definicje inteligencji, Psychologia różnic indywidualnych, psychologia różnic indywidualnych(1)


r.1

Klasyczne definicje inteligencji:

Sir Franis Galton

Alfred Binet

  1. ukierunkowanie- planowanie procesu myślenia, dokonuje się dzięki przestrzeganiu instrukcji, których człowiek sam sobie udziela.

  2. przystosowanie- przyjęcie właściwego sposobu rozwiązywania zadania (strategia).

  3. kontrola- sprawdza się w umiejętności krytykowania własnych myśli i działań.

Wg. Bineta, osoby upośledzone wyróżniają się tym, że ich myśli są nieukierunkowane, nieprzystosowane i nie poddane skutecznej kontroli.

Wilhelm Stern

wiek umysłowy- rzeczywisty poziom rozwoju intelektualnego konkretnego dziecka, odpowiadające wiekowi, w którym większość osiąga właśnie ten poziom rozwoju. Określa, zatem względny poziom rozwoju intelektualnego dziecka na tle innych dzieci.

Charles Spearman

  1. Nabywanie doświadczeń- zdolność do inteligentnego postrzegania świata. Odpowiada pojęciu kodowania. Nabywanie doświadczeń wg. Spearmana dotyczy trzech sfer funkcjonowania człowieka: poznawczej, emocjonalnej (afektywnej) i motywacyjnej (konatywnej). Wyróżnienie dwóch ostatnich sfer czyni Spearmana prekursorem badań nad inteligencją emocjonalną.

  2. Wnioskowanie o relacjach - dostrzeganie abstrakcyjnych zależności między obiektami a sytuacjami. Zdaniem Spearmana poznanie dwóch lub więcej obiektów prowadzi do automatycznego poznania zachodzących między nimi związków, co jest podłożem inteligencji. Tak postrzegana inteligencja sprowadza się do określenia inteligencji jako sprawności w zakresie wnioskowania indukcyjnego. Dostrzeganie relacji ma być przejawem inteligencji czystej lub płynnej niepodlegającej wpływom kultury, wiedzy, doświadczenia jednostkowego.

  3. Wnioskowanie o współzależności- łączy się z wyprowadzaniem reguł następstwa zdarzeń lub reguł ich współwystępowania. Jeśli znamy jakiś element i przypisaną mu relację, natychmiast znajdujemy drugi element, pozostający w tejże relacji wobec pierwszego (słowo: „biały”,określenie relacji: „przeciwieństwo”, korelat: „czarny”).

Współczesne definicje inteligencji

Inteligencja- zdolność umysłowa bądź grupa zdolności.

Podział na inteligencję A (wrodzone możliwości), B ( możliwości rzeczywiste), C (to, co się ujawnia w testach).

Współczesne definicje inteligencji można podzielić na trzy grupy:

  1. Zdolnośc uczenia się na podstawie własnych doświadczeń

  2. Inteligencja to zdolność przystosowania się do otaczającego środowiska. Osoba inteligentna, zachowuje się adekwatnie do okoliczności, jeśli tego nie robi to z chęci konstetacji a nie z braku rozezniania w regułach.

  3. Zdolność metapoznawcza- rozeznanie w własnych procesach poznawczych i zdolność ich kontrolowania. Osoba inteligentna używa umysłu bardziej refleksyjnie i jest w stanie intencjonalnie sterować własnymi procesami poznawczymi.

Linda Gottfredson

Opublikowała artykuł, w którym usiłowała sformułować definicję inteligencji.

  1. Odpowiedzialna za radzenie sobie w sytuacjach złożonych

  2. W sytuacjach nowych.

Umiejętność zmagania się ze złożonością i nowością stanowi, zatem wyróżnik inteligencji jako zdolności umysłowej.

Ukryte koncepcje inteligencjii

Neisser

Inteligencja jest pojęciem naturalnym w związku, z czym nie potrzebuje specjalnych określeń. Jak wiele naturalnych określeń, zbudowana jest wokół prototypu ( prototyp szczególnie uzdolnionej osoby). Poszczególne egzemplarze (ludzie) są porównywane do prototypu i na tej podstawie klasyfikowane jako bardziej/mniej inteligentne.

Ukryte koncepcje inteligencji są to teorie potoczne, nieuświadomione i niepodbudowane teoretycznie. Ich podstawą są obserwacje zachowań ludzkich, stanowiące punkt wyjścia do uogólnień.

Ukryte koncepcje inteligencji są bardzo ważne, mówią o tym jak inteligencja jest rozumiana przez ludzi.

Ponadto naukowe teorie są ekspresją teorii ukrytych.

r.2

Struktura inteligencji

Koncepcje strukturalne dzielą się na takie, kótre:

Modele strukturalne tworzono przy użyciu analizy czynnikowej dlatego często nazywane są czynnikowymi.

    1. Istota podejścia czynnikowego

Istotą podejścia czynnikowego jest redukcja nadmiaru zmiennych opisujących cechy/zdolności człowieka.

Chociaż cechy i zdolności przejawiają się w różnych zadaniach, zakłada się, że są czymś ogólnym i stałym. Dlatego istnieje potrzeba opisu intelektu człowieka na wyższym poziomie ogólności niż poziom jednego np. testu/zadania. Temu służy analiza czynnikowa, pozwalająca zredukować różnorodność zachowań ludzkich do kilku podstawowych wymiarów lub jednego wymiaru ogólnego.

Charles Spearman- jako pierwszy zastosował analizę czynnikową. Opisał zjawisko pozytywnego zróżnicowania, polegające na współzależności między wynikami różnych testów i miar uzdolnień.

Analizował wyniki uzyskane przez uczniów pewnej szkoły.

Procedura analizy czynnikowej:

1.Utworzenie macierzy interkorelacji, między wynikami w poszczególnych testach. Taka macierz zawiera korelację każdego wyniku testowego z wszystkimi pozostałymi.

2. Na podstawie macierzy interkorelacji wyciąga się pierwszy niezrotowany czynnik , czyli ukrytą zmienną, wyjaśniającą największą część wspólnej wariancji wszystkich użytych miar.

3. Wyekstrahowanie drugiego lub kolejnych czynników, opisujących indywidualne zróżnicowanie wyników testowych. Stosuje się do tego metodę głównych składowych: na podstawie matrycy interkorelacji między wynikami poszczególnych testów wyciąga się w pierwszej kolejności wymiar „wyjaśniający” największą część wspólnej wariancji wszystkich testów. W drugiej kolejności wyciąga się czynnik wyjaśniający największą część wariancji „pozostałej” itd. „wyjaśnienie” sprowadza się do związania pewnej części wyników testowych z tą lub inną sztucznie utworzoną zmienną- czynnikiem.

W tym celu trzeba poddać analizie treść i charakter zmiennych, które ładują poszczególne czynniki, poczynając od ładunków najwyższych a kończąc na umiarkowanych.

    1. Modele hierarchiczne

Teoria ta zakłada, że wykonanie jakiejkolwiek czynności intelektualnej wymaga dwóch zdolności, czynnika ogólnego g i czynnika specyficznego s.

Istnieje hierarchia zadań pod względem ich nasycenia czynnikiem g. Zadania dobrze „nasycone” czynnikiem g, miałyby być bardziej diagnostyczne dla oceny poziomu inteligencji ogólnej.

Philip Vernon

Twórca jednej z najpopularniejszego hierarchicznego modelu inteligencji. Poza czynnikiem g, wyróżnił dwa duże czynniki grupowe (werbalno-szkolny i przestrzenno- manualny), pewną grupę mniejszych czynników grupowych oraz dużą lb. czynników specyficznych.

Raymond Cattell i John Horn

Uznali istnienie czynnika g, ale rozbili go na dwa obszerne czynniki grupowe: inteligencję płynną(Gf) i skrystalizowaną(Gc).

Gf- zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykonywania manipulacji na tych symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i od znaczenia owych symboli.

Gc- zdolność dysponowania wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym.

Gf jest czymś w rodzaju wyposażenia biologicznego, w trakcie nabywania wiedzy krystalizuje się w postaci konkretnych umiejętności.

Cattell

Inteligencja płynna jest ważną przesłanką rozwoju inteligencji skrystalizowanej<- teoria wkładu. Płynne predyspozycje są inwestowane w procesy uczenia się i nabywania doświadczeń, czego skutki widoczne są podczas oceny zdolności skrystalizowanych.

Cattell i Horn

Wyróżniali jeszcze trzy czynniki drugiego rzędu:
ogólną zdolność wyobrażeniową (gv), ogólną płynność (Gr) w zakresie rozpoznawania przedmiotów i znaczenia pojęć, ogólną szybkość (Gs) pracy umysłu.

Nie wiadomo jak wygląda w tej teorii relacja między czynnikiem g i Gf. Teoretycznie g jest czynnikiem nadrzędnym, lecz definicje obu czynników są do siebie podobne. Ponadto, Gustaffson posługujący się konfirmacyjną analizą czynnikową wykazał, że inteligencja płynna Gf powinna być tożsama z inteligencją g.

Wykazał, że najlepiej pasująca do danych struktura inteligencji ma trzy poziomy zdolności: czynnik g, dwa czynniki grupowe, pierwotne zdolności umysłowe rozumiane zgodnie z tradycją Thurston'a.

    1. Modele czynników równorzędnych

Modele czynników równorzędnych stworzono, opierając się na założeniu, że istnieje pewna lb.jednakowo ważnych zdolności intelektualnych.

Louis Thurstone

N

a podstawie analizy czynnikowej, wyróżnił siedem podstawowych, wzajemnie niezależnych czynników, które nazwał pierwotnymi zdolnościami umysłowymi:

T. nie wyróżnił czynnika inteligencji ogólnej. Wielu badaczy stwierdziło, że wtórna analiza czynnikowa, wykonywana na wyróżnionych przez niego zdolnościach umysłowych, pozwala wyekstrahować nadrzędny czynnik g.

T. definiował inteligencję jako zdolność do hamowania reakcji instynktowych (reakcje na zasadzie wrodzonych i wyuczonych odruchów). Jeśli człowiek jest zdolny do kontroli takich reakcji, lepiej radzi sobie z zadaniami intelektualnymi. Jest to odpowiednik refleksyjności, który w dzisiejszych czasach uznany jest raczej za cechę temperamentu.

Joe Guilford

Badania rozpoczął od modelu teoretycznego (a nie analizy czynnikowej), do którego wybierał/wymyślał zadania testowe.

Model G. zakłada, że każda zdolność umysłowa odnosi się do określonego materiału, wykorzystanego w zadaniach testowych.

Mnożąc cztery rodzaje materiału, pięć grup operacji i sześć rodzajów możliwych wytworów, otrzymał 120 osobnych zdolności umysłowych.

    1. Hierarchia czy czynniki równorzędne?

Przedstawione wyżej modele zakładają całkowicie inny układ zdolności intelektualnych, lecz jest w nich wiele podobieństw gdyż powstały na gruncie tej samej techniki badawczej.

Mimo to często prowadzą do różnych rozważań czynnikowych, co zostało poddane szerokiej krytyce.

Często próby były heterogeniczne, co ułatawiało otrzymanie rozwiązania hierarchicznego, lub homogeniczne, co prowadziło do uzyskania wyników równorzędnych.

Krytyka zarzuca koncepcjom czynnikowym także ateoretyczność, ponieważ ograniczają się do rozważań o liczbie czynników i o ich wzajemnym układzie.

Krytyka pochodziła głównie od przedstawicieli nurtu poznawczego, jednak nie była do końca prawidłowa. Problem polega na tym, że zaprezentowane koncepcje znane są psychologom powierzchownie. Zrozumienie inteligencji będzie możliwe dopiero dzięki bardziej zaawansowanym projektom badawczym. Metoda korelacyjno-czynnikowa i eksperymentalno- poznawcza są w stanie udzielić zupełnie różnych odpowiedzi, powinny w związku z tym uzupełniać się a nie konkurować.

    1. Spory wokół czynnika g

Największe spory naukowe dotyczą istoty bądź natury czynnika g.

Badacze Ci nawet, jeśli posługują się analizą czynnikową, dochodzą do rozwiązań, które sugerują odrębność np. inteligencji werbalnej i niewerbalnej. Swoje teorie budują na założeniu, że inteligencja jest bytem złożonym a nawet, że istnieje wiele rodzajów inteligencji.

Strenberg wyróżnia inteligencję społeczną (dekodowanie subtelnych wskaźników stanów psychicznych innych ludzi) i inteligencję praktyczną (dysponowanie wiedzą ukrytą).

Gardner wyodrębnił aż 7 odrębnych gatunków inteligencji: lingwistyczną, muzyczną, logiczno-matematyczną, przestrzenną, kinestetyczną, intrapersonalną i interpersonalną.

Zdaniem Jensena różnica między tymi czynnikami jest zasadnicza gdyż czynnik g jest destylatem, czyli reprezentuje samą esencję inteligencji, coś co leży u podłoża inteligencji. Posługuję się nim głównie w celach teoretycznych chcąc podkreślić jednolity charakter inteligencji i wspólne podłoże wszelkich jej odmian. Iloraz inteligencji jest amalgamatem- wypadkową wyników licznych testów. Stosuje się go głównie w praktyce na podstawie baterii różnych testów na inteligencję werbalną/niewerbalną itd.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Biologiczne koncepcje inteligencji, Psychologia różnic indywidualnych, psychologia różnic indywidual
intelig, Psychologia, różnice indywidualne, twórczość, zdolności
Necka rozdzial 5-Pozailorazem inteligencji, Psychologia różnic indywidualnych, psychologia różnic in
roznice indywidualne; inteligencja, Psychologia
Poznawcze mechanizmy inteligencji, Psychologia różnic indywidualnych, psychologia różnic indywidualn
Test - Wiodacy typ inteligencji, Psychologia
Enneagram - Ośrodki inteligencji, psychologia, Magia, Enneagram
CZYM JEST INTELIGENCJA, Psychologia
DEFINICJA STRESU, Psychologia Kliniczna
inteligencja, psychologia
ZAKRES MATERIAŁU Z DIAGNOSTYKI INTELIGENCJI, psychologia, studia psychologia, semestr V, psychologia
Definicja i przedmiot psychologii, pedagogika uczelnia warszawaka, podstawy psychologii ogólnej, wyk
inteligencja, psychologia
Inteligencja, psychologia pedagogika socjologia
Testy psychologiczne - kwestionariusz wielorakiej inteligencji, PSYCHOLOGIA, Etyka zawodowa
Psychometria 2009, Wykład 1, Definicje i historia psychometrii
Różne definicje osobowości, psychologia rozwojowa i osobowości
Test - Wiodacy typ inteligencji, Psychologia

więcej podobnych podstron