PRYWATNA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W GIŻYCKU

KATEDRA ADMINISTRACJI

Nr albumu: 1877

(imię i nazwisko) mgr Wojciech Kruszewski

(Temat pracy) P o d ż e g a n i e

Referat wykonała:

Edyta Kuczyńska

Giżycko 2010

1). Podżeganie

Podżeganie - jedna z form (zjawiskowa) popełnienia przestępstwa. Polega na umyślnym (zamiar bezpośredni) nakłanianiu innej osoby do dokonania czynu zabronionego.

Art. 18 & 2 kk: „Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego” .

Podżeganiem jest tylko oddziaływanie na psychikę zindywidualizowanej osoby lub osób mające na celu wzbudzenie u niej chęci dokonania czynu zabronionego. Zwracanie się do osób niezindywidualizowanych, np. nakłanianie przechodniów do popełnienia przestępstwa lub zwracanie się do czytelników artykułu w prasie - nie jest podżeganiem, lecz nawoływaniem do popełnienia przestępstwa (art. 280 lub 255 kk).

Strona podmiotowa podżegania polega na umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego, tzn., że podżegacz musi chcieć nakłonić podżeganego i chcieć, aby popełnił on czyn zabroniony ( przesądza o tym określenie zawarte w art. 18 & 2 kk - „chcąc”). Nie będzie, więc mowy o podżeganiu w rozumieniu art. 18 & 2 kk nieumyślne nakłonienie do popełnienia czyn zabronionego ani nakłonienie, w zamiarze ewentualnym. Nie można, bowiem nakłaniać kogoś „nieumyślnie”.

Sposób nakłonienia przez podżegacza innej osoby do dokonania czynu zabronionego nie ma znaczenia.

Sposoby nakłaniania:

• wypowiadanie słów,

• nakłanianie pisemne,

• wykonywanie gestów,

• naleganie,

• prośba,

• obietnica korzyści,

• polecenie,

• nakłanianie wprost,

• groźba,

• podarunki,

• nawet wprowadzenie w błąd

O dokonanym podżeganiu mówimy wówczas, gdy:

1. podżegacz zakończył czynność nakłaniania lub osoba podżegana nie powzięła zamiaru dokonania czynu (podżegacz odpowiada wtedy za usiłowanie podżegania);

2. podżegaczowi udało się wywołać u inne osoby zamiar dokonania i osoba podżegana dokonała czynu zabronionego,

3. osoba podżegana usiłowała popełnić czyn zabroniony,

4. osoba podżegana nie usiłowała popełnić czynu zabronionego, tzn. powzięła zamiar, ale go nie zrealizowała lub jej działanie zakończyło się na etapie przygotowania.

2). Odpowiedzialność karna

Podżegacz odpowiada za czyn zabroniony, do którego nakłaniał.

Art. 19 & 1 kk: „Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo.”

Zasadniczą regułą odpowiedzialności podżegacza jest to, że odpowiada on w granicach swej umyślności, (czyli swego zamiaru), niezależnie od odpowiedzialności sprawcy głównego (art. 20 kk).

Art. 20 kk: „Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających”.

Wynika z tego, że podżegacz nie odpowiada za tzw. eksces osoby, którą podżega, np. jeżeli podżegacz nakłania do rozboju, a osoba podżegana dopuści się zabójstwa, to podżegacz odpowiada tylko za podżeganie do rozboju, gdyż tylko taki czyn mieścił się w granicach jego zamiaru.

Art. 21 & 1 kk wyraża jedną z fundamentalnych zasad prawa karnego - indywidualizacji odpowiedzialności - „okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko, co do osoby, której dotyczą”.

Zgodnie z nią okoliczności osobiste, zwłaszcza wpływające na wyłączenie, złagodzenie lub zaostrzenie odpowiedzialności, rozpatrywane są indywidualnie w odniesieniu do każdego ze współdziałających. W szczególności dotyczy to dotychczasowej karalności lub niekaralności, statusu prawnego (np. status nieletniego, młodocianego), właściwości i warunków osobistych, stanu psychicznego (np. ograniczenie poczytalności).

„Instytucja podżegacza jako osoby współdziałającej w dokonaniu czynu zabronionego - do przestępstw indywidualnych uregulowana jest w art. 21 & 2 kk. Zgodnie z tym artykułem niezależnie, czy chodzi o przestępstwo indywidualne właściwe czy niewłaściwe podżegacz może ponieść odpowiedzialność, jeżeli zostaną spełnione dwa warunki:

1. okoliczność osobista wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność

2. podżegacz wiedział o tej okoliczności pomimo, iż jego samego nie dotyczyła.”

Art. 21 & 3 kk mówi, że „wobec współdziałającego możliwe jest zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary, jeżeli nie dotyczą go okoliczności określone w & 2 tegoż artykułu”.

Przy przestępstwach indywidualnych niewłaściwych w typie kwalifikowanym brak indywidualnej cechy u podżegacza a także znajomość tej okoliczności po stronie innych współdziałających powoduje przekształcenie jego odpowiedzialności z typu podstawowego tego przestępstwa w typ kwalifikowany. Natomiast w przypadku przestępstw indywidualnych właściwych, podżegacz odpowiada, gdy wiedział o okoliczności ściśle osobistej dot. sprawcy, np. nakłanianie żołnierza do dezercji (art. 339 kk).

Zakres odpowiedzialności za podżeganie dot. także art. 22 kk. Wynika z niego pewne odstępstwo od zasady niezależności odpowiedzialności karnej podżegacza od odpowiedzialności sprawcy głównego.

Według art. 22 & 1 kk, jeżeli czynu tego usiłowano dokonać podżegacz odpowiada jak za usiłowanie. Określenie, „odpowiada jak za usiłowanie” nie ma większego znaczenia, gdyż według art. 14 & 1 kk - „sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa”.

Art. 22 & 1 kk:, „ Jeżeli czynu zabronionego tylko usiłowano dokonać, podmiot określony w art. 18 & 2 kk odpowiada jak za usiłowanie”.

Dla odpowiedzialności podżegacza ma istotne znaczenie fakt, że czynu zabronionego, do którego podżegał nawet nie usiłowano dokonać, gdyż wówczas sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 22 & 2 kk).

Art. 22& 2 kk:, „Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, Sad może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia”.

3). Wyłączenie odpowiedzialności.

Podżegacz nie odpowiada jeżeli przejawił skuteczny czynny żal, tzn. że dobrowolnie zapobiegł popełnieniu czynu zabronionego, do którego uprzednio nakłaniał (art. 23 & 1 kk), np. podżegacz wcześniej nakłaniał daną osobę do popełnienia przestępstwa, a następnie udało mu się nakłonić tę osobę do rezygnacji z powziętego zamiaru.

Art. 23 & 1 kk: „Nie podlega karze współdziałający, kitóry dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego”.

Jeżeli czynny żal podżegacza był nieskuteczny, tj. mimo starań nie udało się mu zapobiec popełnieniu przestępstwa, sąd może zastosować wobec niego nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 23 & 2 kk).

Art. 23 & 2 kk: „Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego”.

4). Prowokator.

Przepis o czynnym żalu nie ma zastosowania do prowokatora, czyli do osoby, która nakłania inną osobę do popełnienia czynu zabronionego celem skierowania przeciwko niej postępowania karnego (art. 24 kk).

Przykład:

„Jan Kowalski nakłania Karola Pietruszkę do kradzieży, z góry zakładając, że w odpowiednim czasie powiadomi policję, która przyłapie Karola Pietruszkę na gorącym uczynku. Nawet, jeżeli powiadomienie będzie wystarczająco wczesne, aby zapobiec dokonaniu przestępstwa, Jan Kowalski nie będzie mógł skorzystać z przepisu o czynnym żalu i poniesie normalną odpowiedzialność.”

Art. 24 kk: „Odpowiada, jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego, w tym wypadku nie stosuje się art. 22 i 23.”

Złożenie, więc do organów ścigania zawiadomienia nie może być uznane za zapobieżenie popełnieniu przestępstwa, gdyż przestępstwem jest „fałszywe podżeganie” i do takiego fałszywego podżegacza nie stosuje się przepisów z art. 22 & 1 i 2 kk.

B i b l i o g r a f i a :

1. Lech Gardocki - Prawo Karne. Wydawnictwo C. H. Beck., Warszawa 2007, s. 93 - 100.

2. Marcin Ditrich, Barbara Namysłowska - Prawo karne - część ogólna. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 1998, s. 81 - 85.

3. Andrzej Marek - Kodeks karny. Komentarz. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004, s. 155 - 161.

4. Jan Warylewski. Prawo karne. Część ogólna. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis Sp. z o.o., Warszawa 2007, s. 359 - 363.

5. Kodeks karny … ze skorowidzami. Stan prawny na 12.08.2007 r. Wydanie 14.Oficyna a Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o. Warszawa 2007, s. 19 - 20.

W odróżnieniu do uregulowania z kodeksu karnego z 1969r. pomocnictwo stanowi obecnie ustawową okoliczność łagodzącą.

W kodeksie wykroczeń pomocnictwo zostało określone w sposób identyczny jak w kodeksie karnym, jednak odpowiedzialność za nie, w granicach zagrożenia za sprawstwo, zachodzi tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi (m.in. w art. 51 kw, art. 52 kw, art. 56 kw, art. 57 kw i art. 119 § 2 kw) i jednocześnie sprawca dokonał czynu zabronionego.

Art. 51 kw 

§ 1 Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2 Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 3  Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

 Art. 52 kw

§ 1 Kto:

1. przeszkadza lub usiłuje przeszkodzić w organizowaniu lub w przebiegu nie zakazanego zgromadzenia,

2. zwołuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia albo przewodniczy takiemu zgromadzeniu lub zgromadzeniu zakazanemu,

3. przewodniczy zgromadzeniu po rozwiązaniu go przez przewodniczącego lub przedstawiciela organu gminy,

4. bezprawnie zajmuje lub wzbrania się opuścić miejsce, którym inna osoba lub organizacja prawnie rozporządza jako zwołujący lub przewodniczący zgromadzenia,

5. bierze udział w zgromadzeniu posiadając przy sobie broń, materiały wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia,

- podlega karze aresztu do 14 dni, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny.

§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

 Art. 56 kw

 § 1  Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar,

podlega karze grzywny.

§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

 Art. 57 kw

 § 1 Kto organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, albo nie będąc osobą najbliższą dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywnę lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbliższej pieniądze na ten cel,

podlega karze aresztu albo grzywny.

§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.

Art. 119 kw

§ 1  Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

§ 2 Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.

„Prawo karne”. Lech Gardocki. Wyd. C.H. Beck. Warszawa 2007.

Kodeks karny. Komentarz. Andrzej Marek. Dom Wydawniczy ABC, 2004., s. 157

Kodeks karny. Komentarz. Andrzej Marek. Dom Wydawniczy ABC, 2004., s. 158

Kodeks karny. Komentarz. Andrzej Marek. Dom Wydawniczy ABC, 2004., s. 158

„Prawo karne - część ogólna”. Zeszyt 8 Marcin Dietrich, Barbara Namysłowska. Wyd. C.H. Beck Warszawa 1998 r., s. 81

Kodeks karny. Komentarz. Andrzej Marek. Dom Wydawniczy ABC, 2004., s. 158

Kodeks karny …. ze skorowidzami. Stan prawny na 12.08.2007 r. Wydanie 14. Oficyna a Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Warszawa 2007

Kodeks karny…. ze skorowidzami. Stan prawny na 12.08.2007 r. ,Wydanie 14. Oficyna a Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Warszawa 2007.

Kodeks karny… .ze skorowidzami. Stan prawny na 12.08.2007 r., Wydanie 14.Oficyna a Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o. Warszawa 2007.

Prawo karne. Część ogólna. Jan Warylewski. Wydanie III. Wydawnictwo prawnicze LexisNexis Warszawa 2007.

Prawo karne. Część ogólna. Jan Warylewski. Wydanie III. Wydawnictwo prawnicze LexisNexis Warszawa 2007.

Kodeks karny. Komentarz. Andrzej Marek. Dom Wydawniczy ABC, 2004., s. 160

---