Zajęcia 5

06.11.2011

Temat: Zmienne, pojęcie zmienności, rodzaje zmiennych

Zmienna - pojęcie zmienności:

1. właściwość przyjmująca dla poszczególnych „obiektów” badanych różne wartości

• typowe obiekty psychologii: zdarzenie, sytuacja, zachowanie, cecha jednostkowa (niekoniecznie ludzka!)

2. kryteria formalne zmiennej:

• rozłączna - dla każdego obiektu musi przyjmować jedną wartość

• wyczerpująca - musi swoim zasięgiem obejmować każdy element zbioru

3. kryterium treściowe:

• zgodność ze sprawdzoną teorią psychologiczną

Na czym polega błąd?

• Nauki dzielimy na matematyczne, przyrodnicze społeczne, humanistyczne, inżynieryjne, medyczne i filozoficzne.

• Literatura naukowa dzieli się na krótką i na złą.

• Zwierzęta dzielimy na futerkowe, opierzone, mając pancerz.

• Ludzi dzielimy na tych, którzy posiadają i którzy nie posiadają mocy.

Podział zmiennych a logika badania:

1. zależne vs niezależne

• zmienna zależna - ulegająca wpływom

• zmienna niezależna - wywierająca wpływ

2. manipulacyjne vs klasyfikacyjne

• manipulacyjne - poddające się manipulacji badacza

- Randomizacja!

• klasyfikacyjne - niepoddające się manipulacji badacza

Podział zmiennych ze względu na ich właściwości:

1. ilościowe (ich wartość jest opisana liczbowo) vs jakościowe (etykiety)

• czy wartość zmiennej może być wyrażona liczbowo w sensowny sposób?

2. zmienne ciągłe vs zmienne dyskretne

• czy zmienna może przyjmować nieskończoną liczbę wartości?

1. zmienne dwuwartościowe vs wielowartościowe

• ile wartości przyjmuje zmienna?

Podział zmiennych według Stevensa

1. Zmienne nominalne (etykiety)

• Orzekanie o identyczności elementów zbioru

• A=B; A≠B

2. zmienne porządkowe

• orzekanie o porządku elementów zbioru

• A=B; A<B; A>B

1. zmienne interwałowe

• możliwość orzekania o ile różnią się elementy zbioru

• A - B=X - X jest możliwy do interpretacji

1. zmienne ilorazowe

• Możliwość orzekania o ile razy różnią się elementy zbioru

• A/B=X - X jest możliwy do interpretacji

Jaka to zmienna?

• Wiek

• Iloraz inteligencji

• Miejsce zamieszkania

• Preferencje wyborcze

• Wykształcenie




Niespecyficzna zmienna zagregowana (zmienna zagregowana - agregat zmiennych pierwotnych)

1. przykład: zmienne socjodemograficzne (wiek, płeć, wykształcenie)

2. problem: jak zinterpretować wyniki?

• Płeć - poziom uprzedzeń; możliwe interpretacje

- płcie różnią się orientacją na akceptację społeczną

- płcie różnią się poziomem autorytaryzmu

• Brak wyjaśniającej teorii

- wyniki mogą być istotne statystycznie, ale nie znamy mechanizmu wyjaśniającego




Zakłócenia w badaniu:

1. pomiar zmiennej - zmienna = rzeczywista wartość zmiennej + błąd pomiaru

2. typy błędów pomiaru:

• błąd systematyczny

- działa tak samo na każdy element zbioru

• błąd losowy

- jest losowo rozłożony wśród elementów zbioru

3. jak zmniejszyć błąd pomiaru?

• Stosowanie lepszych narzędzi pomiarowych

• randomizacja

Metodologia badań psychologicznych

Mgr Adrian Wójcik

Semestr 3

- 3 -

---