APiS

Wykłady:

Administracja publiczna jako dyscyplina naukowa - Zasób działań i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, prowadzących na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne organy, podmioty i instytucje na podstawie ustaw i określonych prawem norm.

Objaśnienie powyższej definicji:

• aspekt przedmiotowy - „działalność na rzecz realizowania interesu publicznego na podstawie ustaw”

• aspekt funkcjonalny - „zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych odbywających się w przewidzianych prawem normach”

• aspekt podmiotowy - „różne organy i instytucje” (aspekt najczęściej podkreślany)

Interes publiczny - interpretacja prze różne podmioty i organy nie jest jednakowa. Jest to pole dopuszczalnej ingerencji ustawodawczej w stosunki społeczno-gospodarcze (ujęcie makro np. kształtowanie polityki finansowej państwa) oraz życie prywatne jednostek (ujęcie mikro np. aborcja, eutanazja)

Funkcje administracji publicznej:

• porządkowo-reglamentacyjna - wiodąca funkcja administracji; przejawia się w stosowaniu nakazów i zakazów o charakterze często politycznym oraz nadawanie zezwoleń odpowiadających określonym standardom, wg doktryny panującej władzy. Jej istotą jest to ustawodawca - wyposaża podmioty w instrumenty prawne, pozwalające przymusić obywatela do respektowania prawa.

• administracja świadcząca - jej istotą jest katalog usług publicznych świadczonych przez podmioty zakwalifikowane do procesu legislacyjnego (usługi o charakterze społecznym np kina wiejskie, o charakterze technicznym (np. wodociągi, komunikacja miejska):

1. powinna być realizowana najbliżej podmiotu prawa

2. koszty tych usług są bardzo zróżnicowane

3. bardzo różni petenci o różnym podziale aspiracji

• administracja jako właściciel - podmioty w systemie administracyjnym mają tytuł prawny do pewnych aspektów (składników) majątkowych

Propozycje bloków tematycznych (badawczych) z administracji:

1. diagnoza stanów istniejącego w obrębie systemu administracji publicznej

2. analiza problematyki celów i zadań publicznych

3. uwarunkowania działalności administracyjnej

4. problem organizacji i środków działania administracji publicznej

5. sfera skutków działania administracji publicznej

Źródła prawa administracyjnego:

• podstawowe formy aktów prawnych

• promulgacja prawa (sposób publikowania)

• przypomnienie procedury ustawodawczej

Źródła prawa administracyjnego:

Konstytucja RP - ustawa zasadnicza; podstawowy akt prawotwórczy określający ustrój danego państwa ustalany współcześnie przez parlament i uchwalany drodze referendum, wyposażony w najwyższą moc prawną.

Cechy wyróżniające konstytucję na tle innych ustaw:

• szczególna treść tego aktu prawnego (całokształt zagadnień ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa)

• szczególna forma przygotowania i uchwalenia tego aktu (projekt konstytucji jest przygotowywany przez komisję konstytucyjną). Zmiany w konstytucji są zatwierdzane w obrębie referendum konstytucyjnego.

• Szczególna forma wprowadzania zmian do konstytucji; wymagana jest minimalna ilość posłów na sali (co najmniej połowa) + odpowiedni próg głosów „za” np. 3/5.

• szczególna moc prawną konstytucji (akt o najwyższej mocy prawnej, wszystkie inne akty prawne muszą być zgodne z konstytucją)

Akty prawne:

- 22.07.1952 - Konstytucja Polskie Rzeczpospolitej Ludowej; ujednolicona wersja 16.02.1976.

- 2.04.1997 - Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej; miejsce promulgacji Dziennik Ustaw 88 pozycja 483. Przyjęta w referendum.

Konstytucja (składa się z 13 rozdziałów):

• preambuła

• rozdział 1 - „Rzeczpospolita”

• rozdział 2 - „Wolność, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”

• rozdział 3 - „Źródła prawa”

• rozdział 4 - „Sejm i Senat”

• rozdział 5 - „Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej”

• rozdział 6 - „Rada Ministrów i administracja rządowa”

• rozdział 7 - „Samorząd terytorialny”

• rozdział 8 - „Sądy i trybunały”

• rozdział 9 - „Organy kontroli prawa”

• rozdział 10 - „Finanse publiczne”

• rozdział 11 - „Stany nadzwyczajne” (dotyczy kompetencji prezydenta)

• rozdział 12 - „Zmiana konstytucji”

• rozdział 13 - „Przepisy przejściowe i końcowe”

Projekt ustawy o zmianie konstytucji może wnieść”

- Prezydent RP

- Senat

- Posłowie (1/5)

Ustawę o zmianie konstytucji uchwala sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy posłów oraz senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatu.

Zwykła większość - więcej „za” niż „przeciw”

Bezwzględna większość - 50% + 1

Kwalifikowana większość -

Ustawa jako akt prawotwórczy ogólnie i powszechnie obowiązujący uchwalany zazwyczaj przez parlament w trybie określonym konstytucyjnie.

Źródła prawa w krajach o ukształtowanej samorządności:

-najwyższe akty prawne poza konstytucją

Na określenie rzeczywistej roli ustawy w systemie źródeł prawa najistotniejszym wydaje się ustalenie jakie stosunki społeczne nie mogą być normalizowane przez sejm.

Rozporządzenie - akt prawny wydawany przez Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i poszczególnych ministrów na podstawie ustawy i w celu jej wykonania.

Warunkiem jej istnienia jest ścisłe sformułowanie w akcie ustawodawczym do unormowanie określonego uprawnienia przez określony organ w drodze rozporządzenia.

Dekret w mocy ustawy - akt normatywny wydawany wyłącznie pomiędzy posiedzeniami sejmu, nie jest uchwalany przez sejm. Istnieje obowiązek uchwalenia dekretu na najbliższym posiedzeniu sejmu.

Dekretami w mocy ustawy NIE można regulować:

- konstytucji

- ustawy o budżecie państwa

- planów społeczno-gospodarczych kraju

Uchwała - wyraz woli organu kolegialnego; treścią uchwały jest bardzo wiele zapisów o charakterze normatywnym wyrażające się np. w formie regulaminu pracy określonej instytucji lub apelu do obywateli

Zarządzenie - akt normatywny uchwalony na podstawie ustaw, w celu jej wykonania; wydawany przez organ jednoosobowy np. premiera

Promulgacja źródeł prawa:

1) „Dziennik Ustaw”:

• ustawa konstytucyjna

• inne ustawy

• oświadczenia rządowe

• rozporządzenia Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministrów

• rozporządzenia prezydenta RP (jeśli ustawa tak stanowi)

• jednolite teksty znowelizowanych ustaw i rozporządzeń

• wyroki Trybunału konstytucyjnego

2) „Monitor Polski”:

• uchwały sejmu i senatu

• obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej - PKW

• zarządzenia prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministrów

• obwieszczenia Sądu Najwyższego

• postanowienia marszałka Sejmu

• postanowienia prezydenta RP

• porozumienia międzynarodowe

• obwieszczenia poszczególnych ministrów

• obwieszczenia prezesa GUS

• obwieszczenia prezesa NSA (Najwyższy Sąd Administracyjny)

• obwieszczenia Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (centralny organ administracyjny)

• komunikaty do PKW, prezesa GUS, Państwowej Agencji Atomistyki

(Jest tu jeden poważny brak. Nie ma przedstawienia procesu legislacyjnego a bardzo prawdopodobne jest, że to się pojawi na teście. Niestety, nawet Sawik nie jest Chuckiem Norrisem.)

Inicjatywa ustawodawcza:

• posłowie w licznie 15

• senat

• komisje sejmowe

• prezydent RP

• Rada Ministrów

• Grupa minimum 100 tyś obywateli

Akty pilne:

- na uch uchwalenie jest przeznaczone 14 dnia (a nie miesiąc)

- prezydent ma 7 dnia na zapoznanie się z ustawą (zamiast 21)

Sądowa kontrola Administracyjna:

1. Trybunał Konstytucyjny

2. Naczelny Sąd Administracyjny

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

Trybunał Konstytucyjny - organ władzy sądowniczej z siedzibą w Warszawie.

Kompetencje TK:

• orzeka w sprawie zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją

• orzeka w sprawie zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

• orzeka w sprawie zgodności przepisów państwowych wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, innymi ustawami oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

• orzeka w sprawie skarg konstytucyjnych

• Rozstrzyga kwestię sporów pomiędzy organami państwowymi

• Rozstrzyga o zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznych

W skład trybunału konstytucyjnego wchodzi 15 sędziów o nieposzlakowanej opinii.

Przedstawia ich co najmniej 50 posłów, uchwała sejmu zapada bezwzględną większością głosów w obecności połowy ustawowego składu sejmu.

Organami TK jest prezes Trybunału Konstytucyjnego oraz ogólne zgromadzenia. Prezesa i wice prezesa powołuje prezydent RP, spośród dwóch kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenie ogólne.

Skarga konstytucyjna - umocowana w ustawie o TK; podstawa prawna to artykuł 79 ust. zasadniczej rozdz. 2.

Elementy skargi konstytucyjnej:

• szeroki zakres podmiotowy - zarówno Polacy jak i obcokrajowcy przebywający na teranie Polski mogą ją złożyć jak również organizacje, stowarzyszenia, partie polityczne

• szeroki zakres przedmiotowy -skarga do TK może być wniesiona poprzez wszystkie prawa, wolności i obowiązki z wyjątkiem art. 56 dotyczącego prawa azylu

• warunkiem posłużenia się skargą jest naruszenie konkretnego konstytucyjnego prawa, wolności lub obowiązku danej jedności (nie może nieć charakteru abstrakcyjnego)

• może podnieść wyłącznie zarzut, że ostateczne orzeczenie organu administracyjnego zostało wydane na podstawie ustawy bądź innego aktu prawnego niezgodnego z konstytucją

Efekt procedury w sprawie skargi do TK:

Jeśli TK stwierdzi niekonstytutywność zaskarżanego aktu prawnego to jest wnioskowane o wznowienie postępowania administracyjnego z pominięciem tego aktu prawnego.

Termin wniesienia skargi konstytucyjnej do TK:

W ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku (są to terminy zawite)

Kto może sporządzić skargę konstytucyjną:

Adwokat lub radca prawny, chyba, że skarżący jest sędzią, prokuratorem, notariuszem, bądź co najmniej doktorem habilitowanym w dziedzinie prawa. Oczekiwanie na adwokata lub radcę wstrzymuje upływ 3 miesięcy, w których można skargę złożyć.

Elementy składowe skargi konstytucyjnej:

• określić ustawy lub inne akty normatywne na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach, wolnościach i obowiązkach określonych w konstytucji RP

• wskazać jakie wolności prawa i obowiązki zdaniem skarżącego zostały naruszone

• uzasadnienie skargi z podaniem opisu stanu faktycznego

• podać wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie sądu lub organu administracji publicznej wraz z podaniem daty, doręczenia tych rozstrzygnięć, które to zostały podstawą zakwestionowania skarżonego aktu normatywnego.

Co skarga konstytucyjna musi zawierać:

1) Informacje ogólne:

• miejsce i datę sporządzenia skargi konstytucyjnej

• imię i nazwisko skarżącego (w wypadku osoby prawnej nazwę tej osoby oraz osoby upoważnione do reprezentowania na zewnątrz)

• adres skarżącego

• imię i nazwisko pełnomocnika skarżącego

• adres kancelarii oraz numer wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych

2) Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej:

• dokładne określić zaskarżany akt normatywny ze wskazaniem określonego przepisu

• dokładne miejsce promulgacji aktu

• wskazanie przepisów konstytucji RP, których naruszenia zarzuca się w skardze

3) Określenie podstaw skargi konstytucyjnej:

• wskazać orzeczenie organu władzy publicznej, który wydał orzeczenie zaskarżane

• określić w jaki sposób orzeczenie zaskarżane prowadzi do naruszenia praw, wolności i obowiązków

• data doręczenia skarżącemu orzeczenia kończącego procedurę odwoławczą

Załączniki do skargi konstytucyjnej:

• pełnomocnictwo do sporządzenia skargi konstytucyjnej (+ dołączenie wniosku sąd rejonowego o ustanowieniu pełnomocnictwa z urzędu)

• kopię orzeczenia ograny władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw, wolności i obowiązków konstytucyjnych

• kopię orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych (5 egzemplarzy)

Skarga wolna jest od opłat skarbowych.

Rozstrzygnięcie przez TK nazywa się rozprawą. Uczestnikami są skarżący z pełnomocnikiem, organ, który wydał zakwestionowany akt prawny, prokurator generalny,

Rzecznik Praw Obywatelskich (ale tylko jeśli wrazi chęć uczestnictwa)

Jeśli TK stwierdzi niekonstytutywność skarżonego aktu prawnego, to sprawa wraca do organu sądu, który wydał wyrok jako pierwszy.

NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) - orzeka w sprawach skarg na decyzję administracyjne w zakresie i trybie określonym przez KPA (Kodeks Postępowania Administracyjnego). Siedziba w Warszawie, filie w innych miastach.

Decyzja powinna zawierać:

• oznaczenie organ wydający daną decyzję

• datę wydania

• wskazanie stron/strony (Strona - każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiacek)

Składniki decyzji administracyjnej:

• podstawy prawne (przytoczenie nazwy oraz miejsce publikacji)

• wszystkie zmiany w stosunku do ewentualnej wcześniejszej decyzji wraz z datą

• rozstrzygnięcie decyzji

• uzasadnienie faktycznie i prawne

• pouczenie czy i w jakim trybie można złożyć odwołanie i w jakim terminie (czy bezpośrednio czy za pośrednictwem innej instytucji)

• informacje co do imienia, nazwiska oraz stanowiska osoby upoważnionej do podejmowania decyzji

Obszary skarg wnoszonych do NSA:

• budownictwa, nadzoru budowlanego

• architektury i urbanizacji

• ruchu i utrzymania dróg publicznych

• żegluga, transport

• ewidencja ludności, wydawanie dowodów tożsamości

• geologia, kartografia, geodezja

• gospodarka paliwowo-energetyczna

• planowanie przestrzenne

• system oświaty i szkolnictwa wyższego

• zatrudnienia i spraw socjalnych

Składanie skargi do NSA:

Skargę do NSA składa się w ciągu 30 dni od otrzymania ostatecznego rozstrzygnięcia (licząc od daty odbioru rozstrzygnięcie).

Trzy fazy postępowania przed NSA:

1. Faza I - Postępowanie wstępne

2. Faza II - postępowanie rozpoznawcze

3. Faza III - Podjęcie orzeczenia

ORGANIZACJA ADMINISTRACJI:

Administracja rządowa:

1. Organ centralny i naczelny administracji rządowej

2. Kompetencje dotyczące Prezesa RM

3. Blok rządowy

Centralne i naczelna organy administracji RP:

Urzędy Centralne - wyodrębniony organ administracji państwowej, którego zadaniem jest:

• koordynowanie zadań w skali ogólnokrajowej i międzyresortowej

• wykonywanie zadań niewymagających tworzenia nowych resortów ministrem na czele.

Urząd Centralny różni się od ministerstwa tym, że kierownik urzędu nie wchodzi w skład Rady Ministrów, ale jest reprezentowany przez Prezesa RM, Rady Ministrów lub ministra.

Naczelne Organy Administracji Państwa:

• Rada Ministrów

• Prezes Rady Ministrów

• Ministrowie

• Prezes NIK

• Komisje i komitety, którym ustawa powołująca je do życia nadała charakter naczelnych organów administracji państwowej

Organy te są odpowiedzialne za wykonywanie ustaw.

Ustawa z dnie 1.03.2002 roku o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu Centralnych Organów Administracji Rządowej i jednostek im podporządkowany oraz o zmianie niektórych ustaw.

Zlikwidowane urzędy w 2002 roku:

• Generalny Inspektor Kontroli Nasiennej

• Główny Inspektor Ochrony Środowiska

• Generalny Inspektor Zabytków

• Komitet Kinematografii (a to szóże)

• Prezes Irzędu Regulacji Telekomunikacji

Zlikwidowane agencje w 2002:

• Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad

• Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych

Urzędy Centralne powstałe na miejsce odwołanych:

• Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych

• Generalny Dyrektor Dróg Publicznych i Autostrad

• Główny Dyrektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa

• Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty

Przykłady Urzędów Centralnych nadzorowanych przez Ministra:

• Komisja Nadzoru Ubezpieczeni Funduszy Emerytalnych

• Generalny Dyrektor Dróg Publicznych i Autostrad

• Urząd Transportu Kolejowego

• Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)

• Główny Urząd Nadzoru Budowlanego

• Komenda Główna Straży Granicznej

• Państwowa Agencja Atomistyki

• Urząd Zamówień Publicznych

Urzędy Centralne podległe Prezesowi RM:

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Agencja Wywiadu

• GUS

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

• Urząd Służby Cywilnej

Inne państwowe jednostki organizacyjne:

• Agencja Rynku Rolnego

• PAN

• NFZ

• ZUS

• Rządowe Centrum Legislacji

Obecny stan resortów w Radnie Ministrów:

• ministerstwo finansów

• ministerstwo spraw wewnętrznych i administracji

• ministerstwo rozwoju regionalnego

• ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi

• ministerstwo sportu

• ministerstwo spraw zagranicznych

• ministerstwo pracy i polityki społecznej

• ministerstwo skarbu państwa

• ministerstwo transportu i budownictwa

• ministerstwo zdrowia

• ministerstwo edukacji i nauki

• ministerstwo obrony narodowej

• ministerstwo środowiska

• ministerstwo kultury i dziedzictwa narodowego

• ministerstwo gospodarki

• ministerstwo sprawiedliwości

Prezydent RP jako organ władzy państwowej:

Prezydent jako organ władzy państwowej: (Boże, jak ja pomyślę, że to wszystko jeden, biedny, mały Kaczor ma robić aż żalu dupę ściska)

- dzieli swoje kompetencje z Sejmem i Senatem

- jest najwyższym (taa, zwłaszcza Kaczor….) przedstawicielem RP w stosunkach

wewnętrznych i międzynarodowych

- czuwa nad przestrzeganiem konstytucji (zwłaszcza gdy można coś rozwiązać np. sejm)

- stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, jego nienaruszalności i niepodzielności terytorialnej oraz międzypaństwowych sojuszy politycznych i wojskowych

Kompetencja wewnętrzne Prezydenta RP:

1. Funkcje o charakterze polityczno-ustrojowym:

• występowanie do Sejmu o powołanie lub odwołanie Prezesa Rady Ministrów

• w porozumieniu z Prezydentem RP, Prezes RM składa wniosek do Sejmu o powołanie lub odwołanie rządu

• Prezydent RP może po zebraniu opinii Marszałka Sejmu i Senatu rozwiązać Sejm (W tej kwestii przyjmuję zakłady. Nie pytam czy tylko kiedy…)

• może powoływać i odwoływać ministrów stanu, upoważnionych w jego imieniu do wykonania powierzonych im czynności

2. Funkcje w dziedzinie obronności kraju:

• zwierzchnik Sił Zbrojnych

• przewodniczy Komitetom Obrony Kraju

3. Funkcje w dziedzinie bezpieczeństwa:

• może wprowadzić stan wojenny na cały lub częściowy obszar kraju

• może wprowadzić na czas nie dłuższy niż 3 miesiące stan wyjątkowy na cały lub częściowy obszar kraju

4. Funkcje w dziedzinie sądownictwa:

• prawo łaski

• powołuje Prezesów Sądu Najwyższego w także składa wniosek do sejmu o powołanie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego

Kompetencja zewnętrzne Prezydenta RP:

1. ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

2. mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach (ambasadorzy)

3. przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomacji innych państw (czyli kogo, jak myślicie…?)

Prezydent na podstawie ustaw i w celu ich wykonania:

• wydaje zarządzenia i rozporządzenia

• ustawy określone jako akty prawne wydawane przez Prezydenta RP wymagają kontrasygnaty Prezesa RM

• nadaj ordery, tytuły honorowe (na wniosek Prezesa RM tytuły profesorskie),

Prezes i Wiceprezes Rady ministrów:

Kompetencje Prezesa RM:

• kieruje pracą Rady Ministrów, wyznacza terminy powiedzeń RM, ustala porządek obrad posiedzeń RM, przewodniczy posiedzeniom RM oraz zapewni realizację uchwał z tych posiedzeń

• reprezentuje RM wobec Sejmu oraz Prezydenta RP - Prezes RM składa Sejmowi coroczne sprawozdanie z wykonania budżetu oraz wykonanie uchwał sejmu skierowanych na ręce premiera

• Prezes RM odpowiada za pracę rządu przed Prezydentem RP

• organizuje współpracę Rządu z NIK - NIK przeprowadza kontrolę na wniosek Prezesa RM

• organizuje współpracę Rządu z organizacjami społecznymi, zawodowymi, spółdzielniami

• reprezentuje RM wobec innych państw

• nadzoruje Urzędy Centralne

• sprawuje funkcję koordynacyjną wobec ministrów

• sprawuje funkcje nadzorcze wobec Samorządu Terytorialnego

• sprawuje nadzór nad terenowymi organami władzy

• sprawuje nadzór nad polityką kadrową w administracji

• wydaje rozporządzenia i zarządzenia na podstawie ustaw i w celu ich wykonania

• nadzoruje wydawanie „Dziennika Ustaw” i „Monitora Polskiego”

Struktura organizacyjna RM:

1. Prezes RM

2. Wiceprezesi RM (ich liczba nie jest prawnie regulowana)

3. Ministrowie (ich liczba nie jest prawnie regulowana)

4. Przewodniczący w określonej ustawie komisji i komitetów sprawujących funkcje nadrzędnych organów administracji państwowej

5. Ministrowie mający do wykonania powierzone zadanie lub pełniący pełnomocnictwo w danej dziedzinie nie posiadający pod sobą ministerstw (minister bez teki)

---