ROZDZIAŁ 14

DZIAŁANIA W SPECYFICZNYCH ŚRODOWISKACH WALKI

1401. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DZIAŁAŃ W SPECYFICZNYCH ŚRODOWISKACH WALKI.

1. Specyficznymi środowiskami walki określamy obszar i otoczenie, które ze względu na ukształtowanie i pokrycie terenu oraz warunki klimatyczne i pory doby w istotny sposób wpływają na możliwości przygotowania i prowadzenia walki.

2. Do specyficznych środowisk walki zaliczamy: teren zabudowany, lasy i obszary lesisto-jeziorne, teren górzysty, wybrzeże morskie, przeszkody wodne, noc i warunki ograniczonej widoczności oraz zimę.

3. Warunki specyficzne rzadko występują w jednolitej formie. Najczęściej będą się one przeplatać, dodatkowo zwiększając trudności w prowadzeniu działań.

4. Specyficzne środowiska walki sprzyjają działaniom obronnym, a ograniczają możliwości prowadzenia natarcia.

5. Prowadząc działania zaczepne w terenie o specyficznych warunkach bardziej uzasadnione jest jego obejście lub okrążenie, niż atakowanie. W celu szybkiego pokonania tych obszarów i izolowania broniących się tam wojsk, należy wykonywać manewr drogą powietrzną, przenikania lądem (drogą wodną) oraz szeroko stosować oddziały wydzielone i obejścia.

6. Z reguły pododdziały mogą prowadzić działania obronne w znacznie większych rejonach niż w warunkach normalnych. W rejonach obrony (punktach oporu) mogą występować odcinki wymagające dozorowania i patrolowania. Rozrzedzone ugrupowanie bojowe zwiększa zagrożenie oddziaływania oddziałów obejścia (patroli) na skrzydła i tyły broniących się lub nacierających oddziałów (pododdziałów).

7. Działania bojowe prowadzone są zazwyczaj na samodzielnych kierunkach niekiedy znacznie od siebie oddalonych. Większość działań w tych obszarach wykonywać będą pododdziały piechoty (spieszone). Czołgi, bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) oraz środki wsparcia z reguły użyte będą w sposób zdecentralizowany. Użycie jednorodnych pododdziałów zmechanizowanych i pancernych powinno być ostatecznością. Dominować powinny doraźnie tworzone zgrupowania taktyczne (tworzone na bazie batalionu) i grupy taktyczne (tworzone na bazie kompanii).

8. W tworzeniu systemu obserwacji i ognia należy uwzględnić zmniejszanie się dystansu rażenia (obserwacji), dużą ilość pól martwych, trudności w wykonaniu manewru ogniem. W prowadzeniu obrony istotne jest wykonywanie kontrataków nawet na szczeblu kompanii. System ubezpieczeń bojowych i bezpośrednich powinien być zagęszczony.

9. Działania w specyficznych środowiskach walki w szczególny sposób wymagają wszechstronnego zabezpieczenia bojowego.

10. Cechą charakterystyczną działań w specyficznych środowiskach walki będzie konieczność prowadzenia manewru sił i środków, dowozu i ewakuacji z wykorzystaniem niewielkiej ilości dróg, niskie tempo i ogniskowy charakter działań. W tych okolicznościach szczególnego znaczenia nabiera inicjatywa, umiejętności i jakość dowodzenia na najniższych szczeblach dowodzenia.

1402. TEREN ZABUDOWANY.

1. Tereny zabudowane obejmują: miasta, miejscowości, wsie i skupiska przemysłowe.

2. W planowaniu i prowadzeniu walki w terenie zabudowanym rozważone i uwzględnione muszą być skutki tego działania na ludność cywilną i odpowiedzialności za ochronę dóbr kultury światowej i narodowej.

3. Działania w rejonie zabudowanym charakteryzują się:

- ograniczonym polem ostrzału i obserwacji;

- dobrymi warunkami ubezpieczenia, ukrycia i maskowania ludzi oraz uzbrojenia i sprzętu wojskowego co utrudnia ocenę siły wojsk;

- obniżonymi możliwościami manewru, szczególnie pododdziałów zmechanizowanych oraz czołgów, artylerii i innych pojazdów samochodowych, lecz zwiększonymi możliwościami przenikania i obejścia;

- walką w zwartych kwartałach, w tym większe zagrożenie dla wozów bojowych na ogień z bliskiej odległości;

- trudnościami w dowodzeniu i łączności, kierowanie pododdziałami będzie musiało być zdecentralizowane;

- wysokim zużyciem amunicji i innych środków bojowych;

- koniecznością prowadzenia walki na trzech poziomach: na poziomie ulicy, ponad ziemią (na dachach i w budynkach) oraz pod ziemią (w piwnicach, ciągach kanalizacyjnych i systemach podziemnych przejść i tuneli).

4. Specyficzne warunki terenu zabudowanego tworzą następujące ograniczenia:

- stanowiska ogniowe muszą być wybierane tak aby zapewniały przewagę w warunkach ograniczonej obserwacji i dostępności pól ostrzału;

- rozbudowa fortyfikacyjna, ze względu na podłoże (utwardzone nawierzchnie ulic), opierać się powinna na szerokim stosowaniu worków fortyfikacyjnych, oraz innych środków;

- możliwość ruchu jest poważnie ograniczona, zawały, zagruzowania dają broniącemu się dodatkowe możliwości ukrycia się, natomiast atakującemu utrudnią podejście i atak;

- ciężar walki przeniesiony będzie na środki rażenia krótkiego zasięgu i granaty ręczne, mogą wystąpić trudności w prowadzeniu ognia z broni bezodrzutowej;

- czołgi, bojowe wozy piechoty, artyleria wymagają wsparcia i osłony piechoty;

- budynki ograniczają możliwości prowadzenia ognia z wozów bojowych i przez artylerię;

- w wyniku oddziaływania ogniowego zniszczeniu mogą ulec wodociągi, gazociągi, zbiorniki z toksycznymi środkami przemysłowymi powodując konieczność działania w rejonach zatopień i skażeń oraz pożarów;

- walka uliczna jest wyczerpująca fizycznie i psychicznie, utrzymanie sprawności bojowej wymagać może częściowej wymiany pododdziałów znajdujących się w bezpośredniej styczności.

5. Obronę terenu zabudowanego przygotowuje się na jego przedpolach, w przypadku organizowania obrony bezpośrednio w tym terenie przedni skraj obrony przygotowuje się na obrzeżach.

6. Batalion w terenie zabudowanym broni jednego lub kilku kwartałów, małego miasteczka, wsi (osady). Kompania podczas działania w tym terenie broni punktu oporu wykorzystując kilka budynków bądź zabudowań wsi (osady).

7. Punkt ciężkości obrony powinien być skupiony na utrzymaniu arterii przelotowych, węzłów komunikacyjnych i dróg. Obrona całego rejonu zabudowanego, jak i każdego budynku powinna być przygotowana do walki w okrążeniu. Budynki zapewniają ciągłość obrony i gwarantują obrońcy swobodę ruchu. Obrona musi być przygotowana (rozbudowana) w głąb.

8. Przygotowując obronę w terenie zabudowanym, dowódca batalionu - obok ogólnych przedsięwzięć przygotowania walki - określa : budynki, które należy włączyć do punktów oporu, sposób manewru pododdziałami, rejony odpowiedzialności poszczególnych elementów ugrupowania bojowego.

9. Podstawę struktury batalionowego rejonu obrony są kompanijne punkty oporu. Przy organizowaniu punktów oporu przede wszystkim wykorzystuje się mocne budynki narożne, z niskim parterem lub podpiwniczeniem. Punkty oporu przygotowuje się do obrony okrężnej przy zachowaniu łączności ogniowej pomiędzy nimi, gromadzi się w nich dodatkowe zapasy amunicji, żywności, wody pitnej i innych środków materiałowych.

W lukach pomiędzy punktami oporu i na ulicach buduje się zapory, barykady, zawały a podejścia do nich minuje się, osłaniając je ogniem skrzydłowym i krzyżowym.

W celu zapewnienia manewru pododdziałami wewnątrz kwartałów urządza się przejścia, a także wykorzystuje się urządzenia komunikacji podziemnej. W przejściach podziemnych nie wykorzystywanych do manewru buduje się zapory, a wejścia i wyjścia obserwuje i osłania ogniem.

10. Rażenie ogniowe w batalionie (kompanii) organizuje się uwzględniając ogień skrzydłowy, krzyżowy i wielowarstwowy broni strzeleckiej, czołgów, bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych), dział strzelających na wprost, wyrzutni przeciwpancernych pocisków kierowanych, granatników, a także moździerzy i artylerii strzelającej z zakrytych stanowisk ogniowych.

Pododdziały zajmujące obronę w wielopiętrowych budynkach przygotowują ogień wielowarstwowy, tak aby wszystkie podejścia do punktów oporu (budynków) były ostrzeliwane. Z reguły większość środków ogniowych, w tym działa, rozmieszcza się na niższych kondygnacjach i w piwnicach.

Czołgi, bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) wykorzystuje się w kompanijnych punktach oporu. Ich stanowiska ogniowe powinny gwarantować możliwie największe zasięgi rażenia. Rozmieszcza się je za zwałami gruzu, za ścianami (barykadami) lub na skwerach (skrzyżowaniach ulic). Bezodrzutowe i kierowane środki ogniowe rozmieszcza się w takich miejscach, z których możliwe jest prowadzenie skutecznego ognia np. wzdłuż ulic, placów.

Miotacze ognia przydziela się pododdziałom piechoty i rozmieszcza na przednim skraju obrony. Mogą być również włączane w skład odwodów lub grup zaporowych.

Pododdziały moździerzy i artylerii rozmieszcza się zazwyczaj w parkach, na placach i stadionach a także w innych miejscach skąd możliwe jest prowadzenie ognia. Wydzielone do bezpośredniego wsparcia pododdziały i środki ogniowe rozmieszcza się w kompanijnych punktach oporu.

Środki przeciwlotnicze, a także środki wydzielone do walki z przeciwnikiem powietrznym rozmieszcza się na dachach budynków, gdzie z wykorzystaniem worków fortyfikacyjnych i środków podręcznych przygotowuje się dla nich stanowiska ogniowe.

Posterunki obserwacyjne (obserwatorów) wystawia się na dachach budynków, z których zapewniona jest obserwacja okrężna.

11. Ugrupowanie bojowe powinno być elastyczne i zapewniać samodzielność w prowadzenia obrony w rejonach odpowiedzialności. Z reguły batalion ugrupowuje się w jeden rzut z kilkoma odwodami w sile mieszanych zgrupowań plutonowych. Kompania przyjmuje ugrupowanie jednorzutowe z odwodem (odwodami) w sile jednej (dwóch) drużyn. W skład odwodów włącza się czołgi, bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone), miotacze ognia, saperów, wozy artylerii samobieżnej.

12. System informacyjny ze względu na decentralizację działań musi być szczególnie elastyczny i prosty. Zdobywanie informacji o przeciwniku realizowane jest przez system posterunków obserwacyjnych i obserwatorów oraz patroli działających na podejściach, w terenie niezajętym i na skrzydłach. Dowodzenie realizowane jest z wykorzystaniem środków przewodowych (w tym telekomunikacji krajowej i lokalnej), radiowych oraz umówionych sygnałów i łączników.

13. Walkę w terenie zabudowanym prowadzi się uporczywie o każdy dom, nawet w okrążeniu. Obrońca powinien wykorzystywać swoją znajomość terenu zabudowanego do aktywnych działań. Patrolowanie, zasadzki mogą być skuteczne w celu zaskoczenia i załamania natarcia przeciwnika.

14. Jeżeli przeciwnikowi udało się wedrzeć do budynku o istotnym znaczeniu w systemie rejonu obrony (punktu oporu), powinno się zlikwidować go ogniem broni strzeleckiej i granatami zanim zdąży się w nim umocnić. W tym przypadku czołgi, bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) ogniem blokują podejście kolejnych sił a wydzielone grupy (pododdziały) likwidują przeciwnika w obiekcie. W sytuacji gdy odzyskanie obiektu jest niemożliwe lub może pochłonąć dużo ofiar należ ten budynek zburzyć lub podpalić.

15. W celu likwidacji przeciwnika w opanowanych przez niego punktach oporu wykonuje się kontratak. W tych warunkach kontrataki wymagają scentralizowanego planowania i zdecentralizowanej realizacji. Wykorzystując dogodne ukrycia i maskowanie jakie zapewnia teren zabudowany gwałtownym atakiem z bliskich odległości zniszczyć przeciwnika i odzyskać utracony teren (budynki).

16. Natarcie na obszar zabudowany wymaga dobrze skoordynowanej i zdecentralizowanej realizacji.

17. Batalion (kompania) działający na kierunku zabudowanym niszczy przeciwnika broniącego się na jego podejściach, oskrzydla i obchodzi jego punkty oporu i dąży do wdarcia się w obszar zabudowany z marszu. Opanowuje kluczowe obiekty i bez zatrzymania rozwija natarcie w głąb obrony przeciwnika niedopuszczając do zorganizowania trwałego oporu.

18. Konieczność atakowania zawczasu przygotowanej obrony terenu zabudowanego wymaga odpowiedniego przygotowania.

19. W przygotowaniu natarcia na teren zabudowany dowódca batalionu (kompanii) oprócz ogólnej problematyki przygotowania natarcia, ocenia charakter obrony przeciwnika na podejściach , na skraju i w głębi terenu zabudowanego. Na podstawie map (planów i zdjęć) o małej skali zapoznaje się z przebiegiem ciągów komunikacyjnych, charakterem zabudowy, systemem komunikacji podziemnej. Precyzuje kierunki i kluczowe obiekty, których opanowanie naruszy system obrony przeciwnika. Wyznacza obiekty pośrednie, których zdobycie zapewnia opanowanie obiektu końcowego.

20. Natarcie w terenie zabudowanym może być realizowane w połączeniu z opanowaniem obiektów pośrednich w trzech etapach. Rozbicie sił na podejściach i opanowanie ich rubieży, które pozwoli na izolowanie tego obszaru. Szturmu, który składa się z podejścia i opanowania punktów oporu w budynkach na skraju terenu zabudowanego. Rozwinięcia natarcia w głąb i „oczyszczania” opanowanych obiektów.

21. W terenie zabudowanym batalion z reguły naciera wzdłuż jednej, dwóch ulic z przyległymi do nich kwartałami (zabudowaniami). Kompania naciera zwykle wzdłuż jednej ulicy.

22. W przypadku, gdy opanowanie terenu zabudowanego z marszu nie powiodło się, organizuje się na nie szturm.

23. Batalion z pododdziałami (środkami) wzmocnienia: pancernymi (piechoty), artylerii, inżynieryjnymi, miotaczy ognia tworzy oddział; a kompania (niekiedy pluton) grupę szturmową. Zgrupowanie te stanowią zasadnicze elementy ugrupowania bojowego w natarciu na teren zabudowany (szczególnie o zabudowie zwartej).

24. W grupie szturmowej organizuje się podgrupy : atakującą, osłony (przeszukującą), torującą i wsparcia ogniowego. Grupy szturmowe dodatkowo wyposaża się w ładunki wybuchowe, środki dymne i zapalające.

25. Oddział (grupa) szturmowy przyjmuje ugrupowanie do szturmu pod osłoną ognia artylerii, uderzeń lotnictwa oraz ubezpieczeń walczących w styczności z przeciwnikiem. Szturm prowadzi się zwykle pieszo z linii podstaw wyjściowych.

26. Wykorzystując ogień artylerii, czołgów, bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych), miotaczy ognia oddziały (grupy) szturmowe, wykorzystując wyrwy w ścianach, przejścia podziemne, rowy łączące i inne skryte podejścia, podchodzą do obiektu i w ustalonym czasie pod osłoną ognia i dymów włamują się do budynków. Pododdziały (grupy) inżynieryjne wchodzące w skład oddziału (grupy) szturmowego, wykonują przejścia w ścianach i stropach, a w razie konieczności rozminowują opanowane budynki. Pododdziały artylerii (środki artyleryjskie) niszczą w tym czasie przeciwnika w sąsiednich budynkach i wzbraniają podejścia jego odwodów.

Po opanowaniu kwartału (budynków), batalion (kompania) kontynuuje walkę i dąży do opanowania kolejnych kwartałów (budynków). Grupy (podgrupy) przeszukujące sprawdzają kolejno kondygnacje i pomieszczenia likwidując małe grupy przeciwnika, osłaniając jednocześnie skrzydła i tyły oddziału (grupy) szturmowego.

27. Ważniejsze z opanowanych budynków i skrzyżowania ulic umacnia się. Wyjścia z przejść podziemnych i ciągów kanalizacyjnych ubezpiecza się. Silnie umocnione i bronione budynki blokuje się, a następnie burzy lub podpala.

28. Barykady, zagruzowania na ulicach, po ich opanowaniu przez grupy szturmowe, rozgradza się z wykorzystaniem materiałów wybuchowych, urządzeń spycharkowych czołgów i wozów zabezpieczenia technicznego oraz maszyn inżynieryjnych.

29. Dowodzenie oddziałem (grupą) szturmowym realizuje się z wykorzystaniem środków radiowych i łączników. Rozkazy będą zwykle obejmować całość działań w ogólnym zarysie a ich pierwszy etap w szczegółach. Plany i uszczegółowione rozkazy każdego kolejnego etapu sporządzane będą i przekazywane dla wykonawców po osiągnięciu celów poprzedniego etapu.

30. Teren zabudowany jest dogodnym obszarem do prowadzenia działań opóźniających. Zwarta zabudowa miast, budynki wiejskie pozwalają na skuteczne kanalizowanie i opóźnianie działań zaczepnych przeciwnika.

31. Istotą działań opóźniających jest unikanie przewlekłych walk, przez stawianie nacierającemu oporu na kolejnych liniach opóźniania, nie dopuszczając do rozstrzygających starć.

32. Batalion (kompania) prowadząc działania opóźniające w terenie zabudowanym każdorazowo musi zapewnić sobie możliwość manewru i oderwania się od przeciwnika. Niszczące rażenie lotnictwa i artylerii może spowodować zawały i zagruzowania dróg i ulic przewidzianych jako drogi manewru. Działanie oddziałów wydzielonych i obejścia może odciąć i zablokować pododdziały prowadzące opóźnianie.

33. W działaniach opóźniających w terenie zabudowanym batalionowi wyznacza się pas opóźniania, a kompanii kierunek i linie (obiekty) opóźniania.

34. Punkt ciężkości opóźniania skupia się wzdłuż dróg i ulic. Budynki przylegające do dróg i ulic wykorzystuje się do tworzenia doraźnych punktów oporu i sieci zasadzek. Skrzyżowania i węzły komunikacyjne przygotowuje się do niszczenia. Wzdłuż dróg i ulic pomiędzy liniami (obiektami) opóźniania przygotowuje się barykady przelotowe i zaporowe a podejścia do nich minuje się. W pasie opóźniania batalionu wyznacza się i utrzymuje drogi (ulice) wycofania.

35. Przygotowując działania opóźniające dowódca batalionu (kompani) ocenia możliwe kierunki działania przeciwnika, określa i wyznacza drogi (ulice), kierunki opóźniania, główne i pośrednie linie (obiekty) opóźniania. Precyzuje miejsca wykonania punktów i węzłów niszczeń i zapór. Na głównych liniach (obiektach) opóźniania przygotowuje się sieć samodzielnych plutonowych punktów oporu a w nich wyznacza się główne, tymczasowe i zapasowe stanowiska ogniowe dla czołgów, bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych), dział strzelających na wprost, kierowanych i bezodrzutowych środków przeciwpancernych, pododdziałów moździerzy i artylerii oraz środków przeciwlotniczych. Na pośrednich liniach opóźniania organizuje się sieć zasadzek siłami plutonów, drużyn (załóg czołgów). Przed i pomiędzy liniami opóźniania przygotowuje się zapory fortyfikacyjne i minowe, urządza niszczenia oraz planuje wykonywanie lokalnych kontrataków z ograniczonym celem.

36. Główne i pośrednie linie opóźniania wyznacza się na drogach (ulicach) przebiegających poprzecznie do pasa (kierunku) opóźniania.

37. Do działań opóźniających w terenie zabudowanym batalion z reguły przyjmuje ugrupowanie w jeden rzut z odwodem (odwodami), a kompania w jeden rzut z odwodem.

38. Pododdziały i punkty logistyczne zwykle rozmieszcza się wykorzystując obiekty terenowe infrastruktury logistycznej oraz naturalne i sztuczne ukrycia. W wypadku obrony okrężnej pododdziały i urządzenia logistyczne rozmieszcza się w centrum ugrupowania bojowego.

39. Dostarczanie środków bojowych i materiałowych, ewakuację medyczną i techniczną organizuje się po nie obserwowanych drogach (ulicach), tunelach i przejściach podziemnych. W razie potrzeby dla pododdziałów logistycznych wykonuje się specjalne przejścia i przejazdy przez zawały i zagruzowania.

40. Jeżeli dojazd transportu samochodowego lub innego do walczących pododdziałów jest niemożliwy to w celu dostarczenia środków bojowych i materiałowych organizuje się zespoły tragarzy.

41. W toku natarcia organizuje się wyszukiwanie rannych i chorych. Sanitariuszy i patrole sanitariuszy wyposaża się w liny, pasy i inny sprzęt do ewakuacji rannych z trudno dostępnych miejsc.

42. W działaniach w terenie zabudowanym należy w szerokim zakresie współpracować i współdziałać z jednostkami obrony terytorialnej i ludnością cywilną.

1403.TEREN LESISTY I LESISTO-JEZIORNY.

1. Teren lesisty (lesisto-jeziorny) jest całkowicie lub w większości pokryty lasami (lasami i jeziorami), a ruch pojazdów jest w większości możliwy tylko po drogach, wzdłuż wyrębów, przecinek, pasów przeciwpożarowych, luk i przesmyków międzyjeziornych .

2. Ocena właściwości taktycznych tego terenu oraz składu, zamiaru i możliwości wojsk przeciwnika będzie często niepełna.

3. Prowadząc walkę w tym terenie należy być przygotowanym do działań w izolacji, a tym samym do usamodzielniania pododdziałów tworzących określone elementy ugrupowania bojowego.

4. Teren lesisty (lesisto-jeziorny) sprzyja prowadzeniu obrony i działań opóźniających, utrudnia natomiast prowadzenie działań zaczepnych.

5. Działanie w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) posiadają następujące cechy i ograniczenia :

- ograniczone są pola obserwacji i ostrzału;

- naturalne właściwości maskujące zwiększają możliwość zaskoczenia;

- lasy obniżają skuteczność siły ognia, broń dalekiego zasięgu traci większość swoich walorów;

- jeziora i łączące je cieki wodne, zmienny na małych obszarach rodzaj kultur leśnych oraz rodzaj podłoża (piaszczysty, bagienny, torfiasty, trawiasty) determinują stosowanie manewru do istniejących dróg;

- maskujące właściwości drzew i poszycia pozwalają na szerokie stosowanie manewru oskrzydlenia (obejścia), przenikania oraz organizowania zasadzek szczególnie przez pododdziały (grupy) piechoty (spieszone);

- polany i łąki śródleśne dają dobre warunki do przygotowania stanowisk dla moździerzy i haubic;

- rażące skutki ognia powodować mogą zawały leśne utrudniające manewr oraz pożary (wierzchołkowe, poszycia, podściółkowe, burze ogniowe);

- z powodu ograniczenia zasięgu i zakłóceń łączności radiowej wymagana jest decentralizacja dowodzenia oraz szerokie stosowanie łączności przewodowej i łączników;

- jeziora i łączące je cieki pozwalają na wykonanie manewru oskrzydlenia (obejścia) drogą wodną z wykorzystaniem podręcznych środków przeprawowych;

- duże kompleksy leśne oraz wcześniej zapadające w tym obszarze ciemności utrudniają orientację w terenie;

- stanowiska ogniowe wozów bojowych oraz ukrycia dla innych pojazdów powinny być wyznaczane na skraju lasu, przy drogach (przecinkach) tak aby mechanicy (kierowcy) mogli samodzielnie opóścić miejsca rozmieszczenia bez manewrowania i wyprowadzania;

- ograniczona widoczność i przestrzeń wywierać będzie negatywne psychiczne oddziaływanie na żołnierzy ich wcześniejsze zmęczenie psychiczne i fizyczne.

6. Przygotowując działania w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) należy uwzględnić specyficzne skutki użycia broni masowego rażenia i środków dymnych:

- drzewa przewrócone w wyniku działania fali uderzeniowej znacznie utrudnią lub uniemożliwią działanie wszystkim rodzajom wojsk, chociaż promień zniszczeń od wybuch broni jądrowej może być znacznie mniejszy;

- w rejonach leśnych oddziaływanie promieniowania cieplnego na stan osobowy będzie znacznie obniżone, wzrośnie natomiast ryzyko pożarów przestrzennych;

- chemiczne i przemysłowe środki trujące oraz dymy rozprzestrzeniają się wolniej, a czas trwania skażenia (zadymienia) wzrasta.

7. Przygotowując obronę należy uwzględnić możliwe kierunki podejścia, sieć dróg, głębokość lasu i jego strukturę, charakter brzegów jezior, ilość i kierunek cieków wodnych oraz przesmyki międzyjeziorne.

8. Punkt ciążenia obrony powinien być skierowany na najbardziej prawdopodobne kierunki podejścia przeciwnika, utrzymaniu dróg, ciaśnin i przesmyków.

9. Batalion (kompania) obronę w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) przygotowuje w formie samodzielnych kompanijnych i plutonowych punktów oporu przygotowanych do walki okrężnej, zamykających drogi, przesmyki między jeziorami i bagnami.

Przedni skraj obrony, której podstawą jest las, na ogół powinien być wysunięty przed skraj lasu lub cofnięty w głąb. Jeżeli wybiera się go w głębi, to w celu poprawienia warunków obserwacji i prowadzenia ognia oczyszcza się przedpole, a na skraju lasu tworzy się sieć ubezpieczeń bezpośrednich i partoli.

W lukach pomiędzy punktami oporu stale prowadzi się rozpoznanie, buduje zapory oraz organizuje zasadzki i patrolowanie. Brzegi i powierzchnię jezior obserwuje się.

10. Broniąc się w lesie, batalion (kompania) ugrupowuje się z reguły w jeden rzut. Jeżeli powierzchnia rejonu (punktu) obrony (oporu) jest duża a ilość dróg utrudnia manewr to batalion (kompania) może przyjąć ugrupowanie w jeden rzut z kilkoma odwodami. Odwód, (odwody) batalionu (kompani) rozmieszcza się zazwyczaj w pobliżu dróg i przesiek w gotowości do prowadzenia kontrataków lub manewru na zagrożony kierunek.

Większość środków ogniowych rozmieszcza się na przednim skraju obrony. Dla wozów bojowych stanowiska ogniowe wyznacza się na skraju lasu, przy drogach, w pobliżu przesiek, polan i w rzadkim lesie. Osłania się je zaporami i ogniem piechoty.

11. Rażenie ogniowe organizuje się tak, aby wszystkie drogi, przesieki oraz przejścia w gęstych zaroślach, polany, poręby, przesmyki międzyjeziorne na których jest możliwy ruch przeciwnika, znajdowały się pod ogniem broniących się pododdziałów. Występy lasu wykorzystuje się do organizacji ognia skrzydłowego i krzyżowego. W pobliżu brzegów jezior rozpoznaje się a jeżeli jest wystarczająca ilość czasu to przygotowuje się stanowiska ogniowe pozwalające na ostrzeliwanie przeciwnika próbującego je forsować.

Wozy bojowe, działa, granatniki i kierowane środki ogniowe zajmują stanowiska ogniowe w miejscach, z których jest możliwe prowadzenie ognia na maksymalne zasięgi. Część strzelców, obsług karabinów maszynowych i strzelców wyborowych wyznacza się do prowadzenia ognia z drzew.

Pododdziały przeciwlotnicze i inne środki ogniowe wydzielone do walki z przeciwnikiem powietrznym rozmieszcza się na polanach, skraju lasu i porębach, z których zapewnione jest wykrycie i ostrzał samolotów oraz śmigłowców. Obsługi przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych można rozmieszczać na stanowiskach urządzanych na drzewach.

12. Rozpoznanie w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) prowadzi się poprzez obserwację, patrolowanie, przeszukiwanie lasu i działanie z zasadzek.

13. W rozbudowie inżynieryjnej rejonu obrony (punktów oporu) w terenie bagnistym - okopy, ukrycia buduje się w formie nasypów lub półnasypów, szeroko stosuje się worki fortyfikacyjne. Dodatkowo należy uwzględniać oczyszczanie pasów obserwacji i sektorów ostrzału, wykonanie zawał i zapór inżynieryjnych oraz przygotowanie dróg manewru dla wozów bojowych i innych pojazdów.

14. Podczas prowadzenia obrony w tym terenie szeroko stosuje się działania niewielkich pododdziałów w formie patroli i z zasadzek oraz ogień wszystkich środków prowadzony z dużym natężeniem z małych odległości.

Kontratak przeprowadza się zazwyczaj niewielkimi pododdziałami na wcześniej rozpoznanych i przygotowanych kierunkach, wzdłuż dróg i przesiek.

15. W natarciu w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) początkowo batalion (kompania) powinien być urzutowany w głąb na wąskim odcinku. Jego działanie poprzedzone powinno być rozpoznaniem na szerokości całego pasa (kierunku) natarcia w celu określenia położenia przeciwnika i możliwych kierunków podejścia. Lasy o niewielkiej głębokości pokonywane powinny być jednym atakiem. W większych kompleksach poprzez opanowanie pośrednich obiektów (drogi, przesmyki, ciaśniny) powinny zostać stworzone warunki do opanowania zasadniczego obiektu

16. Natarcie w tym terenie prowadzi się przede wszystkim wzdłuż dróg i przesiek, z jednoczesnym stosowaniem manewru przenikania, obejścia i oskrzydlenia.

Jeżeli przedni skraj obrony przeciwnika przebiega wzdłuż skraju lasu w pierwszej kolejności dąży się do uchwycenia występów leśnych. W głębi lasu batalion (kompania) atakuje na wąskim froncie i z bliskich odległości, obchodząc duże polany, poręby oraz wypalone obszary lasu. Dowódca batalionu (kompanii) wydziela część sił do wykonania obejścia, przenikania w (tym drogą wodną) i ataku na skrzydło oraz tyły punktów oporu przeciwnika osłaniających drogi, przesieki polany i przesmyki między jeziorami.

Pododdziały piechoty (spieszone) nacierają zazwyczaj w pierwszym rzucie. Czołgi działają z reguły w tyralierze pododdziałów piechoty (spieszonych), o ile gęstość lasu i poszycia na to pozwala, lub za nimi. Piechota wskazuje im cele, niszczy środki przeciwpancerne bliskiego zasięgu i wspólnie z pododdziałami inżynieryjnymi zabezpiecza pokonanie zawał leśnych i innych zapór. Bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) w takim przypadku działają za czołgami i ogniem broni pokładowej osłaniają działanie piechoty i czołgów.

17. W czasie przygotowania natarcia w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) dowódca batalionu (kompanii), oprócz ogólnych problemów określa: azymut kierunku natarcia dla kompanii (plutonów) pierwszego rzutu; sposób rozpoznania i ubezpieczenia; sposób pokonania zawał leśnych i odcinków terenu trudno przekraczalnego, sposób gaszenia pożarów lub kierunki ich obejścia.

Zadania bojowe dla pododdziałów stawia się przeważnie według mapy, szkiców lub zdjęć lotniczych. Organizując współdziałanie, dowódca batalionu (kompanii) dokładnie uzgadnia działania pododdziałów nacierających od czoła z działaniami pododdziałów wykonujących obejście (przenikanie) w celu uchwycenia skrzyżowań dróg, przesiek, przesmyków pomiędzy jeziorami i innych istotnych obiektów.

18. Tworząc ugrupowanie bojowe należy wziąć pod uwagę, że teren lesisty (lesisto-jeziorny) utrudnia działania jednorodnych pododdziałów. Wozy bojowe powinny wspierać ogniem działania piechoty (pododdziałów spieszonych), a one zapewnić im osłonę przed ogniem środków przeciwpancernych małego i średniego zasięgu.

Batalion (kompania) do natarcia w tych warunkach przyjmuje ugrupowanie w jeden rzut z odwodem. W obu przypadkach działania pierwszego rzutu powinny poprzedzać patrole w sile plutonu (drużyny), ich zadaniem jest ubezpieczenie sił głównych, rozpoznanie terenu, oraz nawiązanie pierwszego kontaktu z przeciwnikiem.

Pododdział moździerzy przydziela się plutonami do kompanii pierwszego rzutu. Z przydzielonych lub wspierających pododdziałów inżynieryjnych tworzy się grupy torujące i przemieszcza się je za pododdziałami pierwszego rzutu.

19. Mała szerokość ugrupowania w natarciu w lesie umożliwia przeciwnikowi skryte uderzenia na skrzydła i tyły. Zabezpieczenie odkrytych skrzydeł osiąga się przez wysłanie z batalionu (kompanii) patroli do prowadzenia rozpoznania, wzmocnienia obserwacji zagrożonych kierunków, utworzenie ugrupowania bojowego występem w stronę zagrożonego skrzydła, a także przeszukiwanie lasu w miejscach prawdopodobnych zasadzek przeciwnika.

Odwód przemieszcza się w ugrupowaniu przedbojowym lub marszowym bliżej niż zwykle pierwszego rzutu.

20. W toku natarci pododdziały nie powinny wiązać się walką z niewielkimi grupami przeciwnika, lecz dążyć do wyjścia na skrzydła i tyły jego punktów oporu. Powodzenie w walce z kontratakującym przeciwnikiem osiąga się poprzez wykrycie w odpowiednim czasie jego rozmieszczenia, czasu wyruszenia i kierunku przesuwania się oraz poprzez uprzedzenie go w uchwyceniu dogodnej rubieży zamykającej drogi, przesieki i polany.

Wyjście z lasu powinno być poprzedzone działaniem patroli, rozpoznaniem terenu otwartego i uchwyceniem przez nie dogodnej rubieży terenowej skąd będą mogły osłaniać wychodzenie z lasu sił głównych batalionu (kompanii).

21. Teren lesisty (lesisto-jeziorny) stwarza dogodne warunki do prowadzenia działań opóźniających i pozwala niewielkim siłom skutecznie powstrzymywać działania zaczepne znacznie większych sił.

22. Punkt ciężkości działań opóźniających powinien być skupiony wzdłuż dróg, przesiek, poręb, pasów przeciwpożarowych oraz na utrzymaniu grobli, ciaśnin, przesmyków pomiędzy jeziorami (bagnami).

23. Batalion prowadzący działania opóźniające otrzymuje pas opóźniania a kompania kierunek opóźniania. W pasie (na kierunku) opóźniania wyznacza się główne i pośrednie linie opóźniania.

24. Przygotowując działania opóźniające dowódca batalionu (kompanii) ocenia możliwe kierunki działania przeciwnika, wybiera główne i pośrednie linie (obiekty) opóźniania oraz kierunki i drogi wycofania. Organizuje sieć patroli i ubezpieczeń na podejściach do lasu i jego skraju. Precyzuje miejsca wykonania zawał, niszczeń i innych zapór. Na przesmykach, ciaśninach, groblach, skrzyżowaniach dróg przygotowuje się plutonowe punkty oporu, które tworzą główne linie opóźniania. Na drogach w ramach pośrednich linii opóźniania przygotowuje się sieć doraźnych i przygotowanych zasadzek siłami plutonów, drużyn (załóg czołgowych) oraz system zapór i zawał leśnych.

Na drogach przebiegających rokadowo do pasa (kierunku) opóźniania przygotowuje się zawały leśne, ustawia miny, urządza stanowiska ogniowe dla wydzielonych środków ogniowych, które ogniem skrzydłowym utrudnią przeciwnikowi manewr i przegrupowanie sił oraz skanalizują jego działanie w pożądanym kierunku. Pomiędzy głównymi i pośrednimi liniami opóźniania planuje się wykonanie kontrataków niewielkimi siłami i z ograniczonym celem.

25. Do działań opóźniających w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) batalion zazwyczaj przyjmuje ugrupowanie w jeden rzut z odwodem (odwodami), natomiast kompania w jeden rzut z odwodem.

26. Prowadząc działania opóźniające batalion może stosować metodę opóźniania przemienną lub ciągłą, a kompania w zasadzie tylko opóźnianie ciągłe.

Patrole działające na podejściu do lasu określają siły i kierunki działania przeciwnika. Ogniem z wybranych stanowisk ogniowych powstrzymują działanie czołowych pododdziałów przeciwnika, a następnie wycofują się wciągając jego siły na określone kierunki.

Działaniem pododdziałów z zasadzek powstrzymują natarcie przeciwnika, dezorganizują jego ugrupowanie bojowe i zadają mu straty.

Kontrataki wykonywane w skrzydła ugrupowania przeciwnika dezorganizują jego działanie i pozwalają na wycofanie się własnych pododdziałów na kolejne rubieże. Tam gdzie teren kanalizuje ruch przeciwnika, uniemożliwiając mu manewr obejścia stanowczą obroną w plutonowych punktach oporu, ogniem ześrodkowanym niszczy się jego siłę żywą i wozy bojowe powstrzymując natarcie przez dłuższy czas.

27. Zabezpieczenie logistyczne w terenie lesistym (lesisto-jeziornym) należy skupić na usamodzielnieniu logistycznym poszczególnych elementów ugrupowania batalionu i kompanii, przydzielając im dodatkowe zapasy środków bojowych i materiałowych. Pododdziały i punkty logistyczne rozmieszcza się wzdłuż dróg i przesiek. W pododdziałach broniących ciaśnin, przesmyków gromadzi się doraźne zapasy środków bojowych i materiałowych. Na terenie o podłożu bagiennym, w przypadku wystąpienia trudności w składowaniu środków bojowych i materiałowych na gruncie, układa się dla nich specjalne podkłady, a wokół nich kopie się rowy odwadniające.

W natarciu, pododdziały i punkty logistyczne rozmieszcza się i przesuwa wzdłuż dróg i przesiek - bezpośrednio za ugrupowaniem bojowym. Do dowozu i ewakuacji o ile stan dróg utrudnia poruszanie się transportu samochodowego można wykorzystać wozy bojowe wozów bojowych.

28. W celu wyszukiwania i wynoszenia rannych do składu pododdziałów pierwszego rzutu włącza się grupy żołnierzy (sanitariuszy) z noszami. Zebranych rannych i chorych gromadzi się w kompanijnych punktach opatrunkowych lub w pobliżu dróg i miejsc, do których może dojechać transport sanitarny.

29. W przypadku dużego zagrożenia działalnością grup dywersyjno-rozpoznawczych oraz grup rozbitych pododdziałów przeciwnika pododdziałom logistycznym oraz kolumnom dostarczającym środki bojowe i materiałowe zapewnia się obronę i konwojuje się.

Jeżeli batalion (kompania) prowadzi wspólne działania z wojskami obrony terytorialnej ochronę, obronę i konwojowanie powierza się tym jednostkom.

1404. TEREN GÓRZYSTY.

1. Teren górzysty charakteryzuje się znacznymi różnicami wysokości, stromymi pochyłościami, głębokimi dolinami i niewielką liczbą dróg. Warunki atmosferyczne w tym obszarze ulegają częstym zmianom. W jego obszarze mogą występować inne specyficzne środowiska: tereny zabudowane, lesiste, przeszkody wodne.

2. Istotnymi cechami rejonów górskich są;

- znaczne różnice wysokości zapewniają dobrą obserwację lub całkowite maskowanie dużych obszarów terenu;

- wiele trudnych do pokonania przeszkód terenowych;

- ograniczona liczba dróg i trudności poruszania się po nich;

- możliwość występowania osuwisk, lawin, obrywów skał;

- wyższe partie gór są z reguły skaliste, wszelkie prace ziemne będą czasochłonne i wymagać będą specjalistycznego wyposażenia;

- pogoda jest zwykle niestabilna i zmienia się bardzo często w krótkim czasie i na niewielkich przestrzeniach;

- działania w rejonie górzystym są bardzo wyczerpujące dla walczących w nim żołnierzy.

3. Sukces działań bojowych w górach zapewnia się zwykle dzięki wydzielonym siłom, które przejmują kontrolę nad dominującymi szczytami (wzgórzami), wylotami z dolin, przełęczami, wąwozami i węzłami dróg.

4. Piechota (pododdziały spieszone) może poruszać się w zasadzie wszędzie w górach, pod warunkiem, że jest ona odpowiednio przygotowana i zabezpieczona. Jedynie pododdziały piechoty (spieszone) mogą opanować i utrzymać dominujące, ważne grzbiety, które górują nad dolinami i przejściami, a tym samym wyzwalać ruch (manewr) wozów bojowych i innych pojazdów.

5. Ograniczenia ruchu pojazdów lądowych w tym obszarze na pierwszy plan wysuwają manewr pionowy z wykorzystaniem śmigłowców oraz manewr obejścia (przenikania) drogą lądową przez pododdziały piechoty (spieszone). W sprzyjających warunkach można używać do transportu ludzi, uzbrojenia i innego sprzętu zwierząt jucznych.

6. Ograniczenia występujące podczas działań w górach to:

- ograniczenia manewru wynikające z braku dróg;

- kanalizowanie działań zaczepnych do dróg, dolin, przełęczy z koniecznością uchwycenia i utrzymania dominujących wzgórz;

- ograniczenia w użyciu pododdziałów zmechanizowanych i pancernych na szerszych odcinkach;

- wydłużony czas przemieszczeń lub zmian w ugrupowaniu bojowym;

- teren górzysty sprzyja prowadzeniu obrony i działań opóźniających, a w znacznym stopniu utrudnia prowadzenie natarcia;

- rozbudowa fortyfikacyjna może być prowadzona tylko w ograniczonym zakresie;

- występowanie dużej ilości pól martwych ograniczających obserwację i prowadzenie ognia;

- zbocza górskie i ich pokrycie ekranizują rozchodzenie się fal elektromagnetycznych utrudniając utrzymanie łączności radiowej;

- duży czas utrzymywania się bojowych i przemysłowych środków trujących oraz dymów zwłaszcza w dolinach i wąwozach;

- pododdziały, zwłaszcza piechoty (spieszone) wymagać będą dostosowania wyposażenia do wymogów działania w terenie górzystym;

- rozrzedzone powietrze i gwałtowne zmiany temperatury w ciągu doby oraz opady atmosferyczne ujemnie wpływają na sprawność psychiczną i fizyczną żołnierzy.

7. Obronę batalionu (kompanii) w terenie górzystym organizuje się zwykle na szerszym froncie, zamykając najbardziej dostępne kierunki działania przeciwnika.

8. Podstawą struktury batalionowego rejonu obrony (kompanijnego punktu oporu) są oddzielne kompanijne (plutonowe) punkty oporu zapewniające również obronę okrężną. Przygotowuje się je na dominujących wzgórzach, zboczach wzgórz, przełęczach, węzłach drogowych i innych ważnych odcinkach terenu. W lukach pomiędzy nimi prowadzi się rozpoznanie, patrolowanie, organizuje zasadzki i buduje zapory inżynieryjne.

Przedni skraj obrony wybiera się na zboczach wzgórz, urwisk w miejscach zapewniających obserwację i ostrzał podejść, dolin, przesmyków i dróg. Niekiedy w celu zamaskowania i uzyskania zaskoczenia przedni skraj może być wybrany na przeciwstoku

9. Batalion w obronie w górach z reguły przyjmuje ugrupowanie w jeden rzut z odwodem (odwodami), a kompania w jeden rzut z odwodem. Na podejściach w lukach i na skrzydłach wystawia się ubezpieczenia i organizuje patrole.

10. Rażenie ogniowe w batalionie (kompanii) opiera się na wielowarstwowym, skrzydłowym i krzyżowym ogniu czołgów bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych), środków przeciwpancernych i broni strzeleckiej wsparty ogniem moździerzy i artylerii w powiązaniu z zaporami inżynieryjnymi.

Organizując rażenie ogniowe środki ogniowe rozmieszcza się na różnych poziomach zboczy w miejscach, z których możliwe jest prowadzenia ognia na maksymalną odległość oraz wykonanie przez nie manewru.

Ogień o największym natężeniu (ześrodkowany) powiązany z zaporami inżynieryjnymi przygotowuje się w dowiązaniu do dróg, wyjść z wąwozów, dolin górskich, ciaśnin, dogodnych przepraw przez rzeki i strumienie.

Pododdziały przeciwlotnicze, a także pododdziały i środki ogniowe wydzielone do walki z przeciwnikiem powietrznym zajmują stanowiska na wzgórzach zapewniających obserwację okrężną oraz ostrzał samolotów i śmigłowców.

11. Przy rozbudowie fortyfikacyjnej rejonu obrony (punktu oporu) w gruncie skalistym urządza się półwykopy i nasypy, a także wykorzystuje się worki fortyfikacyjne. W pracach ziemnych szeroko stosuje się materiały wybuchowe. Punkty oporu przygotowuje się do brony okrężnej. Drogi manewru rozpoznaje się i zapewnia ich utrzymanie, szczególną uwagę skupiając na te odcinki gdzie droga przechodzi nad strumieniami, jarami, wąwozami. W tych miejscach rozpoznaje się i przygotowuje drogi obejścia.

12. Punkt ciężkości rozpoznania skupia się na najbardziej prawdopodobnych kierunkach do natarcia, a także tam, gdzie istnieją możliwości obejścia broniących się pododdziałów.

13. Atak przeciwnika odpiera się ogniem wszystkich środków ogniowych na maksymalnych odległościach z reguły z tymczasowych (zapasowych) stanowisk ogniowych. W miarę podchodzenia przeciwnika wzrasta natężenie ognia. Jeżeli przeciwnik włamie się w głąb obrony kompanii pierwszego rzutu, plutony uporczywie bronią się w swoich punktach oporu, nawet po ich okrążeniu. W sprzyjających warunkach batalion wykonuje zdecydowany kontratak na ogół z góry w dół, wzdłuż zbocza lub doliny. Przeciwnika wykonującego obejście niszczy się ogniem moździerzy i artylerii oraz innych środków ogniowych drugiego rzutu (odwodu) łącznie z manewrem części sił i środków ogniowych na zagrożony kierunek.

14. Do prowadzenia natarcia w górach powinny być zorganizowane zgrupowania (grupy) taktyczne zdolne do samodzielnych działań w oderwaniu od sił głównych brygady (batalionu).

15. Natarcie w górach prowadzi się po zboczach wzgórz, wzdłuż grzbietów, dolin i dróg, a także na innych dostępnych kierunkach, z szerokim użyciem oddziałów (grup) obejścia. Natarcie w tym obszarze realizowane może być w trzech etapach: opanowanie dominujących wzgórz i grzbietów przez oddziały (grupy) obejścia, wprowadzenie do walki sił głównych batalionu (kompanii) oraz rozwinięcie natarcia w głąb obrony przeciwnika. Napotykając silny opór przeciwnika należy unikać ataku od czoła a dostęp do dróg, odcinków dogodnych do działania wozów bojowych uzyskać poprzez oskrzydlenie, obejście jego punktów oporu.

16. W czasie przygotowania natarcia w terenie górzystym dowódca batalionu (kompanii) dodatkowo zapoznaje się z systemem ognia i rozmieszczeniem punktów oporu przeciwnika, określa możliwe miejsca zasadzek, kierunki dogodne do działania dla czołgów i bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych) oraz kierunki wykonania obejść i oskrzydleń. Precyzuje obiekty pośrednie, których opanowanie stworzy warunki do opanowania obiektu głównego. Dodatkowo określa sposób współdziałania z pododdziałami wykonującymi obejście (oskrzydlenie), orientowania się w terenie, utrzymania kierunków działania i oznaczenia położenia pododdziałów nacierających.

17. Ugrupowanie bojowe batalionu tworzą: pierwszy rzut i odwód (odwody),oraz doraźnie oddział obejścia, a kompania przyjmuje ugrupowanie jednorzutowe z grupą obejścia. Oddział (grupę) obejścia wyposaża się, w miarę potrzeby, w sprzęt dodatkowy (np. do wspinaczki).

18. W czasie ogniowego przygotowania i wsparcia ataku obezwładnia się i niszczy przeciwnika jednocześnie na wszystkich poziomach. W czasie ataku moździerze i haubice niszczą środki ogniowe przeciwnika na wyższych poziomach a wozy bojowe, środki przeciwpancerne i broń strzelecka ogniem na wprost rażą go w stanowiskach ogniowych na niższych poziomach. Pododdziały piechoty (spieszone), wykorzystując ogień wozów bojowych i artylerii, z bliskiej odległości wykonują szturm na punkty oporu przeciwnika, wyzwalając ich ruch.

19. W toku natarcia dowódca batalionu (kompani) szczególną uwagę zwraca na prowadzenie rozpoznania i zabezpieczenie skrzydeł. Rozpoznanie prowadzi się większą liczbą bojowych patroli rozpoznawczych, drużyn (czołgów) patrolowych, posterunków obserwacyjnych i obserwatorów. Zabezpieczenie skrzydeł osiąga się przez ugrupowanie kompanii (plutonów) pierwszego rzutu występem w prawo (lewo) oraz działaniem niewielkich patroli.

20. Jary, rzeki (strumienie) pokonuje się na ogół z marszu przez uchwycone przejścia. Jeżeli nie udało się uchwycić przejścia, wówczas pododdziały piechoty (spieszone) pokonują przeszkodę w bród i atakiem ze skrzydła niszczą przeciwnika na przeciwległym brzegu i opanowują go.

21. W terenie górzysto-lesistym i w ciaśninach terenowych pododdziały piechoty (spieszone) działają zazwyczaj bez kontaktu ogniowego z wozami bojowymi, wspierane są jedynie przez moździerze i artylerię. Czołgi, bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) osłaniane przez wydzielone grupy piechoty przemieszczają się w ugrupowaniu przedbojowym lub marszowym za pododdziałami piechoty (spieszonymi).

22. Teren górzysty w szczególny sposób sprzyja prowadzeniu działań opóźniających. Punkt ciężkości tych działań powinien być skupiony wzdłuż dróg, dolin, przełęczy, wąwozów i innych odcinków terenu dogodnych do natarcia.

23. Batalionowi w działaniach opóźniających wyznacza się pas, a kompanii kierunek opóźniania. W pasie (kierunku) opóźniania przygotowuje się główne rubieże opóźniania, których podstawę stanowią samodzielne punkty oporu rozmieszczone na kluczowych wzgórzach, grzbietach. Pośrednie rubieże opóźniania przygotowuje się wzdłuż dróg, dolin wąwozów, a ich podstawą są zasadzki, zapory inżynieryjne, zawały.

24. Rozczłonkowanie elementów ugrupowania bojowego stwarza przeciwnikowi możliwość przenikania na skrzydła i tyły batalionu (kompanii) i przecięcia dróg wycofania. Aby temu zapobiec należy wyznaczyć kilka dróg (kierunków) wycofania na kolejne linie opóźniania oraz osłaniać je ogniem wydzielonych środków ogniowych.

25. Pododdziały i punkty logistyczne rozmieszcza się pod osłoną elementów ugrupowania bojowego, w pobliżu i wzdłuż dróg. W toku zaopatrywania walczących pododdziałów wykorzystuje się głównie transport samochodowy a także transport juczny i tragarzy. W punktach oporu gromadzi się dodatkowe zapasy środków bojowych i materiałowych.

W terenie wysokogórskim żołnierzy wyposaża się w ciepłą odzież, okulary przeciwsłoneczne, środki przeciwodmrożeniowe. Punkty opatrunkowe rozmieszcza się w pobliżu pododdziałów pierwszego rzutu. Sanitariuszy wyposaża się w sprzęt pozwalający na ewakuację i transport rannych i chorych w górach.

1405. OBRONA WYBRZEŻA MORSKIEGO.

1. Batalion (kompania) w obronie wybrzeża stanowią ważny element systemu obrony przeciwdesantowej. Bezpośrednim celem lądowania desantu przeciwnika będzie uchwycenie na brzegu przyczółka, a następnie szybkie umocnienie się i poszerzenie go, aby zapewniał warunki do lądowania kolejnych sił, wznowiena i kontynuowania działań zaczepnych. Działaniami aeromobilnymi przeciwnik starał się będzie opanować cele w bliższej i dalszej głębi, zapewniając sobie dogodne warunki do opanowania i poszerzenia przyczółka.

2. Istotnymi cechami działań na wybrzeżu morskim są:

- charakter i ukształtowanie linii brzegowej oraz rodzaj brzegu;

- odległość izobaty 10 m. od brzegu oraz rodzaj dna i występujące mielizny jako linii granicznej podejścia okrętów desantowych;

- poziom morza w zależności od siły wiatru oraz czasu przypływu i odpływu;

- rzeźba i pokrycie terenu w obszarze przybrzeżnym;

3. Zasadniczym zadaniem bojowym wojsk broniących wybrzeża morskiego będzie niedopuścić do uchwycenia przyczółka przez przeciwnika w ich rejonach odpowiedzialności. Batalion może w tych warunkach bronić wybrzeża w rejonie swojej odpowiedzialności lub stanowić odwód brygady z przeznaczeniem do wykonania kotrataku. Kompania broni się lub działa w składzie batalionu, może przygotowywać obronę bezpośrednio na linii brzegowej bądź jako odwód wykonywać kontratak lub zwalczać przeciwnika z rubieży ogniowej.

4. Przygotowując obronę na wybrzeżu morskim należy punkt ciężkości skupiać wokół ważnego obiektu (obiektów) i na najbardziej prawdopodobnych miejscach desantowania. Pozostałe kierunki powinny być pod stałą obserwacją i patrolowane.

Obrona wybrzeża składa się z dwóch etapów: niszczenia przeciwnika na środkach desantowych przed wylądowaniem oraz walki na plaży.

5. Batalion w tych warunkach przyjmuje ugrupowanie w jeden rzut z odwodem (odwodami), a kompania w jeden rzut. Poszczególne elementy ugrupowania bojowego rozmieszcza się w ukryciu w takiej odległości od ich punktów oporu aby mogły bezkolizyjnie zająć stanowiska ogniowe z chwilą wykrycia zespołów desantowych. Na linii brzegowej w dogodnych do obserwacji punktach wystawia się posterunki obserwacyjne i obserwatorów.

6. Organizując rażenie ogniowe należ pamiętać o trudnościach z określeniem pasów i sektorów ognia na lustrze wody. W celu ułatwienia prowadzenia i kierowania ognia należy na lustrze wody ustawić zakotwiczone boje. Do prowadzenia ognia do środków desantowych wydziela się środki ogniowe o największych zasięgach i przygotowuje się dla nich wysunięte (tymczasowe) stanowiska ogniowe. Do niszczenia przeciwnika na plaży przygotowuje się odcinki ognia ześrodkowanego. Jeżeli rzeźba terenu przybrzeżnego pozwala, to przygotowuje się ogień wielowarstwowy, skrzydłowy i krzyżowy. Luki pomiędzy punktami oporu zabezpiecza się zaporami inżynieryjnymi, a na skrzydłach wyznacza się rubieże ogniowe dla odwodu i sił z nieatakowanych kierunków.

Czołgi i bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone), kierowane środki przeciwpancerne rozmieszcza się czołowych punktach oporu. Moździerze i artylerię wykorzystuje się w sposób zcentralizowany.

7. Bardzo ważne jest aby nie dopuścić do umocnienia się przeciwnika na brzegu w tym celu wykonuje się kontrataki najlepiej na zbieżnych kierunkach wzdłuż linii brzegowej.

8. Szeroko stosowane powinny być zapory wzdłuż brzegu, na plażach i w głębi lądu w celu pozbawienia przeciwnika dogodnych miejsc lądowania, ograniczenia możliwości manewru i zahamowania jego ruchu w głąb.

9. W obronie wybrzeża morskiego pododdziały i punkty logistyczne dzieli się na części i rozmieszcza stosownie do przyjętego ugrupowania bojowego. W pododdziałach broniących oddzielnych odcinków wybrzeża gromadzi się doraźne zapasy środków bojowych. Ze względu na stałe zagrożenie oddziaływaniem desantów powietrznych batalion (kompania) powinien dążyć do usamodzielnienia logistycznego i zapewnienia sobie możliwości prowadzenia walki w izolacji od sił głównych i źródeł zaopatrzenia.

10. Dowodzenie w obronie wybrzeża powinno zapewnić współdziałanie pomiędzy siłami lądowymi, powietrznymi i morskimi. Prowadzenie obrony wybrzeża daje duże możliwości współdziałania z jednostkami obrony terytorialnej.

1406. PRZESZKODY WODNE.

1. Wybór rodzaju obrony i przyjętego ugrupowania uwarunkowane będzie ogólną sytuacją taktyczną. Zależy także od otrzymanego zadania, posiadanych sił i środków, charakteru działań przeciwnika, charakterystyki przeszkody wodnej i obszarów przyległych do niej, pory roku i warunków atmosferycznych.

2. Najbardziej skuteczna jest obrona zorganizowana na obu brzegach. Od strony przeciwnika organizuje się pas ubezpieczeń, natomiast na własnym - punkty oporu. Obronę przeszkód wodnych z reguły prowadzi się na szerokim froncie.

3. Batalion (kompania) organizuje obronę przeszkody wodnej na ogół na przeciwległym brzegu w stosunku do położenia przeciwnika.

Przedni skraj obrony wyznacza się możliwie najbliżej lustra wody, niekiedy może on przebiegać na dogodnej rubieży oddalonej od brzegu. W tym przypadku na brzegu przeszkody wodnej buduje się zapory inżynieryjne i wystawia ubezpieczenia bojowe.

4. W obronie przeszkody wodnej batalion ugrupowuje się zazwyczaj w jeden rzut z odwodem. Potencjał, siła ich będzie zależała od otrzymanego zadania i charakteru przeszkody wodnej. Przy przeszkodzie wodnej bardzo szerokiej więcej sił wydziela do odwodu, a w obronie wąskich i średnich tworzy się silniejszy pierwszy rzut. Kompania w obu przypadkach przyjmuje ugrupowanie w jednym rzucie.

5. Rażenie ogniowe organizuje się w taki sposób, aby ogniem skrzydłowym, krzyżowym i sztyletowym były ostrzeliwane podejścia do przeszkody , lustro wody, a zwłaszcza brody i odcinki dogodne do forsowania. Część czołgów, bojowych wozów piechoty, środków przeciwpancernych rozmieszcza się jak najbliżej brzegu. Na odcinkach, na których istnieje możliwość forsowania czołgami w bród i pod wodą skupia się punkt ciężkości obrony przeciwpancernej.

6. Dowódca batalionu (kompani) przygotowując obronę przeszkody wodnej, oprócz innych zagadnień, określa: charakter jej brzegów, szerokość, głębokość, szybkość prądu, charakter dna, liczbę brodów i odcinki dogodne do forsowania przez przeciwnika. W celu prowadzenia rozpoznania przeciwnika organizuje się zwiększoną ilość posterunków obserwacyjnych i wyznacza się więcej niż zwykle obserwatorów. W razie nieobecności przeciwnika na przeciwległym brzegu, wysyła się tam patrole i wystawia ubezpieczenia.

7. Podchodzące elementy rozpoznawcze i ubezpieczenia przeciwnika niszczy ogniem wydzielonych środków ogniowych z tymczasowych stanowisk ogniowych. W chwili rozpoczęcia forsowania przez siły główne przeciwnika natężenie ognia wzrasta a punkt ciężkości skupiony jest na środkach przeprawowych i pododdziałach podchodzących do lustra wody. Manewr ogniem , szczególnie umiejętny podział i ześrodkowanie na lustrze wody może rozczłonkować siły przeciwnika i stworzyć warunki do niszczenia go częściami. Maksymalne natężenie ognia następuje na bronionym brzegu. W razie wyjścia przeciwnika na brzeg niszy się go ogniem ześrodkowanym i zdecydowanym kontratakiem. Kontratak wykonuje się wcześniej niż zwykle, aby uniemożliwić przeciwnikowi umocnienie się. W tym czasie ogień części pododdziałów przenosi się w głąb, aby odciąć kolejne siły, a odwód (odwody) najlepiej z dwóch zbieżnych kierunków kontratakują.

8. W celu utrzymania na przeszkodzie wodnej przepraw i odcinków dogodnych do jej pokonania, batalion (kompania) może samodzielnie lub we współdziałaniu z sąsiadami bronić się na przeciwległym brzegu. W tym przypadku szczególną uwagę zwraca się na organizację ognia przeciwpancernego i osłonę skrzydeł. W obronie na przyczółku dowódca batalionu kompanijne punkty oporu rozmieszcza kątem w przód tyły opierając na brzegu rzeki. Natomiast w kompanii plutonowe punkty oporu uszykowuje się występem w lewo (prawo).

9. Forsowanie to natarcie z pokonaniem przeszkody wodnej, kiedy przeciwległy brzeg broniony jest przez przeciwnika. Forsownie może być realizowane trzema sposobami: z marszu, ma ono miejsce gdy przeciwnik nie zdążył umocnić się na brzegu; forsowanie zawczasu przygotowane, które prowadzone jest gdy forsowanie z marszu nie powiodło się; skryte forsowanie, wykonywane przez spieszone pododdziały w połączeniu z przenikaniem. Forsowanie realizowane jest zazwyczaj w trzech etapach: uchwycenie przeciwległego brzegu; opanowanie przyczółka oraz umocnienie przyczółka.

10. Pokonanie przeszkody wodnej ma miejsce wówczas kiedy przeciwległy brzeg jest opanowany przez wojska własne, najczęściej w wyniku pomyślnego forsowania i opanowania przyczółka.

11. Forsowanie powinno być prowadzone na szerokim froncie. Pododdziały forsujące przeszkodę wodną wykorzystują działania sił rozwiniętych przed przeszkodą i na skrzydłach.

12. Batalionowi działającemu w pierwszym rzucie brygady wyznacza się odcinek forsowania, w skład którego wchodzą zasadnicze i zapasowe przeprawy, a w przypadku forsowania zawczasu przygotowanego - dodatkowo rejon wyjściowy do forsowania. Kompania w czasie forsowania najczęściej działa w składzie batalionu i wyznacza się jej jedną (dwie) przeprawy. Na odcinku forsowania organizuje się przeprawy desantowe i promowe oraz przeprawy czołgów pod wodą. Liczbę i rodzaj przepraw ustala się, biorąc pod uwagę ilość środków przeprawowych, charakter przeszkody wodnej i ustalony sposób przeprawy.

13. W celu zorganizowanego forsowania wyznacz się: linię wyjściową do forsowania; punkt kontroli uszczelniania wozów bojowych; rejon załadunku na środki przeprawowo-desantowe i rejon uszczelniania czołgów.

14. Kompania zmechanizowana może działać jako oddział (grupa) szturmowa z zadaniem uchwycenia przeciwległego brzegu. W tym przypadku działa ona samodzielnie, przeszkodę pokonuje na bojowych wozach piechoty, a część piechoty na środkach przeprawowych (łodziach z silnikiem zaburtowym).

15. Batalion (kompania) forsujący w siłach głównych podchodzi do przeszkody z maksymalną prędkością i bez zatrzymania się wchodzi na przeprawy. Wykorzystując ogień artylerii i śmigłowców razi przeciwnika ogniem broni pokładowej i strzeleckiej piechoty z burt bojowych wozów piechoty (transporterów opancerzonych), opanowuje brzeg i zdecydowanym atakiem rozszerza przyczółek, rozwija natarcie w głąb stwarzając warunki do forsowania kolejnych sił. Dowódca wysyła patrole oraz odtwarza odwód w celu odparcia ewentualnych kontrataków.

16. W sprzyjających okolicznościach batalion (kompania) może forsować przeszkodę wodną w sposób skryty. Wykorzystując luki w ugrupowaniu przeciwnika, ograniczone warunki obserwacji po spieszeniu pododdziałów batalion (kompania) na łodziach wiosłowych bądź z silnikami, a także na środkach podręcznych forsuje przeszkodę i uchwytuje przyczółek. Bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) rozmieszcza się w ukryciu i dopiero po opanowaniu przyczółka dołączają one do spieszonych pododdziałów.

17. Wąskie przeszkody i inne cieki wodne mogą stanowić dogodne rubieże do prowadzenia działań opóźniających. Średnie i szerokie przeszkody wodne powinny stanowić podstawę do rozbudowy linii ostatecznego oporu.

18. Prowadząc działania opóźniające w takich warunkach najistotniejsze jest zapewnienie warunków do wycofania się pododdziałów walczących na przeciwległym brzegu.

19. Zabezpieczenie logistyczne działań w środowisku przeszkód skupia się na zapewnieniu samodzielności pododdziałów walczących na przyczółku oraz na technicznym zabezpieczeniu forsowani (pokonania) przeszkody wodnej. Punkty opatrunkowe rozwija się na przyczółku, przy przeszkodzie wodnej, natomiast w pododdziałach walczących na własnym brzegu za pierwszym rzutem.

1407. DZIAŁANIA BOJOWE W WARUNKACH OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI.

1.W celu zachowania ciągłości działań konieczne będzie ich kontynuowanie po zapadnięciu zmroku. Obok nocy warunkami utrudniającymi obserwację będą obfite opady atmosferyczne, mgły oraz dymy.

2. Na działanie w warunkach nocnych dowódca może wywierać wpływ poprzez właściwe przygotowanie pododdziału do działania w tym środowisku bądź wyzyskanie ich możliwości np. do maskowania manewru czy też uzyskania zaskoczenia.

Wpływ dowódcy na przeciwdziałanie negatywnym skutkom działania przy obfitych opadach atmosferycznych oraz dymów jest niewielki.

3. Cechami charakterystycznymi oraz ograniczeniami tego środowiska są:

- ograniczone możliwości obserwacji i orientacji w terenie;

- dodatkowe trudności w pokonywaniu trudnych odcinków terenu;

- obniżone tempo działań;

- konieczność stosowania urządzeń noktowizyjnych;

- łatwość uzyskania zaskoczenia i maskowania;

- negatywny wpływ na sprawność psychiczną i fizyczną żołnierzy.

4. Głównymi zadaniami pododdziałów w obronie w nocy jest odparcie niespodziewanego ataku przeciwnika. W związku z tym dowódca batalionu (kompanii) jest zobowiązany: wzmocnić ubezpieczenia bojowe, obserwację, a także wystawić ubezpieczenia bezpośrednie w każdym pododdziale.

5. Dowódca pododdziału przechodzącego do obrony pod koniec dnia, oprócz ogólnych przedsięwzięć szczególną uwagę skupia na reorganizacji rażenia ogniowego. Powinien sprecyzować pasy ognia, strefy ognia oraz odcinki ześrodkowań ognia, dowiązując je do dobrze widocznych w nocy przedmiotów terenowych (dozorów); przygotować broń i dane do strzelania w nocy; wskazać kierunki (odcinki terenu) do, których dodatkowo należy przygotować ogień.

6. Jednym z podstawowych warunków uniknięcia zaskoczenia jest właściwe oświetlenie obiektów przeciwnika i terenu. W tym celu w każdej kompanii organizuje się 3-4 posterunki oświetlania, rozmieszcza się je zwykle przed przednim skrajem na rubieży ubezpieczeń bezpośrednich.

7. Pododdziały czołgów wzmacnia się i osłania pododdziałem piechoty (spieszonym), rozmieszcza się ją na skrzydłach i w lukach.

Zwiększa się ilość obserwatorów (podsłuchów), czujek i innych elementów ubezpieczenia bezpośredniego.

8. Aktywność obrony w warunkach ograniczonej widoczności wyrażana jest w działaniu patroli o różnej sile (od plutonu, drużyny po kilkuosobowe) na przedpolu, w terenie niezajętym przez przeciwnika oraz w jego ugrupowaniu.

9. Osiągnięcie celu natarcia niejednokrotnie będzie wymagało prowadzenia działań nocnych. Działania te mogą być kontynuacją natarcia prowadzonego w ciągu dnia lub rozpoczynać się od ataku przygotowanego w dzień, a wykonanego w nocy.

10. Przygotowując natarcie w nocy dowódca batalionu (kompanii) przede wszystkim organizuje system oświetlania przeciwnika i --> [Author:SR] terenu. Aby zapewnić sobie dogodne warunki orientacji w terenie przygotowuje się dozory i osie świetlne z wykorzystaniem moździerzy i innych środków artyleryjskich

11. Batalion (kompania) naciera zazwyczaj w ugrupowani pieszym dążąc do zaskoczenia przeciwnika i wykonania ataku z bliskiej odległości. Czołgi i bojowe wozy piechoty przemieszczają się za tyralierą i wspierają ogniem atakującą piechotę.

12. Ugrupowanie batalionu (kompanii) powinno być elastyczne, dające możliwość reagowania na niespodziewane uderzenie w skrzydła i tyły. Skrzydłowe kompanie powinny być uszykowane występem w lewo (prawo). Przed linię tyraliery wysyła się patrole, których zadaniem jest nawiązanie pierwszego kontaktu z przeciwnikiem.

13. Warunki ograniczonej widoczności sprzyjają prowadzeniu działań opóźniających, szczególnie przy nękaniu przeciwnika kontratakami i niszczeniem go z zasadzek. Planując działania opóźniające w nocy należ bardzo dokładnie wybrać i rozpoznać drogi (kierunki) wycofania na kolejne linie opóźniania.

14. Pododdziały i punkty logistyczne rozmieszcza się i przesuwa bliżej ugrupowania bojowego niż zazwyczaj. W celu przyspieszenia pomocy medycznej organizuje się patrole sanitariuszy i noszowych, które działają bezpośrednio za pierwszym rzutem .

1408. DZIAŁANIA BOJOWE W WARUNKACH ZIMOWYCH.

1. Cechami charakterystycznymi i ograniczeniami działań w zimie są:

- niskie temperatury i ich gwałtowne wahania w zależności od pory doby;

- większe zużycie środków materiałowych i konieczność dodatkowego wyposażenia żołnierzy w ciepłą odzież, okulary chroniące wzrok;

- utrudnienia w poruszaniu się na przełaj pojazdów i kolumn pieszych ze względu na pokrywę śniegu;

- obniżenie tempa działania;

- obszary bagniste i podmokłe przy niskich temperaturach mogą być przekraczalne;

- znacznie skrócony czas pracy baterii zasilających radiostacje przenośne, celowniki optyczne i noktowizyjne broni strzeleckiej;

- okresowe roztopy i spływy kry na przeszkodach wodnych;

- obniżona sprawność psychiczna i fizyczna żołnierzy.

2. Obronę batalionu (kompani) w zimie przygotowuje i prowadzi się jak w normalnych warunkach, szczególną uwagę poświęca się obronie węzłów dróg i miejscowości, a także kierunków najbardziej dostępnych do działania przeciwnika.

3. Przygotowując obronę w zimie, dowódca batalionu (kompanii) dodatkowo ustala: kierunki najbardziej dostępne dla przeciwnika, zwłaszcza dla oddziałów (grup) obejścia, sposób zabezpieczenia skrzydeł i luk; sposób przygotowania broni i sprzętu technicznego, a także środków ochrony żołnierzy w tym przygotowania punktów ogrzewczych, sposób oczyszczania i przywracania gotowości zapór inżynieryjnych po obfitych opadach śniegu.

4. W celu utrzymania stałej gotowości bojowej prowadzi się częstszą kontrolę działania ubezpieczeń bojowych i bezpośrednich oraz rotację ich składu osobowego. Maskując rozmieszczenie pododdziałów i środków ogniowych szczególną uwagę skupia się na zacieraniu śladów po gąsienicach, kołach i stopach oraz ograniczeniu ruchu do niezbędnych potrzeb.

5. Podczas rozbudowy inżynieryjnej rejonu obrony (punktu oporu) uwzględnia się grubość pokrywy śnieżnej i zamarzniętego gruntu. Przy silnym mrozie i grubej pokrywie śnieżnej część stanowisk ogniowych, okopów i ukryć można budować w śniegu. Na szeroką skalę stosuje się materiały wybuchowe.

6. Natarcie w zimie prowadzi się wzdłuż dróg, i innych dogodnych kierunków: pomiędzy kompaniami (plutonami) mogą być znaczne luki. Wymaga to organizacji rozpoznania i ubezpieczeń.

W wypadku głębokiej pokrywy śnieżnej atak prowadzi się po spieszeniu, a czołgi i bojowe wozy piechoty (transportery opancerzone) działają za nią w ugrupowaniu przedbojowym lub marszowym. Tam gdzie jest to możliwe rozwijają się i przyjmują szyk bojowy wspierając ogniem pododdziały piechoty (spieszone)

Oddziały (grupy) obejścia tworzone z pododdziałów piechoty (spieszonych) wyposaża się dodatkowo w narty, sanie,płozy oraz ubrania maskujące dostosowane do otoczenia.

7. Przygotowując natarcie w zimie dowódca batalionu (kompanii) dodatkowo określa i precyzuje: odkryte skrzydła, nie zajęte luki, prawdopodobne miejsca zasadzek; określa kierunki dogodne do działania piechoty, pojazdów gąsienicowych i kołowych oraz sposób pokonania trudno przekraczalnych odcinków terenu.

8. Prowadzenie działań opóźniających w warunkach zimy nie różni się od sposobów działania w warunkach naturalnych. Ze względu na stosunkowo niskie tempo działań szczególną uwagę należy zwrócić na zapewnienie sobie możliwości wycofania na kolejne rubieże opóźniania.

Organizując sieć zasadzek należy pamiętać o maskowaniu pozostawionych śladów po gąsienicach, kołach oraz stopach.

9. Organizując zabezpieczenie logistyczne należy punkt ciężkości skupić na zabezpieczeniu żołnierzy przed oddziaływaniem niskich temperatur. Pododdziały i punkty logistyczne rozmieszcza się w miarę możliwości w zabudowaniach bądź przygotowuje się dla nich schrony i ukrycia. Punkty opatrunkowe rozmieszcza się w ogrzewanych pomieszczeniach a rannych i chorych w pododdziałach pierwszego rzutu chroni się przed zimnem i w jak najkrótszym czasie ewakuuje do szpitala.

RDTWZiP batalion-kompania

14-1

by

---