orkę przedzimową, która kończy zwalczanie perzu.

ZESTAW VII

1. zespół upraw wiosennych.

Celem uprawek wiosennych jest: doprowadzenie gleby do ostatecznej sprawności, zachowanie wody pozimowej, przyspieszenie się wygrzewania roli, przygotowanie wierzchniej warstwy pod siew, zniszczenie chwastów, wymieszanie nawozów, wprowadzenie obornika. Generalnymi zasadami są: ograniczenie do minimum zabiegów uprawowych oraz uprawy jak najpłytsze.

Wyróżniamy zespół upraw wiosennych:

I. pod rośliny jare wczesnego siewu

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie.

Gleby ciężkie: 1. bronowanie broną ciężką (kultywator + brona)

II. pod rośliny jare średnio- wczesnego siewu

III. pod rośliny jare późnego siewu.

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie. 2. przerwa. 3. kultywator + brona

Gleby ciężkie: 1. włóka. 2. po 1-2 dniach brona. 3. przerwa. 4. tuż przed siewem kultywator + brona.

2. szkodliwość chwastów.

1. wyczerpywanie wody i składników pokarmowych z gleby.

2. oddziaływanie allelopatyczne w stosunku do roślin uprawnych- oddziaływanie populacji roślinnej jednego gatunku na populację roślinną innego gatunku przez wydzielanie substancji chemicznych stymulujących lub hamujących wzrost gatunków sąsiednich.

3. zacienianie

4. pośrednictwo w przenoszeniu chorób i szkodników. Chwasty tak samo jak rośliny uprawne są atakowane przez choroby i szkodniki np. chwasty z rodziny traw są żywicielami pośrednimi rdzy żółtej, rdzy źdźbłowej, mątwika zbożowego.

5. wpływ chwastów na jakość plonów. W czasie zabiegów nasiona chwastów dostają się do plonów zanieczyszczają je i obniżają ich wartość. Psują zapach i smak produktów roślinnych. Są też szkodliwe dla zdrowia np. owies głuchy uszkadza przewód pokarmowy, dużo chwastów zawiera trujące alkaloidy i glikozydy.

6. szkodliwość na plantacjach nasiennych.

7. utrudnienie prac polowych i podnoszenie kosztów produkcji.

8. inne właściwości chwastów.

3. typy urzeźbienia terenu.

a) równinny- o spadku nie przekraczającym 2% i nieznacznych różnicach względnych; b) falisty- o większym spadku niż równinny i różnicach wzniesień 20m i więcej; c) górski- o wysokości bezwzględnej ponad 400 m.n.p.m. i wysokości względnej powyżej 100m; d)wysokogórski- o różnicach wzniesień ponad 1000m.

ZESTAW VIII

1. biologiczna przewaga chwastów nad roślinami uprawnymi.

a) wielogatunkowość (ok. 400-600 gatunków w Polsce); b) łatwość pobierania składników pokarmowych i wody; c) wysoka plenność generatywna i wegetatywna; d) różne sposoby i łatwość rozprzestrzeniania się diaspor; e) wieloletnia żywotność nasion; f) podobieństwo do roślin uprawnych, szczególnie w początkowym okresie rozwoju; g) zdolność przystosowania się do rytmu rozwojowego roślin uprawnych (zróżnicowanie długości cyklu rozwojowego); h) piętrowość chwastów w łanie; i) duża plastyczność i łatwość przystosowania się do trudnych warunków kiełkowania i wzrostu.

2. przedsiewne wiosenne uprawki.

Wyróżniamy zespół upraw wiosennych:

I. pod rośliny jare wczesnego siewu

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie.

Gleby ciężkie: 1. bronowanie broną ciężką (kultywator + brona)

II. pod rośliny jare średnio- wczesnego siewu

III. pod rośliny jare późnego siewu.

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie. 2. przerwa. 3. kultywator + brona

Gleby ciężkie: 1. włóka. 2. po 1-2 dniach brona. 3. przerwa. 4. tuż przed siewem kultywator + brona.

3. urzeźbienie terenu.

ZESTAW IX

1. sposoby rozprzestrzeniania się chwastów.

1. samosiewność- np. u iglicy pospolitej- rozłupka ze specjalnie skręconą higroskopijną ością.

2. przy udziale:

a) wiatru- nasiona i owocki

- bardzo drobne- gwiazdnica pospolita, mak polny;

- wyposażone w pióropusz włosków np. ostrożeń polny, mlecz polny, mniszek pospolity, podbiał pospolity;

- posiadające rozdęty kiełek- czerwiec roczny

- skrzydełkowy okwiat np. szczaw polny, szelężnik większy

- długie ości np. owies głuchy, miotła zbożowa

b)wody- nasiona płaskie i lekkie np. rdest kolankowaty, ptasi, żółtlica drobnokwiatowa.

2. za pośrednictwem ptaków i innych zwierząt

a)zewnętrznie na ciele zwierząt np. przytulia czepna, dzięki wyrostkom powierzchniowym

b) wewnętrznie- spożycie i wydalenie

c) mrówkosiewność- fiołek, jasnoty, przetaczniki których nasiona zaopatrzone są w wyrostki

3. za pośrednictwem człowieka

a) z materiałem siewnym np. żółtlica drobnokwiatowa, przywędrowała z Peru

b)za pomocą maszyn rolniczych.

2. zmęczenie gleby.

Jest to stan degradacji środowiska glebowego wywołany następczą uprawą tego samego gatunku lub grupy roślin z tej samej rodziny botanicznej objawiający się pogorszeniem właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby efektem czego jest spadek plonowania roślin. Zjawisko zmęczenia gleby jest zjawiskiem kompleksowym bo przyczyny są pochodzenia niedoborowego, toksycznego i biologicznego.

Wyróżniamy następujące teorie na temat zmęczenia gleby: niedoborowa ( spadek plonu powodowany głównie pogorszeniem się właściwości chemicznych gleby), teoria biologicznego zmęczenia gleby (główną przyczyną zmęczenia gleby jest namnożenie się mikroorganizmów szkodliwych wobec roślin), teoria toksynotwórcza (w glebie namnażają się toksyny które są bakteriobójcze, grzybobójcze, mutagenne i inhibicyjne w stosunku do siewek roślin). Nie można rozłączać teorii.

3. zespół upraw letnio jesiennych.

Letnich pod rzepak, jęczmień ozimy. Jesiennych pod pszenicę ozimą, żyto.

Gleby lżejsze:

1. orka + wał Campela + brona średnia

2. przerwa 2-3 tygodnie

3. bronowanie broną średnią

Gleby zwięźlejsze:

1. orka + wał kruszący + brona średnia

2. wał kruszący (brona talerzowa, brona rotacyjna)

3. przerwa 3-4 tygodnie

4. brona ciężka (brona rotacyjna + kultywator + brona średnia).

ZESTAW X

1. uprawki wiosenne.

Wyróżniamy zespół upraw wiosennych:

I. pod rośliny jare wczesnego siewu

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie.

Gleby ciężkie: 1. bronowanie broną ciężką (kultywator + brona)

II. pod rośliny jare średnio- wczesnego siewu

III. pod rośliny jare późnego siewu.

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie. 2. przerwa. 3. kultywator + brona

Gleby ciężkie: 1. włóka. 2. po 1-2 dniach brona. 3. przerwa. 4. tuż przed siewem kultywator + brona.

2. kompensacja, nadmierny rozwój chwastów, progi szkodliwości.

Kompensacja jest to proces masowego rozwoju pewnych gatunków chwastów w miejsce gatunków ustępujących, wrażliwych na dany czynnik agrotechniczny.

a)kompensacja herbicydowa- efekt jednostronnego stosowania tych samych herbicydów na tym samym polu prowadzący do trwałej przewagi liczebnej gatunków chwastów odpornych na te herbicydy.

b) kompensacja płodozmianowa- skutek nadmiernej koncentracji jakiegoś ziemiopłodu w płodozmianie specjalistycznym.

c) kompensacja nawozowa- skutek nadmiernego nawożenia azotem (np. gwiazdnica pospolita, przytulia czepna, poziewnik szorstki).

Progi szkodliwości:

a) biologiczny próg szkodliwości- najmniejszy stopień zachwaszczenia łanu wpływający niekorzystnie na wzrost i rozwój rośliny uprawnej a w konsekwencji obniżający plon lub jego wartość. Usunięcie tych chwastów pomimo że są przyczyną strat bezpośrednich jest nieopłacalne. Wartość biologicznego progu szkodliwości zależy od: gatunku chwastu i jego siły konkurencyjnej, zdolności konkurencyjnej rośliny uprawnej, układu przestrzennego roślin w łanie, warunków glebowych, poziomu agrotechniki, poziomu plonowania rośliny uprawnej

b) ekonomiczny próg szkodliwości- taki stopień zachwaszczenia łanu przy którym wartość obniżonego plonu jest równa kosztowi zastosowanej metody odchwaszczania.

3. rezystentność.

Trwałe genetyczne uodpornienie się okresowego gatunku chwastu do niedawna wrażliwego na daną substancję aktywną herbicydu.

ZESTAW XI

1. mierniki przydatności gleby (klasy, kompleksy).

2. szkodliwość chwastów.

1. wyczerpywanie wody i składników pokarmowych z gleby.

3. zacienianie

6. szkodliwość na plantacjach nasiennych.

7. utrudnienie prac polowych i podnoszenie kosztów produkcji.

8. inne właściwości chwastów.

3. charakterystyka członów płodozmianu.

Człon zmianowania- fragment płodozmianu, obejmujący 2,3 lub 4 rośliny z których pierwsze wzbogacają a ostatnie zaniżają jego potencjał produkcyjny.

Wyróżniamy 5 członów: A- czteropolowy (nie zbożowe, zbożowe, zbożowe, zbożowe); B- trójpolowy (nie zbożowe, zbożowe, zbożowe); C- dwupolowy (nie zbożowe, zbożowe); D- podwójne (nie zbożowy, nie zbożowy, zbożowy, zbożowy); E- dowolny (nie zbożowy, nie zbożowy, zbożowy).

ZESTAW XII

1. uprawa roli metodą Malcewa

Był on zwolennikiem głębokiej uprawy. Zalecał on głęboką uprawę roli bez jej odwracania. Skonstruował specjalne narzędzie: pług bez odkładnicy, ma szerszy lemiesz i rozbudowaną słupię. Malcew uważał że nie należy odwracać gleby bo twierdził że w powierzchniowych warstwach roli gromadziły się organiczne resztki roślinne. W tych warstwach jednocześnie panują warunki tlenowe dlatego łatwy jest ich rozkład i mineralizacja. Uważał że im głębiej spulchniona jest wierzchnia warstwa to lepiej rozwijają się rośliny uprawne. Malcew uważał że ugor niszczyć najlepiej talerzówką.

2. płodozmian 8 polowy lucerna 12%

1. Ziemniak mątwikoodporny ++

2 pszenica ozima

3. Ziemniak mątwikoodporny +

4. Pszenica ozima

5. ziemniak mątwikoodporny +

6. jęczmień jary + wsiewka lucerny

7. lucerna 2 lata

8. rzepak ozimy

3. międzyplon ścierniskowy.

Międzyplony są to rośliny uprawiane w płodozmianie między dwoma plonami głównymi przeznaczone na zieloną masę lub zielony nawóz. Wyróżniamy międzyplony ozime i ścierniskowe.

Międzyplon ścierniskowy- roślina lub mieszanka roślin uprawiana po wcześnie zebranych ziemiopłodach i użytkowana jesienią tego samego roku na paszę lub zielony nawóz. Chroni glebę przed stratami wodnymi w okresie letnim. (dobór roślin do m. ścierniskowych: rośliny o krótkim okresie wegetacyjnym 45-65 dni np. rzepak jary, rzepak ozimy, gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepik ozimy oraz facelia)

Międzyplon ozimy- rośliny ozime uprawiane między dwoma plonami głównymi zbierane wiosną na zielonkę przeznaczoną na pasze rzadziej na zielony nawóz.

Chroni pole przed zmywami w okresie przedwiośnia. (żyto, pszenica ozima, wyka ozima, żyto + wyka ozima, rzepak ozimy, rzepik ozimy, życica trwała, wielokwiatowa, rajgras wyniosły)

ZESTAW XIII

1. terminy siewu i zbioru zbóż.

Jęczmień ozimy: siew 25 VIII- 10 X; zbiór 1-2/VII. Żyto: siew 2-3/IX; zbiór 3/VII- 1/VIII. Pszenżyto ozime: siew 2-3/IX; zbiór 1-2/VIII. Pszenica ozima: siew 2/IX- 15X; zbiór 1-2/VIII. Owies: siew 3/III- 1/IV; zbiór 2-3/VIII. Pszenica jara: siew 3/III- 1/IV; zbiór 2-3/VIII. Pszenżyto jare: siew 3/III- 1/IV; zbiór 3/VIII- 1/IX. Jęczmień jary: siew 1-2/IV; zbiór 1/VIII. Kukurydza: na zielonkę: siew do 20V; zbiór 1-2/IX; na nasiona: siew 25IV- 10V; zbiór 3/IX. Gryka: siew 2-3/V; zbiór 2-3/VIII. Proso: siew 2-3/V; zbiór 2-3/VIII.

2. płodozmian 8 polowy z wsiewką, międzyplon ścierniskowy po oborniku.

1. burak cukrowy ++

2. jęczmień jary + lucerna

3. lucerna

4. lucerna

5. pszenica ozima + międzyplon ścierniskowy

6. jęczmień jary

7. owies

8. pszenżyto ozime

3. metody uprawy Owsińskiego.

Tylko płytkie spulchnianie stwarza glebie najlepsze warunki wodno- powietrzne, nie narusza profilu gleby. Jeśli pole jest silnie zachwaszczonego zaleca się wykonywanie orki z pogłębiaczem a następnie stosowanie kultywatorów. Zalecał też bronowanie bo twierdził że pobronowana ziemia mniej zamarza. Ta teoria sprawdziła się na Ukrainie, w innych warunkach klimatycznych się nie sprawdziła.

ZESTAW XIV

1. ocena, cel płodozmianu.

2. uprawki przedsiewne

zespół upraw przedsiewnych (letnio- jesiennych).

Letnich pod rzepak, jęczmień ozimy. Jesiennych pod pszenicę ozimą, żyto.

Gleby lżejsze:

1. orka + wał Campela + brona średnia

2. przerwa 2-3 tygodnie

3. bronowanie broną średnią

Gleby zwięźlejsze:

1. orka + wał kruszący + brona średnia

2. wał kruszący (brona talerzowa, brona rotacyjna)

3. przerwa 3-4 tygodnie

4. brona ciężka (brona rotacyjna + kultywator + brona średnia).

uprawki przedsiewne wiosenne.

Wyróżniamy zespół upraw wiosennych:

I. pod rośliny jare wczesnego siewu

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie.

Gleby ciężkie: 1. bronowanie broną ciężką (kultywator + brona)

II. pod rośliny jare średnio- wczesnego siewu

III. pod rośliny jare późnego siewu.

Zabiegi: gleby lekkie: 1. bronowanie. 2. przerwa. 3. kultywator + brona

Gleby ciężkie: 1. włóka. 2. po 1-2 dniach brona. 3. przerwa. 4. tuż przed siewem kultywator + brona.

3. wyciąganie rozłogów perzu

Metoda polska- sposób zalecany na glebach lekkich (wykonywany w zespole upraw pożniwnych).

- podorywka (wykonana głębiej niż sięgają rozłogi perzu 10-12cm);- przerwa na przeschnięcie skib;- kultywatorowanie 2-krotne na krzyż (zęby sprężynowe);- przerwa na przeschnięcie gleby;- bronowanie broną średnią lub ciężką;- przerwa na przeschnięcie ziemi na rozłogach;- grabienie i wywózka perzu.

Metoda ta zbytnio przesusza glebę, niszczy strukturę, przyspiesza mineralizację próchnicy i usuwa z gleby substancję organiczną w postaci rozłogów, jest zawodna gdy okres w którym jest przeprowadzana obfituje w opady.

ZESTAW XV

1. płodozmian 7 polowy 18% lucerny (3lata)

100/7=14,3%; 18/3=6% lucerny na rok

1.burak cukrowy ++

2. jęczmień jary + lucerna 6%

3. lucerna 6% (pszenica ozima)

4. lucerna 6% (pszenżyto ozime)

5. burak cukrowy +

6. pszenica ozima

7. pszenżyto ozime.

2. intensyfikacja produkcji rolnej i wpływ na zachwaszczenie.

I. wzrost udziału zbóż w strukturze zasiewów- płodozmiany specjalistyczne; II. Wprowadzanie odmian o skróconej słomie; III. Wysokie nawożenie mineralne głównie azotowe- przedłużenie okresu wegetacji roślin uprawnych- chwasty nitrofilne; IV. Kombajnizacja zbiorów: - opóźnienie zbioru o ok. 2 tygodnie, rezygnacja z zespołu upraw pożniwnych. V. uproszczenia w uprawie roli; VI. Stosowanie herbicydów: chwasty wieloletnie, kompensujące, uodpornione (rezystentne).

3. orki.

Orka jest to zabieg który ma na celu podcięcie od dołu i odcinanie od nie zaoranej jeszcze części pola taśmy roli zwanej skibą, następnie jest podnoszona na lemieszu pługa i odkładnicy, obracana w prawo, dolne warstwy roli wydobywane są na wierzch, przesuwane do bruzdy, kruszone, spulchniane i mieszane ze sobą poszczególne jej warstwy. Pług przykrywa zarazem rosnące rośliny, pozostające po zbiorze resztki pożniwne, rozrzucony obornik, nawozy mineralne, rozdrobnioną słomę czy łęty.

Wyróżniamy:

1. orki zasadnicze- służą do wykonywania uprawy podstawowej polegającej na przykryciu resztek pożniwnych oraz zaoraniu roli pod siew dwu głównych grup roślin ozimych i jarych:- podorywka (pierwsza orka po zbiorze roślin schodzących z pola latem);- orka siewna (wykonywana parę tygodni po podorywce przed siewem ozimin);- razówka (spełnia zadania podorywki i orki siewnej);- orka przedzimowa tzw. ziębla (orka najgłębsza pozostawiająca rolę na zimę w ostrej skibie)

2. orki uzupełniające- wykonywane dodatkowo dla spełnienia określonego celu:- odwrotka (służy do przykrycia obornika w okresie między podorywką a zięblą na średnią głębokość);- orka wiosenna ( wadą jest wysuszenie roli i wyoranie nasion chwastów do wierzchu, wykonuje się po ziębli).

3. orki specjalne- wykonywane nietypowymi dla gruntów ornych pługami np. pługiem leśnym użytki leśne i pługiem łąkowym użytki zielone:- orka agromelioracyjna (na glebach bardzo lekkich służą do ich wgłębnego matowienia obornikiem, a na bardzo ciężkich do rozluźnienia głębszych warstw);- orka pomelioracyjna (do całkowitego przykrycia roślinności podmokłych stanowisk po ich zmeliorowaniu).

ZESTAW XVI

1. wysmalanie, wyleganie, wymarzanie, wyprzenie.

Wyprzenie- następuje gdy obfite opady śnieżne pokrywają niedostatecznie zmarźniętą glebę. Temp pod pokrywą początkowo jest bliska 0ºC. rośliny silniej oddychają wydzielając CO2. najpierw tracą węglowodany, a już ich nie syntezują, następnie rozpad białek, na końcu zostają porażone pleśnią śniegową.

Wysmalanie ozimin- zachodzi gdy jest mało opadów śnieżnych i wieją suche mroźne wiatry. Wysuszają one nadziemną część rośliny a zmarźnięta rola nie pozwala na pobieranie wody. Rośliny pozbawione wody umierają.

Wymarzanie- jest wynikiem bezpośredniego działania mrozu na nie okryte śniegiem rośliny. Wytrzymałość rośliny na mróz zależy od gatunku i odmiany oraz od jej zahartowania. Śmierć rośliny następuje po zniszczeniu u zbóż węzła krzewienia a u dwuliściennych szyjki korzeniowej.

Wyleganie- polega na tym że nie mogąc się utrzymać w pozycji pionowej przybierają one położenie poziome lub prawie poziome. Następstwem jest pogorszenie wegetacji roślin.

2. wsiewka międzyplonowa.

nasiona roślin wysiewa się w łan rośliny ozimej lub jarej uprawianej w plonie głównym a zbiera się późną jesienią.

3. mechaniczne zwalczanie perzu.

I. Metoda polska (wyciąganie rozłogów perzu)- sposób zalecany na glebach lekkich (wykonywany w zespole upraw pożniwnych).

II. Metoda zaduszania rozłogów (Wiliamsa)- wykorzystywana na glebach cięższych gdy po zbiorze przedplonu występują opady które przyśpieszają wzrost chwastu.

- podorywka (odwrócenie warstwy roli porośniętej rozłogami, przemieszczenie ich bliżej powierzchni);

- pocięcie rozłogów na kawałki broną talerzową 2x na krzyż;

- przerwa na wyrastanie nowych pędów;

- głęboko orka (pług z przedłużkiem).

III. Metoda biologicznego zmęczenia perzu (czeska)- może być stosowana na wszystkich glebach a jest szczególnie efektywna na lata mokre i na glebach bardziej wilgotnych.

- orka płytka + bronowanie

- odbijanie młodych pędów

- orka głębsza od poprzedniej (średnia) + bronowanie

- ponowne wyrastanie pędów

- orka głęboka.

Okres między orkami wynosi 3-5 tygodni i zależy od wilgotności i temp gleby.

ZESTAW XVII

1. ilość opadów a zapotrzebowanie wodne roślin w Polsce.

Zapotrzebowanie wodne roślin w: a) małe (<300mm): jęczmień jary, żyto ozime, owies, pszenica ozima; b) średnie (300-500mm): ziemniak, lucerna, koniczyny, burak, kukurydza; c) wysokie (powyżej 500mm).

Rozkład opadów w Polsce: 1. Poznań, Bydgoszcz, Toruń, warszawa, łódź- najniższe poniżej 500mm rocznie; 2. najsłabiej opady wzrastają na wschód w pasie nizin 550mm; 3. na północ opady wzrastają 600-650mm lokalnie do 700mm; 4. w strefie pogórza opady wynoszą 650mm; 5. największe opady w górach 800-1000mm; 6. najobfitsze: czerwiec, lipiec, sierpień ok. 70-80cm; 7. średnie wiosna, jesień; 8. najmniejsze styczeń, luty.

2. charakterystyka orek specjalnych i uzupełniających

1. orki uzupełniające- wykonywane dodatkowo dla spełnienia określonego celu:- odwrotka (służy do przykrycia obornika w okresie między podorywką a zięblą na średnią głębokość);- orka wiosenna ( wadą jest wysuszenie roli i wyoranie nasion chwastów do wierzchu, wykonuje się po ziębli).

2. orki specjalne- wykonywane nietypowymi dla gruntów ornych pługami np. pługiem leśnym użytki leśne i pługiem łąkowym użytki zielone:- orka agromelioracyjna (na glebach bardzo lekkich służą do ich wgłębnego matowienia obornikiem, a na bardzo ciężkich do rozluźnienia głębszych warstw);- orka pomelioracyjna (do całkowitego przykrycia roślinności podmokłych stanowisk po ich zmeliorowaniu).

3. wpływ płodozmianu na grupy roślin które zmniejszają występowanie chwastów.

Najbardziej konkurencyjne wobec chwastów są plantacje udane roślin motylkowatych wieloletnich i motylkowatych wieloletnich z trawami- bo mają wysoki współczynnik zacienienia gleby a częste przycinanie nie pozwala owocować chwastom. Bardzo dobrze konkurują z chwastami konopie bo wydzieliny ich korzeni hamują rozwój chwastów. Dobrze konkurują mieszanki roślin strączkowych ze zbożami. Mniej zachwaszczają się zboża ozime niż jare. Aby płodozmian regulował poziom zachwaszczenia to musi być wielogatunkowy.

ZESTAW XVIII

1. zespół upraw przedsiewnych letnich

2. cechy płodozmianu wg Niewiadomskiego

Metoda Niewiadomskiego to waloryzacja płodozmianów, uwzględniająca 13 testów ekologiczno- ekonomicznych:

1. zachwaszczenie aktualne; 2. zachwaszczenie potencjalne; 3. nasilenie chorób; 4. szkodniki; 5. zmęczenie gleby; 6. wartość stanowiska wg Walewskiego; 7. wierność plonowania; 8. tolerancyjność gatunków na siew po sobie- przerwa w uprawie na danym polu; 9. specjalizacja, udział w strukturze zasiewów zboża; 10. intensywność; 11. produkcyjność suchej masy; 12. produkcyjność jednostek owsianych w tyś.; 13. produkcyjność białka w tonach.

Tą metodę można zastosować do oceny płodozmianów dopiero po przejściu pierwszej rotacji płodozmianu. Nie można jej zastosować do zapisów płodozmianów zaprojektowanych tylko na papierze.

3. zwalczanie perzu przez wyciąganie rozłogów.

Metoda polska (wyciąganie rozłogów perzu)- sposób zalecany na glebach lekkich (wykonywany w zespole upraw pożniwnych).

ZESTAW XIX

1. zwalczanie mechaniczne chwastów w zbożach rosnących

Bronowanie (bronami posiewnymi, chwastownikiem Weddera) w różnych terminach w zależności od gatunku. Szpilkowanie lub piórkowanie (jęczmień, mieszanki); faza 4-5 liści; początek strzelania w źdźbło (jęczmień). Zabieg ukośnie lub poprzecznie do rzędów roślin uprawnych.

2. ocena siedlisk wg IUNG

3. czynniki antyzmęczeniowe w płodozmianie specjalistycznym.

ZESTAW XX

1. wpływ uprawy roli na objętość i porowatość gleby

Różny kształt i wielkość cząstek mineralnych i organicznych powodują że są one ułożone ściśle jedna przy drugiej lecz mniej lub bardziej luźno. Istnieją między nimi różnej wielkości pory. Łączna objętość tych porów stanowi porowatość ogólną. Wszystkie narzędzia spulchniające mechanicznie kruszą i mieszają cieńszą lub grubszą warstwę roli nadając jej sztuczną strukturę oraz luźną teksturę. W wyniku tego porowatość niekapilarna wzrasta i wyraźnie jest widoczny przyrost objętości gleby. Szczególnie silne działanie spulchniające ma pług. Spulchnianie roli zmniejsza gęstość gleby przez zwiększenie porowatości ogólnej. Wpływa to na poprawę warunków życia roślin co objawia się wyższym plonowaniem.

2. ocena płodozmianu wg Niewiadomskiego

Metoda Niewiadomskiego to waloryzacja płodozmianów, uwzględniająca 13 testów ekologiczno- ekonomicznych:

Tą metodę można zastosować do oceny płodozmianów dopiero po przejściu pierwszej rotacji płodozmianu. Nie można jej zastosować do zapisów płodozmianów zaprojektowanych tylko na papierze.

3. mechaniczna regulacja zachwaszczenia w buraku cukrowym

1. przed wschodami- niszcze3nie skorupy glebowej bronowaniem (brona lekka, brona kolczatka); 2. po wschodach buraków spulchnianie gleby w międzyrzędziach; 3. bronowanie w fazie dwóch liści; 4. przecinka, spulchnianie międzyrzędzia; 5. przerywka; 6. spulchnianie w międzyrzędziach; 7. okrążka; 8. spulchnianie w międzyrzędziach ze zwalczaniem chwastów do zwarcia liści.

ZESTAW XXI

1. metoda Egescheryego

Działanie poprawiające gleby wadliwe- wnoszenie obornika 3-krotne w krótkim odstępie czasu. W pierwszym roku- 60t obornika na głębokość 60cm, po trzech latach kolejna dawka 30t wprowadzone na głębokość 45cm, po następnych 3 latach dawka 30t na głębokość 30cm. Gleby ciężkie: obniżenie części spławialnych poprzez piaskowanie, wprowadzenie masy organicznej, torfowanie.

2. choroby podglebia

Podeszwa płużna- nazywamy górną część warstwy podornej nadmiernie zagęszczonej w skutek ugniatania zbyt wilgotnego dna bruzdy kołami ciągnika, płozami pługów. Na tak ubitym dnie zatrzymują się drobne cząstki glebowe wymywane z górnej warstwy gleby przez wodę opadową, a po pewnym czasie tworzy się silnie zbita warstwa, która utrudnia krążenie wody i powietrza i przenikanie korzeni. Warstwa 30-35cm, lokalizacja podskibie, zapobieganie- orka na różną głębokość, orka z pogłębiaczem, głęboszowanie co 4-5lat, stosowanie ciągników poruszających się po caliźnie.

Nadmierne zagęszczenie podglebia- warstwa 30-90cm, lokalizacja podglebie, zapobieganie: głęboszowanie co 4-5lat, uprawa roślin o głębokim systemie korzeniowym.

3. charakterystyka międzyplonu ozimego.

Międzyplon ozimy- rośliny ozime uprawiane między dwoma plonami głównymi zbierane wiosną na zielonkę przeznaczoną na pasze rzadziej na zielony nawóz.

Chroni pole przed zmywami w okresie przedwiośnia. (żyto, pszenica ozima, wyka ozima, żyto + wyka ozima, rzepak ozimy, rzepik ozimy, życica trwała, wielokwiatowa, rajgras wyniosły).

ZESTAW XXII

1. fenologiczne pory roku.

Są to pory wyznaczone zmianami w świecie roślinnym lub zwierzęcym.

Zaranie wiosny, wczesna wiosna, pełnia wiosny, wczesne lato, lato, wczesna jesień, jesień, zima.

2. metoda wprowadzania roślin wieloletnich motylkowatych

3. pszenica po rzepaku kompleks 2 gleba gliniasta.

1. zbiór rzepaku 25VII

2. podorywka + bronowanie 26VII

3. bronowanie 10 VIII

4. bronowanie 25 VIII

5. orka siewna 10IX

6. agregat uprawowy 11 IX

7. siew pszenicy 12IX

8. bronowanie posiewne.

ZESTAW XXIII

1. intensyfikacja rolnictwa i jej wpływ na zachwaszczenie

2. orki zasadnicze

3. ułożyć płodozmian 7-polowy zbożowy na kompleksie 2 z koniczyną czerwoną i lucerną mieszańcową (2lata) wykorzystać międzyplon ozimy.

ZESTAW XXIV

1. ugniatanie gleby i sposoby przeciwdziałania

Ugniatanie gleby (zagęszczenie gleby)- każda maszyna na polu ugniata tą glebę. Orka pługiem dwuskibowym 88% ugniatanej powierzchni, bronowanie broną 3m 17% ugniatanej powierzchni. Gleby lekkie i średnie są mniej podatne na ugniatanie maszyn i kół rolniczych, bardziej szkodliwe jest to na glebach zwięzłych.

Szkodliwość ugniatania: wzrasta gęstość gleby o 0,3-0,7g/cm³; towarzyszy jej spadek porowatości ogólnej; niedostateczne przemieszczanie gleby; utrudnienia przesiąkania wód opadowych (kilkakrotnie wolniej) na bardzo ciężkich 5-6krotnie wtedy tworzą się zastoiska wodne powodujące wymakanie roślin.

Sposoby przeciwdziałania: zmniejszanie nacisku kół na ugniataną rolę (przez stosowanie kół bliźniaczych, doczepiania kół drabinkowych, stosowanie maszyn z lżejszych stopów, stosowanie maszyn o większym uciągu a tej samej wielkości- napęd na dwie osie ciągnika); wyeliminowanie przejazdów przez agregatownie narzędzi (pług + brona; pług + wał); stosowanie tzw. maszyn czynnych (rototilery, brony rotacyjne, glebogryzarki); stosowanie maszyn wieloczynnikowych; stosowanie ścieżek technologicznych- ugniatanie w stałym miejscu a pozostałe są nie ugniatane np. zboże, rzepak; stosowanie spulchniaczy za kołami ciągnika głównie w trakcie uprawy lub innych zabiegów.

2. ujemne strony stosowania herbicydów

1. brak pełnej selektywności wobec rośliny uprawnej, selektywność względna i fitotoksyczność w stosunku do niektórych odmian rolniczych; 2. fitotoksyczne działanie na rośliny uprawiane następczo (herbicydy persystentne) np. triazyny mogą zalegać w glebie do 2 lat, pochodne mocznikowe do 6-mcy. 3. wybiórczość działania i różna skuteczność wobec poszczególnych gatunków chwastów oraz ich faz rozwojowych jak również brak działania na nasiona w stanie spoczynku. 4. kompensacja gatunków na jedną lub kilka substancji aktywnych herbicydu przy jednostronnym wieloletnim stosowaniu tej samej substancji czynnej (wzrost zagrożenia plonu przy jednostronnej konkurencji). 5. przenikanie do wód pierwszego poziomu użytkowego. 6. możliwość obniżania cech przetwórczych plonu głównego. 7. toksyczność wobec pożytecznej fauny i flory glebowej. 8. stosowanie herbicydów i efekty ich działania są zależne od wielu czynników.

3. omów zasady konstruowania płodozmianów.

1. analiza warunków siedliskowych:- nie wolno planować płodozmianów na glebach o silnie zróżnicowanej bonitacji;- im gorsze są warunki glebowe tym większa jest rola przedplonu dotyczy zbóż;- płodozmian musi być tak ułożony by nie pogarszał żyzności gleb. 2. ustalenie struktury zasiewów najpierw gospodarstwa potem płodozmianu. 3. elementem płodozmianu nazywamy grupę roślin o podobnych warunkach przedplonowych i wartościach przedplonowych:- rośliny mające małą wartość przedplonowi dla tej samej grupy- zboża;- rośliny mało wrażliwe na przedplon a same są dobrym np. strączkowe;- rośliny strukturotwórcze np. wieloletnie motylkowate. 4. ustalenie rotacji. 5. wyznaczanie największego dzielnika dla 4 grup i obliczenie liczby pól dzielonych. 6. najpierw są rośliny nośne potem zboża.

4. płodozmiany, rotacje, zmianowanie, struktura zasiewów.

Struktura zasiewów- procentowy udział poszczególnych roślin czy ich grup w jednym płodozmianie. Strukturę zasiewów może też dotyczyć kilku płodozmianów całego gospodarstwa lub jeszcze większego obszaru.

Zmianowanie- następowanie po sobie kolejnych upraw roślin w ramach płodozmianu; uwzględnia wymagania przyrodnicze, siedliskowe i agrotechniczne roślin.

Płodozmian- jest to zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat dla określonego obszaru gospodarstwa. Płodozmian uwzględnia też lata w których uprawiane są kolejno rośliny określone zmianowaniem i pola na których to zmianowanie jest stosowane.

Rotacja- zamknięty cykl uprawy roślin po którym następuje powtórzenie zmianowania.