EDUKACJA ALTERNATYWNA
Plan pracy:
Pojęcie Edukacji Alternatywnej
Istota i założenia Edukacji Alternatywne
Założenia ogólne szkolnictwa alternatywnego
Charakterystyka wybranych koncepcji alternatywnych
koncepcja Celestyna Freineta
pedagogika Rudolfa Steinera - szkoła waldorfska
system Marii Montessori
Ryszard Łukaszewicz - Wrocławska szkoła przyszłości
I Pojęcie Edukacji Alternatywnej
We współczesnej edukacji możemy znaleźć wiele luk i błędów, dlatego coraz większą popularnością cieszą się koncepcje alternatywne.
Aby w pełni zrozumieć zjawisko Edukacji Alternatywnej, na wstępie należałoby wyjaśnić samo jej pojęcie.
Szkoła alternatywna jest placówką oświatową, w której wszystkie lub tylko niektóre składniki planowanego i systematycznego nauczania są realizowane inaczej, niż to się dzieje w szkole tradycyjnej (konwencjonalnej), która hołduje pedagogicznej doktrynie Herbarta i jego uczniów, zwanych herbartystami.
O Edukacji Alternatywnej mówimy wtedy, gdy stwarza ona wybór pomiędzy co najmniej dwiema możliwościami w sferze uczenia się człowieka. Mówiąc prostszym językiem
Edukacja alternatywna to taka, która stoi w opozycji do zwyczajnej edukacji i często wprowadza nowe, innowacyjne rozwiązania problemów, z którymi obecna edukacja zupełnie sobie nie radzi. Jak zauważa L. Klessa, „edukacja alternatywna jest sprzeciwem wobec narzuconych wartości, jedynie słusznych rozwiązań, a także wobec szkolnych lęków i nudy, dzisiejszej roli nauczyciela i metodyki. Szkoła alternatywna to szkoła otwarta na to, co ją otacza, co postępowe i twórcze, co pobudza uczniów do samodzielnej aktywności poznawczej, co kształtuje i rozwija ich zainteresowania, zaspokaja różnorakie potrzeby, uczy samodzielności i wdraża do samokształcenia. W odróżnieniu od tradycyjnej, rozwija ona wyobraźnię i intuicję, twórcze myślenie i przedsiębiorczość, uczy umiejętności organizacji pracy, podejmowania ryzykownych decyzji i poznawania zasad sprawnego działania. Jest to możliwe dzięki zajmowaniu się w tej szkole problemami nie oderwanymi od realnego życia.” Szczególnie to ostatnie zdanie jest niezwykle ważne w popularyzowaniu edukacji alternatywnej, ponieważ w dobie dzisiejszego kształcenia wielką wagą przywiązuje się do rzeczy, z punktu widzenia praktyki mało istotnych. Zawiłe teorie fizyczne i chemiczne tłumaczone są za pomocą wzorów i wykresów, a ich zastosowanie sprowadza się do szeregu myślników napisanych w zeszycie. Praktyczne podejście do wiedzy i nauczania jest nie tylko ciekawsze, ale przede wszystkim łatwiejsze do zapamiętania i odtworzenia. Będąc uczniem na pewno nie raz zastanawialiście się czy przyda się Wam to co nauczyciel tłumaczy (np. na lekcji chemii czy fizyki).
.Współczesne szkoły alternatywne stawiają nacisk na rozwój nie tylko umysłowy, ale również psychiczny i emocjonalny. Ich główne założenia to: nauczanie tolerancji we wszystkich jej aspektach, przygotowanie do życia we wspólnocie i radzenia sobie z trudami podejmowania decyzji, lansowanie szkoły jako „pomostu” pomiędzy rodziną a systemem społecznym, rezygnacja z zakazów i tworzenie człowieka poprzez dawanie mu możliwości wszechstronnego rozwoju.
II Istota i założenia Edukacji Alternatywnej
Do głównych założeń tejże edukacji należą :
Humanizacja edukacji - Humanizacja edukacji mówi nam, iż każde dziecko ma indywidualną drogę rozwoju. Wychowanie i nauczanie pomaga mu w tworzeniu siebie.
Humanizacja edukacji oznacza tez pełne poznanie potrzeb i aspiracji edukacyjnych dzieci, stymulowanie ich rozwoju i ich zaspakajanie.
Zastępowanie tradycyjnych pojęć nauczania, metod nauczania, metodami wspierania aktywności edukacyjnej dzieci ( formy percepcyjno - innowacyjne).
W edukacji alternatywnej następuje zamiana funkcji programu, z funkcji realizacyjnej na funkcję interpretacyjną programu, która wykorzystuje treści programowe, bierze pod uwagę potrzeby edukacyjne dzieci oraz wspiera ich aktywność.
Ważną cechą edukacji alternatywnej jest diagnozowanie osiągnięć rozwojowych dzieci przy wykorzystaniu metod obserwacyjnych. Jej wyznacznikiem jest tzw. ocena opisowa.
W wielu koncepcjach alternatywnej edukacji podejmuje się próby odejścia od
lekcyjnych form organizacyjnych szkoły na rzecz założenia, że podstawową formą
organizacyjną edukacji jest dzień pracy i aktywność dzieci. Założenie to ma bardzo poważne konsekwencje. Np. w planowaniu pracy zwraca się uwagę nie na tzw. „przydziały godzinowo-przedmiotowe”, ale na całościową koncepcję organizacyjną, umożliwiającą stymulację wielokierunkowej aktywności dzieci w ciągu dnia, tygodnia itp. Jest to, wbrew pozorom, istotna zmiana organizacyjnego funkcjonowania instytucji edukacyjnych.
III Założenia ogólne szkolnictwa alternatywnego.
Szkolnictwo alternatywne w stosunku do szkolnictwa tradycyjnego charakteryzuje się nieco odmiennymi propozycjami w ogólnych założeniach.
A mianowicie; cechą konstruktywną tejże szkoły jest przede wszystkim otwarcie na otaczającą rzeczywistość, nastawienie na rzeczy postępowe i twórcze, czyli takie, które pobudzają uczniów do samodzielnej, wręcz samorzutnej działalności poznawczej.
Szkoła z założenia powinna kształtować i rozwijać zainteresowania uczniów, powinna zaspakajać różnorodne potrzeby intelektualne i emocjonalne wychowanków, oprócz tego powinna stanowić filar stymulujący grupowe formy pracy, który dąży do zaszczepienia w dzieciach chęć samokształcenia.
Szkoła taka z góry powinna sprzyjać wielostronnemu rozwojowi dzieci , młodzieży i dorosłych, którzy to także w coraz to większym stopniu i szerszym zakresie musza się uczyć w sposób zinstytucjonalizowany.
Autorzy tego typu rozważań edukacyjnych nie są przekonani, że szkoła jest „nieunikniona”, lecz wskazują, iż musi to być szkoła wolna od niedostatków czy błędów, charakteryzujących szkołę obecną.
Zaznaczają jednocześnie, że usunięcie tych błędów w szkolnictwie nie jest możliwe poprzez samo „otworzenie szkoły” lecz poprzez wdrążanie zasadniczych zmian dotychczasowego modelu pracy dydaktyczno-wychowawczej.
Według założeń szkolnictwa alternatywnego :
uczeń będzie jednocześnie podmiotem i przedmiotem nauczania - uczenia się,
nauczyciel nie będzie postacią tak silnie eksponowaną, jak w szkole konwencjonalnej, niemniej jego rola ma nadal spore znaczenie,
w szkole otwartej (tak nazywamy szkołę alternatywną) uczniowie mają szeroki, częsty i bezpośredni kontakt z rzeczywistością społeczną, przyrodnicza i kulturową. Uczą się zarówno w szkole, jak i poza nią, oprócz tego łączą naukę z pracą, w tym również z pracą zarobkową,
uczniowie korzystają z pomocy profesjonalnych i nieprofesjonalnych nauczycieli,
ich praca odbywa się w grupach kilkuosobowych, a ponad to mają pewien wpływ na dobór treści, metod i środków nauczania -uczenia się.
Edukacja Alternatywna sama w sobie jest zjawiskiem ponadnarodowym, występującym prawie we wszystkich krajach o ustroju demokratycznym lub ten ustrój dopiero budujących.
Jej obecność jest możliwa dzięki pluralizmowi i tolerancji panujących w danym kraju oraz otwartość społeczeństwa na „odmienność”, elastyczność i spontaniczność działania. Dzięki temu edukacja ta staje się trwałą, dopełniającą częścią kultury współczesnej. W Polsce możliwość zaistnienia alternatyw edukacyjnych pojawiła się po przełomie formacyjnym 1989 roku.
IV Charakterystyka wybranych koncepcji alternatywnych
We współczesnej pedagogice pojawiło się wiele koncepcji edukacyjnych. Mówi się i pisze o edukacji alternatywnej, edukacji elastycznej, pedagogice humanistycznej, antypedagogice itp. Większość propagowanych koncepcji edukacyjnych opartych jest na tzw. pedagogicznej orientacji na dziecko. Na tej zasadzie swoją koncepcje oparł min Celestyn Freinet.
Celestyn Freinet - żył w latach 1896-1966, francuski nauczyciel, pedagog, praktyk stworzył swoją własną koncepcję alternatywną. W latach 1934-1935 wybudował prywatną szkołę w Vence. Szkoła w Vence stała się twórczym laboratorium pedagogicznym nie tylko dla Freineta i jego najbliższych współpracowników, ale także wielu pedagogów z całego niemal świata. Dominującą cechą koncepcji Celestyna Freineta jest aktywizowanie dziecka, czynienie go samodzielnym, rozwój jego twórczości, samorządności, ekspresji twórczej, temu miały służyć różne techniki które wymyślał i popularyzował Freinet. Miały one zastępować tradycyjne formy pracy z wykorzysta podręczników.
Podstawowymi technikami były:
planowanie pracy indywidualnej i zbiorowej pod kierunkiem nauczyciela,
różnego typu formy ekspresji twórczej,
referaty w których dzieci prezentują swoje zainteresowania,
korespondencja międzyszkolna - dzieci piszą kolegom z innych szkół o tym co się u nich dzieje i przesyłają im niektóre swoje prace,
kronika klasowa,
doświadczenia poszukujące związane z działaniami nastawionymi na poznawanie przyrody oraz różnych zagadnień matematycznych,
gazetka klasowa, gdzie prezentowane były swobodne teksty i inne prace dzieci oraz ważne informacje,
fiszki autokorektywne - miały one służyć samokontroli i samoocenie uczniów. Były przygotowane częściowo przez nauczyciela i częściowo przez uczniów. Dotyczyły kwestii nad którymi aktualnie pracowali uczniowie. Materialnie były to kartki połączone wspólnym numerem czy symbolem. Na pierwszej z nich były pytania, a na drugiej prawidłowe odpowiedzi. Uczeń w wyznaczonym czasie sam miał sięgać po odpowiedni zestaw fiszek z pytaniami, udzielać na nie odpowiedzi, a potem porównywać je z tymi prawidłowymi. Jeśli odpowiedzi były rozbieżne to uczeń miał obowiązek jeszcze raz w sposób indywidualny przyjrzeć się pewnym zagadnieniom.
technika swobodnych tekstów jest najważniejsza u Celestyna Freineta. Ujawnia się w niej działalność dziecka, która nacechowana jest pracą z różnymi treściami przy użyciu różnych metod z wykorzysta różnych form aktywności.
Praca w tej technice przebiega w 4 etapach:
I pisanie przez uczniów na dowolny temat i w dowolnej formie,
II głośne czytanie tekstów i wybór tego który się najbardziej podoba dzieciom i nad którym będą pracować,
III praca nad tekstem, dzieci w grupie poszerzały, porządkowały treść, poprawiały błędy stylistyczne i ortograficzne, udoskonalały formę językową,
IV ćwiczenia szczegółowe podejmowane z tekstem (przepisywanie go w poszerzonej wersji, ilustrowanie, powielanie na drukarkach),
Tekst gotowy czasami wykorzystywano do korespondencji międzyszkolnej, czasem prezentowano go na gazetce. Na koniec roku wszystkie teksty były zszywane i tworzono swoisty podręcznik od którego się nie wychodziło ale do podręcznika się dochodziło i dokumentował on poczynania dzieci w danym roku.
Należy zaznaczyć, iż koncepcja ta jest otwarta, czyli jest w niej miejsce na nowe pomysły i środki dydaktyczne.
Środki dydaktyczne znajdujące się w klasie:
biblioteczka klasowa,
kąciki specjalistyczne,
kartoteka fiszek autokorektywnych,
płytoteka,
szafka z narzędziami,
plany pracy uczniów,
wystawki prac,
książka życia klasy,
gazetka wychowawcza.
Sednem koncepcji Freineta było hasło: „Pozwól dziecku się wypowiedzieć-pozwól mu się wyrazić.”
Motyw przewodni koncepcji opiera się na rozwoju dziecka, jego naturalnym sposobie bycia, poznaniu dziecka na tle jego naturalnych warunków.
Kolejne dwie koncepcje odnoszą się bezpośrednio do wychowania dziecka, ucznia,
a które według poniższych uczonych wiąże się ściśle ze szkołą.
Maria Montesorii żyła w latach 1870-1952, włoska lekarka i pedagog. Jedna z największych reformatorek wychowania przedszkolnego. Twórczyni "metody Montessorii", która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności, kształcenie jego zmysłów oraz uważa, iż najważniejsze w wychowaniu i nauczaniu dziecka są jego zainteresowania, a oferty płynące ze środowiska stanowią pożywkę dla jego rozwoju.. Maria Montessori krytykowała współczesną sobie szkołę, której symbolem była dla niej „szkolna ławka” - wyrażająca bezruch i tłumienie aktywności dzieci.
W wyniku tych przekonań stworzyła następujący schemat:
Warunki rozwoju dziecka są prawidłowe, gdy:
w procesie wychowania uwzględniane są właściwości psychiczne wychowanka,
wychowanek jest umieszczony w odpowiednio zorganizowanym środowisku,
otoczenie szkoły jest czyste i estetyczne, estetyka wymaga, ażeby wszystko było doskonałej jakości i atrakcyjne rozmieszczone,
pomieszczenia są tak zorganizowane by prowokowały do swobodnego działania,
materiał ma charakter progresywny i rozwojowy. Dzieli się na 4 kategorie:
materiał do ćwiczeń życia praktycznego, związany z troską o samego siebie i środowisko, dotyczący zwyczajów i form grzecznościowych, ćwiczeń związanych z pracami domowymi,
materiał sensoryczny- kształtujący zmysły i pobudzający aktywność umysłową,
materiał akademicki,
materiał artystyczny.
Organizacja procesu edukacyjnego.
Poziomy a nie klasy:
I poziom - 3-6 lat,
II poziom - 6-9 lat,
III poziom - 9-12 lat
Według Montessori taki poziom sprzyja:
indywidualizacji nauczania,
motywacji do uczenia się,
efektywności uczenia się
uspołecznieniu dzieci.
Oprócz tego każdą grupę prowadzi jeden nauczyciel! I istnieje płynność pomiędzy poziomami, która nie jest ograniczona czasem.
Do zadań nauczyciela należy:
przygotowanie środowiska,
stymulowanie aktywności, podtrzymywanie wewnętrznej motywacji do
samodzielnego uczenia się,
ukazywanie sposobów wykorzystania materiału,
umiejętne koordynowanie indywidualnej aktywności poznawczej uczniów,
prowadzenie systematycznej obserwacji i zapisywanie spostrzeżeń,
wystawianie oceny opisowej,
mierzenie postępów w nauce za pomocą testów wewnątrzszkolnych
Poza tym tygodniowy wymiar godzin dla nauczycieli powinien wynosić 25, a całodniowa praca dzieci powinna zawierać dwie przerwy.
Podobny schemat koncepcji szkoły waldorfskiej przedstawił inny znakomity uczony - Rudolf Steinem, który żył w latach 1861-1925. Ten niemiecki myśliciel określa, iż wychowanie powinno sprzyjać temu, aby indywidualne „ja” mogło się w pełni rozwinąć. Musi jednak uwzględnić zmienne dla każdego okresu życia możliwości rozwojowe.
Według Steinera nauczyciel jako wychowawca powinien pełnić role:
„ogrodnika pielęgnującego dziecko jak roślinkę”,
kapłana posiadającego antropozoficzną wiedzę o człowieku, duchowego przewodnika,
lekarza, który naprawia zepsucia cywilizacyjne,
artysty trafiającego do dziecięcego serca i umysłu..
Dla Steinera wielkie znaczenie w tej koncepcji posiada sztuka przeżywania oraz własna aktywność twórcza dziecka.
Specjalną role odgrywa, stworzona przez autora, erytmia, czyli sztuka ruchu, który wyraża życie wewnętrzne człowieka oraz jego stosunek do świata i wszechświata.
W wychowaniu religijno-moralnym Steiner dąży do ukształtowania w wychowanku ogólnej pobożności, czci wobec mądrości, piękna i dobra w świecie i w ludziach. (I faza religijność naturalna, II faza religijność estetyczna, III faza religijność duchowa).
Program i organizacja szkoły waldorfskiej:
Pierwsza taka szkoła zaczęła swą działalność 17 września 1919 roku w Stuttgarcie przy zakładach WALDORF - ASTORIA;
Program szkolny został ujęty w podobny schemat, jak u Montessori, jednakże odnosi się w większym stopniu do samej organizacji i sposobu zajęć.
Steiner głosi, że szkoła jest wolnym zrzeszeniem opartym na współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów. Jest instytucją samorządną bez struktury hierarchicznej. Szkoła średnia powinna trwać 12 lat.
Podział przedmiotów:
przedmioty główne - język ojczysty, matematyka, historia, biologia, geografia, fizyka i chemia;
przedmioty artystyczne - plastyka, muzyka, eurytmia (wyrażanie emocji ruchem), historia sztuki;
przedmioty praktyczne - szycie, gotowanie, stolarstwo, garncarstwo, kowalstwo, ogrodnictwo itp.;
formy działalności teatralnej;
przedmioty uzupełniające - gimnastyka, religia i dwa nowożytne języki obce (od klasy pierwszej);
(dzieci uczą się przez naśladownictwo);
Organizacja dnia w szkole:
przedmioty główne - od 8 do 10 - gdyż wymagają dużego skupienia uwagi;
nauczanie ćwiczeniowe - od 10 do 12 - przedmioty wymagające stałego i systematycznego powtarzania np. język obcy, muzyka;
przedmioty praktyczne - od 12 do14 i od 15 do 17 - nie odbywają się one każdego dnia, lecz 2-3 razy w tygodniu;
Każda jednostka zajęć jest podzielona na 20 minutowe fazy aktywności aby zachować rytm pomiędzy zapamiętywaniem, przeżywaniem, przedstawieniem, formowaniem oraz wdychaniem i wydychaniem powietrza.
Cztery czynniki naturalnego rytmu człowieka - czuwanie, senność, zapamiętywanie, zapominanie.
Rozwiązania szkolne Rudolfa Steinera:
była to szkoła dla dzieci robotników;
jej program opierał się na antropofizycznych podstawach nauczania;
szkoły te były „wolne” czyli niezależne od państwa i gospodarki;
wychowawca powinien odwiedzać domy swoich uczniów; rodzice powinni korzystać z cotygodniowych konsultacji z wychowawcą; w szkołach waldorfskich nie ma podręczników - zasada pierwszeństwa żywego słowa, kontaktu bezpośredniego, przewaga dialogu nad monologiem, ważna jest komunikacja bezpośrednia; uczniowie prowadzą zeszyty do zajęć głównych, gdzie prowadzą notatki bogato je ilustrując rysunkami i fotografiami; nauczyciel prowadzi badania i ćwiczenia duchowe, ważne dla rozwoju duchowego, uczniowie wraz z rodzicami i nauczycielami organizują różnego rodzaju uroczystości i przedstawienia;
uczniowie klasy najstarszej przygotowują raz w roku przedstawienie teatralne dla całej
społeczności szkolnej;
w szkole nie ma drugoroczności, dzięki czemu unika się selekcji i dezintegracji
społeczności klasy;
w szkole waldorfskiej wszystkie przedmioty główne w klasach 1 - 8 nauczane są
przez jednego nauczyciela;
oprócz tego klasy powinny liczyć 40 uczniów z podziałem na 2-3 grupy,
konferencja nauczycieli powinna odbywać się w każdym tygodniu.
nie powinien istnieć selektywny system oceniania, z korzyścią dla ucznia, nie
pozostawia się go na drugi rok w tej samej klasie.
dzieci z różnych warstw społecznych i o różnym poziomie uzdolnień są
wychowywane razem.
Kolejna koncepcja to koncepcja Ryszarda Łukaszewicza -Wrocławska Szkoła Przyszłości.
Wrocławska Szkoła Przyszłości jej twórcą był Ryszard Łukasiewicz - profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1973 rozpoczął pracę nad projektem rządowym pt. Modernizacja w systemie oświaty w PRL. W 1990 ich praca zaowocowała utworzeniem przy Szkole Podstawowej w Kaliszu pracowni Edukacji Wczesnoszkolnej. Z czasem przekształciła się ona w Wrocławską Szkołę Przyszłości mającą siedzibę we Wrocławiu. Teraz ma charaktrer szkoły niepublicznej. Jej podstawowe cele nastawione są na stworzenie dziecku warunków do tego żeby w maksymalnym. stopniu rozwinęło ono swoją indywidualność, nacisk kładzie się na samodzielność, kreatywność, wykształcenie postawy ekologicznej, postawy krytycyzmu, ale także duży nacisk kładzie się wykształcenie kompetencji komunikacyjnych i umiejętności współżycia w społeczeństwie.
Podstawowe założenia organizacyjne:
do szkoły przyjmuje się dzieci bez wstępnej selekcji, na podstawie oświadczenia
rodziców, dzieci w tej szkole mogą się uczyć od 5 do 18roku życia,
pobyt dziecka w szkole podzielony jest na pewne etapy kształcenia:
I etap to okres adaptacyjny przeznaczony dla dzieci 5-6latnich,
II etap to okres nauczania początkowego 7-9 lat,
III etap nauczania systematycznego 10-12lat,
IV etap to okres nauczania systematyczno- aplikacyjnego, 13-18 lat,
w szkole tej rezygnuje się z wystawiania ocen końcowych i świadectw. Uczniów
przygotowuje się do przystąpienia do państwowej matury,
w szkole tej odchodzi się od nauczania lekcyjno-przedmiotowego, zamiast tego
wprowadza się różne czasy działań:
I czas zadaniowy - dzieci pracują całą grupą, a ich praca organizowana jest w oparciu o projektowanie okazji edukacyjnych,
II czas warsztatowy - dzieci pracują indywidualnie, mają za zadanie uporządkować swoją wiedzę i uzupełnić w niej brakujące luki,
III czas otwarty - przeznaczony jest na swobodną aktywność dziecka.
w szkole tej dzieci pracują w grupach 10 osobowych, na każdą grupę przypada 1
nauczyciel oraz ok. 10 osobowy zespół konsultacyjno - metodyczny z którego pomocy dziecko może korzystać zwłaszcza w okresie czasu warsztatowego,
indywidualny projekt architektoniczny przestrzeni szkoły. Przestrzeń ta to kilka
hektarów, na której znajdują się różnego typu budynki, ale i przestrzenie parkowo- łąkowe. Budynki mają bardzo specjalistyczny charakter. Do dyspozycji jest m.in. hangar (namiot z grubego płótna o dużych gabarytach), pomieszczenie do technik stymulacyjnych, powielarnia, introligatornia, studio nagrań o charakterze radiowo- telewizyjnym, sala komputerowa, centrum konferencyjne do organizowania debat, kawiarnia.
We Wrocławskiej Szkole Przyszłości najczęściej wykorzysta jest metoda projektowania okazji edukacyjnych opracowana przez Krystynę Leśnicką. Ma ona na celu pobudzanie dzieci do aktywności i twórczości. Najważniejszy jej element to stworzenie sytuacji wstępnej, która byłaby dla dziecka zaskoczeniem i zainspirowała ich do różnych niekonwencjonalnych działań. Przykłady sytuacji wstępnej:
A. rano dzieci wchodzą do Sali, gdzie brzmi melodia deszczowej piosenki, a na środku sali poukładane są rozłożone parasole na których wypisane są nazwy miesięcy, dni tygodnia, kalendarz,
B. dzieci spotykają się w parku i zastają tam duży labirynt wykonany z drewnianych podpórek nakryty kocami.
Nauczyciel pyta dzieci co w związku z tą sytuacją chciałyby robić. Dzieci przedstawiają swoje propozycje, a potem podejmują działania. Nauczyciel powinien mieć przygotowany swój zestaw zadań, gdyby propozycje dzieci nie padły lub byłoby ich zbyt mało na zagospodarowanie czasu zadaniowego.
Na koniec jeszcze raz chcemy przytoczyć to co wydaje się ważne w procesie edukacji alternatywnej, tak więc szkoła alternatywna, to współczesny model szkoły oparty na odmiennym od tradycyjnego systemie kształcenia i wychowania. Powstał w wyniku krytyki konwencjonalnych metod edukacyjnych i pedagogicznych (wydłużenie czasu nauki, mnożenie wykładanych przedmiotów, autorytaryzm nauczycieli, błędy metodyczne).
W szkole alternatywnej uczniowie utrzymują swobodne i szerokie kontakty z różnymi środowiskami społecznymi, pobierając naukę również poza szkołą i łącząc ją z pracą, a ponadto mają wpływ na dobór treści, metod i środków nauczania zgodnie z ich zainteresowaniami i planami życiowymi.
Szkoły alternatywne są zróżnicowane programowo i organizacyjnie, wspólny jest natomiast ich cel: przekształcenie skostniałej szkoły w otwartą na innowacje placówkę, sprzyjającą wielostronnemu rozwojowi wychowanków.
Bibliografia
„Edukacja alternatywna” B. Śliwerski,
„Edukacja Alternatywna” Nalaskowski, Śliwerski,
„Edukacja alternatywna. Nowe teorie, modele badań i reformy” J. Piekarski, B. Śliwerski,
„Encyklopedia PWN” 2000,
„Multimedialna encyklopedia PWN”, 2000,
„Problemy rozwoju edukacji” K. Denek,
„Problemy rozwoju edukacji” W. Pasterniak,
„Pusta Szkoła” B. Latawiec,
„Słownik Pedagogiczny” W. Okoń,
„Unowocześnienie systemu dydaktycznego” E.Fleming.
4