Psychologia

Ćw. 3

Behawioryzm:

• Przeciw introspekcyjnej psychologii ukierunkowany jest behawioryzm

• Podejście empiryczne

• Iwan Pawłow (1849 - 1936) - warunkowanie klasyczne i instrumentalne

• uczenie się poprzez wzmocnienie pozytywne i negatywne

• zachowanie uruchamiane jest poprzez popęd, ale utrwalane i podtrzymywane jest przez wzmocnienie (obiekt lub stan rzeczy redukujący popęd)

• Edward Lee Thorndike, John B. Watson (1878 - 1958), Clark Hull - prekursorzy

• Burrhus Skinner (1904 - 1990)

Koncepcja poznawcza:

• rozwój cybernetyki - przetwarzanie informacji, sterowanie - zwrócenie uwagi psychologów na procesy informacyjne, mechanizmy samoregulacji, kontrolo i korekcji działania

• Urlic Neisser: Cognitive Psychology poświęcona pamięci, uwadze, selektywnemu przetwarzaniu informacji, rozwiązywaniu problemów. Koncepcja aktywnego umysłu.

• Chomsky, Kurt Lewin, Fritz Heider, Leon Festinger, Harold Kelly (antycypacja)

Koncepcja socjobiologii:

• David Buss - w rozumieniu człowieka podstawą jest określenie cech typowych dla gatunku

• Koncepcja nawiązuje do Darwinowskich analiz egoizmu, altruizmu, agresji.

Koncepcja humanistyczna:

• Zakłada, że człowiek sam w sobie jest wartością, posiada wolną wolę i głęboki wewnętrzny potencjał twórczy, co ostatecznie pozwala mu wybierać prowadzące do spełniania ścieżki wzrostu osobowego

• Carl Rogers - terapia zorientowana na klienta (pełen rozwój swoich możliwości)

• Podmiotowość, empatia, relacja i dialog

• Odrzuca pogląd o zewnętrznej sterowności człowieka

• Każdy ma potencjał samosterowności, który może się realizować, gdy nie ma zewnętrznych blokad. Nadrzędnym interesem człowieka jest jego rozwój a siłą napędową samoaktualizacja

• Wewnętrzne kryterium (drogowskaz) - samoaktualizacja, zewnętrznym - akceptacja

• Abraham Maslow (1908 - 1970) - teoria samoaktualizacji: mechanizmem sterującym ludzkim zachowaniem są potrzeby, pojmowane jako brak czegoś i stanowiące hierarchię wstępującą.

• Samoaktualizacja jest procesem stawiania się tym kim się jest, dążenie do wewnętrznej spójności, spełnienia swojego przeznaczenia czy powołania

• Piramida potrzeb

Ćw. 4

Terapia poznawcza A. Becka:

1. Właściwości procesów poznawczych decydują, o tym czy naturalne mechanizmy adaptacyjne, które są genetycznie wpisane w psychiczny aspekt regulacji, spełniają przypisaną im biologiczną funkcję.

2. O zaburzeniu można mówić gdy naturalne reakcje adaptacyjne stają się dysfunkcjonalne.

3. Terapia poznawcza postrzega problemy psychologiczne jako wyrastające ze zwyczajnych procesów (takich jak; błędne myślenie, wyciąganie mylnych konkluzji na podstawia niewystarczających lub niewłaściwych informacji, nieumiejętności rozróżnienia między fantazją a rzeczywistością.

4. Czynnikiem leczącym w terapii jest badanie rzeczywistości, automatycznych myśli i rozpoznawanie błędów myślenia.

Schematy poznawcze obejmują:

• Ocenę sytuacji zewnętrznej

• Stosunek do własnej osoby

• Stosunek do przyszłości

Główne założenia terapii poznawczej:

1. Myśli prowadzą do emocji i zachowań

2. Zaburzenia emocjonalne mają swój początek w negatywnie zniekształconym myśleniu (które prowadzi do nieprzydatnych emocji i zachowań)

3. Zaburzenia emocjonalne można leczyć, zmieniając sposób myślenia (który jest wyuczony)

Elementy myślenia na których skupia się terapia poznawcza

1. Myśli automatyczne - myśli i obrazy pojawiają się mimowolnie w stosunku do świadomości

2. Przekonania podstawowe - najgłębszy poziom przekonań, generujący myśli automatyczne, mają charakter globalny, są sztywne i nadmiernie uogólnione

3. Przekonania pośredniczące - składają się z postaw, reguł i założeń

Błędy myślenia:

1. Myślenie w kategoriach „wszystko albo nic”

2. Personalizacja / obwinianie

3. Myślenie katastroficzne

4. Wnioskowanie na podstawie emocji

5. Stwierdzenia typu: „Muszę, powinienem”

6. Selektywna uwaga

7. Pomijanie lub pomniejszanie pozytywów

8. Nadmierne uogólnianie

9. Wyolbrzymianie / minimalizowanie

10. Etykietowanie

11. Wyciąganie pochopnych wniosków

Cechy terapii poznawczo - behawioralnej

1. Styl terapeutyczny - aktywny, dyrektywny, edukujący

2. Konceptualizacja problemu - na czym polega problem i jakie myśli leżą u jego postaw

Uwzględnia się wczesny rozwój nieprzydatnych przekonań oraz wywoływanie ich przez jakieś kluczowe wydarzenie.

3. Relacja oparta na współpracy

4. Nadanie struktury sesji i całej terapii

SCHEMAT SESJI

1. Ustalenie planu

2. Określenie nastroju klienta

3. Omówienie problemów przedstawionych przez klienta, które wyłoniły się w trakcie wywiadu poprzedzającego ocenę, zidentyfikowanie obecnych problemów i ustalenie z klientem celów terapii

4. Przedstawienie modelu poznawczego

1. Wydarzenie

2. Myśli i przekonania

3. Konsekwencje: emocje i zachowania, reakcja fizjologiczna

4. Alternatywne myśli i przekonania

5. Zmiana

6. Błędy myślenia

5. Omówienie oczekiwań klienta związanych z terapią

6. Psychoedukacja na temat zaburzenia klienta

7. Uzyskanie zgody na realizację zadań pomiędzy sesjami

8. Podsumowanie sesji

9. Uzyskanie informacji zwrotnych na temat sesji. Komentarze

5. Terapia zorientowana na cel

6. Analizowanie i podważanie nieprzydatnego myślenia

7. Wykorzystanie różnych narzędzi i technik - kwestionariusze np.: Skala depresji Becka, Formularz myśli automatycznych, opracowana przez Burnsa Technika strzałki w dół.

Zastosowanie terapii poznawczej:

• początkowo stosowana do:

• leczenia depresji

• zaburzeń lękowych, fobii

• leczenia dzieci i rodzin, w nauczaniu rodziców

• leczeniu pedofilii

Skuteczność terapii potwierdzona w:

• problemach par

• zaburzeniach odżywiania

• zaburzeniach lękowych uogólnionych

• zaburzeniach depresyjnych leczonych w szpitalu (leczone farmakologicznie)

• depresji dużej (jednobiegunowej bez objawów psychotycznych)

• napadach paniki

• nadużywaniu substancji psychoaktywnych

• dążeniach samobójczych

• zaburzeniach obsesyjno - kompulsywnych

Techniki poznawcze / wyobrażeniowe

1. techniki wyobrażeniowe przygotowujące do trudnych wydarzeń w przyszłości

2. terapia awersyjna

3. biblioterapia (edukacja)

4. uproszczone stwierdzenia dotyczące radzenia sobie

5. technika wyobrażeniowa dotycząca radzenie sobie

6. analiza zysków i strat związanych z przekonaniami

7. dekatastrofizacja, technika kontinuum

8. technika „bezludnej wyspy”

9. pisanie listów

10. praca nad motywacją w wyobraźni

11. wywoływanie pozytywnych wyobrażeń

12. racjonalno - emotywne techniki wyobrażeniowe

13. technika eskalacji

Interwencje behawioralne

• zawarcie umowy

• analiza zysków i strat związanych z zachowaniami lub nawykami

• ekspozycja na bodziec

• kontrola nawyków

• modelowanie

• stosowanie kar i nagród

• powstrzymywanie reakcji

• samoobserwacja i notowanie postępów

---