Łańcuch troficzny jest to szereg wzajemnie zjadających się organizmów, z których każdy należy do innego piętra troficznego
Poziom troficzny to grupa organizmów zajmująca w łańcuchu troficznym tę samą pozycję
Sieć troficzna jest to zespół łańcuchów troficznych krzyżujących się i prowadzących do wybranego drapieżcy wyższego rzędu
Zbiornik oligotroficzny = woda zawiera dużo rozpuszczonego tienu, mało biogenów i niewiele gatunków organizmów
Przykłady : strumienie i rzeki górskie, głębsze jeziora polodowcowe
Zbiornik eutroficzny = woda zawiera mało rozpuszczonego tlenu, dużo biogenów i wiele gatunków organizmów
Przykłady : rzeki nizinne, większość jezior, wszystkie stawy
STRUKTURA BIOCENOZY
DOMINANTY nieliczne gatunki o największej liczbie osobników
INFLUENTY liczne gatunki,
średnio licznie reprezentowane
RECEDENTY bardzo liczne gatunki, z których każdy jest
reprezentowany przez bardzo nieliczne osobniki
GATUNKI AKCESORYCZNE - gatunki występujące w danej
biocenozie przypadkowo,
nielicznie reprezentowane
BIOTOP - abiotyczne otoczenie (warunki) organizmu,
biocenozy lub fizjocenozy t.1. klimat, woda, gleba.
SIEDLISKO - warunki biotopu odnoszące się do zbiorowisk
roślinnych (fitocenoz), gł. lasów i użytków rolnych.
ŚRODOWISKO - całość abiotycznych i biotycznych czynników (materia,
organizmy, energia, zjawiska),od których zależy istnienie
żywej istoty.
BIOCHORA - względnie podobne makrobiotopy np. step
=BIOM (preria, pampasy), pustynia, sawanna, wilgotny las
tropikalny, łąka górska, jezioro, wybrzeże morskie itd.
ZASADY TERMODYNAMIKI:
Pierwsza
ENERGIA MOŻE BYĆ PRZEKSZTAŁCONA
Z JEDNEJ POSTACI (np. światła) W INNĄ (np. ciepło), ALE NIGDY
NIE MOŻE ZOSTAĆ ANI STWORZONA, ANI ZNISZCZONA.
Druga
KAŻDEMU PROCESOWI PRZEKAZYWANIA ENERGII
TOWARZYSZY JEJ DEGRADACJA
Z POSTACI BARDZIEJ SKONCENTROWANEJ
POPULACJE INWAZYJNE - strategia „R”, szybki rozwój, reprodukcja.
Małe zwierzęta i pionierskie rośliny.
Zmiana siedliska.
Głównie czynniki zewnętrzne.
W glebie dużo populacji typu R.
POPULACJE PÓŹNIEJSZYCH ETAPÓW SUKCESJI - strategia „K”, ubytek gatunków uzupełniany przez inne do określonej pojemności siedliska, zdolność kompensacji.
Duże, długo żyjące zwierzęta i drzewa. Głównie czynniki wewnętrzne są regulatorami.
R = reproduction (różnorodność)
EKOSYSTEMY i KRAJOBRAZY dążą do osiągnięcia stanu równowagi, czyli do KLIMAKSU (P = R), w drodze sukcesji.
To dążenie realizuje się poprzez 4 ZASADY
rządzące ekologicznymi systemami:
1. zachowanie struktury
2. zachowanie tempa obiegu materii I przepływu energii
3. zachowanie produktywności
4. zachowanie stabilizacji procesów
UWARUNKOWANIA HOMEOSTAZY
Maksymalne, wewnętrzne zróżnicowanie biocenozy (pojęcie homeostazy odnosi się do całej jednostki - ekosystemu lub krajobrazu).
2. Biocenoza kontroluje procesy zachodzące w ekosystemie i stabilizuje je.
3. Retencja energii w ekosystemie równoważy zużywanie jej.
4. Eksport materii równoważony jest importem.
5. Jednostka ekologiczna (krajobraz, gospodarstwo, ekosystem,
Najwięksi importerzy drewna: Japonia, Europa, USA
Najwięksi eksporterzy drewna: Malezja, Indonezja, Brazylia, Singapur, Tajwan, Honkong, Korea Pd, Papuła Nowa Gwinea i Gabon
Najmniej zalesiony kontynent: Australia 20%
Najmniej zalesiony kraj: Islandia 1,3%
Najbardziej zalesione części świata:
Finlandia i Szwecja 74%
Japonia 67%
Korea 65%
Ameryka Łacińska i Karaiby 48%
Europa 34%
Polska 30%
Świat 32%
1 DOBSON = WARSTWA OZONU O GRUBOŚCI 0,01 mm
(w warunkach ciśnienia atmosferycznego panującego nad powierzchnią morza)
Jest to miara wysokości słupa ozonu (O3) w atmosferze.
Większość ozonu powstaje na równiku. Tam jest również najsilniejsze promieniowanie UVC. Następnie ozon przemieszcza się w kierunku biegunów, gdzie jego warstwa ulega rozrzedzeniu. Stężenie ozonu zmienia się w przeciągu roku, dlatego bardzo trudno jest go monitorować.
skutki niszczenia ozonu:
Wzrost docierającego do Ziemi promieniowania nadfioletowego UVA i UVB (dł. fali 280 - 320 nm)
Negatywne skutki zdrowotne dla ludzi (od łagodnych form poparzeń do śmiertelnej postaci czerniaka złośliwego), choroby oczu, zaćmy.
Choroby skórne zwierząt domowych i hodowlanych wypasanych na otwartej przestrzeni (bydło rogate, owce, konie, kozy).
Redukcja wydajności fotosyntezy u roślin uprawnych (chwasty są bardziej odporne).
Spadek wydajności fotosyntezy planktonu roślinnego mórz i oceanów (spadek wiązania CO2
Prezydent Bush ogłosił, że Rząd USA nie będzie honorował ustaleń Protokołu z Kioto zobowiązującego państwa uprzemysłowione do redukcji emisji gazów szklarniowych. USA produkuje 25% światowego CO2
W czasach „MAŁEJ EPOKI LODOWCOWEJ” przypadającej na lata 1400- 1900, aż dwa razy nie obserwowano plam na Słońcu. W latach 1645 - 1715 miało miejsce minimum Maundera, a w latach 1460 - 1540 miniumum Spörera
Należy jednak pamiętać, że plamy na Słońcu odkryto dopiero w roku 1610, a ic systematyczne zliczane jest prowadzone od 1826 roku. Można jednak dokonać pośrednich obliczeń aktywności naszej Gwiazdy dziennej, nawet dla okresów, gdy o istnieniu plam jeszcze nie wiedziano.
Przykładem tych szacunkowych obliczeń mogą być obserwacje Zórz Polarnych, które podczas niskiej aktywności Słońca nie występują. Tak więc za pomocą różnych metod udało się określić aktywność Słońca podczas średniowiecznego ocieplenia 800 - 1200 n.e. oraz podczas grecko - rzymskiego optimum.
W ciągu ostatnich 130 lat stężenie CO2 w dolnej części atmosfery systematycznie wzrasta. Są też dowody na globalny wzrost temperatury na Ziemi.
13 - 24 listopada 2000 odbyła się w Hadze VI Międzynarodowa Konferencja Klimatyczna na której poruszono problemy globalnego ocieplenia klimatu.
Ostatnio naukowcy z IPPC (International Panel of Climate Change) przedstawili komputerową symulację zmian klimatu. Wykazała ona, że skok temperatury w I połowie XX w. był w dużej mierze wynikiem naturalnej zmienności klimatu. Natomiast obecny skok temperatury wydaje się być efektem emisji gazów cieplarnianych. Poza tym temperatura na świecie wzrasta szybciej niż dotąd sądzono + 0,25 oC co 10 lat
AUTEKOLOGIA osobnik
DEMEKOLOGIA = POPULACJOLOGIA populacja ew. gatunek
ekologia mikroorganizmów
ekologia roślin
ekologia zwierząt
ekologia człowieka
BIOCENOLOGIA biocenozy lub fizjocenozy
SYNEKOLOGIA
FIZJOCENOLOGIA
Płodność - zdolność osobnika do wydawania potomstwa
Rozrodczość - liczba potomstwa produkowanego w określonym czasie
Rozrodczość potencjalna - w przypadku człowieka 1 noworodek /1 kobietę w wieku rozrodczym / rok
Rozrodczość realizowana - w przypadku człowieka 1 noworodek / kobietę w wieku rozrodczym / 15 lat
Wskaźnik urodzeń - liczba potomstwa produkowanego przez 1 samicę w jednostce czasu,np.uostrygica.5Omln jaj/ rok, u ryb tysiące jaj/rok, u żab-setki jaj/rok, u ptaków 1-20 piskląt/rok, u ssaków dużych 1- 2młode /rok, u ssaków małych np. u myszy 2O- 50/rok.
Śmiertelność
Śmiertelność to liczba osobników umierających w jednostce czasu
Długość życia potencjalna to maksymalny okres, który zdolny jest przeżyć osobnik danego gatunku w optymalnych warunkach życia (określony przez granicę fizjologiczną)
Długość życia realizowana jest to długość życia osobnika w populacji w określonych warunkach środowiska, ograniczona przez choroby, drapieżców, inne zagrożenia. Np. rudzik (Erithacus rubecula) w naturze żyje 1 rok, a w niewoli może żyć do 11 lat.
Średnia długość życia kobiety w Starożytnym Rzymie wynosiła 21 lat, w Anglii w 1780 roku -39 lat, a w USA w 1990 roku -79 lat.
Wskaźnik przeżywalności - spadek liczebności osobników w kolejnych grupach wieku, np. dla ryb:
2. Pobieranie prób z populacji
a) Metoda kwadratów - policzenie wszystkich osobników na określonej powierzchni; konieczna dokładność oceny i losowy dobór kwadratów do badań; metoda szeroko stosowana przy ocenie zagęszczenia bezkręgowców glebowych i roślin
b) Metoda znakowania i ponownych złowień, tzw. metoda Petersena - polega na łowieniu osobników, indywidualnym ich znakowaniu, wypuszczaniu i ponownym łowieniu. Stosowana do oceny zagęszczenia zwierząt ruchliwych. Metoda jest znacznie prostsza do zastosowania w przypadku populacji zamkniętej (jej wielkość nie zmienia się między pierwszym a drugim połowem) niż otwartej (liczebność zmienia się w czasie trwania badań).
W tej metodzie powinny być spełnione 3 podstawowe założenia:
zwierzęta znakowane i nie znakowane łowią się przypadkowo, to znaczy z takim samym prawdopodobieństwem
śmiertelność osobników znakowanych jest taka sama jak nie znakowanych [ istocie metoda Petersena zakłada brak śmiertelności osobników podczas badań]
oznakowanie osobników jest trwale i wyraźne
[ problemów: niektóre myszy polne przyzwyczajają się do pułapek, inne - unikają ich, ryby mogą być
zranione podczas połowów siecią, długo żyjące ptaki mogą gubić obrączki itp.]
Metoda Petersena powtarzana wielokrotnie często służy nie tylko do oceny zagęszczenia, ale także
dynamiki liczebności w czasie, wskaźnika śmiertelności (ubywania) i wskaźnika rozrodczości
(przybywania).