Rada Unii Europejskiej.
Jej historia sięga powstania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Wówczas do życia została powołana Specjalna Rada Ministrów, w której zasiadali przedstawiciele rządów 6 państw członkowskich. Jej podstawowym zadaniem było koordynowanie pracy Wysokiej Rady i rządów państw członkowskich w zakresie obrotu surowcami. Gdy powstały EWG i Euroatom, na wzór rady EWWiS powołano odrębne rady, które miały się zajmować odpowiednio zbliżeniem gospodarek państw członkowskich oraz czuwać nad pokojowym wykorzystaniem energii atomowej. Gdy 8 kwietnia 1965r. został podpisany Traktat o fuzji organów wszystkie 3 rady zastąpiła jedna Specjalna Rada Ministrów działająca w obszarze trzech Wspólnot. Na mocy Traktatu Unii Europejskiej postanowiono, że w skład Rady będą wchodzić przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu ministerialnym, a także będą posiadać uprawnienie do działania w imieniu tego państwa. Ustalono jednocześnie, że w wielu przypadkach podejmowania decyzji niekonieczna jest jednomyślność, ale wystarczy większość kwalifikowana.
Od 1993r. Rada własna uchwałą nosi nazwę Rada Unii Europejskiej.
W skład Rady wchodzą ministrowie upoważnienie do zaciągania zobowiązań w imieniu rządów( z każdego państwa członkowskiego po 1) oraz urzędnicy państwowi, a także przedstawiciel KE. Skład ten nie jest stały i ulega zmianie w zależności od omawianych kwestii. I tak w przypadku spraw infrastruktury drogowej w Radzie UE zasiadają ministrowie transportu, w przypadku spraw związanych z rolnictwem ministrowie rolnictwa. Jeżeli omawiane są ważne kwestie w skład Rady wchodzą szefowie państw i rządów wszystkich państw członkowskich Istnieje możliwość, że rada obraduje w tym samym czasie w wielu gremiach, maksymalnie jednak w 15. Mimo obradowania w tak licznych gremiach decyzje podejmowane są przez Radę UE, a nie przez poszczególne rady techniczne.
Ze względu na różnorodność spraw podejmowanych przez Radę UE wyobrędniono Radę Ogólna oraz Spraw zagranicznych, a także rady techniczne:
Finansów i gospodarki
Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości
Zatrudnienia, Polityki Socjalnej, Zdrowia i Konsumentów
Konkurencji
Transportu, Telekomunikacji i Energii
Rolnictwa i Rybołówstwa
Środowiska
Edukacji, Młodzieży i Kultury
Każda z poszczególnych Rad zajmuje się określonymi zagadnieniami. Jednakże największe znaczenie ma Rada ogólna zajmująca się sprawami polityki zagranicznej Państw członkowskich, rozwiązywaniem kwestii spornych wynikłych na posiedzeniach rad technicznych. Duże znaczenie posiada również Rada Finansów i gospodarki inaczej nazywania Ecofin. Zajmuje się zagadnieniami harmonizacji podatków oraz koordynacją polityki gospodarczej państw
Działalność Rady UE wspomaga Sekretariat Generalny, kierowany przez Sekretarza Generalnego, którego mianuje w raz z zastępcą Rada UE kwalifikowaną większością głosów.
Ciekawie uregulowano kwestię przewodniczenia Radzie. Ustalono, że państwa członkowskie, przewodniczą Radzie przez okres 6 miesięcy według z góry ustalonego porządku. I tak w 2005r. przewodniczył Luksemburg oraz Wielka Brytania, a w 2006r. Austria I Finlandia. Tak ukształtowane przewodnictwo nie daje pewności ciągłości prac Rady UE, dlatego tez została stworzona instytucja tzw. trójki w skład, której wchodzi państwo, które obecnie przewodniczy Radzie, a także jego poprzednik i następca. W zakres praw i obowiązków państwa przewodniczącego wchodzi:
Przewodniczenia posiedzeniom Rady co najmniej raz w miesiącu w Luksemburgu lub Brukseli
Zwoływanie posiedzeń Rady
Ustalanie wstępnego porządku obrad, który z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem trafia do przedstawicieli państw. W projekcie tym gwiazdą zaznacza się sprawy wymagające głosowania
Przekładanie propozycji stanowiska Rady UE w kwestii inicjatyw ustawodawczych złożonych przez KE. Propozycja takiego stanowiska jest zawsze kompromisowa. Państwo nie może się kierować własnym interesem. Często zdarza, że państwo przewodniczące ma rolę mediatora dążąc do wypracowania wspólnego stanowiska.
Kierowanie organami pomocniczymi Rady UE
Rada UE działa pod przewodnictwem przewodniczącego, którym jest minister spraw zagranicznych państwa przewodniczącego Radzie. Do jego zadań należy w szczególności:
Zwoływanie i przewodniczenie posiedzeniom Rady UE. Zwołanie zebrania może odbyć się na wiosek przewodniczącego a także jednego członka Rady UE lub KE
Zwoływanie konferencji międzynarodowych w celu zmiany Traktatów
Podpisywanie uchwał Rady
Notyfikacja dyrektyw, decyzji i zaleceń Rady UE ich adresatom
Reprezentowanie Rady na zewnątrz
Co do zasady obrady Rady są tajne. Wyjątki są uchwały przyjęte na podstawie procedury współdecydowania oraz w przypadku debat publicznych nad nowymi propozycjami legislacyjnymi.
W pracach Rady uczestniczy przedstawiciel KE, ale Rada może zdecydować o przeprowadzeniu narady w składzie podstawowym tzw. bez przedstawicieli z zewnątrz.
W przypadku gdy jeden z członków Rady nie może wziąć udziału w posiedzeniu, w zamian uczestniczy jego zastępca. Nie ma on jednak prawa brać udziału w głosowaniu.
W Radzie istnieją 3 sposoby głosowania.
1. Większość członków. Ten system ma zastosowanie wówczas gdy traktat przyznaje Radzie uprawnienie decyzyjne jednak nie określa wymaganej większości. W praktyce jest rzadko spotykany i stosowany przy ustalaniu spraw mniejszej wagi.
2. Większość kwalifikowana. Jest to system głosów ważonych tzw. w zależności ilości mieszkańców w państwie członkowskim tyle ma ono głosów. Jest to pewien wyjątek od zasady równości państw, jednakże w innym przypadku małe państwa nie miałyby wogóle szansy zaistnienia. Taki system wiąże się z każdorazową zmianą systemu w przypadku rozszerzenia UE. Dlatego też słynne ”Nicea albo śmierć” gdyż Traktat nicejski przyznawał Polsce 27 głosów ważony na równi z Hiszpanią Decyzje wymagają do ich przyjęcia co najmniej 232 głosów „za”, oddanych przez co najmniej dwie trzecie członków. Jeżeli decyzja ma zostać przyjęta przez Radę większością kwalifikowaną, Większość uchwał Rady UE zapada tym systemem głosowania.
W 1966r. wprowadzono pewną modyfikację do systemu większości kwalifikowanej dążąc do tego aby państwa podejmowały decyzję jednomyślnie generalnie.
W 1994r wprowadzono pewne novum do systemu głosowania większościowego mianowicie w przypadku gdy państwa posiadające łącznie 23-25 głosów zamierzają sprzeciwić się uchwale wówczas Rada podejmie kroki aby wypracować taki kompromis który możliwy byłby do przyjęcia 65 głosami.
3. Jednomyślność oznacza, ze wszyscy członkowie Rady muszą wsiąść udział w głosowaniu i nie mogą wyrazić sprzeciwu
Kompetencje Rady są szerokie i różnorodne: W I filarze są to przede wszystkim:
W zakresie prawodawstwa Rada UE jako najwyższy organ prawodawczy wydaje wszystkie akty prawa wtórnego, motywowuje KE do podejmowania określonych działań oraz korzystania z inicjatywy ustawodawczej, ma prawo delegować własne uprawnienia na rzecz KE, ma prawo zmieniać postanowienia Traktatów założycielskich( wówczas przedstawiciele państw uzgadniają proponowane zmiany na specjalnie zwoływanych posiedzeniach), a także podejmuje decyzję w sprawie ustanowienia wzmocnionej współpracy.
W zakresie ustalania i realizowania polityki wspólnotowej do zadań Rady UE należą w szczególności: sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego we wspólnotach, uchwalanie budżetu( wspólnie z Parlamentem. To Rada przekłada parlamentowi projekt budżetu sporządzony przez KE), zawieranie umów z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi( na rozpoczęcie negocjacji potrzeba zgoda Rady podejmowanej większością kwalifikowaną na wniosek KE)
Posiada również kompetencję do zmniejszenia liczby członków KE oraz przyjmuje sporządzone zgodnie z propozycjami państw członkowskich listę członków Komitetu Ekonomicznego i Społecznego i Trybunału Obrachunkowego
W zakres kompetencji kontrolnych wchodzi inicjatywa wnoszenia skargi o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego, oraz skarga na bezczynność instytucji wspólnotowych, jak również prawo stwierdzenia wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia zasad na których opiera się Unia oraz stwierdzenia poważnego naruszenia tych zasad. Wówczas Rada większością kwalifikowaną może zawiesić prawa tego państwa wynikające z jego przynależności do Wspólnoty. Zazwyczaj takie ograniczenia tyczą się prawa głosu.
3
5